TVP Nauka Środa, 21.08.2024 06:05 JAK TO DZIAŁA - ODC. 53 KOLEJ - POJAZDY Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Rozwój kolei rozpoczął się wraz z narodzinami parowozu. Lokomotywy parowe, pożerające monstrualne ilości węgla lub drewna, ciągnęły po torach dziesiątki wypełnionych po brzegi wagonów. Inżynierowie poszukiwali coraz lepszych rozwiązań w konstrukcji napędów lokomotyw. Najpierw pojawiły się lokomotywy elektryczne, ale ich rozwój powstrzymywała konieczność budowy kosztownej infrastruktury. Tańsze okazały się lokomotywy spalinowe, bo nie wymagały elektryfikacji sieci kolejowej. Ciekawostką jest fakt, że wiele lokomotyw spalinowych to tak naprawdę hybrydy. W tym odcinku pokażemy szybką kolej na świecie, porównamy nowoczesne wagony pasażerskie z dawnymi, zajrzymy do Pendolino, zobaczmy różnorodne wagony towarowe. 06:40 ASTRONARIUM - 103 - KOMETA C/2020 F3 NEOWISE Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Niezwykłe zjawisko, które każdy mógł zobaczyć na niebie. Najjaśniejszy taki obiekt od ponad dwudziestu lat. Kometa NEOWISE przyciągnęła uwagę niemal całego świata. W tym programie pokażemy, skąd wziął się ten zdumiewający przybysz. I w jaki sposób zainspirował ludzi wpatrzonych w nocne niebo. 07:15 CZY WIESZ, ŻE? - /28/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:45 PODWODNY RAJ BORNEO - ZAKĄTEK BARAKUDY Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:15 WAŻNE CZY NIEWAŻNE - ODC. 17 - DEKODUJEMY PRZYSZŁOŚĆ. CZYM JEST METAVERSE? (WHY IT MATTERS: FUTURE TECH) Serial dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2022 Czym jest Metaverse? Jak możemy żyć ponad 100 lat? A czego możemy się nauczyć od otaczającego nas świata przyrody? Dołączymy do fanatyka technologii, Joshuy Lima, w jego podróży w przyszłość, aby odkryć najnowocześniejsze technologie, które zmieniają świat, jaki znamy. Od życia, pracy i zabawy w wirtualnym świecie po najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii bezdotykowych i innowacji biomimikry. Od firm spożywczych wykorzystujących technologię blockchain w celu zabezpieczenia swojego łańcucha dostaw, po tych, którzy zarabiają na życie dzięki aplikacjom do przejmowania przejazdów, podróżujemy po całym świecie, aby dowiedzieć się, dlaczego to ma znaczenie. 08:45 WAŻNE CZY NIEWAŻNE - ODC. 18 - DEKODUJEMY PRZYSZŁOŚĆ. ZEJŚCIE POD ZIEMIĘ (WHY IT MATTERS: FUTURE TECH) Serial dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2022 Czym jest Metaverse? Jak możemy żyć ponad 100 lat? A czego możemy się nauczyć od otaczającego nas świata przyrody? Dołączymy do fanatyka technologii, Joshuy Lima, w jego podróży w przyszłość, aby odkryć najnowocześniejsze technologie, które zmieniają świat, jaki znamy. Od życia, pracy i zabawy w wirtualnym świecie po najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii bezdotykowych i innowacji biomimikry. Od firm spożywczych wykorzystujących technologię blockchain w celu zabezpieczenia swojego łańcucha dostaw, po tych, którzy zarabiają na życie dzięki aplikacjom do przejmowania przejazdów, podróżujemy po całym świecie, aby dowiedzieć się, dlaczego to ma znaczenie. 09:10 PODRÓŻE KOSMICZNE - KOSMICZNA EUFORIA (COSMIC JOURNEYS) Serial dokumentalny, 20 min, USA, 2017 Złożone z kilkunastu filmów krótkometrażowych "Podróże kosmiczne" zabierają widza na wycieczkę po kosmicznych przestworzach, ukazując niezwykłe widoki oraz fascynujące osobliwości naszego wszechświata. Przekazy z krążących wokół Ziemi satelitów, zdjęcia wykonane przez załogi stacji kosmicznych, obrazy sąsiednich planet to dla widza tej serii spotkanie twarzą w twarz z efektami najnowocześniejszych badań międzygwiezdnych i wiedzą naukową na ich temat. W tym odcinku oglądamy niepublikowany nigdy wcześniej materiał filmowy ukazujący naszą planetę, nagrany przez kamery zainstalowane na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej podczas jej orbitowania wokół Ziemi. Widoki z tej wyjątkowej, jedynej w swoim rodzaju perspektywy ukazują widziane z kosmosu piękno zorzy polarnej, ogromną sieć miast i infrastrukturę obejmującą całą Ziemię oraz bezkres oceanów. 09:35 OTCHŁAŃ ŻÓŁWIA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Limbus oznacza otchłań, pierwszy krąg dantejskiego piekła, do którego trafiały niewinne dusze nieochrzczonych. U wybrzeży dzikiej wyspy Borneo leży maleńki skrawek ziemi - Sipadan. Wysepka to wygasły wulkan, kształtowany w ciągu tysięcy lat przez lawę i pokolenia koralowców. Skrywa mroczną tajemnicę. We wnętrzu wyspy czas i natura ukształtowały niebezpieczną jaskinię. W podwodnej otchłani wypełnionej mrokiem drzemie śmierć. Jaskinia Żółwi ma swoich strażników, jednak można ich ominąć, pogrążając się w całkowitej ciemności. W 1989 roku do jaskini wpłynął zespół Jacques'a - Yves'a Costeau. Ze względu na ograniczenia techniczne spenetrowali jedynie część korytarzy. Nakręcili jednak niezwykły materiał. Tutaj najmniejszy błąd człowieka i zwierzęcia może kosztować życie. "Limbus Chelonidum" to pierwszy na świecie film dokumentalny w pełni odkrywający tajemnicę śmierci tysięcy istnień przez tysiąclecia historii jaskini. Dantejska podróż trójki płetwonurków prowadzi do konfrontacji z największą tajemnicą istnienia, jaką jest śmierć. Z Jaskini Żółwi nikt nie wychodzi takim, jakim był wcześniej. Film zdobył w 2014 r. specjalne wyróżnienie PC - Pro Category (dla profesjonalnych produkcji) na 18. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Podwodnych w Belgradzie. 10:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 224 SULECHÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Na trasie podróży po Polsce odwiedzimy Sulechów. Tutejszy Rynek, dumnie reprezentuje lew, a właściwie jego głowa. Fontanna powstała w miejscu dawnej studni. Sulechowski zdrój przed wiekami zaopatrywał mieszkańców w wodę. Dostarczał jej również na potrzeby pobliskiej warzelni piwa i targowiska. Obecnie studnia z Głową Lwa stanowi imitację bramy miejskiej, która powstała tu w 1904 roku. Zwiedzając miasto, koniecznie trzeba przespacerować się wzdłuż historycznych Murów Obronnych. Zostały one wzniesione w XIV wieku. Kiedyś otoczone były fosą. Jedyną ocalałą z czterech dawnych bram murów, jest Brama Krośnieńska. Umieszczono na niej niemiecki Herb Miasta z XIX wieku. Przedstawia stróża miejskiego między dwiema wieżami, z halabardą w dłoni. 11:00 NA WSZELKI WYPADEK! - ZAWAŁ SERCA 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Wykonawcy: Kamil Kasiak, Ewa Kliszewska, Michał Niewiadomski Nikt z nas nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zawał serca jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. W jego przebiegu dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego, a tym samym jego martwicy i zaburzenia funkcjonowania tego organu. Osoba, która doznaje zawału, wymaga natychmiastowej pomocy. Zobacz, jak rozpoznać zawał serca i jak udzielić pierwszej pomocy. 11:30 ASTRONARIUM - 103 - KOMETA C/2020 F3 NEOWISE Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Niezwykłe zjawisko, które każdy mógł zobaczyć na niebie. Najjaśniejszy taki obiekt od ponad dwudziestu lat. Kometa NEOWISE przyciągnęła uwagę niemal całego świata. W tym programie pokażemy, skąd wziął się ten zdumiewający przybysz. I w jaki sposób zainspirował ludzi wpatrzonych w nocne niebo. 12:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 53 KOLEJ - POJAZDY Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Rozwój kolei rozpoczął się wraz z narodzinami parowozu. Lokomotywy parowe, pożerające monstrualne ilości węgla lub drewna, ciągnęły po torach dziesiątki wypełnionych po brzegi wagonów. Inżynierowie poszukiwali coraz lepszych rozwiązań w konstrukcji napędów lokomotyw. Najpierw pojawiły się lokomotywy elektryczne, ale ich rozwój powstrzymywała konieczność budowy kosztownej infrastruktury. Tańsze okazały się lokomotywy spalinowe, bo nie wymagały elektryfikacji sieci kolejowej. Ciekawostką jest fakt, że wiele lokomotyw spalinowych to tak naprawdę hybrydy. W tym odcinku pokażemy szybką kolej na świecie, porównamy nowoczesne wagony pasażerskie z dawnymi, zajrzymy do Pendolino, zobaczmy różnorodne wagony towarowe. 12:35 CZY WIESZ, ŻE? - /29/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:05 PODRÓŻE KOSMICZNE - SIŁA ZIEMI (COSMIC JOURNEYS) Serial dokumentalny, 11 min, USA, 2017 Złożone z kilkunastu filmów krótkometrażowych "Podróże kosmiczne" zabierają widza na wycieczkę po kosmicznych przestworzach, ukazując niezwykłe widoki oraz fascynujące osobliwości naszego wszechświata. Przekazy z krążących wokół Ziemi satelitów, zdjęcia wykonane przez załogi stacji kosmicznych, obrazy sąsiednich planet to dla widza tej serii spotkanie twarzą w twarz z efektami najnowocześniejszych badań międzygwiezdnych i wiedzą naukową na ich temat. Klimat Ziemi się zmienia. Animowana grafika w tym odcinku "Podróży kosmicznych" ukazuje istniejące na kuli ziemskiej samoregulujące mechanizmy dystrybucji ciepła w oceanach i na kontynentach oraz wskazuje przyczyny wzrostu temperatur i znaczenie tego wzrostu dla przyszłości ludzkości na naszej planecie. Dzięki najnowszej technologii śledzącej stale zmieniające się wiatry i prądy oceaniczne naukowcy próbują przewidzieć, co się stanie, gdy wzrośnie poziom CO2. Czy w obliczu rosnącej częstotliwości niszczycielskich katastrof, takich jak huragan Sandy, status oceanu jako światowej baterii transportującej ciepło z ciepłych obszarów do chłodnych jest zagrożony? Czy jest już za późno na uratowanie planety Ziemia? 13:20 PODRÓŻE KOSMICZNE - ZIEMIA W OGNIU (COSMIC JOURNEYS) Serial dokumentalny, 4 min, USA, 2017 Złożone z kilkunastu filmów krótkometrażowych "Podróże kosmiczne" zabierają widza na wycieczkę po kosmicznych przestworzach, ukazując niezwykłe widoki oraz fascynujące osobliwości naszego wszechświata. Przekazy z krążących wokół Ziemi satelitów, zdjęcia wykonane przez załogi stacji kosmicznych, obrazy sąsiednich planet to dla widza tej serii spotkanie twarzą w twarz z efektami najnowocześniejszych badań międzygwiezdnych i wiedzą naukową na ich temat. W tym odcinku jego twórcy badają powstawanie zjawiska "megapożarów" - pożarów płonących na ogromnych obszarach naszej planety i niemal niemożliwych do opanowania. Choć te naturalne pożary są przyczyną straszliwych zniszczeń i unicestwiają życie, okazuje się, że umożliwiają także pojawienie się nowych roślin i mikroorganizmów. A jak działa na środowisko nieustająco płonący ogień wzniecany na Ziemi przez człowieka? Jak na naszą planetę wpływa przemysł i emisja gazów cieplarnianych? 13:25 PODWODNY RAJ BORNEO - ZAKĄTEK BARAKUDY Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 13:55 WIELKIE WYNALAZKI - /18/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 14:55 WAŻNE CZY NIEWAŻNE - ODC. 17 - DEKODUJEMY PRZYSZŁOŚĆ. CZYM JEST METAVERSE? (WHY IT MATTERS: FUTURE TECH) Serial dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2022 Czym jest Metaverse? Jak możemy żyć ponad 100 lat? A czego możemy się nauczyć od otaczającego nas świata przyrody? Dołączymy do fanatyka technologii, Joshuy Lima, w jego podróży w przyszłość, aby odkryć najnowocześniejsze technologie, które zmieniają świat, jaki znamy. Od życia, pracy i zabawy w wirtualnym świecie po najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii bezdotykowych i innowacji biomimikry. Od firm spożywczych wykorzystujących technologię blockchain w celu zabezpieczenia swojego łańcucha dostaw, po tych, którzy zarabiają na życie dzięki aplikacjom do przejmowania przejazdów, podróżujemy po całym świecie, aby dowiedzieć się, dlaczego to ma znaczenie. 15:25 WAŻNE CZY NIEWAŻNE - ODC. 18 - DEKODUJEMY PRZYSZŁOŚĆ. ZEJŚCIE POD ZIEMIĘ (WHY IT MATTERS: FUTURE TECH) Serial dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2022 Czym jest Metaverse? Jak możemy żyć ponad 100 lat? A czego możemy się nauczyć od otaczającego nas świata przyrody? Dołączymy do fanatyka technologii, Joshuy Lima, w jego podróży w przyszłość, aby odkryć najnowocześniejsze technologie, które zmieniają świat, jaki znamy. Od życia, pracy i zabawy w wirtualnym świecie po najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii bezdotykowych i innowacji biomimikry. Od firm spożywczych wykorzystujących technologię blockchain w celu zabezpieczenia swojego łańcucha dostaw, po tych, którzy zarabiają na życie dzięki aplikacjom do przejmowania przejazdów, podróżujemy po całym świecie, aby dowiedzieć się, dlaczego to ma znaczenie. 15:50 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 224 SULECHÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Na trasie podróży po Polsce odwiedzimy Sulechów. Tutejszy Rynek, dumnie reprezentuje lew, a właściwie jego głowa. Fontanna powstała w miejscu dawnej studni. Sulechowski zdrój przed wiekami zaopatrywał mieszkańców w wodę. Dostarczał jej również na potrzeby pobliskiej warzelni piwa i targowiska. Obecnie studnia z Głową Lwa stanowi imitację bramy miejskiej, która powstała tu w 1904 roku. Zwiedzając miasto, koniecznie trzeba przespacerować się wzdłuż historycznych Murów Obronnych. Zostały one wzniesione w XIV wieku. Kiedyś otoczone były fosą. Jedyną ocalałą z czterech dawnych bram murów, jest Brama Krośnieńska. Umieszczono na niej niemiecki Herb Miasta z XIX wieku. Przedstawia stróża miejskiego między dwiema wieżami, z halabardą w dłoni. 16:25 ASTRONARIUM - 103 - KOMETA C/2020 F3 NEOWISE Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Niezwykłe zjawisko, które każdy mógł zobaczyć na niebie. Najjaśniejszy taki obiekt od ponad dwudziestu lat. Kometa NEOWISE przyciągnęła uwagę niemal całego świata. W tym programie pokażemy, skąd wziął się ten zdumiewający przybysz. I w jaki sposób zainspirował ludzi wpatrzonych w nocne niebo. 17:00 NA WSZELKI WYPADEK! - ZAWAŁ SERCA 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Wykonawcy: Kamil Kasiak, Ewa Kliszewska, Michał Niewiadomski Nikt z nas nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zawał serca jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. W jego przebiegu dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego, a tym samym jego martwicy i zaburzenia funkcjonowania tego organu. Osoba, która doznaje zawału, wymaga natychmiastowej pomocy. Zobacz, jak rozpoznać zawał serca i jak udzielić pierwszej pomocy. 17:30 WIELKIE WYNALAZKI - /1/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 18:20 POLACY ŚWIATU - REGINA SALOMEA PILSZTYN Magazyn, 5 min, Polska, 2022 Projekt etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie wybitnych Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od Ojczyzny, sercem oddani byli Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom. Bohaterką odcinka jest Regina Salomea Pilsztyn z domu Rusiecka - to postać owiana legendą. Mówi się o niej, że była XVIII wieczną polską bizneswoman i znakomitą lekarką okulistką. Regina Salomea Pilsztyn urodziła się w 1718 roku w okolicach Nowogródka w rodzinie mieszczańskiej. W bardzo młodym wieku poślubiła niemieckiego okulistę Jakuba Halpira. W 1732 roku doktor Halpir przyjął zaproszenie sułtana Osmanów i otworzył praktykę lekarską w Konstantynopolu. Regina okazała się idealną asystentką swojego mężą, nauczyła się prowadzić księgi apteczne, wystawiać recepty i przygotowywać mikstury. W kraju religijnych i obyczajowych ograniczeń Regina - pod okiem doktora Halpira - leczyła kobiety. Po rozpadzie małżeństwa, wyjechała ze Stambułu i podróżowała po Bałkanach praktykując medycynę. Zarobione pieniądze inwestowała w wykupywanie chrześcijańskich jeńców z tureckiej niewoli, by później od ich rodzin pobierać wysoką prowizję. W 1759 roku powróciła do Stambułu, gdzie została lekarką sułtana Imperium Osmańskiego Mustafy III. 18:30 PODWODNY RAJ BORNEO - ZAKĄTEK BARAKUDY Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 19:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 53 KOLEJ - POJAZDY Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Rozwój kolei rozpoczął się wraz z narodzinami parowozu. Lokomotywy parowe, pożerające monstrualne ilości węgla lub drewna, ciągnęły po torach dziesiątki wypełnionych po brzegi wagonów. Inżynierowie poszukiwali coraz lepszych rozwiązań w konstrukcji napędów lokomotyw. Najpierw pojawiły się lokomotywy elektryczne, ale ich rozwój powstrzymywała konieczność budowy kosztownej infrastruktury. Tańsze okazały się lokomotywy spalinowe, bo nie wymagały elektryfikacji sieci kolejowej. Ciekawostką jest fakt, że wiele lokomotyw spalinowych to tak naprawdę hybrydy. W tym odcinku pokażemy szybką kolej na świecie, porównamy nowoczesne wagony pasażerskie z dawnymi, zajrzymy do Pendolino, zobaczmy różnorodne wagony towarowe. 19:25 CZY WIESZ, ŻE? - /30/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:45 JASNE JAK SŁOŃCE - PRAWO - LEWO CZY WSCHÓD - ZACHÓD 2 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Nowiński Scenariusz: Grzegorz Nowiński Zdjęcia: Filip Cichecki Prowadzący: Franciszek Cofta Krótkie felietony wideo, w których prowadzący przedstawia, analizuje i tłumaczy zjawiska, ciekawostki ze świata nauki. 19:50 JASNE JAK SŁOŃCE - GDY ZIEMIA PRZESTANIE SIĘ KRĘCIĆ 2 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Nowiński Scenariusz: Grzegorz Nowiński Zdjęcia: Filip Cichecki Prowadzący: Franciszek Cofta Krótkie felietony wideo, w których prowadzący przedstawia, analizuje i tłumaczy zjawiska, ciekawostki ze świata nauki. 20:00 WIELKIE WYNALAZKI - /18/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 21:00 PORZĄDEK I NIEPORZĄDEK - /1/ (ORDER AND DISORDER) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2012 Profesor fizyki Jim Al - Khalili ujawnia, jak ludzkość odkryła zasady rządzące wszechświatem i opanowała dwie najważniejsze koncepcje współczesności: energię i informację. Energia jest nam wszystkim niezbędna, ale czym właściwie jest energia? Próbując odpowiedzieć na to pytanie, Jim bada dziwny zestaw praw, które łączą ze sobą wszystko, od silników, przez ludzi, po gwiazdy. Okazuje się, że energia, tak kluczowa dla codziennego istnienia, pomaga nam zrozumieć cały wszechświat. 22:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 224 SULECHÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Na trasie podróży po Polsce odwiedzimy Sulechów. Tutejszy Rynek, dumnie reprezentuje lew, a właściwie jego głowa. Fontanna powstała w miejscu dawnej studni. Sulechowski zdrój przed wiekami zaopatrywał mieszkańców w wodę. Dostarczał jej również na potrzeby pobliskiej warzelni piwa i targowiska. Obecnie studnia z Głową Lwa stanowi imitację bramy miejskiej, która powstała tu w 1904 roku. Zwiedzając miasto, koniecznie trzeba przespacerować się wzdłuż historycznych Murów Obronnych. Zostały one wzniesione w XIV wieku. Kiedyś otoczone były fosą. Jedyną ocalałą z czterech dawnych bram murów, jest Brama Krośnieńska. Umieszczono na niej niemiecki Herb Miasta z XIX wieku. Przedstawia stróża miejskiego między dwiema wieżami, z halabardą w dłoni. 22:50 WIELKIE WYNALAZKI - /1/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 23:50 NA WSZELKI WYPADEK! - ZAWAŁ SERCA 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Wykonawcy: Kamil Kasiak, Ewa Kliszewska, Michał Niewiadomski Nikt z nas nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zawał serca jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. W jego przebiegu dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego, a tym samym jego martwicy i zaburzenia funkcjonowania tego organu. Osoba, która doznaje zawału, wymaga natychmiastowej pomocy. Zobacz, jak rozpoznać zawał serca i jak udzielić pierwszej pomocy. 00:25 PODWODNY RAJ BORNEO - ZAKĄTEK BARAKUDY Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 01:00 OTCHŁAŃ ŻÓŁWIA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Limbus oznacza otchłań, pierwszy krąg dantejskiego piekła, do którego trafiały niewinne dusze nieochrzczonych. U wybrzeży dzikiej wyspy Borneo leży maleńki skrawek ziemi - Sipadan. Wysepka to wygasły wulkan, kształtowany w ciągu tysięcy lat przez lawę i pokolenia koralowców. Skrywa mroczną tajemnicę. We wnętrzu wyspy czas i natura ukształtowały niebezpieczną jaskinię. W podwodnej otchłani wypełnionej mrokiem drzemie śmierć. Jaskinia Żółwi ma swoich strażników, jednak można ich ominąć, pogrążając się w całkowitej ciemności. W 1989 roku do jaskini wpłynął zespół Jacques'a - Yves'a Costeau. Ze względu na ograniczenia techniczne spenetrowali jedynie część korytarzy. Nakręcili jednak niezwykły materiał. Tutaj najmniejszy błąd człowieka i zwierzęcia może kosztować życie. "Limbus Chelonidum" to pierwszy na świecie film dokumentalny w pełni odkrywający tajemnicę śmierci tysięcy istnień przez tysiąclecia historii jaskini. Dantejska podróż trójki płetwonurków prowadzi do konfrontacji z największą tajemnicą istnienia, jaką jest śmierć. Z Jaskini Żółwi nikt nie wychodzi takim, jakim był wcześniej. Film zdobył w 2014 r. specjalne wyróżnienie PC - Pro Category (dla profesjonalnych produkcji) na 18. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Podwodnych w Belgradzie. 02:00 CZY WIESZ, ŻE? - /31/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie.