TVP Nauka Niedziela, 25.08.2024 06:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 225 MUZEUM JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W SULEJÓWKU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Sulejówek to miejsce szczególnie cenione przez wybitne postaci polskiej drogi do niepodległości i XX-lecia międzywojennego. W 1923 roku zamieszkał tu Józef Piłsudski z żoną i córkami. Dworek Milusin ufundowali wodzowi żołnierze. Dziś jest jedną z najważniejszych materialnych pamiątek po marszałku i jednocześnie jednym z ważniejszych obiektów, które wchodzą w skład Muzeum Józefa Piłsudskiego. W dworku zachował się układ przestrzenny oraz m.in. stolarka okienna i drzwiowa. Po latach do wnętrz powróciły oryginalne meble i przedmioty będące wyposażeniem domu. Muzeum upamiętniające Józefa Piłsudskiego zostało powołane 11 listopada 2008 roku, w 90. rocznicę odzyskania niepodległości, a w roku 2020 otwarto nowoczesny kompleks z nową przestrzenią wystawową. 06:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 226 OPERA I FILHARMONIA PODLASKA - EUROPEJSKIE CENTRUM SZTUKI Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę na podstawie jej potencjału historycznego, kulturowego, przyrodniczego i rekreacyjnego. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. Bohater kolejnego odcinka to Opera i Filharmonia Podlaska - Europejskie Centrum Sztuki. To największa instytucja artystyczna północno-wschodniej Polski i zarazem najnowocześniejsze centrum kulturalne tej części Europy. Europejskie Centrum Sztuki imienia Stanisława Moniuszki powstało na podstawie projektów pracowni architektonicznej Marka Budzyńskiego. Szklane powierzchnie łączone z betonem oraz minimalizm z elementami drewna mogą przypominać dwa inne projekty jego autorstwa: Bibliotekę Uniwersytecką oraz Gmach Sądu Najwyższego w Warszawie. Ważnym elementem gmachu jest natura. Dookoła budynku oraz na tarasach widokowych rozciągają się ogrody, oczka wodne i charakterystyczna dla Podlasia roślinność. To wszystko sprawia, ze budynek idealnie wtapia się w otoczenie. Opera i Filharmonia Podlaska zachwyca swoją nowoczesnością, wspaniałą atmosferą oraz repertuarem, w którym można znaleźć zarówno klasykę, jak i rozrywkę. Nic więc dziwnego, że ściągają tu ludzie z całej Polski. 06:55 CHIRURDZY - KARDIOCHIRURGIA Serial dokumentalny, 46 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj-Poleski Scenariusz: Piotr Poraj-Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz W pierwszym odcinku serialu dokumentalnego "Chirurdzy" poznajemy niezwykłą historię prof. dr. hab. n. med. Piotra Suwalskiego - wybitnego kardiochirurga i kierownika Kliniki Kardiochirurgii i Transplantologii PIM MSWiA - oraz jego najbliższych współpracowników. W odcinku przyglądamy się codziennej pracy lekarzy, obserwujemy ich poświęcenie i pasję w walce o zdrowie i życie pacjentów, a także poznajemy prywatne zainteresowania dr. Suwalskiego, które pozwalają mu na złapanie równowagi i chwili wytchnienia pomiędzy kolejnymi zabiegami. 07:50 RAPORT NAUKOWY - 76 23 min, Polska, 2024 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 08:25 ASTRONARIUM - 104 - ZJAWISKA TYMCZASOWE Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Pojawiają się na niebie bez ostrzeżenia, widoczne tylko przez chwilę, są świadectwem najbardziej fascynujących procesów we wszechświecie. Astronomowie nazywają je zjawiskami tymczasowymi. W programie pokażemy, co się za tym kryje. 08:55 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /12/TĘTNIAKI AORTY BRZUSZNEJ Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek - to inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy prezentują również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie a będące światowymi odkryciami naukowymi. W najbliższym odcinku - tętniaki aorty brzusznej, nazywane tykającą bombą. Rosną w tętnicy brzusznej bezobjawowo, ale kiedy przekroczą krytyczną wielkość mogą pęknąć, a to oznacza krwotok, który często kończy się śmiercią chorego. W Operacji Zdrowie opowiemy o diagnostyce oraz o nowoczesnych metodach leczenia tętniaków aorty brzusznej. 09:30 PODWODNY RAJ BORNEO - PODWODNA JASKINIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 10:05 . - GRAWITACJA I JA. SIŁA, KTÓRA KSZTAŁTUJE NASZE ŻYCIE. /2/ (THE AMAZING WORLD OF GRAVITY (GRAVITY AND ME. FORCE THAT SHAPES OUR LIVES)) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2017 Wyjątkowa miniseria dokumentalna poświęcona grawitacji ukazuje nieoczekiwane spostrzeżenia historyczne, najnowsze osiągnięcia naukowe i ekscytujące, nowe eksperymenty. Z genialnym profesorem Jimem Al - Khalili, jako gospodarzem, odwiedzamy laboratorium LIGO w USA, gdzie odkryto fale grawitacyjne i odkrywamy najnowsze teorie na temat naszego kosmosu, które pochodzą z badania najintensywniejszych źródeł grawitacji, jakie można sobie wyobrazić - czarnych dziur. Profesor wykorzystuje w filmie teorię szczególnej i ogólnej teorii względności Alberta Einsteina, aby ustalić, w jaki sposób grawitacja i prędkość, z jaką się poruszamy, wpływa na tempo starzenia się organizmu. 10:55 NOTACJE - MAREK KRAWCZYK. NIE PAMIĘTAM KIEDY PRZESZCZEPILIŚMY PIĘĆSETNĄ WĄTROBĘ, ALE PAMIĘTAM PIERWSZĄ I DRUGĄ TRANSPLANTACJĘ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2020 Marek Krawczyk (rocznik 1946), absolwent warszawskiej Akademii Medycznej. Stopień doktora nauk medycznych uzyskał w 1975 r. , a tytuł profesora zwyczajnego w 1999 r. Jest specjalistą w dziedzinie chirurgii ogólnej i onkologicznej, jednym z pionierów transplantacji wątroby w Polsce, inicjatorem nowych technik operacyjnych. Należy do najważniejszych światowych towarzystw chirurgicznych. W 2019 roku jako czwarty Polak w historii został członkiem honorowym Towarzystwa Chirurgów Amerykańskich. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim, Oficerskim, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz papieskim medalem Pro Ecclesia et Pontifice. 11:10 MIASTO Z PIASKÓW I SERC. STALOWA WOLA. Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tadeusz Arciuch Scenariusz: Tadeusz Arciuch Film opowiada o wielkim projekcie o nazwie Stalowa Wola i ludziach, którzy go realizowali. Stalowa Wola to największa inwestycja w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego, a powstała w imponującym tempie w latach 1937 - 1938. Dwa lata i trzy miesiące wystarczyły, aby od wbicia łopaty pod fundamenty przestrzelać pierwszą armatę, wyprodukowaną w nowo powstałych zakładach. Miejsce pod te inwestycje zostało starannie wybrane, choć było absolutnie dziewicze, pozbawione jakiejkolwiek infrastruktury oprócz linii kolejowej. Miasto i hutę wybudowano w błyskawicznym tempie dzięki dobremu planowi, sprawnemu zarządzaniu oraz dzięki poświęceniu budowniczych - pionierów. Stalowa Wola powstawała w atmosferze wielkiego entuzjazmu ludzi, którzy zjechali tu prawie ze wszystkich stron Polski. A powstały tu od zera nie tylko zakłady przemysłowe, ale i nowoczesne miasto wraz z elektrownią i całą niezbędną infrastrukturą. Wokół Stalowej Woli narastała legenda, powstawały o niej reportaże, filmy a nawet piosenki, ale niestety wspaniały rozwój tego miasta przerwała wojna. Stalowa Wola ma swój klimat, urok dawnych, przedwojennych lat, kiedy wszyscy chcieli zrobić coś dla Ojczyzny, często płacąc najwyższą cenę. 12:15 PODWODNY RAJ BORNEO - PODWODNA JASKINIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 12:50 JAK TO DZIAŁA - ODC. 57 PIENIĄDZ Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Pieniądz zmienia powoli swoją definicję. Dzięki technologiom informatycznym możliwe jest powstawanie wirtualnych walut, o których powiemy w tym programie. Zaczniemy jednak od monet. Monety przez bardzo długi czas miały wartość wynikającą z materiału, z którego zostały wykonane. Papierowe pieniądze od samego początku były bezwartościowe, to znaczy papier, na którym zostały wydrukowane, nie przedstawiał niemal żadnej wartości. Złożymy wizytę w mennicy, gdzie dowiemy się, jak produkuje się pieniądze. Każdy pieniądz musi być jednak dobrze zabezpieczony przed fałszerstwem. Specjaliści od projektowania monet i banknotów mają więc ręce pełne roboty, wymyślając coraz to nowsze metody zabezpieczeń. 13:30 CZY WIESZ, ŻE? - /43/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 14:00 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 6 WĘDROWCY (ANIMAL EINSTEINS EP. 6 TRAVELLERS) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens W tym odcinku dowiemy się, jak zwierzęta radzą sobie w czasie wędrówki i jak znajdują właściwą drogę, skąd płetwale błękitne wiedzą, gdzie uzupełniać zapasy pożywienia na długim szlaku migracji, jak to się dzieje, że węże i pająki mogą latać i jak żuki wykorzystują Drogę Mleczną w nawigacji. W wędrówce przez życie zwierzęta potrzebują sprawnego umysłu i wytrzymałości, aby bezpiecznie dotrzeć do celu. Wędrowcy. Dzięki tym zwierzętom przez tysiące lat pokonywaliśmy najsurowsze z krain. Wielbłądy są doskonale przystosowane do życia na pustyni. Latem mogą przetrwać bez jedzenia i wody cały tydzień. Gdy dotrą do wodopoju, wypijają jednorazowo nawet do stu litrów wody. Ich długie rzęsy chronią oczy przed piaskiem, szerokie stopy pomagają rozkładać ciężar ciała podczas wędrówki przez pustynię. Wielbłąd pokonuje nawet 40 kilometrów dziennie. Prowadzone przez dorosłego samca wielbłądy dwugarbne - baktriany wędrują przez monotonny krajobraz. Szukając pastwisk, migrują, by uniknąć ekstremalnych zimowych temperatur. Bez tych zwierząt nie przemierzylibyśmy pustyni. Z czasem jednak nasz sposób podróżowania znacznie się udoskonalił. 14:50 JASNE JAK SŁOŃCE - PRAWO KOSMICZNE 3 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Nowiński, Grzegorz Nowiński Scenariusz: Grzegorz Nowiński Zdjęcia: Filip Cichecki Prowadzący: Franciszek Cofta, Franciszek Cofta W tym odcinku wyjaśniamy dlaczego wszystkie cyklony na półkuli południowej wirują zawsze zgodnie z ruchem wskazówek zegara a na półkuli północnej - zawsze w kierunku odwrotnym. 14:55 JASNE JAK SŁOŃCE - JĘZYK 3 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Nowiński, Grzegorz Nowiński Scenariusz: Grzegorz Nowiński, Grzegorz Nowiński Zdjęcia: Filip Cichecki Prowadzący: Franciszek Cofta, Franciszek Cofta Krótkie felietony wideo, w których prowadzący przedstawia, analizuje i tłumaczy zjawiska, ciekawostki ze świata nauki. 15:00 NA WSZELKI WYPADEK! - ZAWAŁ SERCA 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Wykonawcy: Kamil Kasiak, Ewa Kliszewska, Michał Niewiadomski Nikt z nas nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zawał serca jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. W jego przebiegu dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego, a tym samym jego martwicy i zaburzenia funkcjonowania tego organu. Osoba, która doznaje zawału, wymaga natychmiastowej pomocy. Zobacz, jak rozpoznać zawał serca i jak udzielić pierwszej pomocy. 15:30 CHIRURDZY - KARDIOCHIRURGIA Serial dokumentalny, 46 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj-Poleski Scenariusz: Piotr Poraj-Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz W pierwszym odcinku serialu dokumentalnego "Chirurdzy" poznajemy niezwykłą historię prof. dr. hab. n. med. Piotra Suwalskiego - wybitnego kardiochirurga i kierownika Kliniki Kardiochirurgii i Transplantologii PIM MSWiA - oraz jego najbliższych współpracowników. W odcinku przyglądamy się codziennej pracy lekarzy, obserwujemy ich poświęcenie i pasję w walce o zdrowie i życie pacjentów, a także poznajemy prywatne zainteresowania dr. Suwalskiego, które pozwalają mu na złapanie równowagi i chwili wytchnienia pomiędzy kolejnymi zabiegami. 16:25 JAK TO DZIAŁA - ODC. 57 PIENIĄDZ Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Pieniądz zmienia powoli swoją definicję. Dzięki technologiom informatycznym możliwe jest powstawanie wirtualnych walut, o których powiemy w tym programie. Zaczniemy jednak od monet. Monety przez bardzo długi czas miały wartość wynikającą z materiału, z którego zostały wykonane. Papierowe pieniądze od samego początku były bezwartościowe, to znaczy papier, na którym zostały wydrukowane, nie przedstawiał niemal żadnej wartości. Złożymy wizytę w mennicy, gdzie dowiemy się, jak produkuje się pieniądze. Każdy pieniądz musi być jednak dobrze zabezpieczony przed fałszerstwem. Specjaliści od projektowania monet i banknotów mają więc ręce pełne roboty, wymyślając coraz to nowsze metody zabezpieczeń. 17:00 PODWODNY RAJ BORNEO - PODWODNA JASKINIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 17:35 CZY WIESZ, ŻE? - /44/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:55 SEKRETY FIZYKI KWANTOWEJ - /1/ (THE SECRETS OF QUANTUM PHYSICS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2014 Profesor Jim Al - Khalili śledzi historię prawdopodobnie najważniejszej, a jednocześnie wprawiającej w zakłopotanie teorii naukowej: fizyki kwantowej. Historia fizyki kwantowej zaczyna się na początku XX wieku, kiedy naukowcy starają się lepiej zrozumieć, jak działają żarówki. To proste pytanie wkrótce zaprowadziło naukowców w głąb ukrytych mechanizmów działania materii, w subatomowe elementy budulcowe otaczającego nas świata. Odkryli tu zjawiska niepodobne do żadnych wcześniej napotkanych - sferę, w której rzeczy mogą być w wielu miejscach naraz, gdzie rzeczywistość wydaje się istnieć naprawdę tylko wtedy, gdy ją obserwujemy. Profesor Al - Khalili stawia pytanie: czy rzeczywistość naprawdę istnieje, czy też przywołujemy ją do istnienia poprzez akt obserwacji? Przyjrzymy się także, w jaki sposób rośliny i drzewa wychwytują światło słoneczne podczas procesu fotosyntezy, przestrzegając najsłynniejszego prawa fizyki kwantowej - zasady nieoznaczoności. Czy mechanika kwantowa może wyjaśnić największą tajemnicę biologii - ewolucję? 19:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 225 MUZEUM JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W SULEJÓWKU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Sulejówek to miejsce szczególnie cenione przez wybitne postaci polskiej drogi do niepodległości i XX-lecia międzywojennego. W 1923 roku zamieszkał tu Józef Piłsudski z żoną i córkami. Dworek Milusin ufundowali wodzowi żołnierze. Dziś jest jedną z najważniejszych materialnych pamiątek po marszałku i jednocześnie jednym z ważniejszych obiektów, które wchodzą w skład Muzeum Józefa Piłsudskiego. W dworku zachował się układ przestrzenny oraz m.in. stolarka okienna i drzwiowa. Po latach do wnętrz powróciły oryginalne meble i przedmioty będące wyposażeniem domu. Muzeum upamiętniające Józefa Piłsudskiego zostało powołane 11 listopada 2008 roku, w 90. rocznicę odzyskania niepodległości, a w roku 2020 otwarto nowoczesny kompleks z nową przestrzenią wystawową. 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 226 OPERA I FILHARMONIA PODLASKA - EUROPEJSKIE CENTRUM SZTUKI Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę na podstawie jej potencjału historycznego, kulturowego, przyrodniczego i rekreacyjnego. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. Bohater kolejnego odcinka to Opera i Filharmonia Podlaska - Europejskie Centrum Sztuki. To największa instytucja artystyczna północno-wschodniej Polski i zarazem najnowocześniejsze centrum kulturalne tej części Europy. Europejskie Centrum Sztuki imienia Stanisława Moniuszki powstało na podstawie projektów pracowni architektonicznej Marka Budzyńskiego. Szklane powierzchnie łączone z betonem oraz minimalizm z elementami drewna mogą przypominać dwa inne projekty jego autorstwa: Bibliotekę Uniwersytecką oraz Gmach Sądu Najwyższego w Warszawie. Ważnym elementem gmachu jest natura. Dookoła budynku oraz na tarasach widokowych rozciągają się ogrody, oczka wodne i charakterystyczna dla Podlasia roślinność. To wszystko sprawia, ze budynek idealnie wtapia się w otoczenie. Opera i Filharmonia Podlaska zachwyca swoją nowoczesnością, wspaniałą atmosferą oraz repertuarem, w którym można znaleźć zarówno klasykę, jak i rozrywkę. Nic więc dziwnego, że ściągają tu ludzie z całej Polski. 20:00 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 6 WĘDROWCY (ANIMAL EINSTEINS EP. 6 TRAVELLERS) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens W tym odcinku dowiemy się, jak zwierzęta radzą sobie w czasie wędrówki i jak znajdują właściwą drogę, skąd płetwale błękitne wiedzą, gdzie uzupełniać zapasy pożywienia na długim szlaku migracji, jak to się dzieje, że węże i pająki mogą latać i jak żuki wykorzystują Drogę Mleczną w nawigacji. W wędrówce przez życie zwierzęta potrzebują sprawnego umysłu i wytrzymałości, aby bezpiecznie dotrzeć do celu. Wędrowcy. Dzięki tym zwierzętom przez tysiące lat pokonywaliśmy najsurowsze z krain. Wielbłądy są doskonale przystosowane do życia na pustyni. Latem mogą przetrwać bez jedzenia i wody cały tydzień. Gdy dotrą do wodopoju, wypijają jednorazowo nawet do stu litrów wody. Ich długie rzęsy chronią oczy przed piaskiem, szerokie stopy pomagają rozkładać ciężar ciała podczas wędrówki przez pustynię. Wielbłąd pokonuje nawet 40 kilometrów dziennie. Prowadzone przez dorosłego samca wielbłądy dwugarbne - baktriany wędrują przez monotonny krajobraz. Szukając pastwisk, migrują, by uniknąć ekstremalnych zimowych temperatur. Bez tych zwierząt nie przemierzylibyśmy pustyni. Z czasem jednak nasz sposób podróżowania znacznie się udoskonalił. 21:00 PODWODNY RAJ BORNEO - PODWODNA JASKINIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 21:35 . - GRAWITACJA I JA. SIŁA, KTÓRA KSZTAŁTUJE NASZE ŻYCIE. /2/ (THE AMAZING WORLD OF GRAVITY (GRAVITY AND ME. FORCE THAT SHAPES OUR LIVES)) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2017 Wyjątkowa miniseria dokumentalna poświęcona grawitacji ukazuje nieoczekiwane spostrzeżenia historyczne, najnowsze osiągnięcia naukowe i ekscytujące, nowe eksperymenty. Z genialnym profesorem Jimem Al - Khalili, jako gospodarzem, odwiedzamy laboratorium LIGO w USA, gdzie odkryto fale grawitacyjne i odkrywamy najnowsze teorie na temat naszego kosmosu, które pochodzą z badania najintensywniejszych źródeł grawitacji, jakie można sobie wyobrazić - czarnych dziur. Profesor wykorzystuje w filmie teorię szczególnej i ogólnej teorii względności Alberta Einsteina, aby ustalić, w jaki sposób grawitacja i prędkość, z jaką się poruszamy, wpływa na tempo starzenia się organizmu. 22:35 CZY WIESZ, ŻE? - /45/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:05 NA WSZELKI WYPADEK! - ZAWAŁ SERCA 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Wykonawcy: Kamil Kasiak, Ewa Kliszewska, Michał Niewiadomski Nikt z nas nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zawał serca jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. W jego przebiegu dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego, a tym samym jego martwicy i zaburzenia funkcjonowania tego organu. Osoba, która doznaje zawału, wymaga natychmiastowej pomocy. Zobacz, jak rozpoznać zawał serca i jak udzielić pierwszej pomocy. 23:35 NIESKOŃCZONOŚĆ - WYMIAR SPRAW (INFINITY) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Ta niezwykła miniseria szuka odpowiedzi na niektóre z najważniejszych pytań bez odpowiedzi naszych czasów. Czy istnieje nieskończoność? Co jest poza wszechświatem? Czy naprawdę może być nic? Jak to się wszystko zaczęło? W każdym z trzech odcinków twórcy filmu badają możliwość istnienia różnych wymiarów i nieskończonych wszechświatów w naszym zasięgu, a także zastanawiają się, czego jeszcze możemy się nauczyć z teorii Wielkiego Wybuchu. Rozmowy z czołowymi myślicielami ujawniają najnowsze badania naukowe, gdy zastanawiamy się, co jest poza naszym wszechświatem i pytamy, czy nauka ma swoje granice. 00:35 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 225 MUZEUM JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W SULEJÓWKU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Sulejówek to miejsce szczególnie cenione przez wybitne postaci polskiej drogi do niepodległości i XX-lecia międzywojennego. W 1923 roku zamieszkał tu Józef Piłsudski z żoną i córkami. Dworek Milusin ufundowali wodzowi żołnierze. Dziś jest jedną z najważniejszych materialnych pamiątek po marszałku i jednocześnie jednym z ważniejszych obiektów, które wchodzą w skład Muzeum Józefa Piłsudskiego. W dworku zachował się układ przestrzenny oraz m.in. stolarka okienna i drzwiowa. Po latach do wnętrz powróciły oryginalne meble i przedmioty będące wyposażeniem domu. Muzeum upamiętniające Józefa Piłsudskiego zostało powołane 11 listopada 2008 roku, w 90. rocznicę odzyskania niepodległości, a w roku 2020 otwarto nowoczesny kompleks z nową przestrzenią wystawową. 01:05 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /12/TĘTNIAKI AORTY BRZUSZNEJ Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek - to inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy prezentują również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie a będące światowymi odkryciami naukowymi. W najbliższym odcinku - tętniaki aorty brzusznej, nazywane tykającą bombą. Rosną w tętnicy brzusznej bezobjawowo, ale kiedy przekroczą krytyczną wielkość mogą pęknąć, a to oznacza krwotok, który często kończy się śmiercią chorego. W Operacji Zdrowie opowiemy o diagnostyce oraz o nowoczesnych metodach leczenia tętniaków aorty brzusznej. 01:45 MIASTO Z PIASKÓW I SERC. STALOWA WOLA. Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tadeusz Arciuch Scenariusz: Tadeusz Arciuch Film opowiada o wielkim projekcie o nazwie Stalowa Wola i ludziach, którzy go realizowali. Stalowa Wola to największa inwestycja w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego, a powstała w imponującym tempie w latach 1937 - 1938. Dwa lata i trzy miesiące wystarczyły, aby od wbicia łopaty pod fundamenty przestrzelać pierwszą armatę, wyprodukowaną w nowo powstałych zakładach. Miejsce pod te inwestycje zostało starannie wybrane, choć było absolutnie dziewicze, pozbawione jakiejkolwiek infrastruktury oprócz linii kolejowej. Miasto i hutę wybudowano w błyskawicznym tempie dzięki dobremu planowi, sprawnemu zarządzaniu oraz dzięki poświęceniu budowniczych - pionierów. Stalowa Wola powstawała w atmosferze wielkiego entuzjazmu ludzi, którzy zjechali tu prawie ze wszystkich stron Polski. A powstały tu od zera nie tylko zakłady przemysłowe, ale i nowoczesne miasto wraz z elektrownią i całą niezbędną infrastrukturą. Wokół Stalowej Woli narastała legenda, powstawały o niej reportaże, filmy a nawet piosenki, ale niestety wspaniały rozwój tego miasta przerwała wojna. Stalowa Wola ma swój klimat, urok dawnych, przedwojennych lat, kiedy wszyscy chcieli zrobić coś dla Ojczyzny, często płacąc najwyższą cenę.