TVP Dokument Sobota, 07.09.2024 05:30 DZIKA POLSKA - W KRAINIE JASKIŃ I WĄWOZÓW Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michalowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Lektor: Dariusz Odija Jura Krakowsko-Częstochowska - największy w Polsce obszar występowania jurajskich wapieni, rejon, w którym grupuje się większa część jaskiń naszego kraju (1804 jaskinie o długości 31833 m). Prawie 1/3 z nich leży w Ojcowskim Parku Narodowym. W głębokich jaskiniach Ojcowa hibernują nietoperze. Wilgoć zwabia też większość owadów. Jesienią, od października zaczynają pojawiać się liczniej motyle. Tworzą masowe skupienia na ścianach jaskiń w pobliżu otworów. W miarę zbliżania się zimy ilość tych motyli rośnie, pojawiają się komary. Z początkiem mrozów cały zespól jest już uformowany. Przy silnych mrozach przesuwa się on nieco ku wnętrzu jaskiń, nigdy jednak daleko za linie zasięgu światła. Gatunki, które przeżyją zaczynają opuszczać swoje zimowiska w kwietniu, do czerwca ściany są niemal puste. W życiu owadów tworzących ten zimowy zespól jaskinie odgrywają role schronienia, kwatery zimowej. Są to gatunki zimujące w postaci dojrzalej, a nie w postaci jaj lub poczwarek jak większość owadów. Jaskinia Ciemna jest jedną z najstarszych siedzib człowieka w Polsce. Tutaj odkryto jedne z pierwszych śladów człowieka na ziemiach polskich, pochodzące sprzed ok. 122 tys. lat. Jest to zarazem jedno z kilkudziesięciu centrów pojawienia się gromad ludzkich w Europie Środkowej. Po jaskiniach w Ojcowskim Parku Narodowym oprowadzą nas pasjonaci przyrody: Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński. 06:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 38 ŁÓDŹ FILMOWA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie byłoby polskiego kina bez miasta, które określa się mianem Hollyłódź. Dlatego Radosław Kotarski przybywa do Łodzi, aby poznać tajniki historycznych produkcji filmowych. Przygląda się temu, jak tworzono filmy fabularne, gdzie wyświetlano pierwsze ruchome obrazy i tworzy własną animację w legendarnym studiu Se - Ma - For. Będzie to podróż pełna dawnych, filmowych wspomnień. 06:40 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII - ODC. 4. ALPY AUSTRALIJSKIE (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (4/6) AUSTRALIAN ALPS) Cykl dokumentalny, 52 min, USA, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część 4. Alpy Australijskie są biologiczną siłownią. Dwa biliony litrów wody spływa tu, tworząc największe rzeki kontynentu, które dają życie bujnym lasom eukaliptusowym i rozległym równinom ciągnącym się w dolnym biegu rzek, w głąb suchych obszarów kontynentu. Potężny szlak życia rozpoczyna się właśnie w tych górach. Australia jest krajem głównie płaskim, z zaledwie jednym potężnym łańcuchem górskim. Najwyższym szczytem Australii jest Góra Kościuszki. Tylko tu jest wystarczająco wysoko, by śnieg mógł utrzymywać się na szczytach przez całą zimę. O tej porze zwierzęta, które żyją powyżej granicy wiecznych śniegów, nie mają łatwo. Wschodnie stoki Alp Australijskich tętnią życiem. Miejscowe lasy eukaliptusowe należą do największych na świecie. Góry zapewniają im wodę z obfitych opadów. 07:40 SUROWE ŚWIATY I DZIKIE PIĘKNO. BAŁKAŃSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 5 BUŁGARIA (NATIONAL PARKS OF THE BALKAN: RUGGED WORLDS AND WILD BEAUTY BULGARIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy/Austria, 2022 Reżyseria: Jeremy J. P. Fekete W 6 odcinkach odkryjemy ukryte skarby Bałkanów: parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Półwysep Bałkański jest jednym z trzech półwyspów południowoeuropejskich i ma powierzchnię 500 000 kilometrów kwadratowych. Bywa opisywany jako jako przytułek Europy i beczka prochu. Jest też uznawany za granicę geograficzną między Zachodem a Orientem. Jego skaliste brzegi otacza pięć mórz: Czarne, Marmara, Egejskie, Jońskie i Adriatyckie. Jego ukrytymi skarbami są parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Wybierz się w filmową podróż do dzikiej części Europy - przez góry, jeziora i morza. Odc. 5 - "Bułgaria". Lasy pierwotne, w których głuszce odbywają swoje toki. Gdzie znów wędrują bliskie wymarciu żubry i dzikie konie. Gdzie sępy krążą w powietrzu, a w starych, nadmorskich lasach bagiennych niosą się wyjątkowe dźwięki. To surowy świat i dzikie piękno Bułgarii. Masyw górski Riła w zachodniej części kraju. Znakiem rozpoznawczym jest łańcuch jezior polodowcowych, tworzących naturalne stopnie w górę do Musała - najwyższego szczytu Półwyspu Bałkańskiego. To stawia góry Riła na piątym miejscu najwyższych pasm górskich w Europie. Belmeken - daleko w wysokich górach Riła. To najwyżej położony zbiornik zaporowy na Półwyspie Bałkańskim. Kształtował krajobraz górski od lat 70. XX wieku - a także życie susła moręgowanego, imigranta z Polski i Rosji. Pasmo górskie Rodopy w Bułgarii Południowej. Rezerwat przyrody Baltata w północno - wschodniej części Bułgarii to jeden z obszarów ochrony lasów bagiennych - Longos. 08:40 GLOBALNA NAUKA - ODC. 5 PRZYRODA - PIĘKNO NASZEJ PLANETY (GLOBAL SCIENCE E05: NATURE - THE BEAUTY OF OUR PLANET) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 5 - "Przyroda, piękno naszej planety". Nasza planeta to bezcenny skarb. Jedyny dom, jak mamy, złożony z milionów gatunków zwierząt i roślin dzielących ziemie i oceany. Każdego roku badania naukowe wnoszą coraz więcej do wspólnej historii ewolucji. Ale 4,5 miliarda lat po jej powstaniu, Ziemia jest zagrożona. Podczas gdy przyroda zapewnia ludzkości bogactwo zasobów, czy rozwiązania naukowe mogą ocalić nasz zagrożony świat? Wyścig z czasem o los naszej planety już się rozpoczął. Obecnie naukowcy analizują niebywałą bioróżnorodność naszej planety, próbując odkryć tajemnice życia. Pomimo zmian klimatu, uczeni wciąż odkrywają nowe gatunki zwierząt, będąc świadkami rzadkich i ulotnych chwil. Jeśli przyroda zostanie zniszczona, nasza przyszłość będzie zagrożona. 09:40 WĘDRUJĄC PO ZIEMI - ODC. 5 UGANDA (I WALKED ON EARTH IN UGANDA / J’AI MARCH SUR LA TERRE EN OUGANDA) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2014 Reżyseria: Aline Richard, Mathieu Vidard, Stphane Jacques 10 częściowa podróżnicza seria dokumentalna. to niezwykła eksploracja egzotycznych zakątków świata. Odc. 5 Uganda. W Afryce rozpoczyna się kolejna przygoda. Odkryjemy Wielkie Jeziora Afrykańskie z uczuciem, że wracamy do korzeni. Region ten uważany jest za jedną z kolebek ludzkości. W Ugandzie usłyszymy odgłosy hipopotamów w jeziorze Edwarda. To prawdziwe królestwo zwierząt. Miliony lat temu właśnie tu narodzili się nasi odlegli przodkowie. Ludzie dzielą tu swoje terytorium z naszymi najbliższymi kuzynami, małpami człekokształtnymi. Ludzie przemieszczają się tu motocyklami, zwanymi boda - boda. Udajemy się do lasu Kibale, w którym żyje ponad tysiąc szympansów. To ich największa populacja w Afryce. Stacja naukowa Sebitoli znajduje się w środku dżungli. Dotrzemy też do Kasese, u podnóża gór Rwenzori spowitych mgłą i nazywanych Górami Księżycowymi. Jest tu około dwudziestu szczytów o wysokości ponad czterech i pół tysiąca metrów. Szczyt Margherita jest trzecim najwyższym na kontynencie, po Kilimandżaro i Kenii. Rwenzori to mityczne miejsce. Odkrywcy poszukiwali tu źródeł Nilu. Woda, którą piję, dociera do Egiptu. Producent: Bonne Compagnie 10:40 ŻUBRY Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1963 Reżyseria: Włodzimierz Puchalski Ratowanie żubra jako gatunku. Historia i dzień dzisiejszy rezerwatu żubrów w Białowieskim Parku Narodowym. 10:50 ŚWIAT WŁODZIMIERZA PUCHALSKIEGO Film dokumentalny, 20 min, Polska, 2022 Reżyseria: Barbara Bartman - Czecz "Realizowałem pasję całego mego życia, żeby odtworzyć, przenieść to całe piękno przyrody na ekran" - tymi słowami kończą autorzy swój film poświęcony Włodzimierzowi Puchalskiemu. We fragmenty życiorysu bohatera wplecione zostały obrazy przyrody utrwalone jego kamerą oraz kamerami autorów filmu. Nie zabrakło zwłaszcza miejsc, które szczególnie ukochał i fascynujących go egzotycznych pejzaży krainy wiecznego lodu. Z ostatniej antarktycznej wyprawy już nie powrócił - doszły nas tylko zdjęcia filmu, którego nie było mu dane ukończyć. 11:20 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 3 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W trzecim odcinku drugiej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po historycznej krainie Inflanty. Odwiedzimy stolicę Estonii, skąd opowiemy o historii tego państwa, dążeniu Estów do suwerenności, a także opowiemy historię załogi legendarnego Orła, czyli polskiego okrętu podwodnego, którego internowano właśnie w Tallinnie w 1939 roku. Stefan Tompson zwiedzi także estońskie Miami, czyli Parnawę, która niegdyś była głównym ośrodkiem administracyjnym województwa wchodzącego w skład Rzeczpospolitej. W Parnawskim porcie, Rzeczpospolita zwyciężyła w morskiej bitwie pod wodzą hetmana Chodkiewicza. Odwiedzimy również uniwersytet w Tartu, gdzie studiowało wielu wybitnych Polaków, a Stefan poszuka polskich śladów w estońskim archiwum narodowym. 12:00 KOLOSEUM - KLEJNOT CESARSTWA RZYMSKIEGO (THE COLOSSEUM: A JEWEL IN ROME'S CROWN / LE COLISEE, UNE MEGA STRUCTURE ROMAINE) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2021 Reżyseria: Laure Leibovitz Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, a dokładniej do jego najbardziej charakterystycznego punktu: Koloseum. Rzymskie Koloseum; ten największy amfiteatr starożytności zaliczany jest do siedmiu nowych cudów świata. Wzniesiony pod koniec I - ego wieku naszej ery jest symbolem rzymskiej dominacji nad dużą częścią świata. Zbudowany za cesarza Wespazjana ten wspaniały pomnik, obejmujący dwa tysiące lat historii, jest symbolem potęgi dawnego imperium. Budowla imponowała rozmiarami: sto osiemdziesiąt osiem metrów długości na sto pięćdziesiąt sześć metrów szerokości i czterdzieści osiem metrów wysokości. Mieściła pięćdziesiąt tysięcy widzów, więcej niż stadion Parc des Princes. Do budowy tego kolosa potrzebnych było sto tysięcy metrów sześciennych trawertynu i trzysta ton żelaza. Zbudowano go w rekordowym czasie dwunastu lat. Jakiej technologii użyli ówcześni budowniczowie, by wznieść tak potężny budynek? Koloseum było areną najbardziej szalonych widowisk: walk gladiatorów i zwierząt... W niektórych przedstawieniach wykorzystywano rewolucyjne wynalazki. Koloseum odwiedzało ponad siedem milionów widzów rocznie. Jego masywna struktura i niesamowita architektura świadczą o geniuszu starożytnych rzymskich technik konstrukcyjnych, dzięki czemu budowlę tę uznano nie tylko za część światowego dziedzictwa UNESCO, ale także za jeden z nowych siedmiu cudów świata. 13:05 TAŃCZĄCA ZE ŚWIATEM - TUNEZJA - SEZON I ODC. 8/10 SIDI BOU SAID Magazyn, 24 min, Polska, 2023 Program lifestylowo podróżniczy, w którym prowadząca Edyta Herbuś pokazuje widzom piękno odwiedzanych miejsc. Podziwia malownicze krajobrazy, charakterystyczne rzemiosło, rozmawia z ludźmi o lokalnych tradycjach i obrzędach. Kosztuje regionalnych potraw, zwiedza najważniejsze zabytki, uczestniczy w lokalnych aktywnościach. Rozmawia o życiu i postrzeganiu kobiety w danym regionie. Uczy się lokalnych tańców i odnajduje w nich klucz do jego mieszkańców, ich historii, mentalności, kultury oraz obyczajów. Program ma charakter dokumentalny, co pozwoliło uchwycić prawdę życia w każdym z odwiedzanych krajów. Istotnym przesłaniem magazynu jest również piękno planety i jej ochrona. Biało - niebieskie Sidi Bou Said położone niespełna 20 km od centrum Tunisu to miejsce szczególnie ulubione przez artystów, malarzy czy pisarzy. Ale jest to miasteczko również idealne dla turystów, piękne położenie na urwistym klifie nad Morzem Śródziemnym zachwyca widokami, mariną, plażami i krętymi uliczkami. To również miasto muzyki, gdzie w pałacu bogacza barona Rudolfa d'Erlanger powstało Muzeum Instrumentów Muzycznych. Jednak Tunezja to też historia, zarówno sięgająca tysięcy lat wstecz, jak również dotycząca powstania niepodległego państwa w 1956 roku i reform wprowadzanych przez pierwszego prezydenta kraju Habiba Burgiby. 13:35 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 3 SEZON I - SABAŁA I ZBÓJNICY Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jakub Baryga Scenariusz: Jakub Baryga Zdjęcia: Łukasz Rogowski, Aleksander Macierzyński, Adam Sienkiewicz Prowadzący: Sebastian Karpiel - Bułecka Lektor: Sebastian Karpiel - Bułecka W tym odcinku Sebastian podąża śladami słynnego Sabały. Gawędziarz, muzyk, kłusownik, a podobno nawet i zbójnik, który stał się symbolem góralszczyzny, przynajmniej dla przyjezdnych. Dziad. Dziwak. Ale niezależnie od opinii na temat Sabały, trzeba uznać jego wysoką pozycję w rankingu najpopularniejszych górali. Postać Sabały łączy się także z drugim obiektem pokazanym w tym odcinku - chałupą Bafiów w Chochołowie. To jeden z najstarszych stojących do dziś budynków na Podhalu. Ponad 220 lat temu postawił go zamożny gospodarz Jan Bafia. Obecnie budynek jest poświęcony pamięci powstania w Chochołowie, w którym uczestniczył Jan Krzeptowski, zwany Sabałą. Styl ocieplania tej chałupy - nadal mech między belkami - zaprowadził Sebastiana do podhalańskiego mszarza, Franciszka Ustępskiego, który o mchu, wiórach i ocieplaniu góralskich chat wie wszystko. 14:00 BŁĘKITNA PLANETA. POWRÓT - ODC. 1 OPOWIEŚĆ O REKINACH (BLUE PLANET LIVE REVISITED. A SHARK’S TALE.) Esej dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Vanessa Coates Lektor: Janusz Szydłowski Film Dokumentalny BBC Studios, który jest kontynuacją słynnej produkcji z lat ubiegłych zatytułowanej Błękitna Planeta. Jeszcze raz spotkamy sympatycznych bohaterów serii: wieloryby i żółwie oraz ich dzieci, a także naukowców, którzy najlepiej znają oceany i znowu zabiorą nas w błękitną podróż. Nurkowanie z rekinami wokół Wysp Bahama. Wielka Rafa Koralowa i Zatoka Meksykańska to tylko niektóre miejsca, które odwiedzimy. Rekiny - doskonały podwodny twór natury. Żyją w oceanach od 400 milionów lat. Jako szczytowe drapieżniki odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu dobrego stanu i wysokiej produktywności mórz. Znajdują się jednak pod coraz większą presją. Co roku giną ich miliony. Dziś bardziej niż kiedykolwiek potrzebują naszej pomocy. Błękitną planetę zamieszkuje ponad tysiąc gatunków rekinów i spokrewnionych z nimi płaszczek. Mają najróżniejsze kształty i rozmiary. Przemierzają wody wszystkich oceanów; od tropików po Arktykę. Penetrują nawet strefy głębinowe. Na Bahamach znajduje się jeden z głównych ośrodków badań tych zwierząt. Uzyskaną tu wiedzę trzeba upowszechniać na całej błękitnej planecie. Przyszłość rekinów spoczywa w naszych rękach. To od nas zależy, jaki czeka je los. 15:05 DEPRESJA I JA (HORIZON DEPRESSION AND ME) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Lucas Film dokumentalny BBC. Dowiemy się więcej na temat niezwykle podstępnej choroby jaką jest depresja. Alastair Campbell jest znany ze swojej roli spin doktora Tony'ego Blaira, ale z dala od opinii publicznej był prześladowany przez wyniszczające napady depresji. W niektóre dni samo wstanie z łóżka jest zbyt trudne. Terapia i leki przeciwdepresyjne pomagają mu ale czy to wszystko, na co może liczyć? W tym bardzo osobistym filmie Alastair pyta, czy radykalne nowe metody leczenia mogą powstrzymać depresję. Próbuje dowiedzieć się, czy nauka może dać jemu i milionom jemu podobnych nadzieję na życie wolne od depresji. Producent: Silverfish Productions and Coasthouse Productions 16:00 EKSPERYMENT: ZABÓJCZA LAWINA (AVALANCHE - MAKING A DEADLY SNOWSTORM) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Michael Lachmann Film Dokumentalny BBC Studios z kolekcji Horizon o lawinach w kanadyjskich Górach Skalistych. Grupa badaczy postanowiła się wspiąć na 3000 - metrową górę z najnowocześniejszym sprzętem naukowym. Zdjęcia wykonywano z 12 kamer, dokumentując zachowania się lawiny. Przerażające, fascynujące, zabójcze: lawiny to nieokiełznany naturalny żywioł. Każdego roku zabijają setki ludzi, jednak wciąż zaskakująco mało o nich wiemy. Nie umiemy przewidywać, kiedy i gdzie uderzą, lub też, jak bardzo będą niszczące. Badacze zamierzają wyzwolić wielką lawinę, która zejdzie po tych zboczach. Ich celem jest zbadanie, jak lawiny powstają, gdzie uderzają i dlaczego wiele z nich jest tak brutalnie zabójczych. Badano jak wielka będzie lawina? Jaką drogą zejdzie z góry w dół? Ile i jakie szkody wyrządzi? Jak się zachowywać w obliczu zagrożenia? Filmowcy spotkali się także z ludźmi, którzy przeżyli przysypanie, stracili bliskich lub byli świadkami zejścia lawiny. Nikt dotąd nie prowadził takich eksperymentów. Jeśli ten się uda, nasza zdolność do przewidywania i przeżywania lawin znacząco wzrośnie. W niedzielny marcowy ranek zespół naukowców przybył do odludnej doliny w Canadian Rockies. Dla wielu to pierwsze spotkanie z Fortress - trzytysięcznikiem w pasmie Kananaskis. Zespół czekał na dogodne warunki śniegowe od tygodni. W końcu dostał zielone światło: w następnych dniach zagrożenie lawinowe ma być szczególnie duże. Przez dwa dni zespół obserwował górę. Eksperyment ma 3 główne cele: Po pierwsze, badacze, chcąc przetestować swoją wiedzę o lawinach, próbują przewidzieć rozmiary, siłę i trasę tej, którą wyzwolą. Po drugie, badając zebrane dane, chcą wiedzieć więcej o tym, jak lawiny powstają i schodzą i dlaczego wyrządzają tyle szkód. I po trzecie, chcą lepiej rozumieć, co sprzyja przeżyciu lawiny. Gwiazdą show jest wóz, który odgrywa rolę ruchomego laboratorium. Nafaszerowany czujnikami i ustawiony na drodze pędzącej lawiny. Czy naukowcy zdobędą nowe, cenne informacje, które w przyszłości mogą ocalić wielu ludzi? Na razie zmagają się z przyrodą. Ponad nimi strome zbocza Fortress pokryte świeżym śniegiem. Jeśli jednak lawina zejdzie przed rozmieszczeniem sprzętu, sprawa zakończy się fiaskiem. 17:05 SIMON REEVE W AMERYCE POŁUDNIOWEJ - ODC. 1 TARCZA GUJAŃSKA (SOUTH AMERICA WITH SIMON REEVE EPISODE 1: THE GUIANA SHIELD) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Chris Mitchell Seria BBC (5 odcinków). Znany dobrze publiczności podróżnik Simon Reeve odkrywa najciekawsze miejsca Ameryki Południowej. Podróżuje od dżungli Gujany po zamarznięte pustkowia Ziemi Ognistej, eksplorując jeden z najbardziej tajemniczych i ekstremalnych kontynentów na ziemi. Spotyka rdzennych mieszkańców Boliwii i Brazylii, odwiedzając po drodze zarówno miasta, jak i pustynie. Od Rio de Janeiro, przez La Paz, po epicką dzikość Patagonii, Simon zachwyca się niezwykłymi kontrastami tego kolorowego kontynentu. 18:10 RZYM ARMIA BUDOWNICZYCH (ROME: AN ARMY OF BUILDERS / ROME, L'ARMEE DES BATISSEURS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Raphal Rouyer Opowieść o tym jak armia Cezara wykorzystywała potęgę swojego militarnego geniuszu, by pokonać Galów. Po podbiciu terytoriów umiejętności techniczne rzymskich legionistów zostały wykorzystane do budowy monumentalnej infrastruktury, takiej jak imponujące kamienne forty, które służyły do ochrony granic imperium. Legion rzymski, będący narzędziem zarówno podboju ziemi, jak i planowania terytorialnego, okazał się najcenniejszym atutem Rzymu: potężną armią budowniczych. Legion Rzymski kojarzy nam się ze zdyscyplinowanymi, walecznymi żołnierzami. Ale to tylko część prawdy. To byli śmiali wojownicy i wielcy budowniczowie. Umiejętności budowlane były jednym z atutów rzymskiej armii. Każdy legionista był zdolnym robotnikiem umiejącym posługiwać się bronią i wszelkimi narzędziami. Umiejętności techniczne były jednym z politycznych filarów rzymskich podbojów. Podczas wojny w Galii armia Juliusza Cezara wykorzystywała budowniczą sprawność do podporządkowania sobie galijskich plemion. 19:05 BRIGITTE BARDOT, BUNTOWNICZKA NIE BEZ POWODU (BARDOT, REBEL WITH A CAUSE / BRIGITTE BARDOT, LE SEREMENT FAIT AUX ANIMAUX) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Rachel Kahn, Francois Chaumont Film dokumentalny o Brigitte Bardot. W 1973 roku, w wieku 39 lat, Brigitte Bardot postanowiła przerwać karierę aktorską. Była wówczas u szczytu sławy. Poświęciła się ochronie zwierząt. Jej buntownicza natura znalazła prawdziwy wyraz tego, kim naprawdę jest. To intymny portret, ekskluzywne wywiady, opis jej podróży jako ikony kina, która wyprzedziła swój czas stając się radykalną orędowniczką ochrony przyrody. 20:10 ZA DRZWIAMI GALERII UFFIZI (INSIDE THE UFFIZI) Film dokumentalny, 96 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Corinna Belz, Enrique Sanchez Lansch Film dokumentalny, który przeniesie widzów do Galerii Uffizi we Florencji. 500 sal i tysiące odwiedzających dziennie. Galeria Uffizi skarbiec Medyceuszy i jedno z najstarszych muzeów na świecie. Ta florencka instytucja przyciąga cały świat, ale żeby tak dalej było, musi znaleźć dla siebie nowe formy prezentacji sztuki. Poznajemy współpracowników dyrektora Eike Schmidta: architektów, kustoszy i obsługę gości. Spotykają się tu różne mentalności i punkty widzenia. Obserwujemy współpracę europejskiego świata sztuki w miniaturze. Jednocześnie film zaprasza nas do zanurzenia się w dziełach Botticellego i konfrontuje nas z ulotnością życia. Sceny wojny i ataki bombowe mafii w przeszłości uświadamiają nam z kolei wyzwania, jakie stoją przed tymi, którzy dbają o to, żeby arcydzieła sztuki przetrwały dla następnych pokoleń. Florencja stawała się coraz ważniejszym ośrodkiem, centrum ówczesnego świata, czyli wówczas przede wszystkim Europy, już w połowie trzynastego wieku. Zaczęto tu bić pierwszą monetę z czystego złota, która zawsze miała tę samą wagę: floren. W ten sposób Florencja stała się swego rodzaju centrum gospodarczym Europy, a floren powszechnie używanym środkiem płatniczym. Ludzie zaczęli mówić o Florencji, o florenckich kupcach i bankierach, którzy szybko się bogacili. Co robili z pieniędzmi? Kupowali ziemię? Nie. Szukali artystów, bo dzieła sztuki byli wówczas we Florencji wyznacznikiem wysokiego statusu społecznego. 22:00 CHINY PRZEJMUJĄ ŚWIAT (CHINA'S WORLD TAKEOVER / OPA SUR LE MONDE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Walid Berrissoul Pekin, 1 października 2019 roku. Największa defilada wojskowa w historii Chin. Pokaz siły i starannie wyreżyserowane widowisko. Reżim komunistyczny, w duchu najlepszych radzieckich tradycji, świętuje z okazji 70 - lecia ChRL. Pekin rozciąga swe macki na cały świat. Dzięki ogromnym inwestycjom ten kraj chce się stać wiodącym supermocarstwem na świecie, wyprzedzając Europę, a nawet Stany Zjednoczone. W Chinach dwie aplikacje pozwalają na zakupy, opłatę rachunków, wynajęcie samochodu albo rezerwację podróży. WeChat firmy Tencent oraz Alipay, filia firmy Alibaba. Pod życzliwym kierownictwem dwóch cyfrowych gigantów stworzonych w Chinach, wszystko wydaje się niezwykle łatwo dostępne. Punktualność, dziesięciogodzinny dzień pracy, sześć dni w tygodniu. Amerykański klient, chiński producent, etiopski pracownik. Dzięki Chinom Etiopia odzyskała dostęp do morza. Zbudowano nową stację i uruchomiono linię kolejową, łączącą Addis Abebę z portem Dżibuti nad Morzem Czerwonym. Kontrola półtora miliarda obywateli, a przede wszystkim dominująca globalna technika - w ciągu dziesięciu lat. Pekin dokonuje ogromnych inwestycji w sztuczną inteligencję. W Szanghaju dziesiątki firm takich stoją na pierwszej linii w globalnej batalii. Władze Hongkongu, zbliżone do Pekinu, pozostają nieugięte, protestujący zaś radykalizują się coraz bardziej. W 2047 roku Chiny przejmą całkowitą kontrolę nad Hongkongiem. W obliczu zagrażającego imperium i niepewnego porządku świata, mieszkańcy Hongkongu apelują do Zachodu o pomoc. Trzydzieści lat po upadku Muru Berlińskiego, Zachód stawiał na upadek komunizmu w Chinach. Czy historia się odwróciła? 23:05 ARABY Reportaż, 11 min, Polska, 1963 Reżyseria: Zbigniew Raplewski Tabun rasowych koni na tle pięknych krajobrazów. Zdjęcia powstały na terenie stadniny koni arabskich w Janowie Podlaskim. 23:15 CHYŁE POLA Reportaż, 21 min, Polska, 1970 Reżyseria: Władysław Ślesicki Scenariusz: Władysław Ślesicki Zdjęcia: Zbigniew Skoczek Reportaż z wesela młodej pary górali. 23:50 UCIECZKA NA SREBRNY GLOB Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2021 Reżyseria: Kuba Mikurda Historia realizacji, przerwania i dokończenia po latach filmu Andrzeja Żuławskiego "Na Srebrnym Globie" opowiedziana w kontekście historyczno - filmowo - psychologiczno - politycznym, a także metafizycznym. Piętrowa historia, która przy każdym kolejnym podejściu odsłania nowe konteksty. W 1975 roku Andrzej Żuławski, kontrowersyjny reżyser wizjoner, rozpoczął pracę nad "Na Srebrnym Globie", pierwszym w historii polskiego kina epickim filmem science - fiction, imponującym zarówno pod względem warstwy artystycznej, jak i produkcyjnej. Zaangażowanie w ten wymagający i futurystyczny projekt stało się dla reżysera rodzajem ucieczki od rozgrywającej się w tle osobistej tragedii. W tym samym czasie w Polsce partia komunistyczna zajmowała coraz bardziej zdecydowane stanowisko w sprawie kinematografii. Dwa tygodnie przed zakończeniem zdjęć, partyjny minister kinematografii wstrzymał prace i nakazał zniszczyć rolki filmowe. Załamany Żuławski opuścił Polskę. Dziesięć lat później wrócił jednak do zachowanego materiału i rozpoczął jego montaż. Choć tylko częściowo ukończony, z biegiem lat film stał się legendą. Do dzisiaj jednak tajemnicą pozostaje to, co naprawdę wydarzyło się na planie i dlaczego zdjęcia w ostatniej chwili zostały przerwane? 01:00 SŁOŃCE I CIEŃ. GUSTAW HOLOUBEK Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jan Holoubek Scenariusz: Jan Holoubek Zdjęcia: Jan Holoubek Impresja filmowa o Gustawie Holoubku, z udziałem jego największego przyjaciela - Tadeusza Konwickiego. Przyjaciele rozmawiają o życiu artystycznym i własnej filozofii. Film został wyróżniony na Koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych "Młodzi i Film" 2007. (Mały Jantar dla najlepszego dokumentu). "Słońce i cień..." składa się z kilku epizodów, właściwie opowieści Gustawa Holoubka, dotyczących tego, co dla niego najważniejsze. 01:45 KAMIENNA STRUNA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 1976 Scenariusz: Tadeusz Makarczyński Zdjęcia: Sergiusz Sprudin Wykonawcy: Aleksander Bardini Materiały ikonograficzne dotyczące historii kolumny Zygmunta w Warszawie, m.in. sztych sprzed 300 lat przedstawiający kolumnę Zygmunta na placu Zamkowym w Warszawie, portret króla Zygmunta III Wazy, portret króla Władysława IV - fundatora kolumny, sztych przedstawiający transport i ustawienie kolumny w Warszawie w 1644 r. oraz posąg króla Zygmunta III na sztychu z połowy XVII w. , widok Warszawy i kolumny Zygmunta w czasach "potopu szwedzkiego", król Jan Kazimierz, król szwedzki Karol Gustaw, walki, pacyfikacja polskich wsi; - sztych - rezydencja króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie, konserwacja kolumny - sztych z czasów saskich, kolejna wojna ze Szwecją, król August II Mocny i August III, remont kolumny wykonany przez warszawskiego rzemieślnika Franciszka Dąbrowskiego - sztych Canaletta, Warszawa za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, rozbiory Polski, szubienice pod kolumną Zygmunta, koniec I Rzeczypospolitej - portret Napoleona, kolumna w 1806 r. , remont kolumny w 1810 r. , Warszawa w latach od 1830 do końca XIX w. , fotografie: generalny remont kolumny w latach 80, Krakowskie Przedmieście, Plac Zamkowy, pierwsze tramwaje konne - fotografie: początek XX w. , manifestacje na Placu Zamkowym w 1905 r. , pierwszy strajk powszechny, pochód robotniczy 1 maja, zesłania na katorgę - I wojna światowa, Niemcy w Warszawie, niepodległość Polski 11 listopada 1918 r. , Zamek Królewski i kolumna - fragmenty, filmów arch. z lat 20 30: Krakowskie Przedmieście, Uniwersytet Warszawski, Plac Zamkowy, Ogród Saski, Aleje Ujazdowskie, Łazienki, pucybut, Stare Miasto, robotnicy, dorożkarze, fotograf, szklarze, orkiestra podwórkowa, Restauracja u Fukiera, Restauracja Kamienne Schodki, defilada wojskowa w setną rocznicę powstania listopadowego - film arch.: II wojna światowa, bombardowanie Warszawy, płonący Zamek Królewski, Niemcy pod kolumną Zygmunta, powstanie warszawskie, ruiny Warszawy po wyzwoleniu w styczniu 1945 r. , zniszczona kolumna Zygmunta, pogrzeb dowódców Armii Ludowej, powrót ludzi do Warszawy, sprzątanie gruzu - film arch.: odbudowa kolumny po wojnie, transport bloku granitowego, wykuwanie kolumny przez warszawskich rzemieślników, uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego pod kolumnę, prezydent Warszawy Stanisław Tołwiński, montaż kolumny i posągu króla, odsłonięcie kolumny 22 lipca 1949 r. 02:55 MARIA SKŁODOWSKA - CURIE Film dokumentalny, 33 min, Polska, 2003 Reżyseria: Bohdan Rączkowski Scenariusz: Bohdan Rączkowski Zdjęcia: Jan Muszyński, Ryszard Janowski Lektor: Tomasz Marzecki Film biograficzny o Marii Skłodowskiej-Curie, która jako pierwsza kobieta w świecie uzyskała doktorat i profesurę na paryskiej Sorbonie oraz dwie Nagrody Nobla z fizyki i chemii.