TVP3 Niedziela, 08.09.2024 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - POPIELATE ŻYCIE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Trudno powiedzieć, gdzie jest. Trudno dociec, czy w ogóle jest. Niełatwo komukolwiek wytłumaczyć, kim jest. Popielica - jedno z najbardziej tajemniczych i nieznanych zwierząt rodzimej fauny. Przedstawicielka równie mało znanej rodziny pilchów - gryzoni, w których jedni dopatrują się raczej myszy, inni raczej wiewiórek. Prawdę o nich stara się poznać dr Mirosław Jurczyszyn, dla którego te zagadkowe ssaki stały się życiowym wyzwaniem. Nie tylko stara się odkryć, gdzie są, ale zabiega o to, by były wszędzie, gdzie być powinny. Ku chwale bukowych lasów, które stanowią ich najprawdziwszą ojczyznę. 06:30 KLASZTORNE SMAKI WEDŁUG REMIGIUSZA RĄCZKI - PAULINI Z JASNEJ GÓRY Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aneta Chwalba Scenariusz: Aneta Chwalba Prowadzący: Remigiusz Rączka Remigiusz Rączka odwiedza klasztor paulinów i Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej na Jasnej Górze, odkrywając nieznane rzeczy miejsca odwiedzanego każdego roku przez miliony pielgrzymów. Zwiedza bastion św. Barbary oraz ogrody jasnogórskie, gdzie wraz z o. Waldemarem przygotowuje pauliński gulasz węgierski i staropolskie racuchy z jasnogórskim miodem. 07:00 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 3 - (ODC. 2) - ŻYCIE NOCNE Reportaż, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W trzeciej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 08:00 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - KANAŁ ELBLĄSKI Reportaż, 5 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Eliza Orzechowska Zdjęcia: Krzysztof Gromek Lektor: Katarzyna Sanocka Jest arcydziełem sztuki inżynierskiej. Ma ponad 210 km długości, działa nieprzerwanie od 140 lat. Kanał Elbląski to jeden z dwóch istniejących na świecie szlaków wodnych, w którym zastosowano specjalny system pochylni. Sprawia on, że statki nie tylko pływają, ale także jeżdżą po szynach. A wszystko za sprawą mało komu znanego pruskiego inżyniera Goeorga Jacooba Steenkego. Kanał Elbląski obok Zamku w Malborku i ruchomych wysp na Mierzei Kurońskiej, uważany jest za jeden z trzech cudów Prus Wschodnich. Łączy tereny Pojezierza Iławskiego i Ostródzkiego z Zalewem Wiślanym. Jego trasa prowadzi przez sztuczne przekopy i groble, tworząc drogę wodną o długości blisko 210 km. Początkowo wykorzystywano go w celach transportowych, później do ruchu turystycznego. Od 1978 r. jest zabytkiem, a od 2011 r. ma status pomnika historii. To właśnie Kanałowi Elbląskiego poświęcony będzie kolejny odcinek cyklu "Pomniki historii. Szlakiem miejsc niezwykłych". 08:05 ROK W OGRODZIE EXTRA Magazyn, 10 min, Polska, 2022 Autor: Marek Jezierski, Agata Frol - Kowalik Zdjęcia: Robert Wypych, Marek Jezierski Prowadzący: Marek Jezierski W każdym odcinku "Roku w ogrodzie Extra" odwiedzamy piękny ogród naszego widza, ale nawet w najpiękniejszym ogrodzie są różne problemy związane z pielęgnacją, glebą, szkodnikami. My je rozwiążemy. Historia ogrodniczych zainteresowań pani Izabeli Arbaszewskiej z Warszawy sięga lat dziecięcych. Chociaż urodziła się i mieszkała w Warszawie wakacje spędzała u babci na Mazurach, która uprawiała przydomowy, ozdobny wiejski ogródek. Babcia pozwalała małej Izie zakładać własne rabatki z groszku pachnącego, aksamitek i innych jednorocznych roślin. Te lata zaowocowały miłością do roślin. Dwadzieścia lat temu powstał obecny, 1000 metrowy, ogród przy domu w Warszawie. Najpierw panią Izę ogarnęło szaleństwo objawiające się stale zmienianymi koncepcjami ogrodu, kupowaniem nowych roślin w jednym roku i zastępowanie ich innymi w drugim, bądź dosadzaniem nowych w każde wolne miejsce. Był to przepis na wielki chaos ogrodowy. W końcu doszła do momentu, w którym zdecydowała się wdrożyć zasadę: ograniczona ilość gatunków roślin, powtarzalność nasadzeń i tworzenie szkieletu ogrodu, który pozostanie na długie lata. Potrzebę zmian w ogrodzie pani Iza realizuje przy pomocy roślin jednorocznych i bylin. Właścicielka ustawia tez w ogrodzie niezwykle oryginalne, druciane wróżki, które sama robi w jesienne i zimowe wieczory. 09:25 ROK W OGRODZIE 20 min, Polska, 2024 Autor: Marek Jezierski Scenariusz: Marek Jezierski Zdjęcia: Robert Wypych, Dariusz Gąsowski Prowadzący: Marek Jezierski, Marek Jezierski Lektor: Grzegorz Szponder, Grzegorz Szponder Audycja przeznaczona dla miłośników działek, ogrodów i balkonów. Przekazujemy w niej informacje na temat uprawy warzyw, owoców i kwiatów. Pokazujemy nowe odmiany oraz pomagamy doradzić, w jaki sposób osiągnąć na własnej działce większe plony. Prezentujemy także najpiękniejsze ogrody i pokazujemy najnowsze sposoby ich pielęgnacji. W odcinku: Koniec lata to pora, kiedy rośliny powoli trzeba przygotować do zimowego uspokojenia. Powiemy, czym je zasilić, aby po fazie spoczynku prawidłowo rozpoczęły wegetację wiosną. O swojej kolekcji alstromerii opowie Dawid Pazdur, właściciel ogrodu w Skrzydlnej, w woj. małopolskim. Wybór ciekawych iglaków zaprezentuje Michał Kałuziński z gospodarstwa szkółkarskiego w Baczkach Parceli. Będzie też o bajeczna opowieść kolorowych daliach. W programie nie zabraknie również aktualności z kalendarza oraz konkursu dla widzów. 09:55 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 1, SEZON II, STANISŁAW GĄSIENICA BYRCYN - KOWALSTWO ARTYSTYCZNE Magazyn, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jakub Baryga Scenariusz: Jakub Baryga Zdjęcia: Przemysław Matejko, Maciej Krajewski, Michał Michalec, Adam Sienkiewicz Prowadzący: Sebastian Karpiel Bułecka Podhalańscy górale to wyjątkowa społeczność. Pielęgnująca tradycje, kultywująca obrzędy i zwyczaje swoich ojców, ale przede wszystkim społeczeństwo mocno związane z naturą. To ona wyznacza rytm życia, pracy i codziennych aktywności. To fascynujący mariaż wzajemnego przenikania i szacunku do tatrzańskiej przyrody, Esencja zjawiska zwanego góralszczyzną. Pierwsza seria programu, skupiła się na jednym z najbardziej charakterystycznych elementów góralskiej kultury - typowej podhalańskiej architekturze. Wpisanej w krajobraz, pełnej fascynujących historii, tworzonej przez wyjątkowe osobowości. W drugiej serii, chcielibyśmy przybliżyć ludzi i ich życie w pełnej symbiozie z naturą. Pokazać z pozoru zwykłe dni z góralskiej codzienności - pracę i obowiązki (np. wypas owiec, spływy z drewnem czy specyfikę kowalstwa artystycznego) ale także pokoleniowość i silne tradycje rodzinne, pełne wyjątkowych obrzędów, reguł i zwyczajów - od kuchni po arkana podhalańskiego rzemiosła. W tym odcinku - Stanisław Gąsienica Byrcyn - kowalstwo artystyczne. Rozgrzane do czerwoności pręty przeobraża w artystyczne cacka (swojej żonie wykonał tulipany i inne prezenty z żelaza w swojej pracowni). Z żywicy robi maść według receptury francuskiego medyka z dworu Uznańskich, która słynie z leczniczych właściwości. Z domu wychodzi niechętnie, chyba że do lasu. Lista pasji Stanisława Gąsienicy Byrcyna, kowala z Gładkiego w Zakopanem, jest długa. Są na niej kowalstwo artystyczne, las i zwierzęta. Są narty - jazda na nich, ale i zbieranie starego sprzętu. Oczywiście jest też góralszczyzna i wszystko, co z nią związane. Podhale, to jedno z miejsc w którym tradycyjne rzemiosło i charkterystyczna zawody mają się dobrze i są przekazywane w rodzinie na kolejne pokolenia. To także rzemiosło, które podtrzymują ludzie wyjątkowi - ze swoim talentem, kreatywnością i pasją. Wizyta Sebastiana będzie przyczynkiem do opowieści przy pracy, w którą włączy się także Sebastian, aktywnie pomagając przy kowadle. Sebastian wybierze się z nim takżę do lasu na zbiór żywicy, a potem pomoże w całym procesie wyrabiania maści. 10:30 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - KAZIMIERZ OD NIEDŹWIEDZI Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2020 Autor: Justyna Andersz Ile razy widzieliście niedźwiedzia na swojej drodze? A kto może powiedzieć, że ma swojego niedźwiedzia o wdzięcznym imieniu Agatka, Grzesiu czy Wojtek? A na dodatek są to wolne niedźwiedzie. Pan Kazimierz wiele lat temu zaszył się w bieszczadzkich lasach i został tam leśnikiem, ale zawód swój widzi ogromny i nietypowo. Kiedy chodzi po leśnych ostępach, nagrywa wszystkie napotkane zwierzęta: lisy, żurawie, żubry. I oczywiście niedźwiedzie. W swoich lasach pozakładał fotopułapki, a ponieważ wiedział, gdzie je umieścić, to ma w swojej kolekcji filmy, których nie powstydziliby się najwięksi filmowcy. 11:25 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - TAK JAK U LEKARZA, TROCHĘ... Cykl reportaży, 10 min, Polska, 2023 Piotr Nowak lubi nazywać siebie barberem albo staroświecko - cyrulikiem, ponieważ czasami musi opatrywać rany, a jego grzebień zahacza o szwy na głowie po interwencji chirurga. Za niemałe pieniądze ukończył kurs fryzjerski tylko po to, aby strzyc życiowych rozbitków w Domu Nadziei w Opolu. Ich jedyną zapłatą jest pozamiatanie własnych włosów z podłogi. Raz w tygodniu ściągają do niego z miasta ci, którym się w życiu powinęła noga: biedacy, więźniowie po odsiadce, bezdomni alkoholicy, osoby, którym los w jakiś sposób dał popalić. Podczas swej pracy Piotr widzi wyraźnie, jak cienka bywa linia dzielącą tak zwany normalny świat od piekła życiowego marginesu. Przez długi czas marzył o mobilnym salonie fryzjerskim dla bezdomnych, czyli po prostu trójkołówce ze skrzynką na przybory fryzjerskie oraz fotelem dla klienta. I marzenie się spełniło dzięki zbiórce w sieci. Teraz w poniedziałki pełni dyżur w Domu Nadziei, a w każdą sobotę w samym centrum Opola pod chmurką, nie opodal ekskluzywnego domu handlowego, strzyże i goli biednych oraz rozbitków, nadając im nowe oblicze, tak że czasem sami siebie nie poznają w lustrze. Jest głęboko wierzący, ma ciekawe życiowe przemyślenia. 23:40 PRZYSIĘGA S.III - ODC. 560 (YEMIN) Serial obyczajowy, 42 min, Turcja, 2020 Reżyseria: Ayhan Özen, Serkan Mut Scenariusz: Nazmiye Yilmaz Aktorzy: Özge Yagiz, Gökberk Demirci, Can Verel, Munise Özlem, Berkant Müftüler, Gül Arcan, Ali Dereli, Tugce Ersoy Kemal przyznaje się Narin, że pracuje jako taksówkarz. Stan Emira pogarsza się. Taci sprowadza pomoc. W tajemnicy przed mężem Narin załatwia pożyczkę w banku. Nowe informacje przekonują Kemala, by nadal badał sprawę testamentu brata. Umit wycofuje oskarżenia. 00:25 LEGENDY REGIONALNE - NIEKOŃCZĄCA SIĘ HISTORIA CZ. 1 Cykl reportaży, 8 min, Polska, 2014 Autor: Witold Żurawicki Lektor: Wojciech Najda Program przybliżający legendy Opolszczyzny. Byczyna to rówieśniczka Polski. Z doskonale zachowanymi zabytkami, w tym murami obronnymi, świątyniami (protestanckimi, chrześcijańskimi). Poddawana rewitalizacji pod bacznym okiem konserwatorów zabytków. Jednak ostatnie wykopaliska archeologiczne świadczą o tym, że istniał tutaj gród jeszcze przed wprowadzeniem chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Odkopano fragmenty budowli zapewne świątynnej, wiele grobów świadczących o ciałopaleniu, nawet o grzebaniu ludzi żywcem. 01:30 DZIEDZICTWO - ODC. 326 (EMANET) Serial, 43 min, Turcja, 2020 Reżyseria: Ayhan Özen, Serkan Mut Scenariusz: Basak Yazi Odasi Aktorzy: Halil Ibrahim Ceyhan, Sila Türkoglu, Berat Rüzgar Özkan, Melih Ozkaya Ali przeprowadza poważną rozmowę z Semrą na temat Duygu. Seher i Yaman cieszą się wspólnymi chwilami. Mężczyzna pokazuje ukochanej skarby ze swojego dzieciństwa. Zuhal zataja przed wszystkimi fakt, że odzyskała czucie w nogach. Nedim jest bardzo przejęty stanem młodej kobiety, wyraźnie ma do niej słabość. Mężczyzna zaczyna wierzyć, że Zuhal naprawdę się zmieniła. Słowa Alego dają Semrze do myślenia. Seher i Yaman wracają do domu. Ali opowiada Duygu o Arifie i o tym, jak ważne miejsce zajmuje w jego życiu. 02:20 DZIKIE PSZCZOŁY - ODC. 71 (AGRIES MELISSES) Serial, 44 min, Grecja, 2019 Reżyseria: Lefteris Charitos Scenariusz: Petros Kalkovalis Aktorzy: Maria Kitsou, Elli Tringou Drosso mówi Nikiforosowi o ciąży. Doukas daje fałszywe plany Toliasowi, by ten pokazał je Miltiadisowi. Theodossia, pełniąc dyżur u Toliasa, znajduje przypadkiem prawdziwy plan strefy przemysłowej. Oszustwo Doukasa jest już całkowicie jasne. Marta przychodzi do Nestorasa z synem. 03:05 LEGENDY REGIONALNE - NIEKOŃCZĄCA SIĘ HISTORIA CZ. 2 Cykl reportaży, 8 min, Polska, 2014 Autor: Witold Żurawicki Lektor: Wojciech Najda Program przybliżający legendy Opolszczyzny. Byczyna kwitła w średniowieczu, a w późniejszych okresach wielu jej mieszkańców zapisało się w nauce. Jednak najbardziej znana jest z bitwy o Byczynę, podczas której hetman Jan Zamojski pokonał austriackiego pretendenta do polskiej korony Maksymiliana. W wielkiej bitwie zginęło około 3 tysięcy zagranicznych wojów (była to bitwa konnych), a swoim bohaterstwem wsławili się polscy husarzy. Byczyna nieznana jest jeszcze z epizodu przed II wojną światową, kiedy to Niemcy także tutaj urządzili prowokację, jakoby polscy żołnierze przekroczyli granicę i ostrzelali miejscową leśniczówkę. 31 sierpnia 1939 roku o tej prowokacji mówiło angielskie radio. 04:05 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - ŁĘKNICA Reportaż, 7 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Łęknica - Park Mużakowski. Prawdziwy park krajobrazowy to taki, który konno można objeżdżać przez dwie godziny i nie napotkać takiego samego widoku. Tak podobno mawiał książę Herman von Pueckler założyciel Parku Mużakowskiego, uznawanego za arcydzieło geniuszu ludzkiego. Te słowa to nie przesada. Jego dzieło wywarło ogromny wpływ na rozwój europejskiej sztuki ogrodowej i wyznaczyło w niej nowe trendy. Park Mużakowski to jedyne w swoim rodzaju połączenie natury i sztuki ogrodniczej. Leży nad Nysą Łużycką, na terenach Polski i Niemiec. Po stronie zachodniej zlokalizowana jest jego centralna część - z rezydencją i ogrodami. Po stronie polskiej znajduje się naturalistyczny park o powierzchni ok. 500 hektarów. Obie części łączą dwa mosty: Most Podwójny oraz Most Angielski. 04:45 PERŁY BAŁTYKU - MORZE Z LOTU PTAKA Serial dokumentalny, 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Prowadzący: dr Andrzej Kruszewicz Bałtyk jest pełen tajemnic. Te najciekawsze ukrywa głęboko w swojej toni i wysoko ponad nią. To najmłodsze morze świata, które nieustannie się zmienia. W jednym milimetrze bałtyckiej wody żyje ponad 5 milionów organizmów. Bo Bałtyk, wbrew wszystkiemu, nie umiera. Życie w nim dopiero nabiera rozpędu. Andrzej Kruszewicz postanawia przyjrzeć się mu z bliska. Ważnym szlakiem wędrówek ptaków nad Bałtykiem jest Mierzeja Wiślana. Przelatuje nad nią więcej ptaków niż gdziekolwiek indziej w Polsce. Każdej wiosny i jesieni można tu oglądać tysiące ptaków udających się ze wschodu Europy i Azji do ciepłych krajów, a potem powracających do swoich siedlisk. 05:05 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - WROCŁAW Reportaż, 7 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Katarzyna Sanocka Wrocław to jedno z najstarszych i największych polskich miast, o niesłychanie burzliwej historii. O jego randze i znaczeniu świadczy fakt, że to właśnie tutaj w roku 1000 Bolesław Chrobry założył biskupstwo. Leżąc na skrzyżowaniu dwóch ważnych szlaków handlowych, Via Regia i Szlaku Bursztynowego, miał Wrocław wspaniałe warunki do rozwoju. Na przestrzeni tysiącletnich dziejów przechodził w ręce czeskie i niemieckie, by po II wojnie światowej wrócić w granice Polski. 05:15 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - PO WARNIJSKU Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Jeszcze kilka lat temu na Warmii, po warnijsku, czyli w gwarze warmińskiej, mówili tylko starzy Warmiacy, których z upływem lat jest coraz mniej. Jednak odkąd w 2016 roku nasza gwara została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, warmińsko godka przeżywa renesans. Gwary warmińskiej coraz częściej uczą się dzieci, które recytują, śpiewają i rozmawiają po warnijsku. Po warnijsku chcą śpiewać artyści. Do wpisania gwary warmińskiej na listę i do jej renesansu przyczyniły się wieloletnie starania jej najbardziej znanego propagatora, gawędziarza i autora różnych publikacji Edwarda Cyfusa. Edward też ma już swoje lata, ale dochował się godnego następcy, Łukasza Rucha. Wspólnie organizują kursy i konkursy gwary warmińskiej. Tłumaczą teksty, które wyśpiewują okoliczne zespoły. Po prostu uczą mowy, którą posługiwali się Seweryn Pieniężny, Maria Zientara - Malewska i Erwin Kruk.