TVP Dokument Niedziela, 08.09.2024 Zmiany z dnia 23.08.2024 w stosunku do raportu z dnia 05.08.2024 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 08:40 EKSPERYMENT: ZABÓJCZA LAWINA (AVALANCHE - MAKING A DEADLY SNOWSTORM) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Michael Lachmann Film Dokumentalny BBC Studios z kolekcji Horizon o lawinach w kanadyjskich Górach Skalistych. Grupa badaczy postanowiła się wspiąć na 3000 - metrową górę z najnowocześniejszym sprzętem naukowym. Zdjęcia wykonywano z 12 kamer, dokumentując zachowania się lawiny. Przerażające, fascynujące, zabójcze: lawiny to nieokiełznany naturalny żywioł. Każdego roku zabijają setki ludzi, jednak wciąż zaskakująco mało o nich wiemy. Nie umiemy przewidywać, kiedy i gdzie uderzą, lub też, jak bardzo będą niszczące. Badacze zamierzają wyzwolić wielką lawinę, która zejdzie po tych zboczach. Ich celem jest zbadanie, jak lawiny powstają, gdzie uderzają i dlaczego wiele z nich jest tak brutalnie zabójczych. Badano jak wielka będzie lawina? Jaką drogą zejdzie z góry w dół? Ile i jakie szkody wyrządzi? Jak się zachowywać w obliczu zagrożenia? Filmowcy spotkali się także z ludźmi, którzy przeżyli przysypanie, stracili bliskich lub byli świadkami zejścia lawiny. Nikt dotąd nie prowadził takich eksperymentów. Jeśli ten się uda, nasza zdolność do przewidywania i przeżywania lawin znacząco wzrośnie. W niedzielny marcowy ranek zespół naukowców przybył do odludnej doliny w Canadian Rockies. Dla wielu to pierwsze spotkanie z Fortress - trzytysięcznikiem w pasmie Kananaskis. Zespół czekał na dogodne warunki śniegowe od tygodni. W końcu dostał zielone światło: w następnych dniach zagrożenie lawinowe ma być szczególnie duże. Przez dwa dni zespół obserwował górę. Eksperyment ma 3 główne cele: Po pierwsze, badacze, chcąc przetestować swoją wiedzę o lawinach, próbują przewidzieć rozmiary, siłę i trasę tej, którą wyzwolą. Po drugie, badając zebrane dane, chcą wiedzieć więcej o tym, jak lawiny powstają i schodzą i dlaczego wyrządzają tyle szkód. I po trzecie, chcą lepiej rozumieć, co sprzyja przeżyciu lawiny. Gwiazdą show jest wóz, który odgrywa rolę ruchomego laboratorium. Nafaszerowany czujnikami i ustawiony na drodze pędzącej lawiny. Czy naukowcy zdobędą nowe, cenne informacje, które w przyszłości mogą ocalić wielu ludzi? Na razie zmagają się z przyrodą. Ponad nimi strome zbocza Fortress pokryte świeżym śniegiem. Jeśli jednak lawina zejdzie przed rozmieszczeniem sprzętu, sprawa zakończy się fiaskiem. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 09:40 SIMON REEVE W AMERYCE POŁUDNIOWEJ - ODC. 1 TARCZA GUJAŃSKA (SOUTH AMERICA WITH SIMON REEVE EPISODE 1: THE GUIANA SHIELD) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Chris Mitchell Seria BBC (5 odcinków). Znany dobrze publiczności podróżnik Simon Reeve odkrywa najciekawsze miejsca Ameryki Południowej. Podróżuje od dżungli Gujany po zamarznięte pustkowia Ziemi Ognistej, eksplorując jeden z najbardziej tajemniczych i ekstremalnych kontynentów na ziemi. Spotyka rdzennych mieszkańców Boliwii i Brazylii, odwiedzając po drodze zarówno miasta, jak i pustynie. Od Rio de Janeiro, przez La Paz, po epicką dzikość Patagonii, Simon zachwyca się niezwykłymi kontrastami tego kolorowego kontynentu. (dodano pozycję programową) 11:30 PRZERWANY POSIŁEK Reportaż, 23 min, Polska, 2023 Zdjęcia: Krzysztof Karpiński Ludzie myśleli, że to miejsce zapomniane przez Boga. Lucia razem z mamą i rodzeństwem uciekała, gdy ostrzeliwano ich dom. Archer ratując życie, zgubił swoją rodzinę. Trzyletnia dziewczynka biegła, niosąc talerz, bo gdy zaczęli atakować, jadła posiłek. Pewnej nocy salezjanie przyjęli do siebie 30 tysięcy ludzi, ratując ich przed śmiercią. Poznaj historie uchodźców mieszkających w Gumbo w Sudanie Południowym i przekonaj się, że nadzieja przychodzi do człowieka wraz z drugim człowiekiem. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 14:00 JEDNA PLANETA. SIEDEM KONTYNENTÓW - CZ. 4. AUSTRALIA (ONE PLANET: SEVEN WORLDS. AUSTRALASIA. THE ISOLATED) Serial dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Scott Alexander Lektor: Krystyna Czubówna Zmieniamy nasze otoczenie tak szybko, że dla wielu gatunków jest to wyzwanie, któremu nie potrafią sprostać. Być może to ostatni moment, by pokazać jak cenna jest ogromna różnorodność życia na Ziemi. Zapraszamy na podróż po siedmiu kontynentach. Czwarta część to opowieść o Australii. Najmniejszy z kontynentów, oddzielony od pozostałych od czasów dinozaurów. Przez miliony lat zwierzęta i rośliny ewoluowały tu w izolacji. Podobnych gatunków nie spotkamy nigdzie indziej. Przetrwać tu mogli tylko najsilniejsi. Lasy tropikalne północnej Australii są najstarsze na świecie. Nie zmieniły się od 180 milionów lat. Występujące tu zwierzęta i rośliny są uzbrojone. Wciąż mogłyby się obronić przed dinozaurami. Z dawnych gigantów pozostał tylko jeden. Mierzący prawie 2 metry wysokości kazuar. To władca tego lasu. Australia była niegdyś częścią superkontynentu Gondwany. Porastały ją gęste lasy, w których dominowały dinozaury. Ssaki dopiero co pojawiły się na ziemi. Kiedy Australia oderwała się od ogromnego lądu, gady, ptaki i wczesne ssaki ewoluowały w izolacji. Żadne zwierzę nie było w stanie opuścić kontynentu. Dostać się tu mogły tylko te, które potrafiły latać. Kangury, jak większość rodzimych australijskich ssaków, są torbaczami. Wombat. Zwykle chroni się w wykopanych w podłożu norach, ale gdy śnieg przykrywa ziemię metrową warstwą, odcina zwierzęciu dostęp do trawy, którą się żywi. Dingo australijskie. Ich przodkowie dotarli na kontynent ponad 4 tysiące lat temu, wraz z azjatyckimi osadnikami. Ośnieżone szczyty nie są typowym elementem krajobrazu Australii. Wielkie Góry Wododziałowe to pozostałości najdłuższego łańcucha na ziemi. Zaledwie dwa stulecia temu przybyli Europejczycy. Przywieźli broń palną, psy, lisy i koty, dziesiątkując unikatowe australijskie gatunki.