TVP Nauka Środa, 28.08.2024 06:05 JAK TO DZIAŁA - ODC. 61 DIAGNOSTYKA I WALKA Z NOWOTWORAMI Magazyn, 25 min, Polska, 2014 Lekarze walczą o zdrowie i życie pacjentów, ale dysponują tylko takimi środkami, jakie dostarczą im naukowcy. W tym odcinku skupiamy się na nowotworach: badaniach nad nimi, metodach diagnostycznych oraz metodach leczenia. Wyjaśniamy, czym jest nowotwór oraz pokazujemy, że mamy coraz więcej sposobów na walkę z rakiem. Ale najważniejsza jest postawiona odpowiednio wcześnie diagnoza. Rozmawiamy o nowych testach i metodach diagnostycznych, które jeszcze niedawno były niedostępne w Polsce. Prezentujemy metodę, którą opracowali naukowcy ze Szczecina (Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie). Wyjaśniamy zasadę działania brastera - bardzo skutecznego testera do wykrywania nowotworów piersi. 06:40 ASTRONARIUM - 98 - POWRÓT NA KSIĘŻYC Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Wracamy na Księżyc, tym razem, by zostać na stałe. Taki ambitny plan ogłosiły w 2019 roku władze Stanów Zjednoczonych. Człowiek ma ponownie stanąć na powierzchni Srebrnego Globu - po raz pierwszy od zakończenia programu Apollo. Może to być jednak zaledwie początek znacznie większej wyprawy. W tym programie pokażemy, jak ma wyglądać powrót na Księżyc. I nowa era lotów kosmicznych, którą może otworzyć. 07:15 CZY WIESZ, ŻE? - /54/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:45 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 4 WYROCZNIA AMONA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat, nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona-Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 08:20 WAŻNE CZY NIEWAŻNE - ODC. 19 - DEKODUJEMY PRZYSZŁOŚĆ. NATURA NA RATUNEK (WHY IT MATTERS: FUTURE TECH) Serial dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2022 Czym jest Metaverse? Jak możemy żyć ponad 100 lat? A czego możemy się nauczyć od otaczającego nas świata przyrody? Dołączymy do fanatyka technologii, Joshuy Lima, w jego podróży w przyszłość, aby odkryć najnowocześniejsze technologie, które zmieniają świat, jaki znamy. Od życia, pracy i zabawy w wirtualnym świecie po najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii bezdotykowych i innowacji biomimikry. Od firm spożywczych wykorzystujących technologię blockchain w celu zabezpieczenia swojego łańcucha dostaw, po tych, którzy zarabiają na życie dzięki aplikacjom do przejmowania przejazdów, podróżujemy po całym świecie, aby dowiedzieć się, dlaczego to ma znaczenie. 08:50 WAŻNE CZY NIEWAŻNE - ODC. 7 - SZTUCZNA INTELIGENCJA (WHY IT MATTERS: FUTURE TECH) Serial dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2022 Czym jest Metaverse? Jak możemy żyć ponad 100 lat? A czego możemy się nauczyć od otaczającego nas świata przyrody? Dołączymy do fanatyka technologii, Joshuy Lima, w jego podróży w przyszłość, aby odkryć najnowocześniejsze technologie, które zmieniają świat, jaki znamy. Od życia, pracy i zabawy w wirtualnym świecie po najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii bezdotykowych i innowacji biomimikry. Od firm spożywczych wykorzystujących technologię blockchain w celu zabezpieczenia swojego łańcucha dostaw, po tych, którzy zarabiają na życie dzięki aplikacjom do przejmowania przejazdów, podróżujemy po całym świecie, aby dowiedzieć się, dlaczego to ma znaczenie. 09:15 PEŁNY OBRAZ - CO Z TĄ WODA? Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Mateusz Bobek Scenariusz: Maciej Chłopicki Polska jest jednym z najuboższych w wodę krajów w Europie. W ostatnich kilkudziesięciu latach w Europie na głowę mieszkańca przypadało jej prawie 5000 m3, w naszym kraju było to tylko 1800 m3, czyli prawie trzykrotnie mniej. Na obecny stan miały wpływ decyzje podejmowane kilkadziesiąt lat temu. Te, które podejmujemy dziś, odczują nasze dzieci. Czy Polsce grozi susza? Jakie wyzwania stawia zmieniający się klimat i coraz bardziej intensywna gospodarka? Co robimy i co możemy zrobić, żeby się do tego przygotować albo zmienić ten stan rzeczy? Odpowiedzi szukamy, odwiedzając miejsca najbardziej zagrożone suszą oraz takie, które podejmują działania ograniczające jej zasięg i oddziaływanie. 10:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 228 PAŁAC W ROGALINIE Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Pałac w Rogalinie to wyjątkowe miejsce, w którym splatają się kultura, historia i natura. Wzorowany na Wersalu, mieści nie tylko zachowane wnętrza z epoki, ale i bezcenną kolekcję polskiego malarstwa. Pałac był rodową siedzibą rodziny Raczyńskich - jednym z jej znamienitych przedstawicieli był również prezydent RP na uchodźstwie. Pałac w Rogalinie wybudował na rodową siedzibę w drugiej połowie XVIII wieku Kazimierz Raczyński, pisarz koronny, późniejszy marszałek koronny na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przez kolejne dziesięciolecia wystawna rezydencja była przebudowywana i służyła Raczyńskim aż do wybuchu II wojny światowej. Leżący pod Poznaniem Rogalin przyciągnął hrabiego Kazimierza Raczyńskiego walorami przyrodniczymi dzikiej doliny Warty. Pałac z rokokowym ogrodem i angielskim parkiem umiejętnie wpisano w zastaną naturę i topografię. Ta jedna z najważniejszych rezydencji Wielkopolski, wraz z założeniem parkowym, od 2018 roku posiada status Pomnika Historii RP. 10:40 NA WSZELKI WYPADEK! - POPARZENIA 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Oparzenia należą do dramatycznych urazów, które mogą dotknąć każdego człowieka, a według statystyk, oparzeniom ulega 10% naszej populacji, z czego większość to dzieci. Co robić w przypadku oparzeń? Jak rozpoznać rodzaj oparzenia? A co najważniejsze, jak złagodzić ból i zapobiec powstaniu blizny? Ale na początek warto powiedzieć, co to jest poparzenie i kiedy o nim mówimy. "Na wszelki WYPADEK!" to cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Udzielając pierwszej pomocy oparzonemu, zawsze w pierwszej kolejności pamiętamy o zapewnieniu bezpieczeństwa ratownikowi. Należy odciąć źródło energii, a chorego zaopatrywać w bezpiecznym miejscu. 11:10 ASTRONARIUM - 98 - POWRÓT NA KSIĘŻYC Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Wracamy na Księżyc, tym razem, by zostać na stałe. Taki ambitny plan ogłosiły w 2019 roku władze Stanów Zjednoczonych. Człowiek ma ponownie stanąć na powierzchni Srebrnego Globu - po raz pierwszy od zakończenia programu Apollo. Może to być jednak zaledwie początek znacznie większej wyprawy. W tym programie pokażemy, jak ma wyglądać powrót na Księżyc. I nowa era lotów kosmicznych, którą może otworzyć. 11:45 JAK TO DZIAŁA - ODC. 61 DIAGNOSTYKA I WALKA Z NOWOTWORAMI Magazyn, 25 min, Polska, 2014 Lekarze walczą o zdrowie i życie pacjentów, ale dysponują tylko takimi środkami, jakie dostarczą im naukowcy. W tym odcinku skupiamy się na nowotworach: badaniach nad nimi, metodach diagnostycznych oraz metodach leczenia. Wyjaśniamy, czym jest nowotwór oraz pokazujemy, że mamy coraz więcej sposobów na walkę z rakiem. Ale najważniejsza jest postawiona odpowiednio wcześnie diagnoza. Rozmawiamy o nowych testach i metodach diagnostycznych, które jeszcze niedawno były niedostępne w Polsce. Prezentujemy metodę, którą opracowali naukowcy ze Szczecina (Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie). Wyjaśniamy zasadę działania brastera - bardzo skutecznego testera do wykrywania nowotworów piersi. 12:20 CZY WIESZ, ŻE? - /55/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:50 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 44 CZARNE ZŁOTO Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Tradycyjnie polskie ziemie wschodnie zajmowały niegdyś trzecie miejsce na świecie jeśli chodzi o wydobycie ropy naftowej. Radosław Kotarski rusza tym śladem i sprawdza ile zostało na Podkarpaciu z dziedzictwa, które zostawił po sobie Ignacy Łukasiewicz i jego współpracownicy? Czy urządzenia zaprojektowane przez nich byłyby w stanie także dzisiaj wydobyć ropę naftową z podziemi? Na te pytania odpowiada pierwszy odcinek piątej serii Podróży z historią" 13:20 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 4 WYROCZNIA AMONA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat, nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona-Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 13:55 SEKRETY JOWISZA (JUPITER REVEALED) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Thomas Hewitson Zdjęcia: Andrew Fleming Dokument z serii "Horizon" opowiada o Jowiszu. Ten film podąża za misją Juno i w końcu odkrywa niektóre ukryte tajemnice planety. Jowisz jest planetą potworem. Wszystkie planety, asteroidy i komety naszego Układu Słonecznego zmieściłyby się w nim. Ale do tej pory zaskakująco mało wiedzieliśmy o tym największym gigancie gazowym. 14:55 WAŻNE CZY NIEWAŻNE - ODC. 19 - DEKODUJEMY PRZYSZŁOŚĆ. NATURA NA RATUNEK (WHY IT MATTERS: FUTURE TECH) Serial dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2022 Czym jest Metaverse? Jak możemy żyć ponad 100 lat? A czego możemy się nauczyć od otaczającego nas świata przyrody? Dołączymy do fanatyka technologii, Joshuy Lima, w jego podróży w przyszłość, aby odkryć najnowocześniejsze technologie, które zmieniają świat, jaki znamy. Od życia, pracy i zabawy w wirtualnym świecie po najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii bezdotykowych i innowacji biomimikry. Od firm spożywczych wykorzystujących technologię blockchain w celu zabezpieczenia swojego łańcucha dostaw, po tych, którzy zarabiają na życie dzięki aplikacjom do przejmowania przejazdów, podróżujemy po całym świecie, aby dowiedzieć się, dlaczego to ma znaczenie. 15:25 WAŻNE CZY NIEWAŻNE - ODC. 7 - SZTUCZNA INTELIGENCJA (WHY IT MATTERS: FUTURE TECH) Serial dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2022 Czym jest Metaverse? Jak możemy żyć ponad 100 lat? A czego możemy się nauczyć od otaczającego nas świata przyrody? Dołączymy do fanatyka technologii, Joshuy Lima, w jego podróży w przyszłość, aby odkryć najnowocześniejsze technologie, które zmieniają świat, jaki znamy. Od życia, pracy i zabawy w wirtualnym świecie po najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii bezdotykowych i innowacji biomimikry. Od firm spożywczych wykorzystujących technologię blockchain w celu zabezpieczenia swojego łańcucha dostaw, po tych, którzy zarabiają na życie dzięki aplikacjom do przejmowania przejazdów, podróżujemy po całym świecie, aby dowiedzieć się, dlaczego to ma znaczenie. 15:50 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 228 PAŁAC W ROGALINIE Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Pałac w Rogalinie to wyjątkowe miejsce, w którym splatają się kultura, historia i natura. Wzorowany na Wersalu, mieści nie tylko zachowane wnętrza z epoki, ale i bezcenną kolekcję polskiego malarstwa. Pałac był rodową siedzibą rodziny Raczyńskich - jednym z jej znamienitych przedstawicieli był również prezydent RP na uchodźstwie. Pałac w Rogalinie wybudował na rodową siedzibę w drugiej połowie XVIII wieku Kazimierz Raczyński, pisarz koronny, późniejszy marszałek koronny na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przez kolejne dziesięciolecia wystawna rezydencja była przebudowywana i służyła Raczyńskim aż do wybuchu II wojny światowej. Leżący pod Poznaniem Rogalin przyciągnął hrabiego Kazimierza Raczyńskiego walorami przyrodniczymi dzikiej doliny Warty. Pałac z rokokowym ogrodem i angielskim parkiem umiejętnie wpisano w zastaną naturę i topografię. Ta jedna z najważniejszych rezydencji Wielkopolski, wraz z założeniem parkowym, od 2018 roku posiada status Pomnika Historii RP. 16:25 ASTRONARIUM - 98 - POWRÓT NA KSIĘŻYC Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Wracamy na Księżyc, tym razem, by zostać na stałe. Taki ambitny plan ogłosiły w 2019 roku władze Stanów Zjednoczonych. Człowiek ma ponownie stanąć na powierzchni Srebrnego Globu - po raz pierwszy od zakończenia programu Apollo. Może to być jednak zaledwie początek znacznie większej wyprawy. W tym programie pokażemy, jak ma wyglądać powrót na Księżyc. I nowa era lotów kosmicznych, którą może otworzyć. 17:00 NA WSZELKI WYPADEK! - POPARZENIA 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Oparzenia należą do dramatycznych urazów, które mogą dotknąć każdego człowieka, a według statystyk, oparzeniom ulega 10% naszej populacji, z czego większość to dzieci. Co robić w przypadku oparzeń? Jak rozpoznać rodzaj oparzenia? A co najważniejsze, jak złagodzić ból i zapobiec powstaniu blizny? Ale na początek warto powiedzieć, co to jest poparzenie i kiedy o nim mówimy. "Na wszelki WYPADEK!" to cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Udzielając pierwszej pomocy oparzonemu, zawsze w pierwszej kolejności pamiętamy o zapewnieniu bezpieczeństwa ratownikowi. Należy odciąć źródło energii, a chorego zaopatrywać w bezpiecznym miejscu. 17:25 NIEZWYKŁY KSIĘŻYC (WONDERS OF THE MOON) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: James van der Pool Księżyc w kolorze krwi, Superksiężyc, pełnia i całkowite zaćmienie. Poznamy wiele ciekawostek o tym jedynym naturalnym satelicie Ziemi. Jest nazywany srebrnym globem, miesiącem lub luną. To piąty co do wielkości Księżyc w Układzie Słonecznym. Zdjęcia robione aparatami o słabym świetle ukazują Księżyc w jego naturalnym blasku. Dowiemy się, jak fazy Księżyca wpływają na różne procesy na Ziemi, na przykład w podmorskim świecie Południowego Pacyfiku rafy koralowe rozmnażają się zgodnie z cyklami Księżyca. Przyjrzymy się zaćmieniom, gdy Słońce, Ziemia i Księżyc znajdują się w jednej linii. Występują one podczas nowiu, kiedy Księżyc znajduje się pomiędzy Ziemią a Słońcem. Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z tego, iż Księżyc jest widoczny na nocnym niebie tylko przez kilka godzin. Wyjątkiem są tylko dni w okolicach pełni, kiedy Księżyc gości na niebie przez całą noc. W pierwszej kwadrze widoczny jest wieczorem i zachodzi około północy, a w ostatniej kwadrze wschodzi dopiero około północy. Poznamy też festiwale i festyny księżycowe, które odbywają się na świecie i wtedy uwaga wszystkich skupiona jest na srebrnym globie. 18:25 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 4 WYROCZNIA AMONA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat, nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona-Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 19:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 61 DIAGNOSTYKA I WALKA Z NOWOTWORAMI Magazyn, 25 min, Polska, 2014 Lekarze walczą o zdrowie i życie pacjentów, ale dysponują tylko takimi środkami, jakie dostarczą im naukowcy. W tym odcinku skupiamy się na nowotworach: badaniach nad nimi, metodach diagnostycznych oraz metodach leczenia. Wyjaśniamy, czym jest nowotwór oraz pokazujemy, że mamy coraz więcej sposobów na walkę z rakiem. Ale najważniejsza jest postawiona odpowiednio wcześnie diagnoza. Rozmawiamy o nowych testach i metodach diagnostycznych, które jeszcze niedawno były niedostępne w Polsce. Prezentujemy metodę, którą opracowali naukowcy ze Szczecina (Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie). Wyjaśniamy zasadę działania brastera - bardzo skutecznego testera do wykrywania nowotworów piersi. 19:30 CZY WIESZ, ŻE? - /56/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 20:00 SEKRETY JOWISZA (JUPITER REVEALED) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Thomas Hewitson Zdjęcia: Andrew Fleming Dokument z serii "Horizon" opowiada o Jowiszu. Ten film podąża za misją Juno i w końcu odkrywa niektóre ukryte tajemnice planety. Jowisz jest planetą potworem. Wszystkie planety, asteroidy i komety naszego Układu Słonecznego zmieściłyby się w nim. Ale do tej pory zaskakująco mało wiedzieliśmy o tym największym gigancie gazowym. 21:05 PORZĄDEK I NIEPORZĄDEK - /2/ (ORDER AND DISORDER) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2012 W drugim odcinku profesor fizyki Jim Al-Khalili odkrywa, w jaki sposób ujarzmiliśmy moc symboli od pierwszego alfabetu, przez telegraf elektryczny, po współczesną erę cyfrową. Jednak podczas tej podróży dowiaduje się, że informacje dotyczą nie tylko komunikacji międzyludzkiej, ale są bardzo głęboko wplecione w tkankę rzeczywistości. 22:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 228 PAŁAC W ROGALINIE Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Pałac w Rogalinie to wyjątkowe miejsce, w którym splatają się kultura, historia i natura. Wzorowany na Wersalu, mieści nie tylko zachowane wnętrza z epoki, ale i bezcenną kolekcję polskiego malarstwa. Pałac był rodową siedzibą rodziny Raczyńskich - jednym z jej znamienitych przedstawicieli był również prezydent RP na uchodźstwie. Pałac w Rogalinie wybudował na rodową siedzibę w drugiej połowie XVIII wieku Kazimierz Raczyński, pisarz koronny, późniejszy marszałek koronny na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przez kolejne dziesięciolecia wystawna rezydencja była przebudowywana i służyła Raczyńskim aż do wybuchu II wojny światowej. Leżący pod Poznaniem Rogalin przyciągnął hrabiego Kazimierza Raczyńskiego walorami przyrodniczymi dzikiej doliny Warty. Pałac z rokokowym ogrodem i angielskim parkiem umiejętnie wpisano w zastaną naturę i topografię. Ta jedna z najważniejszych rezydencji Wielkopolski, wraz z założeniem parkowym, od 2018 roku posiada status Pomnika Historii RP. 22:50 NIEZWYKŁY KSIĘŻYC (WONDERS OF THE MOON) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: James van der Pool Księżyc w kolorze krwi, Superksiężyc, pełnia i całkowite zaćmienie. Poznamy wiele ciekawostek o tym jedynym naturalnym satelicie Ziemi. Jest nazywany srebrnym globem, miesiącem lub luną. To piąty co do wielkości Księżyc w Układzie Słonecznym. Zdjęcia robione aparatami o słabym świetle ukazują Księżyc w jego naturalnym blasku. Dowiemy się, jak fazy Księżyca wpływają na różne procesy na Ziemi, na przykład w podmorskim świecie Południowego Pacyfiku rafy koralowe rozmnażają się zgodnie z cyklami Księżyca. Przyjrzymy się zaćmieniom, gdy Słońce, Ziemia i Księżyc znajdują się w jednej linii. Występują one podczas nowiu, kiedy Księżyc znajduje się pomiędzy Ziemią a Słońcem. Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z tego, iż Księżyc jest widoczny na nocnym niebie tylko przez kilka godzin. Wyjątkiem są tylko dni w okolicach pełni, kiedy Księżyc gości na niebie przez całą noc. W pierwszej kwadrze widoczny jest wieczorem i zachodzi około północy, a w ostatniej kwadrze wschodzi dopiero około północy. Poznamy też festiwale i festyny księżycowe, które odbywają się na świecie i wtedy uwaga wszystkich skupiona jest na srebrnym globie. 23:50 NA WSZELKI WYPADEK! - POPARZENIA 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Oparzenia należą do dramatycznych urazów, które mogą dotknąć każdego człowieka, a według statystyk, oparzeniom ulega 10% naszej populacji, z czego większość to dzieci. Co robić w przypadku oparzeń? Jak rozpoznać rodzaj oparzenia? A co najważniejsze, jak złagodzić ból i zapobiec powstaniu blizny? Ale na początek warto powiedzieć, co to jest poparzenie i kiedy o nim mówimy. "Na wszelki WYPADEK!" to cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Udzielając pierwszej pomocy oparzonemu, zawsze w pierwszej kolejności pamiętamy o zapewnieniu bezpieczeństwa ratownikowi. Należy odciąć źródło energii, a chorego zaopatrywać w bezpiecznym miejscu. 00:25 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 4 WYROCZNIA AMONA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat, nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona-Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 01:05 PEŁNY OBRAZ - CO Z TĄ WODA? Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Mateusz Bobek Scenariusz: Maciej Chłopicki Polska jest jednym z najuboższych w wodę krajów w Europie. W ostatnich kilkudziesięciu latach w Europie na głowę mieszkańca przypadało jej prawie 5000 m3, w naszym kraju było to tylko 1800 m3, czyli prawie trzykrotnie mniej. Na obecny stan miały wpływ decyzje podejmowane kilkadziesiąt lat temu. Te, które podejmujemy dziś, odczują nasze dzieci. Czy Polsce grozi susza? Jakie wyzwania stawia zmieniający się klimat i coraz bardziej intensywna gospodarka? Co robimy i co możemy zrobić, żeby się do tego przygotować albo zmienić ten stan rzeczy? Odpowiedzi szukamy, odwiedzając miejsca najbardziej zagrożone suszą oraz takie, które podejmują działania ograniczające jej zasięg i oddziaływanie. 02:00 CZY WIESZ, ŻE? - /57/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie.