TVP Historia Środa, 04.09.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1907 - zmarł Edward Grieg; 1939 - obrona wieży spadochronowej w Katowicach; 1955 - ukazał się pierwszy numer odnowionego "Po Prostu" - symbol odwilży; 1965 - zmarł Albert Schweitzer; 07:05 NA BITEWNYM SZLAKU - ODC. 1. BITWA WARSZAWSKA Magazyn, 20 min, Polska, 2022 Scenariusz: Jacek Tokarczyk Prowadzący: Jacek Tokarczyk Została uznana za jedną z najważniejszych batalii w historii świata. Zwyczajowo jest nazywana Cudem nad Wisłą. Ale czy rzeczywiście był to cud? I czy tylko nad Wisłą? W dniach 12 - 25 sierpnia 1920 roku Wojsko Polskie stoczyło na przedpolach Warszawy bitwę, która powstrzymała inwazję bolszewików na Europę, a Polsce zagwarantowała niedawno odzyskaną Niepodległość. W 1920 roku bolszewicka nawała miała zalać całą Europę, ale zaczęła się i skończyła w Polsce. Jak udało nam się pokonać Stalina, który 20 lat musiał czekać na realizację swoich zbrodniczych planów? "Na bitewnym szlaku" to program przybliżający widzom w nowoczesny, dynamiczny i całościowy sposób spektakularne bitwy polskiego oręża. Nie samych triumfów i nie samych porażek. Bitew różnorodnych, tak jak i różnorodna jest polska historia. Tematami odcinków będą także mniej znane i rzadziej omawiane polskie działania militarne. Konwencja newsowego programu, eksperci, balistycy, stratedzy i historycy, pasjonujące detale przywracają klimat historycznych wydarzeń. 07:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 332 NIGDY Z KRÓLAMI... Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2024 Autor: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. "Nigdy z królami" Ruszamy nad Wisłę, w okolice Czerwińska. Tu, posiłkując się pozyskaną stara mapą odnajdujemy wysepkę o nazwie Konfederatka. Co to takiego? Według przekazów historycznych to wyspa, która odegrała ważną rolę w czasie Konfederacji Barskiej. Stąd udawało się konfederatom kontrolować żeglugę na Wiśle. Przypuszcza się, że z Gdańska płynęło dla nich na barkach wiślanych zaopatrzenie, pieniądze i broń. Dziś Konfederatka to wspaniały fragment dzikiej przyrody. Ale wyobraźnia przywołuje tu rozstawione namioty i wozy taborowe, płonące ogniska i grupki ćwiczące fechtunek, a do prowizorycznego portu dobijają galary ze sprzętem wojennym "Aleksandra Sochaczewskiego reportaż z piekła" Kibitka - okratowana karetka więzienna, która toczyła się wybrukowanymi drogami coraz dalej na wschód wraz z Polakami, którzy po powstaniu styczniowym zsyłani byli na Syberię. Często nie wiemy jak dokładnie wyglądał los zesłańca. Nie było wówczas aparatów i telewizyjnych kamer, by takie losy zarejestrować. Do głosu dochodził więc artysta malarz. Aleksander Sochaczewski sam był powstańcem styczniowym, skazanym po jego upadku na dwadzieścia lat pobytu na Syberii. Dziś mamy wyjątkową okazję by obejrzeć wystawę jego prac plastycznych, dokumentujących losy zesłańców. 08:00 LUDZIE I BOGOWIE - ODC. 1 - DUET Serial historyczny, 40 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bodo Kox Scenariusz: Wenanty Nosul, Krzysztof Węglarz Aktorzy: Dawid Dziarkowski, Jacek Feliks Knap, Adam Wietrzyński, Aleksandra Justa, Marianna Zydek, Dorota Landowska, Wiktoria Wolańska, Maja Rybicka, Julian Świeżewski, Krzysztof Szekalski, Bartosz Adamczyk, Mirosław Kropielnicki, Katarzyna Bernaś, Maciej Radel, Stefan Weinert Serial przedstawia wydarzenia związane z oddziałem o kryptonimie Pazur, działającego w czasie II wojny światowej w Warszawie, w strukturach kontrwywiadu Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej. Jego pierwowzorem był słynny oddział bojowy kontrwywiadu o kryptonimie Wapiennik", który powstał w 1941 r. , a jednym z jego głównych zadań była likwidacja osób skazanych wyrokami sądów podziemnych. Wydarzenia, o których mowa w serialu zostały zainspirowane prawdziwymi akcjami, o których głośno było w okupowanej Warszawie. Odc. 1 Warszawa, rok 1941. Porucznik Leszek Zaręba, ps. Onyks i kapral Tadeusz Korzeniewski ps. Dager po klęsce kampanii wrześniowej prowadzą w stolicy na pozór normalne życie cywili. Obaj jednak są zaangażowani w działalność Związku Walki Zbrojnej. Sąd kapturowy wydaje wyrok na Igo Syma i to ich oddział jest odpowiedzialny za jego likwidację. Po wykonaniu wyroku nasilają się represje ludności cywilnej. Matka Dagera ląduje na Pawiaku. Kapral wraz z bratem chcą ją wykupić. 08:50 HISTORIA POLSKI - KOBIETY I WOJNA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2005 Reżyseria: Marek Widarski Scenariusz: Marek Widarski Zdjęcia: Grzegorz Borowski "W piątek, pierwszego września - wspomina jedna z bohaterek filmu - w pewnej chwili rozległo się coś w rodzaju bardzo głośnego trzepania dywanów. Moja matka wyszła do ogródka, bo mieszkaliśmy w domku z ogródkiem, i zapytała: Kto tak strasznie głośno trzepie od rana? A były to pierwsze bomby lecące na Warszawę..." Elżbieta, Genowefa, Eugenia, Zofia, Teresa, Marzenna i Maria były łączniczkami Armii Krajowej, imienniczka tej ostatniej - telefonistką w 1. Dywizji Kościuszkowskiej. Kolejna Maria pracowała w Biuletynie Informacyjnym AK, a Lidia, Halina i Eleonora służyły jako sanitariuszki w polskich siłach podziemnych. Tę samą służbę pełniła w wojsku Berlinga Janina, zaś Jadwiga, pilotka Air Transport Auxiliary, dostarczała nowiutkie myśliwce z wytwórni lotniczych do formacji bojowych. Przedtem młodziutkie dziewczęta zaznały goryczy przegranej batalii, bólu po utracie bliskich, represji okupantów, wywózki na kazachstańskie stepy, tułaczki na obczyźnie. Ale żadna z czternastu kobiet pochodzących z różnych stron kraju i różnych środowisk nie upadła na duchu. "Mężczyźni poszli do obozów - komentują - więc obowiązek walki spadł na nas. Byłyśmy dumne z powołania nas do służby w konspiracji. Byłyśmy uradowane, wkładając mundury kościuszkowców - prawdziwego wojska, z przysięgą, księdzem, śpiewaną przez oddziały "Rotą", polskimi sztandarami i orłami na czapkach, choć okaleczonymi, bo bez korony. Marzyłyśmy o zwycięstwie, liczyłyśmy dni dzielące nas od powrotu do Polski!" Niestety, dla wielu z nich wytęskniona ojczyzna okazała się macochą. Obcą, złą, sadystyczną macochą. Z końcem wojny nie zakończyły się trudy i cierpienia dziewcząt. Nowi władcy Polski, teraz Ludowej, okrutnie potraktowali walczące po "niesłusznej" stronie bojowniczki akowskiego podziemia. Po koszmarze okupacji i gehennie powstania nadszedł dla kombatantek czas aresztowań, przesłuchań, tortur, wyroków, więzień o zaostrzonym rygorze, niekiedy samobójstw popełnianych w skrajnym zwątpieniu i rozpaczy. "Trudno mi o tym spokojnie opowiadać, nawet teraz, po latach" - mówi jedna z bohaterek. Jednak nie traci ducha. Wie, po co żyła i w jakim celu. Dziękuje Bogu, że dał jej takie życie, jakie dał. Przejmujący dokument Marka Widarskiego nie tylko ukazuje trudne do przecenienia bojowe zasługi kobiet - żołnierzy. Jest także hołdem złożonym osiemdziesięciu tysiącom Polek walczących w II wojnie światowej w Armii Krajowej i innych formacjach podziemnych, w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, w I i II Armii Wojska Polskiego. Około pięć tysięcy z nich było represjonowanych i uwięzionych. 317 udekorowano krzyżami Virtuti Militari. 09:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 3 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Tematem odcinka jest przebieg Bitwy o Atlantyk. 10:25 PRZECZYTAJ MI TĘ HISTORIĘ - ODC. 100 Felieton, 5 min, Polska, 2021 Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Emilia Kowalska Cykliczny program rekomendujący książki dla dzieci o tematyce historycznej, co należy rozumieć dość szeroko. To np. historia Polski i świata, ale też historia naturalna, historia wynalazków, ważne postaci etc. Każdy odcinek zawiera propozycje dwóch książek, dla najmłodszych i nieco starszych, przedzielone sondą z przedszkolakami i uczniami początkowych klas szkół podstawowych. 10:35 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WYBRZEŻE KOŚCI SŁONIOWEJ - AFRYKAŃSKA MOZAIKA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Wybrzeże Kości Słoniowej. 11:30 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - KRÓL STANISŁAW LESZCZYŃSKI I MODA NA DANIA ZNAD WISŁY Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Scenariusz: Jarosław Dumanowski, Mirosław Bork Historykom kuchni bardzo rzadko przytrafia się sytuacja, kiedy mogą, krok po kroku, opowiedzieć historię wzajemnych wpływów kulinarnych. Do XVIII wieku kuchnia polska brała ze świata, ale w XVIII stuleciu dzieje się odwrotnie - to świat francuskiej potęgi kulinarnej bierze z Polski za sprawą polskiego króla Stanisława Leszczyńskiego. Stanisław Leszczyński został królem dwukrotnie i dwukrotnie musiał uciekać z Polski do Francji ustępując Sasom popieranym przez Rosję. W roku 1725 roku córka Stanisława, Maria Leszczyńska, poślubiła młodego króla Francji Ludwika XV. Leszczyński, jako teść króla Francji, został księciem Lotaryngii, w której do dzisiaj jest znany jako "dobry król Stanisław". Zasłynął jako król - filozof, mecenas sztuk i nauk, założyciel Akademii w Luneville. Jego dwór odwiedzało wielu gości z Polski, którzy po powrocie do kraju szerzyli ideały oświecenia, znajomość języka francuskiego i francuskiej kultury. Jak to się stało, że mamy w Lotaryngii swój plac, restaurację, polskie potrawy i pomnik króla? Co złożyło się na czas największych triumfów kuchni polskiej? Na te pytania odpowie prof. Jarosław Dumanowski oraz zaproszeni do programu francuscy eksperci. Dawne potrawy odtworzy Maciej Nowicki. 12:15 NAJWAŻNIEJSZY DZIEŃ ŻYCIA - ODC. 4/9 - GĄSZCZ Serial obyczajowy, 59 min, Polska, 1974 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Zygmunt Kęstowicz, Wanda Majerówna, Anna Seniuk, Jan Ciecierski, Lech Łotocki, Jerzy Matałowski, Janusz Bukowski Reporter radiowy zadaje przypadkowo napotkanym na ulicy ludziom pytanie, jaki był najważniejszy dzień ich życia. Odpowiedzi na to pytanie stanowią motyw przewodni i treść poszczególnych 9 filmów fabularnych tego cyklu. Pułkownik MO, Stefko, wspomina swój najważniejszy dzień. Po 30 latach przyjechał znów do miasteczka, gdzie był tuż po wojnie. Wtedy popełniono morderstwo i Stefko ujął winnego, który wyrokiem sądu został skazany na długoletnie więzienie. Teraz Antoni Mizura jest już na wolności. Prosi Stefkę, by jeszcze raz próbował odnaleźć sprawcę tamtej zbrodni, gdyż on jest niewinny. Zabity Jan Chwalko był ojcem jego ukochanej, wówczas ciężarnej, i nie chciał zgodzić się na ich ślub. Gdyby Mizura okazał się niewinny, Marta teraz wyszłaby za niego i pozwoliła mu usynowić dorosłego już, nieślubnego syna. Ponowne śledztwo przynosi zaskakujące rezultaty. Wykazuje niezbicie, że Mizura jednak zabił Chwalkę, lecz w obronie własnej. 13:20 PLANETA SKARBÓW - ODC. 5 EUROPA (PLANET OF TREASURES EP. 5 EUROPE) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 5 - "Europa". W Hiszpanii przejdziemy szlakiem świętego Jakuba do Santiago di Compostela, we Francji odwiedzimy Paryż, w Niemczech zajrzymy w dolinę Renu do twórców organów i zwiedzimy zabytki z okresu rewolucji przemysłowej w Volklingen. Jednak podróż zacznie się od Wenecji. Otrzymaliśmy specjalną zgodę na przelot. Oglądając to miasto z lotu ptaka, zaczynamy rozumieć, czemu stanowi ono symbol naszego dziedzictwa. Wielkie place, pałace i kościoły na brzegach kanałów. Piękna architektura i sztuka. Lecz bez morza nic by z tego nie było. Europa to kontynent w ciągłym ruchu. Otaczające go wody zawsze grały tu ważną rolę. Europejczycy ciągle podróżowali. Europejska różnorodność nie ma sobie równych. Jej bogata kultura zrodzona w toku burzliwej historii wpływa na rozwój całego świata. Dlatego Europejczycy powinni o nią zadbać. Jednak skarby Europy to nie tylko przeszłość. Zjednoczona Europa tworzy nową historię, a jej dziedzictwo należy utrwalać dla przyszłych pokoleń. 14:20 POCIĄGI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - ODC. 1/4. PRĘDKOŚĆ (TRAINS THA CHANGED THE WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Seria opowiada o tym, jak cztery kultowe pociągi zrewolucjonizowały podróże koleją i zainspirowały niesamowite projekty kolejowe na całym świecie. Bez wątpienia od ponad 200 lat pociągi zmieniają życie ludzi. Zrewolucjonizowały sposób podróżowania, sposób pracy... a nawet sposób spędzania wakacji. Autorzy podróżują na pokładzie legendarnych lokomotyw kolejowych, takich jak Flying Scotsman i Stephenson's Rocket i w każdym odcinku przybliżają dziedzinę życia, która uległa dramatycznej przemianie dzięki pociągowi. 15:10 DULAG 121 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2013 Scenariusz: Zofia Kunert Reportaż na temat funkcjonowania Dulagu 121 w Pruszkowie, czyli obozu przejściowego dla wypędzonej z Warszawy w okresie Powstania ludności cywilnej. Dulag 121 powstał 5 sierpnia 1944 roku na 50 hektarach zajmowanych wcześniej przez Warsztaty Kolejowe; pierwszy transport mieszkańców Woli przybył tutaj 7 sierpnia. Obóz istniał do stycznia 1945 roku. Od kilku lat niewielkie Muzeum Dorchgangslager 121 zajmuje się dokumentowaniem losów byłych więźniów obozu. W reportażu wypowiedź dyr. Muzeum Małgorzaty Bojanowskiej na temat okoliczności powstania Dulagu, jego skali, oraz osób, które po Powstaniu trafiły do obozu. Ponadto archiwalne relacje mieszkańców Pruszkowa na temat pomocy dla warszawiaków. 15:25 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1907 - zmarł Edward Grieg; 1939 - obrona wieży spadochronowej w Katowicach; 1955 - ukazał się pierwszy numer odnowionego "Po Prostu" - symbol odwilży; 1965 - zmarł Albert Schweitzer; 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 63 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Ewa Bulanda Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Mateusz Król, Marta Bryła, Piotr Gawron - Jedlikowski, Sławomir Orzechowski, Wenanty Nosul, Marcin Rogacewicz, Wojciech Żołądkowicz, Maciej Mikołajczyk, Jacek Milczarski, Daniel Mosior, Daniel Guzdek, Marcin Bubółka, Karina Seweryn, Krzysztof Wrona, Grzegorz Kowalczyk Odc. 63 Kundzia powoli wraca do zdrowia, jednak z ochmistrzynią jest coraz gorzej. Egle nocą, przy ognisku, odprawia czary i każe wypić Audre wywar, który dla niej przygotowała. Król ze swoją świtą w drodze na polowanie odwiedza karczmę. Ktoś obserwuje go z ukrycia. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - WIĘZIEŃ SPECJALNY Cykl dokumentalny, 46 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Przemysław Skwirczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Specjalny więzień nr 854. Tylko komendant specjalnego obozu na Syberii znał jego nazwisko i powód, dla którego przywieziono go tutaj w maju 1963 roku. Kim był? Artylerzysta Oleg Władymirowicz Pieńkowski walczył w wielkiej wojnie ojczyźnianej. Potem ukończył Akademię Wojskową. W 1948 roku zaproponowano mu studia w Wojskowej Akademii Dyplomacji, która była w istocie szkołą szpiegów. W 1953 roku jako wykształcony szpieg rozpoczął pracę w IV Zarządzie ds. Bliskiego Wschodu w Ankarze. 16:55 KALENDARIUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Felieton, 1 min, Polska, 2018 Autor: Anna Szołajska Lektor: Krzysztof Ziemiec Kalendarium Powstania Warszawskiego obejmie dni od 1 sierpnia do 3 października 1944 roku. Jest to cykl 63 felietonów, poświęconych wydarzeniom poszczególnych dni Powstania. Każdego dnia zostanie wyemitowany 60 - sekundowy felieton na temat tego, co danego dnia działo się w Warszawie roku 1944. Kalendarium opatrzone zostanie specjalną grafiką, archiwalnymi zdjęciami oraz nagraniami obrazującymi wydarzenia z poszczególnych dni Powstania oraz wypowiedziami świadków. 4 września. Od rana Niemcy atakują Powiśle i bombardują północną części Śródmieścia. Zostaje uszkodzona Elektrownia, która dostarczała miastu prąd Brak zasilania powoduje utrudnienia w produkcji powstańczej broni, stają drukarnie. Na kilka dni milknie radiostacja "Błyskawica". Trwają bombardowania lotnicze Mokotowa. Pomocy dla powstańców żądają od władz Związku Sowieckiego Brytyjczycy. Niemieckie czołgi niszczą płytę Grobu Nieznanego Żołnierza 17:00 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - ZAMOŚĆ I POZNAŃ Reportaż, 15 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Zdjęcia: Krzysztof Gromek Prowadzący: Katarzyna Sanocka Program prezentuje najciekawsze pomniki i zabytki polskiej kultury, w tym odcinku są to Zamość i Poznań. Okoliczności powstania tych miast są zupełnie różne. Poznań to kolebka państwa polskiego o ponad tysiącletniej historii. Zamość to z kolei miasto idealne założone od podstaw przez możnego fundatora. W obu ośrodkach już w renesansie działały prywatne uczelnie. W Poznaniu Akademia Lubrańskiego, która powstała z inicjatywy tamtejszego biskupa. W Zamościu słynna Akademia Zamoyska - jedna z najlepszych uczelni w Rzeczpospolitej. Ratusze Zamościa i Poznania to wspaniałe przykłady architektury renesansowej. Poznański przebudowany w połowie XVI wieku wyróżnia trzykondygnacyjna arkadowa loggia i piękna attyka. Wraz z innymi budowlami znajduje się on w centrum rynku. W Zamościu zrezygnowano z usytuowania ratusza pośrodku największego placu miasta. Znajduje się on po prostu w szeregu kamienic. Wszystko po to, by nie psuć perspektywy i nie gmatwać ciągów komunikacyjnych misternie zaplanowanej przestrzeni. Przykładem nowoczesnej myśli urbanistycznej jest tak zwany Ring Poznański, reprezentacyjna obwodnica powstała na początku XX wieku na terenie wyburzonych fortyfikacji pruskich. W jej obrębie znajduje się m.in. monumentalny gmach Teatru Wielkiego. Fort Winiary zwany Cytadelą w latach 60. XX wieku zamieniony został na największy w mieście park. Twierdza Zamość od momentu powstania była jedną z największych i najważniejszych na ziemiach polskich. W XIX wieku znacznie ją przebudowano i zmodernizowano. Dziś fortyfikacje po renowacji są wspaniałą atrakcją turystyczną. 17:20 HISTORIA POLSKI - ARTYLERZYSTA Z WICHRA Reportaż, 22 min, Polska, 2008 Autor: Tomasz Miegoń Zdjęcia: Krzysztof Iglikowski Reportaż ukazujący sylwetkę komandora Zbigniewa Kowalskiego. Bohater programu wspomina studia w Oficerskiej Szkole Marynarki Wojennej w Toruniu, służbę oficera flagowego dowódcy floty wojennej. Zasadniczą część reportażu wypełniają jego wspomnienia z trzech dni września 1939 roku, gdy był pierwszym oficerem artylerii na niszczycielu ORP Wicher. 17:45 MOKRA 1939 Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk Filmowa opowieść o bitwie pod Mokrą, zrealizowana w konwencji reportażu z pola walki. Narrator prowadzący relacjonuje przebieg bitwy w zaaranżowanej na potrzeby filmu scenografii, nawiązującej do polowego sztabu. Przebieg działań prowadzący prezentuje na dużej mapie sztabowej, posługując się znakomitymi modelami pojazdów, armat i sylwetek żołnierzy w skali 1:72 i 1:35. Dzięki wykorzystaniu zdjęć z drona, omawiane wydarzenia wojenne przenoszone są we współczesną przestrzeń gminy Miedźno, pozwalając widzowi odnaleźć w terenie historyczne miejsca związane z bitwą. W filmie wykorzystano także liczne sceny fabularyzowane z udziałem rekonstruktorów oraz filmowe materiały archiwalne. Film zrealizowano w ramach obchodów 80. rocznicy bitwy pod Mokrą, organizowanych przez gminę Miedźno. 18:15 TEATR HISTORII - WESTERPLATTE. HONOR ŻOŁNIERZA Widowisko, 27 min, Polska, 2011 Reżyseria: Bogusław Wołoszański, Ewa Dejmek Scenariusz: Bogusław Wołoszański Spektakl opowiada o bohaterskiej obronie Westerplatte. Rekonstrukcja ma charakter fabularyzowanego dokumentu. Oto nasi bohaterowie: dowódca Promu, porucznik Leon Pająk, 30 lat, zawodowy oficer; chorąży Jan Gryczman, 39 lat; plutonowy Władysław Baran, 33 lata; kapral Edmund Szamlewski, dwudziestodwuletni zawodowy żołnierz. W sumie było ich dwudziestu jeden, wyznaczonych do obsługi placówki Prom, wybudowanej na wprost bramy wyjazdowej do Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Nie było wątpliwości, że w przypadku ataku placówka Prom pierwsza znajdzie się w ogniu walki. Pancernik Schleswig Holstein stał zakotwiczony w odległości ok. 500 m od Składnicy. O godz. 4.47 otworzył ogień z najcięższych dział kalibru 280 mm. Stary pancernik nie miał wielkiej wartości w bojowym starciu na morzu, ale jego wielkie działa stanowiły śmiertelne zagrożenie dla Westerplatte. Bohaterska obrona polskiej placówki odparła pierwszy atak. O godz. 6.22 komandor pancernika, Kleikamp, dostał wiadomość: "Ofiary za duże, wycofujemy się". Niemcy odstępowali, zabierając z pola bitwy 40 - 50 zabitych i rannych. O 8.55 niemiecka piechota morska, wsparta oddziałem SS - Heimwehr ponowiła atak. Siły naszej placówki już zmniejszyły się do osiemnastu obrońców. Chorąży Gryczman uzyskał od dowódcy, majora Sucharskiego zgodę na wycofanie załogi do wartowni. Pierwszego dnia niemieckie szturmy zostały odparte. Walka z dziesięciokrotnie silniejszym wrogiem trwała siedem dni, podczas których garstka obrońców, dziesięciokrotnie mniej liczna niż atakujący, wykazała się niezwykłym męstwem. 18:50 LUDZIE I BOGOWIE - ODC. 2 - PIERWSZY WYROK Serial historyczny, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bodo Kox Scenariusz: Wenanty Nosul, Krzysztof Węglarz Aktorzy: Dawid Dziarkowski, Jacek Feliks Knap, Adam Wietrzyński, Edyta Olszówka, Patryk Szwichtenberg, Marianna Zydek, Maja Rybicka, Dorota Landowska, Jakub Kamieński, Mirosław Haniszewski, Marek Kossakowski, Stefan Weinert, Krzysztof Szekalski, Maciej Radel, Bartosz Adamczyk Dagerowi i Wadze udaje się wyciągnąć matkę z Pawiaka. Dager nie przestaje wymierzać sprawiedliwości na własną rękę. W sklepie Tylko dla Niemców zabija szupowca, który wsadził jego matkę do Pawiaka. Później wybiera się do domu Szamały i zabija szmalcownika. Na miejscu spotyka Żydówkę Różę i decyduje się jej pomóc. Za samowolne zabijanie Niemców, Dager zostaje skazany przez Wydział Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu na karę śmierci. Ze względu na wojnę wykonanie wyroku zostaje jednak zawieszone. Dager ma szansę się zrehabilitować. Zostaje powołany patrol specjalny do likwidacji agentów i zdrajców, kryptonim Pazur. Oprócz Dagera do patrolu należy Onyks. Ich pierwszym zadaniem jest likwidacja konfidentów Kulawca i Kmicica. 19:40 CZAS PIENIĄDZA - ODC. 2. SIŁA PIENIĄDZA Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Bartłomiej Grudnik W tym odcinku przyjrzymy się pieniądzom w różnych epokach historycznych pod kątem tego, jaką siłę miał pieniądz, w jaki sposób gwarantowano, by pieniądze były prawdziwe, czyli zawierały tyle kruszcu ile powinno i co fałszowanie monet znaczyło dla władców i gospodarek ich królestw. Będzie także o sztuce wytwarzania pieniędzy i o tym, że monety miały nie tylko wartość jako pieniądze, ale także były małymi dziełami sztuki i świadectwami prestiżu władców. Ta historia zaczyna się od krezerek powstałych za czasów ostatniego lidijskiego króla, Krezusa. Były bite z czystego złota i srebra. Dostęp do dużej ilości szlachetnych kruszców spowodował, że lidyjscy władcy rozpoczęli bicie monet. Ok. 546 r p.n. Ch. Persowie z dynastii Achemenidów podbili Lidię, przejęli jej skarby i kontynuowali wytwarzanie krezejek. Dopiero perski król Dariusz I zaczął bić swoje monety zwane darejkami. Dużo później w okresie Cesarstwa Rzymskiego kolejni władcy imperium bili złote aureusy i srebrne denary z własnymi podobiznami. Podobnie czynili później cesarze bizantyjscy. Średniowieczni władcy, nowej chrześcijańskiej Europy również rozpoczęli bicie własnego pieniądza. Wśród nich królowie państwa Franków z dynastii Merowingów, a później Karolingowie - począwszy od Karola Młota, Pepina Krótkiego, a skończywszy na jego synu Karolu Wielkim. Monety królewskie stanowiły o samodzielności władcy, o jego zamożności, o zdolności do prowadzenia przez niego własnej polityki gospodarczej. Podobnie rzecz miała się na ziemiach polskich. Pierwszym polskim władcą, który rozpoczął bicie monet, był król Bolesław Chrobry, a później jego syn Mieszko II. Z czasem książęta i królowie zaczęli używać własnego pieniądza jako zarówno narzędzia fiskalnego zapewniającego zysk oraz narzędzia sterowania gospodarką. Bito przede wszystkim denary, a więc monety srebrne. Reformę polskiego pieniądza przeprowadził Kazimierz Wielki. Król wprowadził grosz krakowski, który miał być konkurencją przeciwwagą dla grosza praskiego - silnej i popularnej monety w regionie. Chciał także zunifikować środki płatnicze, co niestety się nie udało i miało swoje konsekwencje, gdyż władcy w psuciu pieniądza znaleźli sposób na zwiększanie własnych zysków. 20:00 KRONIKI HITLERA - ODC. 1. OBIBOK I ŻOŁNIERZ. LATA 1889 - 1918 (HITLER CHRONICLES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 21:05 KAPITAN MYSZKOWSKI Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Maciej Dancewicz Zdjęcia: Jakub Kowlaczyk Kapitan Aleksander Myszkowski, jeden z najbardziej zaufanych oficerów Piłsudskiego, doprowadził do realizacji operacji "Zima" i pomógł obronić Łotwę przed bolszewikami w 1920 roku. Myszkowski do 1919 r. był szefem Sekcji Wschód II Oddziału Sztabu Generalnego WP. W tym samym roku został skierowany do Rygi jako specjalny delegat Wojska Polskiego na Łotwie i w Estonii w celu organizacji wojskowej współpracy Polski i Łotwy w obliczu nacierającej Armii Czerwonej. 22:10 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 6 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 48 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 23:10 "SENSACJE XX WIEKU" - ASTROLOG (ASTROLOG) Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Marek Kalita, Robert Wabich, Tomasz Schimscheiner, Mirosław Neinert, Tomasz Dedek W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" dramatyczne losy niemieckiego astrologa Wilhelma Wulffa, uwolnionego z obozu koncentracyjnego, który został następnie doradcą Reichsführera SS Heinricha Himmlera. Powszechnie znane zainteresowanie hitlerowców astrologią i okultyzmem przejawiało się na różnych polach - od poszukiwań antycznych artefaktów po stawianie horoskopów. W swoich działaniach i podejmowanych decyzjach najwyżsi rangą ludzie Hitlera często mieli kierować się tym, co było pisane im w gwiazdach. Ten fakt postanowił wykorzystać Wilhelm Wulff, który wspólnie z masażystą Felixem Kerstenem, ryzykując życie, wykorzystywał słabość nazistowskich przywódców do prowadzenia własnej gry, umiejętnie kierując postępowaniem Himmlera i podejmowanymi przez niego decyzjami. Dzięki temu mógł uratować tysiące więźniów obozów koncentracyjnych. W tym odcinku wystąpili m.in.: Krzysztof Pieczyński (w roli Wulffa) i Marek Kalita (jako Himmler). 00:15 NIEPOKONANY. OPOWIEŚĆ O GENERALE STANISŁAWIE MACZKU Dokument fabularyzowany, 60 min, Polska, 2019 Reżyseria: Rafał Geremek Scenariusz: Rafał Geremek Lektor: Robert Samot, Michał Skolmowski, Mariusz Bartusiak Wykonawcy: Redbad Klynstra - Komarnicki, Emilia Klynstra - Komarnicka, Arkadiusz Głogowski, Wiesław Machnicki Zdjęcia: Michał Jarosiński, Piotr Racinowski Dokument fabularyzowany o życiu generała Stanisława Maczka. Film pokazuje jego całą wojenną drogę - od służby w armii austro - węgierskiej, poprzez walki z Ukraińcami i bolszewikami, udział w kampanii wrześniowej i obronie Francji w 1940 roku, aż do utworzenia 1. Dywizji Pancernej, która biła się we Francji, Belgii, Holandii i Niemczech w latach 1944 - 1945. W filmie pokazane są również powojenne losy generała Maczka, który został zmuszony do pozostania na emigracji. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŻOŁNIERZE POWSTAŃCOM Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Żołnierze - powstańcom" Lipniak - wioska położona pomiędzy bagnami - ostatnie miejsce ucieczki przed najeźdźcami dla mieszkańców lubelskiego Polesia. W czasach powstania styczniowego niezdobyta nigdy przez Rosjan leśna forteca. Dziś zadanie bojowe brzmi: powstańczy cmentarzyk. Wraz z żołnierzami WOT upamiętniamy miejsce dawnego obozowania powstańców styczniowych. Na skraju tego obozu zostały mogiłki, o których pamiętali miejscowi. Palili świeczki, postawili krzyż. My przeprowadziliśmy badania, które wyraźnie wskazały pięć mogił. Było to 12 lat temu. A dziś szczęśliwy finał tej historii. "Śladami jednego z wielu" Odwiedzamy pomnik poległych w roku 1920 w gminie Wiecznia. To tu w wojnie polsko - bolszewickiej walczył Jerzy Krępski, patriota i oficer marynarki wojennej. Przypomnimy jego sylwetkę. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OBRONA HELU CZ. 3 Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Trzecia część cyklu poświęconego obronie Helu w 1939 roku.