TVP Historia Sobota, 07.09.2024 07:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1939 - ciężkie walki pod Łomżą; rząd i prezydent RP opuścili Warszawę; 1953 - Chruszczow został "gensekiem"; 1954 - premiera "La Strady" Felliniego; 1978 - sąd nad grupą członków Teatru Ósmego Dnia; 07:35 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 182 (SEZON 2 ODC. 57) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Anna Krasuska, Katarzyna Terechowicz-Cesarz, Małgorzata Jurczak Aktorzy: Maja Szopa, Mariusz Jakus, Marek Siudym, Dorota Gorjainow, Katarzyna Gumkowska, Sebastian Skoczeń, Maria Pawłowska, Przemysław Stippa, Arkadiusz Janiczek, Dariusz Toczek, Bartosz Obuchowicz, Daniel Mosior, Michał Chorosiński, Michał Chruściel, Klara Williams Gry wojenne. Lato 1428. Wojska Witolda (Michał Chorosiński) grzęzną w bagnie pod Nowogrodem. Jan z Czyżowa (Bartosz Obuchowicz) buduje drewniane pomosty, dzięki którym wojska wychodzą z opresji. Ale Moniwid (Mateusz Jordan - Młodzianowski) jest ciężko ranny. Umierając, ostrzega Witolda, że korona może mu przynieść nieszczęście. Z Rzymu wraca Wojciech Jastrzębiec (Arkadiusz Janiczek) i przywozi wiadomość od papieża - nie ma zgody na koronę dla Witolda. Jadwiga (Maja Szopa), która czuje się coraz gorzej, mdleje w ramionach Adama Świnki (Bartosz Jędraś). Niemira (Renia Gosławska) i Lech (Mariusz Jakus) zostają nakryci "na gorącym uczynku" przez Sobiesława (Marek Siudym). Przerażona kobieta zamyka męża w schowku. Planują z Lechem ucieczkę. Ale najpierw chcą znaleźć pieniądze i kosztowności. 08:10 FLESZ HISTORII - ODC. 677 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Autor: Piotr Mielech Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 08:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 332 NIGDY Z KRÓLAMI... Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2024 Autor: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. "Nigdy z królami" Ruszamy nad Wisłę, w okolice Czerwińska. Tu, posiłkując się pozyskaną stara mapą odnajdujemy wysepkę o nazwie Konfederatka. Co to takiego? Według przekazów historycznych to wyspa, która odegrała ważną rolę w czasie Konfederacji Barskiej. Stąd udawało się konfederatom kontrolować żeglugę na Wiśle. Przypuszcza się, że z Gdańska płynęło dla nich na barkach wiślanych zaopatrzenie, pieniądze i broń. Dziś Konfederatka to wspaniały fragment dzikiej przyrody. Ale wyobraźnia przywołuje tu rozstawione namioty i wozy taborowe, płonące ogniska i grupki ćwiczące fechtunek, a do prowizorycznego portu dobijają galary ze sprzętem wojennym "Aleksandra Sochaczewskiego reportaż z piekła" Kibitka - okratowana karetka więzienna, która toczyła się wybrukowanymi drogami coraz dalej na wschód wraz z Polakami, którzy po powstaniu styczniowym zsyłani byli na Syberię. Często nie wiemy jak dokładnie wyglądał los zesłańca. Nie było wówczas aparatów i telewizyjnych kamer, by takie losy zarejestrować. Do głosu dochodził więc artysta malarz. Aleksander Sochaczewski sam był powstańcem styczniowym, skazanym po jego upadku na dwadzieścia lat pobytu na Syberii. Dziś mamy wyjątkową okazję by obejrzeć wystawę jego prac plastycznych, dokumentujących losy zesłańców. 09:00 SAMOCHODZIK I TEMPLARIUSZE - ODC. 3/5 TAJEMNICA BAHOMETA Serial TVP, 33 min, Polska, 1971 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Zbigniew Nienacki Zdjęcia: Wacław Dybowski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Stanislaw Mikulski, Grażyna Marzec, Lech Ordon, Ewa Szykulska, Alina Janowska, Danuta Szaflarska, Tadeusz Gwiazdowski, Michał Szewczyk, Roman Mosior, Stefan Niemirowski, Tomasz Samosionek Wędrówka po Pojezierzu Suwalskim nie przynosi spodziewanych rezultatów. Pan Samochodzik i harcerze nie zdołali trafić na żaden ślad, który przybliżyłby ich do skarbu templariuszy. Postanawiają jechać do Malborka. Mają nadzieję, że na miejscu uda im się rozszyfrować sens słów "Tam skarb twój, gdzie serce twoje" - przecież Krzyżacy nazywali swoją stolicę "Serce Twoje". Gdy pan Tomasz w towarzystwie chłopców i przygodnych wycieczkowiczów zwiedza zamek, ktoś przekazuje mu wiadomość podpisaną imieniem pogańskiego bożka. Tajemniczy Bahomet ostrzega, że jeśli Pan Samochodzik natychmiast się stąd nie wyniesie, będzie z nim źle. 09:40 SAMOCHODZIK I TEMPLARIUSZE - ODC. 4/5 PODZIEMNY LABIRYNT Serial TVP, 33 min, Polska, 1971 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Zbigniew Nienacki Zdjęcia: Wacław Dybowski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Stanislaw Mikulski, Grażyna Marzec, Irena Skwierczyńska, Ewa Szykulska, Seweryn Butrym, Tadeusz Gwiazdowski, Stanisław Milski, Michał Szewczyk, Roman Mosior, Stefan Niemirowski, Tomasz Samosionek Pan Tomasz i jego mali pomocnicy przeczuwają, że wkrótce wyjaśni się tajemnica skarbu templariuszy. Pan Petersen i jego córka Karen również nie dają za wygraną. Dwie konkurujące ze sobą ekipy zjawiają się w małym miasteczku na Suwalszczyźnie, gdzie znajdują się ruiny średniowiecznego zamczyska. Pan Samochodzik i harcerze schodzą do podziemi, pilnie wypatrując na murach tajnych znaków templariuszy. Chłopcy trafiają na ślad podziemnego labiryntu. 10:20 KRAINA SKARBÓW. PODRÓŻ PO WŁOSZECH - OD CASERTY PO MATERĘ. ODC. 1/6 (MERAVIGLIE THE LAND OF TREASURE) Serial dokumentalny, 52 min, Włochy, 2020 Reżyseria: Gabriele Cipollitti Lektor: Marek Ciuniel Seria dokumentalna, w której autorzy zabierają widza na wycieczkę po Włoszech, ich dziełach, miejscach i wyjątkowym stylu życia, dając świadectwo kreatywności mieszkańców tego kraju. Są to miejsca wpisane przez UNESCO na Listę Światowego Dziedzictwa, a tych Włochy mają najwięcej na świecie. Ślady przeszłości rozsiane są po całym kraju i obejmują wszystkie epoki historyczne, od neolitu i klasycznego antyku do średniowiecza, renesansu, baroku i epoki oświecenia. Ta podróż jest więc okazją do zaprezentowania dzieła rąk i przedmiotu dumy mieszkańców Włoch. 11:25 CZTERY STRONY ŚWIATA - SYCZUAN. ODC. 11 (LANDS OF THE EARTH) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Lektor: Maciej Guzowski Dziś zwiedzanie świata nie jest już tak odkrywcze jak dawniej. Niewiele jest bowiem zakątków naszej planety, które pozostają nieznane. Autorzy serii z wielką pasją i ciekawością eksplorują miejsca spoza utartych szlaków, małe wioski, których piękno do tej pory nie zostało odkryte. Docierają do nich pieszo, pociągiem lub łodzią i niezwykle uważnie przyglądają się temu, co napotkali. 12:30 ZIEMIA WIDZIANA Z KOSMOSU - ODC. 3 (EARTH FROM SPACE. 3. COLOURFUL PLANET) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chloe Sarosh, Barny Revill Odcinek: 3. Colourful Planet. Zorza polarna. Największe naturalne widowisko na naszej planecie. Energia ze Słońca oddziałuje na naszą atmosferę i tworzy barwne światło. Na arktycznym niebie powiewają zielone, świetliste wstęgi. Ale widok zorzy polarnej z kosmosu jest jeszcze bardziej niezwykły. Jedynie z góry można było dostrzec, że tworzy ona okręgi okalające bieguny Ziemi. Z delikatnych wstęg wyrastają pionowe snopy światła wysokie na setki kilometrów. Naukowcy zaobserwowali, że 300 kilometrów nad Ziemią barwa światła zmienia się z zielonej na czerwoną. Wyraźnie widać to z orbity. Jest to efekt oddziaływania słonecznych cząstek na tlen. Widok z kosmosu pokazuje skalę i potęgę tego niezwykłego zjawiska. Dzięki zdjęciom satelitarnym możemy oglądać ziemskie zjawiska przyrodnicze z zupełnie nowej perspektywy. Wiosną ocean u wybrzeży Alaski przechodzi niezwykłe przeobrażenie. Zielono - turkusowe zawirowania to zakwity planktonu. Rozciągają się na długości setek kilometrów. Kształt nadają im prądy morskie. Te gigantyczne zakwity powstają z jednych z najmniejszych form życia, jakie spotykamy na naszej planecie. Obecnie satelity pozwalają nam skutecznie monitorować stan naszej planety. Sprawdzać, gdzie życie kwitnie i - co kluczowe - gdzie jest zagrożone. Jako ludzie mamy olbrzymi wpływ na nasz kolorowy dom, dlatego za wszelką cenę musimy go chronić. 13:25 PIOSENKĄ PRZEZ HISTORIĘ - CUD NAD WISŁĄ Teledysk, 9 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wykonawcy: Jakub Sienkiewicz, Tomasz Grochowalski, Piotr Łojek, Leon Paduch, Aleksander Korecki, Jacek Wąsowski Włodzimierz Lenin zadecydował o rozpoczęciu wojny z Polską, która po stu dwudziestu trzech latach zaborów odzyskała niepodległość, już w listopadzie 1918 roku. Do pierwszego starcia doszło w lutym kolejnego roku. Walki trwały do października. Bolszewicy zgodzili się na pokojowe rokowania, by wzmocnić swoje wojska walczące na innych frontach. Starcie z Polakami chcieli odroczyć o kilka miesięcy. Było ono jednak nieuniknione. Pomiędzy Rzeczpospolitą a bolszewicką Rosją, nieuznawaną z resztą na arenie międzynarodowej, nie została wytyczona granica państwowa. Kwestią sporną były ziemie pomiędzy wschodnią granicą Kongresówki a granicą Rzeczpospolitej Obojga Narodów sprzed rozbiorów. Ponadto bolszewicy planowali ideologiczną ekspansję na Zachód. 4 lipca 1920 roku ruszyła ofensywa dowodzona przez Michaiła Tuchaczewskiego, której celem było zdobycie Warszawy. Armia Czerwona postępowała szybko i trzynastego sierpnia przypuściła szturm na stolicę Polski. Decydująca bitwa rozegrała się na przedpolach miasta. Po początkowych sukcesach Rosjan Polacy przegrupowali siły. 15 sierpnia odzyskali Radzymin i utracone wcześniej pozycje. Polskie oddziały zdobyły także sztab czwartej armii rosyjskiej w Ciechanowie, przejęły radiostację i uniemożliwiły Sowietom łączność z dowództwem. 16 sierpnia Józef Piłsudski wyprowadził kontruderzenie znad rzeki Wieprz, które przełamało obronę radziecką w okolicy Kocka i Cycowa. Dzięki temu Polacy zaatakowali tyły wojsk rosyjskich nacierających na Warszawę. Tuchaczewski musiał wycofać się nad Niemen. 19 sierpnia rozpoczął się pościg za umykającymi oddziałami rosyjskimi. Bitwa Warszawska uznana została za jedną z przełomowych w historii świata. Powstrzymała ekspansję komunistów na Europę zachodnią i zadecydowała o zachowaniu przez Polskę niepodległości. W Bitwie Warszawskiej zginęło 4, 5 tysiąca polskich żołnierzy, 22 tysiące zostało rannych. 13:40 WOJOWNICY CZASU - W KRWAWYM POLU, CZYLI ŁUCZNICA 1863 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan W styczniu 1863 roku na ziemiach nieistniejącego formalnie od prawie siedemdziesięciu lat polskiego państwa, wybuchło powstanie. Było ono najdłużej trwającym niepodległościowym zrywem okresu porozbiorowego. Stoczono wówczas 1200 bitew i potyczek, a jedna z nich miała miejsce 18 marca na Mazowszu, pod Łucznicą. 14:25 ALICJA (ALICE) Musical, 91 min, Polska/Belgia/Wielka Brytania, 1981 Reżyseria: Jacek Bromski, Jerzy Gruza Scenariusz: Jacek Bromski, Jerzy Gruza Zdjęcia: Alec Mills, Witold Sobociński Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Sophie Barjac, Jean - Pierre Cassel, Paul Nicholas, Susannah York, Dominic Guard, Jack Wild, Tracy Hyde, Peter Straker, Marc Seaberg, Joanna Bartel, Wiesław Gołas, Andrzej Wasilewicz, Julia Hubner, David Toguri, Henri Seroka Adaptacja powieści Lewisa Carrolla "Alicja w Krainie Czarów" utrzymana w konwencji musicalu. Młoda dziewczyna Alicja poznaje w parku Białego Królika, uprawiającego jogging. Wkrótce zakochują się w sobie. Zazdrosna Królowa Kier postanawia zgładzić Królika. Ten, chcąc ochronić ukochaną przed gniewem Królowej, ucieka z kraju. Zrozpaczona Alicja bierze to za rozstanie i zażywa śmiertelną dawkę środków nasennych. 16:05 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - KRÓL STANISŁAW LESZCZYŃSKI I MODA NA DANIA ZNAD WISŁY Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Scenariusz: Jarosław Dumanowski, Mirosław Bork Historykom kuchni bardzo rzadko przytrafia się sytuacja, kiedy mogą, krok po kroku, opowiedzieć historię wzajemnych wpływów kulinarnych. Do XVIII wieku kuchnia polska brała ze świata, ale w XVIII stuleciu dzieje się odwrotnie - to świat francuskiej potęgi kulinarnej bierze z Polski za sprawą polskiego króla Stanisława Leszczyńskiego. Stanisław Leszczyński został królem dwukrotnie i dwukrotnie musiał uciekać z Polski do Francji ustępując Sasom popieranym przez Rosję. W roku 1725 roku córka Stanisława, Maria Leszczyńska, poślubiła młodego króla Francji Ludwika XV. Leszczyński, jako teść króla Francji, został księciem Lotaryngii, w której do dzisiaj jest znany jako "dobry król Stanisław". Zasłynął jako król - filozof, mecenas sztuk i nauk, założyciel Akademii w Luneville. Jego dwór odwiedzało wielu gości z Polski, którzy po powrocie do kraju szerzyli ideały oświecenia, znajomość języka francuskiego i francuskiej kultury. Jak to się stało, że mamy w Lotaryngii swój plac, restaurację, polskie potrawy i pomnik króla? Co złożyło się na czas największych triumfów kuchni polskiej? Na te pytania odpowie prof. Jarosław Dumanowski oraz zaproszeni do programu francuscy eksperci. Dawne potrawy odtworzy Maciej Nowicki. 16:45 KALENDARIUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Felieton, 1 min, Polska, 2018 Autor: Anna Szołajska, Anna Szołajska, Anna Szołajska Prowadzący: Krzysztof Ziemiec Lektor: Krzysztof Ziemiec, Krzysztof Ziemiec Kalendarium Powstania Warszawskiego obejmie dni od 1 sierpnia do 3 października 1944 roku. Jest to cykl 63 felietonów, poświęconych wydarzeniom poszczególnych dni Powstania. Każdego dnia zostanie wyemitowany 60 - sekundowy felieton na temat tego, co danego dnia działo się w Warszawie roku 1944. Kalendarium opatrzone zostanie specjalną grafiką, archiwalnymi zdjęciami oraz nagraniami obrazującymi wydarzenia z poszczególnych dni Powstania oraz wypowiedziami świadków. 7 września. Niemcy, po pacyfikacji Powiśla, atakują Śródmieście, Trwa ostrzał barykady w Al. Jerozolimskich, która niemalże od początku Powstania osłania jedyne przejście łączące obie części Śródmieścia. Wobec zbliżającej się do stolicy Armii Czerwonej i Pierwszej Armii Wojska Polskiego nieprzyjaciel chce jak najszybciej zakończyć walki w stolicy. Ale Powstańcy odpierają ataki nieprzyjaciela i utrzymują swoje pozycje w Śródmieściu. Trwa intensywny ostrzał artyleryjski Mokotowa Władze polskiego państwa podziemnego upoważniają zarząd PCK do porozumienia się z dowództwem niemieckim w sprawie ewakuacji z miasta osób starszych, chorych oraz dzieci. W toku pertraktacji z gen. Rohrem czas wyjścia ludności, skłonnej do opuszczenia Warszawy, ustala się na dni 8 i 9 września. 16:50 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - GOSTYŃ Reportaż, 8 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Krzysztof Grzybowski W kolejnym odcinku cyklu Pomniki Historii odwiedzimy Gostyń. Ta niewielka miejscowość znajduje się 70 kilometrów od Poznania, 37 km od Jarocina, 34 km od Leszna i 100 km od Wrocławia. Na wzniesieniu zwanym Świętą Górą położony jest zespół kościelno - klasztorny Filipinów. Jego główna część to kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Filipa Neri zbudowany na wzór weneckiej bazyliki Santa Maria della Salute w Wenecji. Świątynie zaprojektował Baltazar Longhena, a ufundowała ją rodzina Konarzewskich. Ten Pomnik Historii to największe sanktuarium Maryjne w Wielkopolsce. W rozmowie z księdzem Markiem Dudkiem, przełożonym kongregacji Oratorium św. Filipa Neri dowiemy się dlaczego świątynia powstała właśnie tutaj, skąd się wzięli Filipini oraz świadkiem jakich ciekawych wydarzeń była Święta Góra. Z kolei Wojciech Czeplik, skrzypek, członek Kapeli Świętogórskiej opowie nam co szczególnie cennego znajduje się w archiwach klasztornych, kim był Józef Zajdler i dlaczego uważano go za polskiego Mozarta. Zwiedzimy wnętrze świątyni, zajrzymy do zakrystii, przyjrzymy się bliżej niezwykłym freskom pod kopułą i odwiedzimy podziemia bazyliki. Przewodnikiem po tym miejscu będzie Krzysztof Grzybowski. 17:00 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - LUBLANA (BALKAN BOOM TOWNS SOFIA / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Caroline Haertel, Mirjana Momirovic Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku pierwszym - Lublana. Rzeka Ljubljanica opływa stare miasto Lublany, którą z powodu dużej liczby mostów nazywa się Małą Wenecją. Tu styl śródziemnomorski spotyka się z austriackim. Stolica Słowenii to jedna z najmniejszych stolic Europy. Ma tylko trzysta tysięcy mieszkańców. Od dziesięciu lat barokowe stare miasto to jeden wielki deptak. W roku 2016 Komisja Europejska nadała Lublanie tytuł Zielonej Stolicy Europy. Świt podkreśla piękno miasta. Rzeka obejmuje stare miasto jak zielona aorta. Rośnie tu dużo drzew, a brzegi łączy wiele mostów. Kto lubi spokój, musi wcześnie wstawać. Bary i kawiarnie nazywa się salonem Lublany. Historia miasta zaczyna się około 5 tysięcy lat temu. W dolinie osiedlały się różne ludy. Od XIV wieku Słowenia należała do Cesarstwa Habsburgów, po pierwszej wojnie światowej weszła w skład Jugosławii, w czerwcu 1991 roku ogłosiła niepodległość, a Lublana została jej stolicą. Od 2004 r. Słowenia jest w Unii Europejskiej. Barokowa architektura, czystość ulic i placów nadają miastu spokojny charakter; ta młoda stolica stawia na równowagę ekologiczną. W centrum nie ma samochodów, więc atmosfera jest wyjątkowa. 18:00 NA KŁOPOTY... BEDNARSKI - ODC. 1/7 - KURIER Z ANKARY Serial sensacyjny, wojenny, 60 min, Polska, 1986 Reżyseria: Paweł Pitera Scenariusz: Wojciech Jędrkiewicz, Marek Bahdaj Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Stefan Friedman, Grażyna Barszczewska, Krystyna Feldman, Wiktor Sadecki, Stanisław Michalski, Marta Żak Akcja serialu rozgrywa się w międzywojennym Gdańsku, a jego bohaterem jest prywatny detektyw Bednarski. Bednarski to mężczyzna bardzo przeciętny - ani szczególnie przystojny, ani bardzo sprytny. Wiele rzeczy mu nie wychodzi i właściwie można powiedzieć o nim, że jest życiowym nieudacznikiem. A jednak udaje mu się rozwiązać nawet najbardziej zawiłe zagadki, przy tym jest niezwykle sympatyczny i ma duże poczucie humoru. W postać Bednarskiego znakomicie wcielił się Stefan Friedmann, od lat obsadzany w rolach komediowych, ale widzowie częściej myślą o nim jako autorze i wykonawcy tekstów kabaretowych niż aktorze. Jemu to jednak nie przeszkadza - "Robię to, w czym się dobrze czuję. Moją zasadą jest żart dla żartu i humor dla sztuki". W tajemniczych okolicznościach zamordowany zostaje polski dyplomata Janicki. Zaangażowany przez polskie władze oraz żonę dyplomaty detektyw Bednarski wpada na trop afery przemytniczej. Okazuje się, że z Ankary przemycane są do Gdańska narkotyki. Bednarski wyjaśnia zagadkę kolejnych morderstw związanych z tą sprawą. Dowiaduje się także, że gangiem kieruje Janicka, żona zamordowanego dyplomaty. Postępuje jak dżentelmen i pozwala jej wybrać - aresztowanie albo... 19:05 TEATR HISTORII - WESTERPLATTE. HONOR ŻOŁNIERZA Widowisko, 27 min, Polska, 2011 Reżyseria: Bogusław Wołoszański, Ewa Dejmek Scenariusz: Bogusław Wołoszański Spektakl opowiada o bohaterskiej obronie Westerplatte. Rekonstrukcja ma charakter fabularyzowanego dokumentu. Oto nasi bohaterowie: dowódca Promu, porucznik Leon Pająk, 30 lat, zawodowy oficer; chorąży Jan Gryczman, 39 lat; plutonowy Władysław Baran, 33 lata; kapral Edmund Szamlewski, dwudziestodwuletni zawodowy żołnierz. W sumie było ich dwudziestu jeden, wyznaczonych do obsługi placówki Prom, wybudowanej na wprost bramy wyjazdowej do Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Nie było wątpliwości, że w przypadku ataku placówka Prom pierwsza znajdzie się w ogniu walki. Pancernik Schleswig Holstein stał zakotwiczony w odległości ok. 500 m od Składnicy. O godz. 4.47 otworzył ogień z najcięższych dział kalibru 280 mm. Stary pancernik nie miał wielkiej wartości w bojowym starciu na morzu, ale jego wielkie działa stanowiły śmiertelne zagrożenie dla Westerplatte. Bohaterska obrona polskiej placówki odparła pierwszy atak. O godz. 6.22 komandor pancernika, Kleikamp, dostał wiadomość: "Ofiary za duże, wycofujemy się". Niemcy odstępowali, zabierając z pola bitwy 40 - 50 zabitych i rannych. O 8.55 niemiecka piechota morska, wsparta oddziałem SS - Heimwehr ponowiła atak. Siły naszej placówki już zmniejszyły się do osiemnastu obrońców. Chorąży Gryczman uzyskał od dowódcy, majora Sucharskiego zgodę na wycofanie załogi do wartowni. Pierwszego dnia niemieckie szturmy zostały odparte. Walka z dziesięciokrotnie silniejszym wrogiem trwała siedem dni, podczas których garstka obrońców, dziesięciokrotnie mniej liczna niż atakujący, wykazała się niezwykłym męstwem. 19:35 MARIAN NA WOJNIE. ANIMOWANA HISTORIA MARIANA WALENTYNOWICZA Film animowany, 10 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agata Mianowska Scenariusz: Wojciech Kalwat Lektor: Zbigniew Zamachowski Koziołek Matołek i małpka Fiki - Miki, zwierzaki wymyślone przez Kornela Makuszyńskiego, to najbardziej znane postaci, które wyszły spod ołówka Mariana Walentynowicza. Ale już niewiele osób wie, że ten sam rysownik służył także jako korespondent wojenny w 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. To, co widział, nie tylko opisywał, lecz także szkicował i malował. Pozostawione przez niego rysunki, dokumentujące szlak bojowy dywizji gen. Maczka, stały się inspiracją do stworzenia animowanej miniatury o wojennych losach samego Walentynowicza. 12 - minutowa animacja, utrzymana w tradycyjnej, wysmakowanej stylistyce, odbiegającej od współczesnych masowych produkcji, w przystępny i pogodny sposób przybliża najważniejsze wydarzenia z dziejów 1. Dywizji Pancernej. Film jest znakomitą pomocą edukacyjną dla nauczycieli pracujących z dziećmi i młodzieżą w wieku 10 - 14 lat i stanowi interesujący punkt wyjścia do rozmowy np. o historii Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Jego walory plastyczne, a także mistrzowska interpretacja Zbigniewa Zamachowskiego, narratora filmu, sprawią, że także dorośli towarzyszący młodszym widzom, będą mieli wiele radości z oglądania. 20:00 JAK ROZPĘTAŁEM II WOJNĘ ŚWIATOWĄ, CZ. 1 - UCIECZKA (CZARNO - BIAŁY) Komedia, 81 min, Polska, 1970 Reżyseria: Tadeusz Chmielewski Scenariusz: Tadeusz Chmielewski Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marian Kociniak, Wirgiliusz Gryń, Stanisław Milski, Ludwik Benoit, Mieczysław Stoor, Emil Karewicz, Elżbieta Starostecka, Tomasz Zaliwski, Zdzisław Kuźniar, Leon Pietraszkiewicz, Janusz Ziejewski, Bohdan Ejmont Odtwórca głównej roli Marian Kociniak (1936-2016) to pamiętny Maniek ze skeczów "Paramęt Pikczers" z programu "60 minut na godzinę", aktor wszechstronny. Występował także z sukcesem w filmach obyczajowych ("Czerwone berety") i kryminałach ("Trójkąt Bermudzki"). Film wyreżyserował Tadeusz Chmielewski, jeden z najwybitniejszych twórców polskiej komedii (m.in. "Nie lubię poniedziałku"). "Jak rozpętałem II wojnę światową" jest adaptacją popularnej powieści Kazimierza Sławińskiego "Przygody kanoniera Dolasa". To wojenna farsa o pechowym szeregowcu Franku Dolasie, który chce koniecznie zabłysnąć bohaterskimi czynami, ale plącze się w coraz bardziej niesamowite tarapaty. 31 sierpnia 1939 roku Dolas przybywa na granicę niemiecką w składzie plutonu mającego wzmocnić obronę stacji kolejowej. Zasypia, a jego karabin przypadkowo wypala. Franek jest przekonany, że rozpętał wojnę. Dostaje się do niewoli niemieckiej. W stalagu chce zorganizować ucieczkę, ale jego przesadny entuzjazm zraża obozowych konspiratorów. Franek nie rezygnuje jednak ze swego zamiaru. Zwłaszcza że jego pierwsza, nieudana próba wyrwania się z obozu, za którą Dolas dostaje trzy tygodnie karceru, zmienia stosunek kolegów do pechowego uciekiniera. 21:35 NIEZNANA WOJNA NA PÓŁNOCY - ODC. 5/6 (UNTOLD ARCTIC WARS) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma Scenariusz: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma To pierwsza w historii seria, która ujawnia rolę państw regionu arktycznego w II wojnie światowej i próbuje odtworzyć militarne zmagania w tym rejonie. Widzowie będą mogli obejrzeć w akcji nurków odnajdujących zatopione niemieckie wraki samolotów, archeologów badających ukryte masowe groby i historyków tropiących tajne nadmorskie fortece. W serii kolorowe materiały archiwalne oraz wysokiej jakości animacje komputerowe. 22:35 III RZESZA ZATRZYMANA W KADRZE - ODC. 2 (LOST HOME VIDEOS OF NAZI GERMANY) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Na tysiącach niemieckich strychów niezliczone prywatne filmy pokryły się kurzem. Te filmowe rolki pokazują inną historię III Rzeszy Hitlera - życie zwyczajnych Niemców w ich domach i ich losy na linii frontu. Dwuczęściowa seria odkrywa te prywatne kolekcje i pokazuje jak Niemcy - cywile i wojskowi - zarejestrowali powstanie Rzeszy, która według nich miała przetrwać tysiąc lat. Zwykli obywatele, organizacje partyjne, strażacy, lokalni urzędnicy i żołnierze na froncie z oddaniem dokumentowali swoje życie, emanując zarówno narodową, jak i obywatelską dumą. Po zakończeniu wojny wiele z tych materiałów filmowych zostało ukryte. Teraz, gdy pokolenie wojenne odchodzi, ich dzieci i wnuki odnajdują filmy i dzielą się nimi. Wyłania się z nich szczere spojrzenie na to, jak naprawdę wyglądało życie ludzi żyjących pod rządami Hitlera. 23:40 ERYNIE - LICZBA MĘDRCA Serial kryminalny, 45 min, Ukraina/Polska, 2021 Reżyseria: Borys Lankosz Scenariusz: Igor Brejdygant, Magdalena Lankosz, Borys Lankosz, Władysław Pasikowski Zdjęcia: Marcin Koszałka Aktorzy: Krzysztof Górecki, Andrzej Deskur, Paweł Grzybczyk, Marcin Drabicki, Łukasz Wójcik, Julian Chrząstowski, Pamela Płachtij, Wiktoria Gorodeckaja, Szymon Wiśniewski, Eryk Lubos, Alek Pakhodzin, Tomasz Międzik, Dominika Cyruszyńska, Zuzanna Zielińska, Rafał Derkacz Bójko informuje Popielskiego, że Renata sypia z nim i jest powiązana z Bekierskim. Tłumaczenia Renaty uzasadniane brutalną przemocą i wymuszeniami Bekierskiego oraz wypieranie się kontaktów seksualnych z Bójką nie przynoszą rezultatów. Edward nie wierzy. Renata w desperacji ucieka. Popielski mści się na Bójce, bijąc go brutalnie. Ten w zamian za swoje życie, odkrywa przed Edwardem tajemnicę gematrii i kwadratów magicznych. Są to liczby Charona, które pozwalają przewidzieć datę śmierci dowolnej osoby. Mówi mu też, że zna Bekierskiego i że stworzył jego kwadrat magiczny matki Chaji Lejbach, który tamten mu odebrał. Podczas dalszego brutalnego przesłuchania Bójko pośrednio przyznaje się do zabójstwa Bajdykowej i Kochówny, proponuje Edwardowi układ. On jednak go nie przyjmuje, dostarcza Bójkę do inżyniera Bajdyka i odbiera sowitą nagrodę. Tymczasem Bajdyk podczas tortur niechcący zabija Bójkę i wzywa na pomoc Popielskiego. Edward wymyśla chytry plan, jak zatuszować morderstwo, oskarżając o zabójstwo Bekierskiego. Jednocześnie, żeby wywołać zamieszanie, informuje prasę, że słynny antysemita, hrabia Józef Bekierski jest Żydem. Hrabia Bekierski zostaje aresztowany i oskarżony o potrójne morderstwo. Rok później, 1939 r. Podczas procesu Bekierskiego Popielski przeprowadza dowód i pogrąża Bekierskiego, jednocześnie dokonuje na nim zemsty za swoje poniżenie oraz krzywdy Renaty. Podczas procesu mają miejsce dwa ważne zdarzenia. Od odnalezionej hrabiny Bekierskiej Edward dowiaduje się o miejscu przebywania Renaty oraz spotyka Zygmunta Hanasa, ojca chrzestnego lwowskiego podziemia. Hanas proponuje mu kolejną sprawę. Chodzi o porwanie jego córki, Elżuni. Edward odmawia. W finale odcinka Zubik, szef policji we Lwowie, wręcza Popielskiemu angaż na komisarza. Bekierski popełnia samobójstwo w więzieniu. Szczęście Edwarda zostaje jednak zakłócone. Przebaczenie Renacie i oświadczyny obracają się w niwecz, gdy na jaw wychodzi fakt, iż Renata ma dziecko i jest to dziecko Bójki. 00:35 PARADOKS O KONDUKTORZE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1997 Reżyseria: Michał Dudziewicz Scenariusz: Michał Dudziewicz Zdjęcia: Jacek Knopp Film zrealizowany w związku z rocznicą wydarzeń w Poznaniu w 1956 roku. Opowiada historię dwóch osób: Kazimierza Wieczorka, 25 - letniego konduktora, który został zastrzelony 28 czerwca, oraz Zdzisława Wardejna, dzisiaj znanego aktora, a wówczas 16 - latka, który spędził w tym czasie 3 dni w areszcie. Losy bohaterów filmu się przeplatają. W wyniku poszukiwań Zdzisława Wardejna, matka Kazimierza Wieczorka rozpoznała w nieżyjącym swojego syna. Film opowiada o związku tego, który przeżył, z pamięcią o człowieku nazywanym przez wiele lat NN.