TVP Nauka Poniedziałek, 19.08.2024 06:10 JAK TO DZIAŁA - ODC. 54 IMPLANTY Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Implanty pozwalają dziś na powrót do normalnego życia milionom ludzi na całym świecie. Pomagamy naturze tam, gdzie nie radzi sobie sama, kiedy w trakcie rozwoju organizmu pojawiły się jakieś wady czy błędy lub kiedy nasze ciało ulega uszkodzeniu w wyniku wypadku. Albo kiedy potrzebujemy części zamiennych, bo te naturalne się zużyły. Jednymi z najbardziej fascynujących implantów są implanty pozwalające odzyskać władzę nad zmysłami. Ale to nie takie proste. Sztuczne materiały, które produkuje człowiek, nie tak chętnie współpracują ze środowiskiem, jakie stworzyła natura w naszym ciele. W dodatku te nowe części też się kiedyś zużywają, czasem o wiele szybciej, niż byśmy sobie tego życzyli. 06:40 ASTRONARIUM - 105 - SATELITY METEOROLOGICZNE Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Pogoda to zjawisko, które widzimy wszędzie wokół. Ale zupełnie inaczej wygląda oglądane z kosmosu. To dlatego satelity meteorologiczne otworzyły nowe możliwości w badaniu zjawisk w atmosferze Ziemi. W tym programie pokażemy, na czym polega ich rola. 07:20 CZY WIESZ, ŻE? - /20/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Pchły, wszy, roztocza - w tym odcinku wypowiadamy im wojnę. Najpierw szukamy przyczyn pojawiania się pcheł w sierści naszych czworonożnych pupili, wszy we włosach naszych dzieci, roztoczy w naszym domu, potem - skutecznych sposobów pozbycia się tych pasożytów. 07:45 PODWODNY RAJ BORNEO - ALEJA ŻARŁACZA BIAŁOPŁETWEGO Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:20 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - NOBEL - KRÓL DYNAMITU (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. Seria zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku - Alfred Nobel. Był chemikiem, który miał obsesję na punkcie materiałów wybuchowych. Wynalazł dynamit, materiał wybuchowy o niesamowitej sile niszczenia. Dynamit umożliwił prace inżynieryjne i eksplorację w kopalniach na skalę wcześniej uważaną za niemożliwą, był także używany jako potężna broń w działaniach wojennych. Nobel nie miał żadnych oporów przed przekształceniem swojego wynalazku w broń. Podróżował nawet po świecie, aby sprzedawać dynamit i zbił na tym ogromną fortunę. Jaka była ostatnia wola i testament, który pozostawił światu? W tym odcinku odkrywamy tajemnicę Alfreda Nobla, króla dynamitu. 09:10 NOTACJE - MIECZYSŁAW MĄKOSZA. ŻYCIE TO CHEMIA Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2016 Profesor Mieczysław Mąkosza (rocznik 1934) zyskał światowe uznanie dzięki pionierskim badaniom. Opracował i wprowadził do chemii organicznej katalizę przeniesienia międzyfazowego - szeroko stosowaną w laboratoriach i przemyśle chemicznym. Odkrył reakcję nukleofilowego podstawienia wodoru. Karierę naukową związał z Wydziałem Chemii na Politechnice Warszawskiej oraz Instytutem Chemii Organicznej PAN. Jest członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności, Akademii Europejskiej i Niemieckiej Akademii Nauk Leopoldina. Otrzymał 7 doktoratów honoris causa uczelni w Polsce, Francji, Rosji i USA. 09:25 TAJEMNICE EKONOMII KOPERNIKA Dokument fabularyzowany, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Juszczakiewicz Scenariusz: Robert Szaj, Michał Juszczakiewicz Zdjęcia: Michał Juszczakiewicz, Grzegorz Dolecki Wykonawcy: Robert Cyrta, Krzysztof Matuszewski, Pietro Omodeo, Marta Twardowska, Eugeniusz Sienkiewicz, Philippe Debroise, Krzysztof Bartoszewicz, Grzegorz Duda Fabularyzowany film dokumentalny, prezentujący Mikołaja Kopernika, tym razem nie jako astronoma, a jako wybitnego ekonomistę i matematyka. To poruszająca historia naukowca, który wykorzystując swój intelekt, przygotowuje rewolucyjną reformę monety. Niestety, postulaty Kopernika dotyczące uznania pieniądza jako miary, nie znalazły do tej pory uznania wśród polityków i ekonomistów. W filmie odtworzono przebieg Sejmu Prus Królewskich w Grudziądzu, podczas którego Mikołaj Kopernik wygłosił swój traktat "O szacunku monety". Zaprezentowano działalność astronoma jako aktywnego administratora Kapituły Warmińskiej, który zasiedlał opuszczone i zniszczone przez wojnę polsko-krzyżacką gospodarstwa rolne Warmii. Obraz ukazuje naukowca również jako ważnego doradcę biskupów warmińskich. 10:25 RAPORT NAUKOWY - 75 23 min, Polska, 2024 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 10:55 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /12/TĘTNIAKI AORTY BRZUSZNEJ Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek - to inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy prezentują również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie a będące światowymi odkryciami naukowymi. W najbliższym odcinku - tętniaki aorty brzusznej, nazywane tykającą bombą. Rosną w tętnicy brzusznej bezobjawowo, ale kiedy przekroczą krytyczną wielkość mogą pęknąć, a to oznacza krwotok, który często kończy się śmiercią chorego. W Operacji Zdrowie opowiemy o diagnostyce oraz o nowoczesnych metodach leczenia tętniaków aorty brzusznej. 11:30 ASTRONARIUM - 105 - SATELITY METEOROLOGICZNE Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Pogoda to zjawisko, które widzimy wszędzie wokół. Ale zupełnie inaczej wygląda oglądane z kosmosu. To dlatego satelity meteorologiczne otworzyły nowe możliwości w badaniu zjawisk w atmosferze Ziemi. W tym programie pokażemy, na czym polega ich rola. 12:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 54 IMPLANTY Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Implanty pozwalają dziś na powrót do normalnego życia milionom ludzi na całym świecie. Pomagamy naturze tam, gdzie nie radzi sobie sama, kiedy w trakcie rozwoju organizmu pojawiły się jakieś wady czy błędy lub kiedy nasze ciało ulega uszkodzeniu w wyniku wypadku. Albo kiedy potrzebujemy części zamiennych, bo te naturalne się zużyły. Jednymi z najbardziej fascynujących implantów są implanty pozwalające odzyskać władzę nad zmysłami. Ale to nie takie proste. Sztuczne materiały, które produkuje człowiek, nie tak chętnie współpracują ze środowiskiem, jakie stworzyła natura w naszym ciele. W dodatku te nowe części też się kiedyś zużywają, czasem o wiele szybciej, niż byśmy sobie tego życzyli. 12:40 CZY WIESZ, ŻE? - /21/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:10 PODWODNY RAJ BORNEO - ALEJA ŻARŁACZA BIAŁOPŁETWEGO Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 13:40 WIELKIE WYNALAZKI - /11/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 14:35 GALERIA NOBLISTÓW - ODC. 3 - MOUNGI BAWENDI. GALERIA NOBLISTÓW 2023 13 min, Polska, 2023 GALERIA NOBLISTÓW - w cyklu tym planujemy przeprowadzenie rozmów z Laureatami tegorocznych Nagród Nobla. 14:55 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - NOBEL - KRÓL DYNAMITU (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. Seria zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku - Alfred Nobel. Był chemikiem, który miał obsesję na punkcie materiałów wybuchowych. Wynalazł dynamit, materiał wybuchowy o niesamowitej sile niszczenia. Dynamit umożliwił prace inżynieryjne i eksplorację w kopalniach na skalę wcześniej uważaną za niemożliwą, był także używany jako potężna broń w działaniach wojennych. Nobel nie miał żadnych oporów przed przekształceniem swojego wynalazku w broń. Podróżował nawet po świecie, aby sprzedawać dynamit i zbił na tym ogromną fortunę. Jaka była ostatnia wola i testament, który pozostawił światu? W tym odcinku odkrywamy tajemnicę Alfreda Nobla, króla dynamitu. 15:50 RAPORT NAUKOWY - 75 23 min, Polska, 2024 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 16:25 ASTRONARIUM - 105 - SATELITY METEOROLOGICZNE Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Pogoda to zjawisko, które widzimy wszędzie wokół. Ale zupełnie inaczej wygląda oglądane z kosmosu. To dlatego satelity meteorologiczne otworzyły nowe możliwości w badaniu zjawisk w atmosferze Ziemi. W tym programie pokażemy, na czym polega ich rola. 17:00 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /12/TĘTNIAKI AORTY BRZUSZNEJ Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek - to inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy prezentują również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie a będące światowymi odkryciami naukowymi. W najbliższym odcinku - tętniaki aorty brzusznej, nazywane tykającą bombą. Rosną w tętnicy brzusznej bezobjawowo, ale kiedy przekroczą krytyczną wielkość mogą pęknąć, a to oznacza krwotok, który często kończy się śmiercią chorego. W Operacji Zdrowie opowiemy o diagnostyce oraz o nowoczesnych metodach leczenia tętniaków aorty brzusznej. 17:30 WIELKIE WYNALAZKI - /25/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 18:30 PODWODNY RAJ BORNEO - ALEJA ŻARŁACZA BIAŁOPŁETWEGO Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 19:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 54 IMPLANTY Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Implanty pozwalają dziś na powrót do normalnego życia milionom ludzi na całym świecie. Pomagamy naturze tam, gdzie nie radzi sobie sama, kiedy w trakcie rozwoju organizmu pojawiły się jakieś wady czy błędy lub kiedy nasze ciało ulega uszkodzeniu w wyniku wypadku. Albo kiedy potrzebujemy części zamiennych, bo te naturalne się zużyły. Jednymi z najbardziej fascynujących implantów są implanty pozwalające odzyskać władzę nad zmysłami. Ale to nie takie proste. Sztuczne materiały, które produkuje człowiek, nie tak chętnie współpracują ze środowiskiem, jakie stworzyła natura w naszym ciele. W dodatku te nowe części też się kiedyś zużywają, czasem o wiele szybciej, niż byśmy sobie tego życzyli. 19:25 POLACY ŚWIATU - ANTONI PATEK Magazyn, 5 min, Polska, 2023 Projekt etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie wybitnych Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od Ojczyzny, sercem oddani byli Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom. Bohaterem odcinka jest Antoni Patek - polski przedsiębiorca, działacz emigracyjny i twórca pierwszej na świecie firmy produkującej zegarki na masową skalę. Urodził się 14 czerwca 1812 roku w Piaskach Szlacheckich koło Lublina. W roku 1830 Antoni Patek przystąpił do powstania listopadowego za co został odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Po upadku powstania wyjechał do Prus, gdzie na prośbę generała Józefa Bema nadzorował masową emigrację Polaków do Francji. W 1835 roku Patek wyjechał do Szwajcarii i na stałe osiadł w Genewie. Początkowo zajmował się malarstwem. Uczęszczał do szkoły wybitnego pejzażysty Aleksandra Calame’a. Po ukończeniu kursu wraz z innym emigrantem otworzył manufakturę Patek, Czapek i Spółka zajmującą się skupowaniem mechanizmów zegarków kieszonkowych, które następnie były zdobione wyjątkowymi grawerunkami. Zegarki z wizerunkami wielkich postaci: Tadeusza Kościuszki, Mikołaja Kopernika czy Adama Mickiewicza przyniosły manufakturze Patka i Czapka międzynarodowy rozgłos. Po pewnym czasie drogi wspólników rozeszły się, nowym wspólnikiem Patka został Adrian Phillipe, który wymyślił mechanizm naciągowy z koronką, dzięki któremu używanie kluczyka do nakręcania zegarka stało się zbędne. W 1868 roku ruszyła na szeroką skalę produkcja zegarków na rękę z sekundnikiem. Mimo, że do końca życia Antoni Patek pozostawał na emigracji interesował się sprawą polską i walką o niepodległość ojczyzny - wspierał wydarzenia Wiosny Ludów, a także przyjmował uchodźców z Polski po klęsce powstania styczniowego. Zmarł w Genewie 1 marca 1877 roku. 19:35 CZY WIESZ, ŻE? - /22/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 20:00 WIELKIE WYNALAZKI - /11/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 21:00 NIESKOŃCZONOŚĆ - WYMIAR SPRAW (INFINITY) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Ta niezwykła miniseria szuka odpowiedzi na niektóre z najważniejszych pytań bez odpowiedzi naszych czasów. Czy istnieje nieskończoność? Co jest poza wszechświatem? Czy naprawdę może być nic? Jak to się wszystko zaczęło? W każdym z trzech odcinków twórcy filmu badają możliwość istnienia różnych wymiarów i nieskończonych wszechświatów w naszym zasięgu, a także zastanawiają się, czego jeszcze możemy się nauczyć z teorii Wielkiego Wybuchu. Rozmowy z czołowymi myślicielami ujawniają najnowsze badania naukowe, gdy zastanawiamy się, co jest poza naszym wszechświatem i pytamy, czy nauka ma swoje granice. 22:00 RAPORT NAUKOWY - 75 23 min, Polska, 2024 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 22:35 WIELKIE WYNALAZKI - /25/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 23:35 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /12/TĘTNIAKI AORTY BRZUSZNEJ Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek - to inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy prezentują również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie a będące światowymi odkryciami naukowymi. W najbliższym odcinku - tętniaki aorty brzusznej, nazywane tykającą bombą. Rosną w tętnicy brzusznej bezobjawowo, ale kiedy przekroczą krytyczną wielkość mogą pęknąć, a to oznacza krwotok, który często kończy się śmiercią chorego. W Operacji Zdrowie opowiemy o diagnostyce oraz o nowoczesnych metodach leczenia tętniaków aorty brzusznej. 00:15 PODWODNY RAJ BORNEO - ALEJA ŻARŁACZA BIAŁOPŁETWEGO Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 00:55 TAJEMNICE EKONOMII KOPERNIKA Dokument fabularyzowany, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Juszczakiewicz Scenariusz: Robert Szaj, Michał Juszczakiewicz Zdjęcia: Michał Juszczakiewicz, Grzegorz Dolecki Wykonawcy: Robert Cyrta, Krzysztof Matuszewski, Pietro Omodeo, Marta Twardowska, Eugeniusz Sienkiewicz, Philippe Debroise, Krzysztof Bartoszewicz, Grzegorz Duda Fabularyzowany film dokumentalny, prezentujący Mikołaja Kopernika, tym razem nie jako astronoma, a jako wybitnego ekonomistę i matematyka. To poruszająca historia naukowca, który wykorzystując swój intelekt, przygotowuje rewolucyjną reformę monety. Niestety, postulaty Kopernika dotyczące uznania pieniądza jako miary, nie znalazły do tej pory uznania wśród polityków i ekonomistów. W filmie odtworzono przebieg Sejmu Prus Królewskich w Grudziądzu, podczas którego Mikołaj Kopernik wygłosił swój traktat "O szacunku monety". Zaprezentowano działalność astronoma jako aktywnego administratora Kapituły Warmińskiej, który zasiedlał opuszczone i zniszczone przez wojnę polsko-krzyżacką gospodarstwa rolne Warmii. Obraz ukazuje naukowca również jako ważnego doradcę biskupów warmińskich. 02:00 CZY WIESZ, ŻE? - /23/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie.