TVP Dokument Czwartek, 05.09.2024 05:35 DZIKA POLSKA - WILCZY ALFABET Serial dokumentalny, 28 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michalowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Nietrudno zakochać się w Stobnicy, otoczonej lasami Puszczy Noteckiej. W bramie stacji naukowej wita drewniana tabliczka z sentencją Michała Siemianycza: "Stosunek wilka do człowieka jest taki, jakie jest odniesienie tego człowieka do innych ludzi, zwierząt i całego otaczającego go świata". Wilki mieszkają tu w wolierach, ogrodzonych siatką wybiegach z trawą i drzewkami dającymi zwierzętom cień. Do wilków można wejść, choć tylko z przewodnikiem. Nasi prowadzący, Marcin Kostrzyński i Tomasz Kłosowski, spotkają się z wilkami oko w oko i dowiedzą się od "wilczego piastuna", Jacka Więckowskiego, jakie naprawdę są wilki. Powszechnie wilk jest ofiarą mitów, przesądów i ludzkich zabobonów. Tymczasem jest to zwierzę jak każde inne. Cytując Dawida Mecha: "Wilk nie jest zwierzęciem ziejącym nienawiścią, ani też nie jest maskotką do przytulania, nie jest ani niebezpieczny, ani sympatyczny. Jest po prostu jednym z wielu interesujących gatunków prześladowanych przez człowieka od stuleci, który potrzebuje miejsca do życia". Profesor Andrzej Bereszyński, który uważa się za adwokata wilków, ma nadzieję, że dzięki stobnickiej stacji ludzie zmienią nastawienie do tego drapieżnika. Rocznie odwiedza stację kilka tysięcy osób. 06:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 36 JAK POWSTAJE PAPIER? Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Papier to rzecz na tyle zwyczajna, że właściwie nie zwracamy na niego większej uwagi na co dzień. Nie wyobrażamy sobie jednak życia bez papieru. Dlatego warto poznać tajniki jego historycznej produkcji. W tym celu Radosław Kotarski rusza do Dusznik Zdroju i sam ręcznie wytwarza arkusze papieru. Przy tej okazji zastanawia się, dlaczego produkcję papieru nazywamy czerpaniem i jak możliwe jest wykonanie znaku wodnego. Nie obędzie się bez wytężonej pracy. 06:50 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII - ODC. 2 W ŚRODKU KONTYNENTU (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (2/6) THE RED CENTRE) Cykl dokumentalny, 52 min, USA, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część: 2 - "W środku kontynentu". Zwierzęta Australii musiały przystosować się do szczególnych warunków. Urodzajną wzdłuż wybrzeży krainę, w głębi lądu zajmują rozległe suche równiny. To tak zwane Czerwone Centrum. W samym sercu tego olbrzymiego obszaru wznosi się łańcuch górski, niegdyś wysoki jak Himalaje. Po milionach lat erozji zostały tylko najbardziej odporne skały. Ludność z miejscowego plemienia Anangu nazywa ten niezwykły monolit Uluru. Na tym obszarze trudno przewidzieć, kiedy i gdzie spadnie deszcz. Gdy wreszcie pojawia się deszcz, zwierzęta wiedzą, jak go wykorzystać. W kilka tygodni świeża trawa ożywia suche równiny. Kangury rude mogą się rozmnażać dopiero wówczas, gdy wokół będzie wystarczająco dużo wody i pożywienia. Środkowa część Australii to jeden z największych suchych obszarów na świecie. 07:50 SUROWE ŚWIATY I DZIKIE PIĘKNO. BAŁKAŃSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 3 CZARNOGÓRA (NATIONAL PARKS OF THE BALKAN: RUGGED WORLDS AND WILD BEAUTY MONTENEGRO) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy/Austria, 2022 Reżyseria: Jeremy J. P. Fekete W 6 odcinkach odkryjemy ukryte skarby Bałkanów: parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Półwysep Bałkański jest jednym z trzech półwyspów południowoeuropejskich i ma powierzchnię 500 000 kilometrów kwadratowych. Bywa opisywany jako jako przytułek Europy i beczka prochu. Jest też uznawany za granicę geograficzną między Zachodem a Orientem. Jego skaliste brzegi otacza pięć mórz: Czarne, Marmara, Egejskie, Jońskie i Adriatyckie. Jego ukrytymi skarbami są parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Wybierz się w filmową podróż do dzikiej części Europy - przez góry, jeziora i morza. Odc. 3 - "Czarnogóra". W tym krajobrazie dominują głębokie kotliny, a dzikie wody kryją bogate życie. Las pierwotny żywi się swoimi najmniejszymi mieszkańcami od tysięcy lat. W krasowych jeziorach rozwija się wodna flora, a porzucone saliny są przejmowane przez zwierzęta i rośliny. To surowy świat i dzikie piękno Czarnogóry. Zatoka Kotorska. Widok od strony morza już w X wieku miał nazwę krainy Czarnych Gór. Blisko wybrzeża leży pasmo gór krasowych Lovćen - pokryte ciemnym, niemal czarnym lasem sosen bośniackich. Góry i jeziora polodowcowe to pozostałości ostatniej epoki lodowcowej. Przez środek Czarnogóry przebiega 82 - kilometrowy, miejscami o głębokości 1, 5 km - kanion Tara. Crna Glava to najwyższy punkt pasma górskiego Bjelasica. Góry Prokletije - Przeklęte"- to najmłodszy park narodowy Czarnogóry. 08:50 GLOBALNA NAUKA - ODC. 3 ZIELONE TECHNOLOGIE - PRZYSZŁOŚĆ NASZEJ PLANETY (GLOBAL SCIENCE E03: GREEN TECH - THE FUTURE OF OUR PLANET) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 3 - "Zielone technologie - przyszłość naszej planety". Zielona rewolucja postępuje w zawrotnym tempie. Nowe technologie odmieniają nasze życie. Ich celem jest ochrona planety z korzyścią dla wszystkich. W obliczu kryzysu klimatycznego wywołanego zanieczyszczeniem i destrukcją bioróżnorodności, badacze pracują ze zdwojoną siłą. Jakie rozwiązania pomogą nam w walce z emisjami dwutlenku węgla czy zanieczyszczeniem plastikami? Jak odmienią nasze życie? Witajcie w przyszłości, w której musimy przemyśleć swoje podejście do życia, opracowywać czyste źródła energii, chronić środowisko oraz inspirować się przyrodą, aby zapewnić sobie przetrwanie. Współczesna nauka i technologia podsycają nasze nadzieje na przyszłość ludzkości Czy jesteście gotowi odkryć, co nas czeka? Zmiany klimatu wymagają podjęcia natychmiastowych działań ograniczających wpływ cywilizacji na Ziemię. Energia, transport, żywność Należy zmodyfikować wszystkie aspekty naszego życia, aby ograniczyć globalne ocieplenie. Badacze opracowują nowe technologie radykalnie redukujące emisję gazów cieplarnianych. 09:50 WĘDRUJĄC PO ZIEMI - ODC. 3 PERU (I WALKED ON EARTH IN PERU / J’AI MARCH SUR LA TERRE AU PROU) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2014 Reżyseria: Aline Richard, Mathieu Vidard, Stphane Jacques 10 częściowa podróżnicza seria dokumentalna. to niezwykła eksploracja egzotycznych zakątków świata. Odc. 3 Peru. Dziś wybieramy się do Peru. To trochę tak, jakby zanurzyć się w Księdze dżungli. Poznamy dzielnych naukowców, którzy starają się zgłębić sekrety tutejszej przyrody. Tylko jeśli ją zrozumiemy, stanie się ona naszym sprzymierzeńcem. Podróż rozpoczynamy na wysokości ponad 4 tys. metrów, w sercu Kordyliery, na Altiplano. Tylko tak można się dostać do wioski Indian Yanesha. Tu, na Altiplano, jesteśmy w samym sercu Andów. Na wejście do świata Indian Yanesha trzeba sobie zasłużyć. Naukowcy, których spotkałem w Peru, założyli swoje laboratoria w sercu natury, by lepiej ją zrozumieć i jak najlepiej wykorzystać. Producent: Bonne Compagnie - IRD Institut de Recherche pour le Dveloppement 10:55 SAMOTNIE PO BAŁTYKU 22 min, Polska, 1977 Scenariusz: Jerzy Wohl Zdjęcia: Janusz Pietrzykowski Kapitan Kazimierz Kuba Jaworski, który zdobył III nagrodę w Regatach Samotnych Żeglarzy (OSTAR 76) płynąc przez Atlantyk, bierze udział w Regatach Samotnych Żeglarzy na Bałtyku w 1977 roku. Trasa regat ze Świnoujścia to około 200 mil morskich. Kapitan Jaworski w rozmowach z żeglarzami o projektowaniu jachtów, regatach, budowie jachtów i ożaglowaniu. Jachty konstruowane są w Morskiej Stoczni Jachtowej im. Leonida Teligi. 11:25 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 1 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W pierwszym odcinku drugiej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po Rydze i Kircholmie, czyli dzisiejszym Salaspils. Łotewska Ryga u ujścia Dźwiny była oknem na Bałtyk wszystkich wschodnich ziem. To hanzeatyckie miasto dzięki handlowi szybko się rozwijało, ale też ze względu na swoje położenie, było terenem zainteresowań wszystkich sąsiednich państw. Zażarcie walczono o jej posiadanie. Zdarzyło się, że także nasz Stefan Batory zasiadał na zamku a "polskie czasy" to okres intensywnego rozwoju miasta. W odcinku opowiemy również o spektakularnym zwycięstwie polskiej armii nad Szwedami, które zapisało się złotymi zgłoskami na kartach historii. Zwycięstwie pod Kircholmem. 12:05 TAJEMNICE CYWILIZACJI - ODC. 2 MIASTA I IMPERIA (THE SECRETS TO CIVILIZATION) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Rosalind Bain, Jonathan Drake Trzyodcinkowa seria dokumentalna o tym, jak najnowocześniejsze nauki o Ziemi zmieniają sposób, w jaki rozumiemy starożytną przeszłość, przywracając środowisku naturalnemu jego miejsce jako kluczowego czynnika napędzającego historię ludzkości. Ta przełomowa seria wykorzystuje nową naukę, aby dotrzeć do sedna tego, co naprawdę napędza powstawanie cywilizacji: jak się rozwijają i jak radzą sobie z upadkiem. Zobaczymy, jak zmieniająca się planeta może pomóc cywilizacjom lub odegrać rolę w ich wyginięciu. Od starożytnego Egiptu po upadek Rzymu, za pomocą technik filmowych i CGI, stworzono wspaniałe wizualizacje pokazujące sekrety cywilizacji. Odc. 2 - "Miasta i imperia". Nowa era kwitnącej cywilizacji zmieniła sposób naszego życia. W epoce żelaza powstaje wiele ważnych miast. Jak powstało pierwsze w historii supermocarstwo? Pierwsze tysiąclecie przed naszą erą to początek współczesnego świata. Upadek Egiptu na rzecz Rzymu trwał tysiąc lat. W jaki sposób w basenie Morza Śródziemnego narodziła się nowa epoka - świat miast i imperiów? Powstanie Rzymu było prawdopodobnie najbardziej niezwykłym wydarzeniem na planecie Ziemia przed epoką nowożytną. 13:05 CHIRURDZY - CHIRURGIA PLASTYCZNA Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz Dr n. med. Elżbieta Radzikowska - Büchner, kierownik Oddziału Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Szczękowej PIM MSWiA, to wyjątkowa postać wśród polskich chirurgów plastycznych. Niezwykle oddana swojej pracy i pacjentom, wykonuje rocznie setki zabiegów ratujących zdrowie pacjentów, przywracając im pewność siebie i wiarę w normalne życie. Historia dr Radzikowskiej - Büchner to opowieść o poświęceniu zawodowi chirurga od najmłodszych lat, o ciągłym doskonaleniu swoich umiejętności oraz woli dzielenia się swoim doświadczeniem z przyszłymi pokoleniami lekarzy. 13:55 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII - ODC. 3 KAKADU (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (3/6) KAKADU) Cykl dokumentalny, 51 min, Australia, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część 3 - "Kakadu". Na północy kraju znajduje się jeden z najbardziej malowniczych obszarów podmokłych na świecie. W Parku Narodowym Kakadu życie wyznaczają pory roku. Park Narodowy Kakadu ciągnie się od skalnych formacji na południu po północne wybrzeże Australii. To niezwykły tygiel życia utworzony przez coroczne monsuny. W połowie października nastaje pora roku, o której rdzenna ludność mówi Kunumeleng - "pora oczekiwania". Na obszarach zalewowych koryta rzek wypełniają się wodą. Przed nadejściem monsunu ze wszystkich tutejszych zwierząt chyba najbardziej wygłodzone są krokodyle różańcowe. 14:55 SUROWE ŚWIATY I DZIKIE PIĘKNO. BAŁKAŃSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 4 ALBANIA (NATIONAL PARKS OF THE BALKAN: RUGGED WORLDS AND WILD BEAUTY ALBANIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy/Austria, 2022 Reżyseria: Jeremy J. P. Fekete W 6 odcinkach odkryjemy ukryte skarby Bałkanów: parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Półwysep Bałkański jest jednym z trzech półwyspów południowoeuropejskich i ma powierzchnię 500 000 kilometrów kwadratowych. Bywa opisywany jako jako przytułek Europy i beczka prochu. Jest też uznawany za granicę geograficzną między Zachodem a Orientem. Jego skaliste brzegi otacza pięć mórz: Czarne, Marmara, Egejskie, Jońskie i Adriatyckie. Jego ukrytymi skarbami są parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Wybierz się w filmową podróż do dzikiej części Europy - przez góry, jeziora i morza. Odc. 4 - "Albania". Alpy Albańskie, zwane "zaczarowanymi górami"- to obszar trzech granic z Czarnogórą, Kosowem i Albanią Północną. Skaliste, strome zbocza i głębokie doliny nadają alpejskiego charakteru. Rzekę nazwano Valbona. Część "Europejskiego Pasa Zieleni", biegnącego wzdłuż byłej żelaznej kurtyny - teraz służy jako habitaty niedźwiedzi, wilków i rysia bałkańskiego. W górach polodowcowych ma swój habitat orzeł przedni. Ponad 20 lat temu krążyło tu w powietrzu 200 par. Dziś jest ich tylko połowa. To surowy świat i dzikie piękno Albanii. Oddalenie narodowego parku doliny Valbony i jego niewielkie zaludnienie sprzyja ochronie i bogactwu natury. Leżący na granicy z Północną Macedonią Park Narodowy Shebenik to rozległe lasy brzozowe i alpejskie łąki. Jezioro Prespa dzielą granice Albanii, Grecji i Macedonii. Po albańskiej stronie leży wyspa Maligrad. Mimo piaszczystej i kamienistej gleby wyspa ma bogatą bioróżnorodność. Otoczona bezkresnymi moczarami największa laguna w Albanii jest jedną z największych na całym obszarze śródziemnomorskim. To laguna Karavasta. 16:00 GLOBALNA NAUKA - ODC. 4 ROBOTYKA I SZTUCZNA INTELIGENCJA - PRZYSZŁOŚĆ LUDZKOŚCI (GLOBAL SCIENCE E04: ROBOTICS & A. I. - THE FUTURE OF HUMANITY) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 4 - "Robotyka i sztuczna inteligencja, przyszłość ludzkości". Wyglądają jak coś rodem z fantastyki naukowej, ale są prawdziwe powstają w laboratoriach na całym świecie. W przyszłości będą przypominać ludzi, zwierzęta i stworzenia, których jeszcze nie widzieliśmy. Posiądą zadziwiające zdolności, w tym inteligencję. Witajcie w nowym świecie, gdzie sztuczna inteligencja jest naszym sprzymierzeńcem, samochody nie potrzebują kierowców, a granice między człowiekiem i maszyną powoli się zacierają. W dwudziestym pierwszym wieku roboty opuściły fabryki i laboratoria. Nie ograniczają się już do prostych, powtarzalnych zadań. Stwory z metalu i plastiku przeniknęły niemal wszystkie obszary naszego życia. Spotykamy je na ulicach, w szkołach, w naszych domach, a nawet w salach koncertowych. Te nowoczesne maszyny nie są już uważane za proste narzędzia, współpracują z nami i się komunikują. Weszliśmy w erę robota społecznego. Choć wyglądają figlarnie, te małe urządzenia nie są już tylko ciekawostkami, wkrótce będą uczestniczyły w naszym życiu codziennym. Badacze z Arabii Saudyjskiej stworzyli pierwszego robota mówiącego w języku arabskim i rozpoznającego lokalne dialekty. Pytanie o rolę, jaką roboty i sztuczna inteligencja będą odgrywać w naszym życiu, nie jest niczym nowym, ale kontekst technologiczny wciąż się zmienia, a zagadnienia te stają się coraz istotniejsze. W ostatecznym rozrachunku to my, ludzie, musimy zdecydować, co zrobimy z naszymi maszynami. Jak bardzo chcemy je rozwinąć? I dokąd nas zaprowadzą? 17:00 WĘDRUJĄC PO ZIEMI - ODC. 4 INDONEZJA (I WALKED ON EARTH IN INDONESIA / J’AI MARCH SUR LA TERRE EN INDONSIE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2014 Reżyseria: Mathieu Vidard, Aline Richard 10 częściowa podróżnicza seria dokumentalna. to niezwykła eksploracja egzotycznych zakątków świata. Odc. 4 Indonezja. W Indonezji wulkany śpią z jednym okiem otwartym, a jest ich ponad czterysta. Zamierzamy zanurzyć się we wnętrznościach ziemi w fascynującym laboratorium pod gołym niebem. Wulkany są tam najbardziej zabójcze, a ich erupcje potrafią zdestabilizować klimat. Indonezja to wyjątkowy teren badawczy. Najbardziej buzujący obszar na świecie. Jednak życie przystosowało się do warunków panujących w tym niestabilnym archipelagu. Podróż rozpoczynamy od wysp Gili u wybrzeży wyspy Lombok. Te rajskie wyspy szczycą się bogatą różnorodnością podwodnego życia. Niestety, przez lata rybacy dewastowali dno morskie używając do połowów dynamitu. Koralowce wokół wyspy cierpią również z powodu globalnego ocieplenia. 18:05 TAJEMNICE CYWILIZACJI - ODC. 3 IMPERIUM I EPIDEMIE (THE SECRETS TO CIVILIZATION) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Rosalind Bain, Jonathan Drake Trzyodcinkowa seria dokumentalna o tym, jak najnowocześniejsze nauki o Ziemi zmieniają sposób, w jaki rozumiemy starożytną przeszłość, przywracając środowisku naturalnemu jego miejsce jako kluczowego czynnika napędzającego historię ludzkości. Ta przełomowa seria wykorzystuje nową naukę, aby dotrzeć do sedna tego, co naprawdę napędza powstawanie cywilizacji: jak się rozwijają i jak radzą sobie z upadkiem. Zobaczymy, jak zmieniająca się planeta może pomóc cywilizacjom lub odegrać rolę w ich wyginięciu. Od starożytnego Egiptu po upadek Rzymu, za pomocą technik filmowych i CGI, stworzono wspaniałe wizualizacje pokazujące sekrety cywilizacji. Odc. 3 - "Imperium i epidemie". Nieznana epidemia opanowuje świat. Szlakami handlowymi rozprzestrzenia się po kontynentach. Atakuje gęsto zaludnione miasta, powodując śmierć milionów osób. Do Rzymu zjeżdżają się ludzie z całego świata. Nie wiedzą o zarazkach. Pandemia nie jest zjawiskiem współczesnym. Był to symbol apokalipsy. To był przełomowy moment w historii ludzkości. Historycy wciąż nie wiedzą, co spowodowało upadek pierwszego supermocarstwa. Niemniej nauka przybliża nas do zrozumienia tych wydarzeń. 19:10 BYĆ KOBIETĄ W HIMALAJACH Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Eliza Kubarska Scenariusz: Eliza Kubarska Opowieść o kobietach z dwóch krańców świata, które odważyły się przeciwstawić porządkowi świata oraz o ich wpływie na młode pokolenie alpinistek w Polsce i Nepalu. W 1992 roku Wanda Rutkiewicz, polska himalaistka, po zdobyciu K2 jako pierwsza kobieta świata, wyruszyła na zdobycie kolejnego ośmiotysięcznika, Kanczendzongi. Z wyprawy tej nigdy nie wróciła. Do dziś nie są znane jej dalsze losy. Jednak swoją energią i charyzmą zdążyła zainspirować kolejne pokolenie młodych alpinistek. W podobnym czasie w Nepalu działała inna wspinaczka, Pasang Lhamu Sherpa. W 1993 roku Pasang po raz trzeci wyruszyła na wyprawę na Everest, który ostatecznie zdobyła jako pierwsza Nepalka. Niestety, podobnie jak Wanda, nigdy nie wróciła na niziny. Ale jej legenda przeżyła do dziś. Obie kobiety łączy coś więcej jak tylko miłość do gór najwyższych. Zarówno Wanda, jak i Pasang realizując swoje marzenia musiały mierzyć się nie tylko z własnymi słabościami, wysokością, czy złą pogodą. Każda z nich musiała przeciwstawiać się męskiemu porządkowi świata, w którym przyszło im żyć. 25 lat po zaginięciu Wandy i Pasang, na arenie światowej, pojawiły się ich następczynie: Kinga Baranowska i Maya Sherpa. Zainspirowane walecznością bohaterek z ubiegłego stulecia, kontynuują tradycję kobiecego himalaizmu podnosząc kolejne poprzeczki. 20:10 TERROR W PARYŻU - ODC. 4 PROCES JAK ŻADEN INNY (THE TERROR TRIAL / V13 EPISODE 4 THIS TRIAL IS UNCOMPARABLE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2021 Reżyseria: Theo Ivanez Mini - seria kryminalno - polityczna (5 odcinków) o śledztwach w sprawach o zamachy terrorystyczne we Francji. Proces, który rozpoczął się we wrześniu 2021 r. dotyczący ataków popełnionych od 13 listopada 2015 r. Nadzwyczajna sprawa sądowa z 20 oskarżonymi została skierowana do specjalnie utworzonego Sądu, 220 tomów postępowań i prawie 1700 osób. Jest to wydarzenie zgodne z oczekiwaniami, którego się obawiano: ponownie otworzy rany, które ledwo zaczęły się goić. Poprzez zeznania ofiar terroryzmu, prawników, organów ścigania i członków wymiaru sprawiedliwości, ten serial dokumentalny pokazuje, jak Francja przygotowuje się do otwarcia tego bezprecedensowego procesu. Śledząc podstawy sprawy i patrząc wstecz na dowody z policyjnego śledztwa, zrozumiemy funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości antyterrorystycznej w krajach europejskich i sposób, w jaki społeczeństwo reaguje na to, co nie do pomyślenia. Część 4 - "Proces jak żaden inny". Wcześniej nie było takich zamachów na ulicach Paryża. Nigdy nie musieliśmy się mierzyć z akcją zbrojną. To siatka. Na początku było trzech zamachowców. Rok później mówi się o całej grupie ludzi, o finansowaniu i broni. Sprawa stała się bardzo poważna. To wolność będzie miała ostatnie słowo. Działania terrorystów były przerażające, ale zostaną skazani zgodnie z regułami obowiązującymi w demokratycznym państwie prawa. To proces w Sądzie Przysięgłych, uroczysty, przełomowy w historii Francji. Do tej pory nie było procesu, w którym byłoby tysiąc siedmiuset powodów cywilnych. Nigdy też nie było procesu, który trwałby tyle czasu. Z tyloma ofiarami i trudnościami. W Prokuraturze Generalnej pierwszym poważnym problemem do rozwiązania było znalezienie odpowiedniego miejsca, gdzie ten proces mógłby się odbyć, umożliwiając obecność tylu powodów i adwokatów. 21:15 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - PIENIĄDZE ALBO ŻYCIE: CZYLI JAK SIĘ LECZYĆ W USA 8 min, Polska, 2023 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Krótki program publicystyczny, który omawia i prezentuje film wieczoru z gatunku current affairs. BARBARA WŁODARCZYK - optymalna prowadząca - osobowość telewizyjna, rozpoznawalna przez większość widzów, budzącą pozytywne skojarzenia, z wyrobioną marką topowego dokumentalisty. Formuła programu żywa i dynamiczna, atrakcyjna - piękne wprowadzenie do przedstawianego filmu, buduje napięcie przed jego emisją. 21:20 PIENIĄDZE ALBO ŻYCIE: CZYLI JAK SIĘ LECZYĆ W USA (HEALTHCARE SYSTEM: AN AMERICAN SICKNESS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Gary Grabli Film dokumentalny o amerykańskim systemie opieki zdrowotnej na przestrzeni wielu lat. Uważany jest za zdumiewająco dysfunkcyjny, ale pierwotnie został zaprojektowany z myślą o korzyściach ekonomicznych i politycznych. Ten film prezentuje portrety prawdziwych obywateli amerykańskich, którzy padli ofiarą tego systemu, a także wywiady z ekspertami, politykami i osobami z branży medycznej. Film analizuje niezrozumiałe wady systemu, który konsekwentnie obniża średnią długość życia w jednym z najbogatszych krajów świata. Mobilny szpital powstał z myślą o niesieniu pomocy w krajach rozwijających się. Dziś funkcjonuje głównie w Stanach Zjednoczonych. Amerykańska klasa pracująca z konsultacji i zabiegów medycznych korzysta w improwizowanych klinikach. W państwie uważanym za największą potęgę gospodarczą podstawowa opieka zdrowotna to luksus, na który stać tylko nielicznych. W Stanach Zjednoczonych należy uiszczać comiesięczną składkę ubezpieczenia zdrowotnego. Nie jest to mały wydatek: czteroosobowa rodzina musi wydać na ten cel średnio 15 tysięcy dolarów rocznie. A i tak nie oznacza to, że gwarantujemy sobie pokrycie wszystkich kosztów leczenia. Każda placówka samodzielnie i dowolnie wycenia świadczenia. Szpitale kasują pacjentów za dodatkową opiekę, używając niejasnych dla obywateli kodów. W większości państw europejskich rządy negocjują ceny leków z producentami. Ale nie w USA, gdzie koncerny robią, co w ich mocy dla zachowania lukratywnego status quo. Za szybującymi cenami leków stoi trzygłowa hydra: koncerny farmaceutyczne, towarzystwa ubezpieczeniowe i mało komu znane spółki nadzorujące refundację leków, tak zwane PBM. 22:30 CHIRURDZY - NEUROCHIRURGIA Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz Dr n. med. Artur Zaczyński - kierownik Kliniki Neurochirurgii PIM MSWiA - przygotowuje się do operacji bardzo trudno dostępnego glejaka. Operatorem podczas zabiegu będzie lek. med. Maciej Bujko. Od ich pracy i całego zespołu lekarzy i pielęgniarek zależeć będzie, czy pacjent operację przeżyje i pozostanie w pełni sprawny. Jaka przeszłość stoi za dr Zaczyńskim? A właściwie, co sprawiło, że dr Zaczyński wybrał właśnie neurochirurgię jako swoją specjalizację? Czy potrafi się oderwać od pracy i prowadzić zwyczajne życie? W czym dr Bujko poszukuje chwili spokoju i oderwania od zabiegów? Tego i wiele więcej dowiemy się w czwartym odcinku serii dokumentalnej "Chirurdzy". 23:25 ZABÓJCY PLANETY - ODC. 4 MAFIA CO2 (PLANET KILLERS EP. 4 LE PRINCE DU CARBONE) Serial dokumentalny, 48 min, Francja, 2022 Reżyseria: Martin Boudet Mini - seria dokumentalna (4 odcinki), której twórcy dołączają do Interpolu ds. Przestępstw Środowiskowych w poszukiwaniu czterech najbardziej poszukiwanych przestępców na świecie. Cztery odcinki. Czterech przestępców. Cztery polowania. To kryminaliści zabijający naszą planetę. W tej serii śledzimy działania Jednostki Interpolu. Szacuje się, że przestępstwa przeciwko środowisku generują rocznie 300 miliardów euro. Jednocześnie kary są znacznie niższe niż w przypadku innych przestępstw, co prowadzi do postrzegania ich jako obarczonych niskim ryzykiem i jednocześnie wysokim zyskiem. Odc. 4. - "Mafia CO2". Cyril Astruc - Książę Węgla. Jeden z mózgów napadu stulecia, oszustwa związanego z obligacjami węglowymi. Cyril jest poszukiwany przez Interpol za oszustwa i pranie brudnych pieniędzy w handlu uprawnieniami do emisji CO2. To niewidzialny, genialny przekręt, który kosztował Unię Europejską 5 miliardów euro. Mózgiem akcji jest Cyril Astruc. Choć władze depczą mu po piętach, bawi się z rosyjskimi oligarchami. Wiedzie luksusowe życie! To, co zrobił Astruc i mafia CO2, ma wpływ na nas wszystkich. Według ONZ w 2020 - tym roku stężenie CO2 na świecie osiągnęło rekordowy poziom. W nadchodzących latach Interpol odniesie sukces w walce z przestępczością środowiskową, zatrzymując tych, którzy bogacą się, niszcząc zasoby naturalne. 00:25 MARIAN DZIĘDZIEL - AKTOR ODNALEZIONY Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2012 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Wykonawcy: Marian Dziędziel, Franciszek Pieczka, Wojtek Smarzowski, Kazimierz Kutz, Dariusz Jabłoński, Rafael Lewandowski, Krzysztof Krauze, Jerzy Trela, Jerzy Domaradzki, Zygmunt Konieczny, Jerzy Fedorowicz, Mikołaj Grabowski Zdjęcia: Roman Piotrowski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Film dokumentalny o Marianie Dziędzielu - aktorze teatralnym i filmowym. W świadomości wielu widzów bohater dokumentu narodził się aktorsko w kreacji Wiesława Wojnara, bogatego ogrodnika z podkarpackiej wsi z "Wesela" w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego. Potem zaistniał jako Dziabas w "Domu złym", Adam Kościejny w "Winie truskawkowym" Dariusza Jabłońskiego, Zygmunt Kowal w "Krecie" w reżyserii Rafaela Lewandowskiego. A przecież Marian Dziędziel mógł się poszczycić bogatą filmografię już dużo wcześniej. Chłopak ze Śląska egzamin do szkoły teatralnej zdał dzięki oryginalnej interpretacji poezji Mickiewicza, filmowo debiutował w latach 60. , w serialu "Stawka większa niż życie", potem występował w filmach śląskich Kazimierza Kutza i jego spektaklach teatralnych. Zaistniał też w znanych krakowskich kabaretach, m.in. w Piwnicy pod Baranami, miał swój benefis na antenie Telewizji Kraków. W dokumencie Marian Dziędziel opowiada o sobie i innych, o metafizycznych spotkaniach i decyzjach, o najważniejszych rolach, o przeszłości i spojrzeniu w przyszłość. Mówią o nim także koledzy i przyjaciele - z humorem i na poważnie. Ilustracją są fragmenty najważniejszych kreacji artystycznych tego wybitnego aktora i zarazem skromnego człowieka. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OŻYŁ PO OŚMIU DEKADACH (ODC. 294) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:05 PO DRUGIEJ STRONIE KAMERY Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1975 Scenariusz: Lidia Loth Zdjęcia: Lidia Loth Wykonawcy: Jadwiga Barańska, Jerzy Bińczycki, Kazimierz Mazur, Mieczysław Voit Film prezentujący kulisy realizacji "Nocy i dni" wg Marii Dąbrowskiej w reżyserii Jerzego Antczaka. 03:15 A GDYBY TAK SIĘ STAŁO Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2007 Reżyseria: Marcel Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński Muzyka: Małgorzata Jaworska Osiemnastolatek wraca do parku, gdzie dwanaście lat wcześniej jeździł na hulajnodze, przyglądał się dumnym pawiom, a napotkanym starszym osobom zadawał pytania na temat życia, śmierci, miłości, samotności. Pytania głębokie, przenikliwe, często poważne, a często zabawne w swej dziecięcej prostocie odbierania świata. Czy były one tylko chwilą ulotnej fantazji i z czasem wypłowiały, rozmyły się i odeszły do przeszłości tak, jak odchodzi do niej dzieciństwo? Czy też może dotykały spraw wiecznych, uniwersalnych, eschatologicznych? Młody człowiek w tym samym parku, po którym już zapewne wędrują tylko cienie jego dawnych rozmówców, powraca pamięcią do tamtego letniego dnia. A to, co z tej pamięci wskrzesi, zabiera w dalszą drogę życia jak najcenniejszą wskazówkę i ponadczasową mądrość. W 2008 roku film był jednym z ośmiu najlepszych światowych dokumentów, ubiegających się o nominację do Oscara.