TVP Dokument Poniedziałek, 09.09.2024 05:30 DZIKA POLSKA - WOLNE OLBRZYMY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Lektor: Dariusz Odija Tym razem ekipa "Dzikiej Polski" wyruszyła do województwa zachodniopomorskiego tropem żubra - najpotężniejszego ssaka europejskiego. To największe, wykwintne w kształtach i dostojne zwierzę staje się nieodłączną częścią krajobrazu Polski. Przez całe stulecie przemierzał bezkresne puszcze Europy. Dziś wolne stado żubrów spotyka się tam, gdzie nikt się ich nie spodziewa. My spotkaliśmy je na Pojezierzu Wałeckim. Jest to najmłodsze żyjące na wolności stado żubrów w Polsce i jednocześnie najdalej na zachód kontynentu dziko żyjąca populacja żubrów w Europie. Na spotkanie z żubrem wyruszyli wraz z nami: prof. Andrzej Bereszyński z Katedry Zoologii Akademii Rolniczej w Poznaniu, Jacek Więckowski, również przedstawiciel Katedry Zoologii Akademii Rolniczej w Poznaniu, oraz Magdalena i Maciej Tracz z Zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego. 06:05 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 40 ŻUŁAWSKA DEPRESJA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Od wieków na polskich ziemiach mieszkała niesamowicie ciekawa społeczność, którą nazywano mennonitami. Przez całe stulecia wzbogacała swoją kulturą oraz budowlami krajobraz Żuław i terenów położonych blisko Wisły. Dlaczego przybyli do Polski? Co sprawiło, że nieustannie musieli walczyć z powodziami? Jak radzili sobie z żuławską depresją? Na te pytania odpowie Radosław Kotarski w najnowszym odcinku "Podróży z historią". 06:40 STEVE BACKSHALL - WYZWANIE W GÓRACH - CZĘŚĆ 1 (STEVE BACKSHALL VS THE VERTICAL MILE) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Eoin O'Shea Mini seria dokumentalna. Bohater filmu i poszukiwacz przygód Steve Backshall wciela się w jednego z najbardziej znanych wspinaczy górskich na świecie - atakuje północną ścianę Eiger. Po miesiącach wyczerpujących treningów Steve i jego ekipa przybywają do Szwajcarii, aby podjąć próbę wspięcia się na górę zwaną ogrem. Szybko jednak odkrywają, że nie jest to łatwe. Steve czuje się popchnięty do granic swojej możliwości. Część 1. Przed ekspedycją trzeba wybrać towarzyszy podróży. Helen Glover - dwukrotna mistrzyni olimpijska dołączyła do zespołu w roli mojej trenerki. Leo Houlding należy do najlepszych wspinaczy w dziejach. Zgodził się dołączyć do ekspedycji. Do drużyny dołącza znany przewodnik, Lorenz Frutiger. Wchodził na Eiger 30 razy. Czas treningów i planowania dobiega końca. Zaczyna się ekspedycja. W Alpach jest pięć wielkich ścian północnych. Eiger ma największą i najtrudniejszą. Wstęp mają tylko najlepsi wspinacze. Na Eigerze wszystko co potrzebne przenosimy na plecach. Opuszczamy mini Eiger pełni otuchy. Jesteśmy gotowi. Niestety nasza przygoda w Alpach się skomplikuje. W następnym odcinku podejście pod Eiger. Producent: A Screen Dog production for CBBC 07:40 JEDNA PLANETA. SIEDEM KONTYNENTÓW - CZ. 4. AUSTRALIA (ONE PLANET: SEVEN WORLDS. AUSTRALASIA. THE ISOLATED) Serial dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Scott Alexander Lektor: Krystyna Czubówna Zmieniamy nasze otoczenie tak szybko, że dla wielu gatunków jest to wyzwanie, któremu nie potrafią sprostać. Być może to ostatni moment, by pokazać jak cenna jest ogromna różnorodność życia na Ziemi. Zapraszamy na podróż po siedmiu kontynentach. Czwarta część to opowieść o Australii. Najmniejszy z kontynentów, oddzielony od pozostałych od czasów dinozaurów. Przez miliony lat zwierzęta i rośliny ewoluowały tu w izolacji. Podobnych gatunków nie spotkamy nigdzie indziej. Przetrwać tu mogli tylko najsilniejsi. Lasy tropikalne północnej Australii są najstarsze na świecie. Nie zmieniły się od 180 milionów lat. Występujące tu zwierzęta i rośliny są uzbrojone. Wciąż mogłyby się obronić przed dinozaurami. Z dawnych gigantów pozostał tylko jeden. Mierzący prawie 2 metry wysokości kazuar. To władca tego lasu. Australia była niegdyś częścią superkontynentu Gondwany. Porastały ją gęste lasy, w których dominowały dinozaury. Ssaki dopiero co pojawiły się na ziemi. Kiedy Australia oderwała się od ogromnego lądu, gady, ptaki i wczesne ssaki ewoluowały w izolacji. Żadne zwierzę nie było w stanie opuścić kontynentu. Dostać się tu mogły tylko te, które potrafiły latać. Kangury, jak większość rodzimych australijskich ssaków, są torbaczami. Wombat. Zwykle chroni się w wykopanych w podłożu norach, ale gdy śnieg przykrywa ziemię metrową warstwą, odcina zwierzęciu dostęp do trawy, którą się żywi. Dingo australijskie. Ich przodkowie dotarli na kontynent ponad 4 tysiące lat temu, wraz z azjatyckimi osadnikami. Ośnieżone szczyty nie są typowym elementem krajobrazu Australii. Wielkie Góry Wododziałowe to pozostałości najdłuższego łańcucha na ziemi. Zaledwie dwa stulecia temu przybyli Europejczycy. Przywieźli broń palną, psy, lisy i koty, dziesiątkując unikatowe australijskie gatunki. 08:45 PLANETY - SATURN. ODC. 4/5 (THE PLANETS) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Nic Stacey Ta niezwykle ambitna seria pokazuje najważniejsze momenty z historii Układu Słonecznego. Dzięki wykorzystaniu efektów specjalnych przybliża ekscytującą historię wszystkich ośmiu planet. Przenosi widzów na powierzchnię tych, często bardzo dynamicznie zmieniających się, światów, a dzięki temu mogą uczestniczyć w dramatycznych zjawiskach, które je ukształtowały. 09:45 JEZIORA Z SIMONEM REEVEM - CZĘŚĆ 1. (THE LAKES WITH SIMON REEVE) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Sam Bagnall Trzyczęściowy film dokumentalny. Od pracowników łodzi podwodnych po farmerów górskich, Simon Reeve spotyka mieszkańców Cumbrii, odkrywając nowe spojrzenie na ten wspaniały zakątek Wielkiej Brytanii. Kraina Jezior to największy park narodowy w Anglii. Rozsławiony przez poetę Williama Wordswortha, jego surowe piękno zajmuje wyjątkowe miejsce w brytyjskim życiu. Ale jest to również sedno wielu kluczowych problemów, przed którymi stoi świat od rozwoju po zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne. Simon Reeve spotyka najbardziej fascynujące postacie z Krainy Jezior, dowiaduje się o zagrożeniach dla jej delikatnej przyrody i odwiedza niektóre ze spektakularnych i kontrowersyjnych projektów energetycznych znajdujących się w jej granicach. 10:55 SŁOŃCE JESIENI 16 min, Polska, 1973 Spotkanie emerytów z klubu seniora w Skoczowie. Uczestnicy częstują się ciastem, gra zespół amatorski. Mowa powitalna. Zespół dziecięcy śpiewa 100 lat. Emeryci w strojach ludowych wspominają zabawne życiowe historie. Przedstawiciel Urzędu Miasta w Skoczowie składa wszystkim życzenia. Gra w szachy. Wspomnienia trudnych czasów. Przygotowanie i spożywanie posiłku. Podlewanie kwiatów w ogródku. Rozśpiewana grupa emerytów w autobusie wycieczkowym. Spacery i odpoczynek w ośrodku rekreacyjnym. Rozmowy o czasach młodości w wojsku. Wspólne śpiewanie przy ognisku w towarzystwie zespołu ludowego. 11:20 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 4 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W czwartym odcinku drugiej serii cyklu Polskie Dziedzictwo, Prowadzący - Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po Kownie. A Kowno to i zamek Witoldowy i Dom Perkuna, czyli szkoła jezuitów, z którą związany był Adam Mickiewicz, który rozpoczął tu romantyczne rymowanie, ale i miłosne romansowanie z doktorowa Karoliną. Kowno to międzywojenna stolica Litwy, ale i miejsce rodzenia się litewskiego poczucia narodowego. A w pobliżu i Czerwony Dwór Radziwiłłów i Tyszkiewiczów i wiele innych polskich śladów.... 12:00 ZAPOMNIANE OBLICZA PALMIRY (THE 1, 001 FACES OF PALMYRA / LES VISAGES OUBLIES DE PALMYRE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Meyar Al Roumi Na początku naszej ery na wschodzie Imperium Rzymskiego z pustyni wyłania się miasto, które od dwóch tysięcy lat przyciąga podróżnych. Palmira była usytuowana na skrzyżowaniu szlaków łączących syryjskie wybrzeże, Mezopotamię, Indie i Chiny. Po raz pierwszy archeolodzy z całego świata spotykają się w poszukiwaniu pogrzebowych, rzeźbiarskich portretów Palmyry rozpowszechnionych na całym świecie. To będzie opowieść o historii starożytnego miasta w sposób, który nigdy wcześniej nie był dokonany. Autorzy mają zamiar przedstawić twarze mieszkańców miasta. To będzie odkrywanie wewnętrznych tajników tych rzeźb i ukazanie genezy komercyjnego sukcesu miasta, unikalnego języka i specyficznego pisarstwa, środowiska, w którym mieszają się wpływy wschodnie i zachodnie. Stopniowo ujawnią wielokulturowość i fascynację, jaką miasto budziło na przestrzeni wieków, co dało powstanie tak wielu mitów, tak wielu legend i wyjątkowej ekspansji artystycznej. Wokół miasta rozciągają się rozległe nekropolie o grobach zdobionych rzeźbionymi twarzami. To wciąż mało znane dziedzictwo starej cywilizacji. Tajemnicze rzeźby bada archeolożka Rubina Raja. Szukanie portretów grobowych to zabawa w detektywa. Dzieła te pozwalają nam zrozumieć, jak palmireńczycy postrzegali siebie i świat. W Palmirze świat zmarłych był wszechobecny i otaczał żywych. Najsłynniejszą z nekropolii była Dolina Grobowców. Charakteryzują ją wieże, przepastne grobowce oraz wykute w skale hypogea. Ludzie, których portrety były rzeźbione z największą precyzją, należeli do ważnych rodzin. Biedni nie mieli nawet grobów. Byli zakopywani w piasku. 13:00 MAKSIMUM PRZYJEMNOŚCI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2012 Reżyseria: Katarzyna Trzaska Scenariusz: Katarzyna Trzaska Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski, Michał Żuberek Muzyka: Marzena Majcher Bohaterki dokumentu pochodzą z Torunia, od dawna są na emeryturze, ale nie poddają się upływowi czasu. Przyjaciółki: Irena, Małgorzata, Krystyna, Bogumiła, Elżbieta, znajdują własny sposób na to, by oddalić starość, zapomnieć o nieuchronnym przemijaniu. Jesień życia upływa im na różnych zajęciach w klubach, na kuracjach, masażach. Nie stronią też od tańców na specjalnych wieczorkach dla seniorów. Myślą o dobrej zabawie, o zdrowiu, kondycji i wyglądzie zewnętrznym, a chcąc się ubierać elegancko i modnie, szukają lepszych kreacji w ciuchlandach. Osobne miejsce w ich życiu zajmują prezentacje handlowe, bez których nie umiałyby już normalnie funkcjonować. Tajemniczy rezonator biofotonowy za 6 tysięcy złotych, masażer do stóp z podczerwienią, odmładzające kapsułki, fotel masujący za 13 000 złotych, odkurzacz "inteligentny" za 8 tysięcy złotych, garnki "ambitne" oraz patelnia za 5 tysięcy to zakupy ich marzeń, sen o luksusie. Prym w tej dziedzinie wiedzie Irena, która ma już chyba wszystko, łącznie z kosztownym kompletem garnków do gotowania na parze. Na przyrządzanie i degustację takich potraw zaprasza przyjaciółki, które z podziwem, i być może z zazdrością, patrzą na jej nowy nabytek. Małgosia, Krysia, Ela, Bogusia i Irena wierzą, że oferowane im na różnych prezentacjach "cudowne" towary potrafią wydłużyć życie, uleczyć choroby, okażą się remedium na opuszczenie, samotność i dokuczliwą starość. Utwierdzają je w tym zapewnienia młodego, przebojowego prezentera o osiągnięciu: maksimum przyjemności, maksimum satysfakcji, maksimum zadowolenia. Autorka filmu nie próbuje analizować zjawiska sprzedaży bezpośredniej od strony agresywnych firm sprzedających, skłania się raczej ku subtelnej i zabawnej próbie odpowiedzi na pytanie: dlaczego wśród emerytów te przedmioty cieszą się tak ogromnym powodzeniem? Dlaczego decydują się wydać ostatnie oszczędności na luksus, który tak naprawdę ociera się o kicz. 13:55 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII - ODC. 5 PRASTARE LASY (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (5/6) ANCIENT RAINFOREST) Cykl dokumentalny, 51 min, Australia, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część 5. Prastare lasy. Daintree to część australijskiego obszaru tropikalnych lasów deszczowych. Ten leśny raj zajmuje tylko jeden procent powierzchni głównie suchego kontynentu, a zapewnia przetrwanie jednej trzeciej gatunków roślin i zwierząt Australii. Wiele z nich wyewoluowało właśnie tutaj. Dzięki nim ten zakątek zaliczamy do najwspanialszych cudów przyrody. Tropikalny, wilgotny obszar Australii porastają głównie bujne lasy deszczowe. Zajmują powierzchnię 22 tysięcy kilometrów kwadratowych wzdłuż wybrzeży północnej części stanu Queensland. Rośnie tu najstarszy las deszczowy na Ziemi - Daintree. Ten wilgotny las jest pozostałością lasów, które niegdyś pokrywały cały kontynent. Tu powstała większość wyjątkowych gatunków Australii, takich jak kazuar hełmiasty. 14:55 SUROWE ŚWIATY I DZIKIE PIĘKNO. BAŁKAŃSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 6 GRECJA (NATIONAL PARKS OF THE BALKAN: RUGGED WORLDS AND WILD BEAUTY GREECE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Jeremy J. P. Fekete W 6 odcinkach odkryjemy ukryte skarby Bałkanów: parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Półwysep Bałkański jest jednym z trzech półwyspów południowoeuropejskich i ma powierzchnię 500 000 kilometrów kwadratowych. Bywa opisywany jako jako przytułek Europy i beczka prochu. Jest też uznawany za granicę geograficzną między Zachodem a Orientem. Jego skaliste brzegi otacza pięć mórz: Czarne, Marmara, Egejskie, Jońskie i Adriatyckie. Jego ukrytymi skarbami są parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Wybierz się w filmową podróż do dzikiej części Europy - przez góry, jeziora i morza. Odc. 6 - "Grecja". Sporady, wokół których wody znów są domem delfinów i fok. Jezioro będące bezpiecznym lęgowiskiem dla pelikanów. Najgłębszy wąwóz na świecie z lasem pośród pradawnych skał i laguny urzekające swoją zmiennością. To surowy świat i dzikie piękno Grecji. Alonissos - wyspa Sporad Północnych i największy park morski w Europie. Starożytni Grecy czcili delfiny jako towarzyszy bogów. Dziś morskie ssaki walczą o przetrwanie w Morzu Egejskim. Góra Olimp ze starożytnej mitologii jest de facto masywem górskim z 52 szczytami, ciągnącymi się od Morza Egejskiego do najwyższego szczytu - Mitikas. Niedaleko Salonik rozciąga się krajobraz lagunowy. Deltę tworzy rzeka Axios. Vikos uważany jest za najgłębszy wąwóz na świecie. To punkt orientacyjny najwyższego pasma górskiego na Półwyspie Peloponeskim. Ocean jest obfitym źródłem zasobów i estetycznym, harmonijnym, różnorodnym ekosystemem. Jeśli nie będziemy dbać o niego - długo z nami nie pozostanie. 16:00 GLOBALNA NAUKA - ODC. 6 NOWOCZESNE TECHNOLOGIE - KSZTAŁTOWANIE PRZYSZŁOŚCI (GLOBAL SCIENCE E06: TECHNOLOGY - SHAPING OUR NEW WORLD) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 6 - "Nowoczesne technologie, kształtowanie przyszłości". Technologia przenika wszystkie aspekty naszego życia. Smartfony, drony, wirtualna rzeczywistość. Za innowacjami stoją pionierzy kształtujący przyszłość poprzez zmianę naszego zachowania, nawyków, a nawet kultury. Technologia łączy się z ludzkością jak nigdy wcześniej. Odmienia to, jak się poruszamy i jak naprawiamy własne ciała. Uzależniliśmy się od innowacji, a technologia ewoluuje w niespotykanym dotąd tempie, aby sprostać naszym potrzebom. Witajcie w świecie, w którym technologia wprowadza ludzkość w ekscytującą przyszłość. Ludzie są istotami technologicznymi. Od pierwszych, kamiennych narzędzi Paleolitu po komputery kwantowe, dążymy do wartości niezbędnych dla naszego przetrwania: wydajności, wygody i bezpieczeństwa. Naukowcy z koreańskiego uniwersytetu Sejong opracowali klawiaturę, która mieści się w kieszeni. Nie zawiera ona żadnych sztywnych elementów poza nanorurkami z włókna węglowego. Silikonowa klawiatura zwija się, zgina i składa bez najmniejszych problemów. Po drugiej stronie świata, w angielskim Hampshire, technologia pozwala hodowcom znaleźć żywy inwentarz. Mogą wybierać swoje przyszłe krowy, korzystając z aplikacji ze zdjęciami i dokładnymi opisami bydła. W Kalifornii najnowsze technologie wirtualne przygotowują kierowników do zwalniania podwładnych. 17:00 WĘDRUJĄC PO ZIEMI - ODC. 6 CHILE (I WALKED ON EARTH IN CHILE / J’AI MARCH SUR LA TERRE AU CHILI) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2014 Reżyseria: Pierre Belet, Mathieu Vidard Dziesięcioczęściowa podróżnicza seria dokumentalna. to niezwykła eksploracja egzotycznych zakątków świata. Odc. 6 Chile. Andy. Wysokie przełęcze chilijskiego altiplano. To właśnie tu znajduje się najdłuższe pasmo górskie na świecie. Jedynymi zwierzętami przystosowanymi do życia na tej wysokości są dalecy kuzyni wielbłąda. Osobliwością lokalnej fauny jest też wikunia - dzikie zwierzę doskonale przystosowane do dużych wysokości i niedostatku tlenu. 18:00 FILARY CZASU - ODC. 1 ANDALUZJA - PODBÓJ WODY (LOS PILARES DEL TIEMPO EP. 01_AL - ANDALUS - LA CONQUISTA DEL AGUA) Serial dokumentalny, 56 min, Hiszpania, 2022 Reżyseria: Antonio Lopez Pulido, Leonor Martn, Lidia San Jos, Aitor Antepara Zuza Serial dokumentalny (10 odcinków), który dosłownie prześwietla najbardziej imponujące zabytki w Hiszpanii, aby pokazać je jak nigdy dotąd. Cykl, który pozwala zrozumieć architekturę i przeznaczenie budynków na przestrzeni dziejów. Każdy odcinek to podróż na historyczne lub architektoniczne szlaki. Odc. 1 - "Andaluzja - podbój wody". Poznamy rewolucyjne urządzenia hydrauliczne kultury andaluzyjskiej. Dzięki najnowszej technologii ujrzymy każdy zakątek takich zabytków jak meczet w Kordobie. Dzięki ścianom budynków zrozumiemy, jak w Al - Andalus wykorzystywano wodę. W Jan odkryjemy najlepiej zachowane łaźnie arabskie w Europie, podziemne kanały, tunele ukryte przez wieki, zbiorniki wodne, lochy. To Alhambra, która kryje się pod Alhambrą. I inne ukryte skarby Grenady Nasrydów. Ogromna Alhambra sama w sobie jest hołdem dla wody. Ale jak można wznosić pałace i ogrody tam, gdzie nie ma studni, ani źródeł? 19:10 PRZYKAZANIE MIŁOŚCI. HISTORIA RODZINY ULMÓW Z MARKOWEJ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marta Pietrasiewicz Scenariusz: Marta Pietrasiewicz Film przedstawia życie rodziny Ulmów w czasie II wojny światowej. Opowiada o tym jakimi ludźmi byli Ulmowie, jakimi kierowali się wartościami i czym się interesowali. To historia dramatycznych wyborów, które musieli dokonać. Zdecydowali się na udzielanie pomocy innym, w tym ukrywanie Żydów, narażając swoje życie. W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów. W grudniu 2022 rok papież Franciszek ogłosił decyzję o beatyfikacji rodziny. Autorka filmu przedstawia niezwykle istotne wypowiedzi archiwalne Stanisławy Kuźniak - kuzynki rodziny Ulmów, a także Anny Bącal - która była koleżanką Stasi Ulmy (dziecka Wiktorii i Józefa Ulmów). Istotnym walorem filmu są liczne archiwalne zdjęcia fotograficzne, autorstwa m. in. Józefa Ulmy. Na uwagę zasługują sceny fabularyzowane, które pozwolą przybliżyć codzienne życie rodziny Ulmów (reżyserem tych scen jest Piotr Kuciński). Konsultantami merytorycznymi byli: ks. dr Bogusław Turek - podsekretarz Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych Stolicy Apostolskiej i dr Wojciech Hanus - historyk IPN w Rzeszowie. 20:20 DEMONY NEAPOLU (CAMORRA, NAPLES' MAFIA / CAMORRA, HISTOIRE DE LA MAFIA NEAPOLITAINE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Anne Veron Film dokumentalny o historii mafii. Chaotyczna i brutalna Camorra fascynuje, rzuca wyzwanie i stawia pytania. Przedmieście Neapolu - Scampia. Budynki w kształcie żagli są znane na całym świecie z serialu Gomorra. Stały się symbolem Camorry - neapolitańskiej mafii. Stopniowo mafia przerobiła budynki na swoje potrzeby. Zamontowała pancerne drzwi, wydrążyła przejścia podziemne. Miała do dyspozycji armię fachowców, elektryków i spawaczy. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych Scampia stała się narkotykową fortecą. W owych czasach dzielnica była w Europie ważnym ośrodkiem handlu narkotykami. Na jego czele stał Paolo di Lauro, tajemnicza postać należąca do starej Camorry. Pod przykrywką handlarza ubraniami przemierzał całe Włochy. Przez dziesięć lat w dzielnicy spokojnie handlowano narkotykami i zarabiano krocie. Ale w 2004 - tym roku Scampię zalała fala przemocy. Historia Neapolu jest jak samo miasto: chaotyczna i fascynująca. Pociągająca i przerażająca. Obecnie Neapol rozkwita. Rozwijająca się turystyka nadała mu nowy impuls. Ale w wąskich uliczkach duch Camorry nie zniknął. Trudno powiedzieć, czy niepokorny Neapol uwolni się kiedyś od tego dziedzictwa. 21:35 KATALOŃSKI SEN Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2020 Reżyseria: Weronika Mliczewska Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Mikael Lypinski W październiku 2017 roku na terenie Katalonii zorganizowano, nieuznane przez władze w Madrycie, referendum na temat niepodległości regionu. Ponad dwa lata od tamtego wydarzenia temperatura sporów i dyskusji na temat przyszłości Katalonii pozostaje wysoka. Skąd wzięła się kwestia katalońskiego separatyzmu? Jakie jest podłoże społeczne i kulturowe tych ruchów? I jak Hiszpania może zechcieć bronić swojej integralności terytorialnej? 22:30 CHIRURDZY - UROLOGIA Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Alicja Chmielewska, Piotr Poraj-Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz Dr n. med. Wojciech W. Rogowski to lekarz bardzo doświadczony, który w pracy kładzie nacisk na zespołowość. W swojej karierze zawodowej pomógł powrócić do zdrowia tysiącom pacjentów. W tym wyjątkowym odcinku serii pracę Kliniki Urologii i Urologii Klinicznej PIM MSWiA widzowie poznają z perspektywy kilku lekarzy. To dzięki nim dowiemy się jak wygląda ich typowy dzień pracy, ile zajmują im czynności inne niż zabiegowe oraz z jakimi przypadkami medycznymi spotykają się najczęściej. 23:25 MORDERSTWO W RODZINIE - ODC. 1. CHERYL HOOPER (A MURDER IN THE FAMILY / AMERICAN MURDER: THE FAMILY NEXT DOOR EP. 1 CHERYL HOOPER) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Jenny Popplewell Seria dokumentalna typu docu - crime (3 odcinki). To pierwszy film oddający głos ofiarom. Historia opowiedziana w całości za pomocą materiałów archiwalnych, tworzy sensacyjny i wiarygodny obraz rozpadającego się małżeństwa i policyjnego śledztwa. W 2018 roku 34 - letnia Shanann Watts i jej dwie młode córki zaginęły we Frederick w Kolorado. Gdy pojawiły się szczegóły, ich historia trafiła na pierwsze strony gazet na całym świecie. Poznamy posty z mediów społecznościowych, nagrania śledczych, wiadomości tekstowe i nigdy wcześniej nie widziane domowe nagrania wideo, które przybliżą historię. Odc. 1 - "Cheryl Hooper". W Shropshire aresztowano człowieka podejrzanego o zabicie kobiety w samochodzie. Ratownicy nie zdołali jej uratować. Według policji te osoby się znały. Policja chce przesłuchać mężczyznę w związku ze śmiercią Cheryl Hooper, która została zastrzelona na oczach nastoletniej córki. Na początku sprawa wydawała się prosta. Potem okazało się, że emocjonalny rollercoaster trwał półtora roku. Oskarżyciel utrzymuje, że Andrew Jonathan Hooper zabił Cheryl Hooper, ponieważ nie mógł pogodzić się z tym, że odeszła. Uznano go winnym zamordowania żony. Jego głównym celem było wbicie żonie do głowy, że jest bezwartościowa. Chciał mieć władzę i kontrolę. Jego agresja miała charakter finansowy, emocjonalny i psychiczny. W końcu uznał, że ma prawo zabić. Hooper złożył dwie apelacje. Obie zostały oddalone. W Wielkiej Brytanii więcej niż co czwarta kobieta doświadcza przemocy domowej. W każdym tygodniu jedna ginie z rąk obecnego lub byłego partnera. 00:25 KOCHAĆ CZY NIENAWIDZIĆ Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jerzy Domaradzki Scenariusz: Jerzy Domaradzki W latach 1947 - 1952 do Australii przybyło ok. 65 tys. polskich emigrantów - byłych żołnierzy, którzy walczyli na różnych frontach: tych z II Korpusu gen. Andersa spod Monte Cassino, z I Brygady Spadochronowej gen. Sosabowskiego spod Arnhem, I Dywizji Pancernej gen. Maczka walczącej w Holandii, lotnicy RAF - u ze słynnych Dywizjonów 301 i 303 uczestniczący w bitwie o Anglię, żołnierze Samodzielnej Brygady Karpackiej i Brygady Strzelców Karpackich, którzy wsławili się pod Tobrukiem, żołnierzy AK, a także zesłańców syberyjskich i robotników przymusowych wywiezionych do Niemiec. Koniec wojny zastał ich na zachodzie Europy. Chcieli wracać do Polski, ale z kraju, za którym bardzo tęsknili, dochodziły niepokojące wieści o poczynaniach nowej, komunistycznej władzy, traktującej przybyszy z Zachodu jak szpiegów i wrogów. Nawet najbliżsi odradzali zdemobilizowanym żołnierzom powrót do kraju, choć wiedzieli, że może to oznaczać, iż więcej ich już nie zobaczą. Tysiące młodych mężczyzn, niedawnych bohaterów i wyzwolicieli, musiało więc poszukać sobie nowej ojczyzny, zwłaszcza że rząd polski odebrał im obywatelstwo. Wielka Brytania i Francja nie były w stanie wszystkich wchłonąć, Stany Zjednoczone stawiały emigrantom wysokie wymagania dotyczące wykształcenia, zawodu, znajomości języka, których ci często jeszcze bardzo młodzi ludzie nie byli w stanie spełnić. Kanada żądała zaproszeń. Pozostawała Australia kusząca ogłoszeniami, że potrzebuje rąk do pracy przy budowie zapór, kolei, dróg. Tym sposobem tysiące Polaków trafiły na antypody. Australia, o której właściwie nic nie wiedzieli, okazała się piękna, egzotyczna, ale też dała im ostrą szkołę życia. Emigrantów wysłano do obozów na Tasmanii, gdzie w prymitywnych warunkach, w surowym klimacie, harując po 10 i więcej godzin dziennie, musieli odpracować przynajmniej dwa lata, żeby móc ubiegać się o prawo stałego pobytu. Ciężkie warunki i osamotnienie z dala od domu silnie integrowało przybyłych tam Polaków. Te mocne więzi i zawarte wówczas przyjaźnie przetrwały także później, gdy z nowymi dokumentami mogli już osiedlać się w dowolnym miejscu, zakładać rodziny, budować domy. Z tamtych czasów przetrwały tam do dziś zwarte skupiska polonijne kultywujące ojczyste tradycje, język, zwyczaje. Zresztą polscy emigranci - jak sami opowiadają przed kamerą, wspominając swe australijskie początki - długo nie mogli się oswoić z nowym miejscem, żyli na walizkach, z myślą o powrocie. Dopiero po 1953 r. uświadomili sobie, że czas wreszcie zapuścić w Australii korzenie. Mimo to dla sędziwych już dziś kombatantów ich ojczyzną pozostaje Polska, a Australia jest tylko "wygodnym miejscem pobytu", które nie wiadomo - kochać czy nienawidzić. Bo przecież przygarnęła tułaczy, ale drugą Polską stać się nie może. Znacznie lepiej odnajduje się na antypodach drugie i trzecie pokolenie Polaków, nieobciążone doświadczeniami historycznymi, dużo lepiej wykształcone, w pełni zintegrowane. Co nie znaczy, że ci młodsi zapomnieli o kraju ojców. Obecnie do polskich korzeni przyznaje się ponad 130 tys. obywateli australijskich. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODKRYWCY PORTRET Z ODDALI (ODC. 296) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Odkrywcy portret z oddali" Ksiądz Antoni Chotyński to postać, która złotymi zgłoskami zapisała się w dziejach polskiej archeologii. Jeszcze przed I wojną światową odkrył na lubelskim Powiślu grody, w tym najsławniejszy w Chodliku, i wprowadził trwale do pojęć naukowych kategorię Kultury Trzcinieckiej. Dziś o wyjątkowym kapłanie - archeologu pamięć jest prawie żadna, ale my zamierzamy ją przywrócić. Zawsze czujemy satysfakcję, gdy wyraziste i zasłużone postaci z przeszłości powracają na należne im miejsce w pokoleniowej pamięci. 01:55 PĘDZEL I KSIĘGA - JAN MATEJKO Film dokumentalny, 31 min, Polska, 1994 Reżyseria: Katarzyna Gruszczyńska Scenariusz: Katarzyna Gruszczyńska Wykonawcy: Jarosław Krawczyk Zarówno postać Jana Matejki, jak i jego dzieła to już niemal polski mit narodowy, nasza "polska własność". Autorka programu szuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego malarz monumentalnych kompozycji z dziejów Polski - "Kazania Skargi", "Bitwy pod Grunwaldem", "Hołdu pruskiego", licznych portretów, polichromii kościoła Mariackiego w Krakowie, cyklu rysunków "Poczet królów i książąt polskich" zawładnął historyczną wyobraźnią swoich rodaków i czy naprawdę tworzył wyłącznie "ku pokrzepieniu serc". 02:35 ŚLADAMI SINGERA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2013 Reżyseria: Natasza Ziółkowska - Kurczuk Scenariusz: Natasza Ziółkowska-Kurczuk Zdjęcia: Jacek Grzelak Film dokumentalny opowiadający o Lublinie i miasteczkach Lubelszczyzny, znajdujących się na trasie festiwalu "Śladami Singera". Kamera podąża za artystami i woluntariuszami z całej Europy, którzy ruszają w niezwykłą, artystyczną podróż śladami "Sztukmistrza z Lublina" z powieści I. B. Singera. W filmie pokazano przenikanie się kultur i przestrzeni.