TVP Dokument Czwartek, 12.09.2024 05:35 DZIKA POLSKA - TATRZAŃSKIE PRZEBUDZENIE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Lektor: Dariusz Odija Na przedwiośniu ekipa "Dzikiej Polski" wyrusza w Tatry. O tej porze roku to świat kontrastów i zderzeń. W wysokich górach zastaje jeszcze mgły, śnieżyce i trzeci stopień zagrożenia lawinowego. Niżej, na halach przebijają się przez śnieg krokusy i strumienie wartko toczące się wśród półmetrowych zasp. To czas budzenia się niedźwiedzi, wzrostu aktywności kozic, wilków, a także różnych mniejszych zwierząt. Nawet pod śniegiem budzi się już życie. Szlakami wśród Tatr prowadzą naszą ekipę naukowcy i leśnicy o tutejszym rodowodzie, doświadczeni tropiciele tatrzańskiej przyrody: Paweł Skawiński i Tomek Zwijacz-Kozica. W Tatrach trzy razy łatwiej spotkać niedźwiedzia niż w Yellowstone, a tutejsze zwierzęta zachowują się dokładnie tak jak słynny Miś Yogi z amerykańskiej kreskówki. Kradzież koszyków z jedzeniem jest zabawna tylko dla niedźwiedzi z kreskówek, dla dzikich zwierząt to tragedia. Synantropizacja oznacza zatracenie przez zwierzę cech dzikości. Chcemy, by niedźwiedzie w Tatrach znów zaczęły żyć zgodnie ze swoją naturą - tłumaczy Paweł Skawiński. Bo jeśli nauczą się szukać jedzenia u człowieka, to nie będą potrafiły już dziko żyć. 06:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 43 KASZUBSKIE ŻYCIE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski "Zrzeszonech naju nicht nie złomie", czyli "zrzeszonych nikt nie złamie" - tak mawiają o sobie Kaszubi, których odrębność kulturowa od wieków jest niesamowicie interesująca. Jak przez całe stulecia udało im się zachować własną tożsamość? Jakie są charakterystyczne cechy tej społeczności? Aby odpowiedzieć na te pytania, Radosław Kotarski rusza na wschodnie tereny Pomorza Zachodniego i Pomorza Gdańskiego. W czasie wędrówki poznaje kaszubskie zwyczaje kultywowane do dzisiaj. 06:50 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 1 NARODZINY (THE WONDERS OF MARSUPIALS RISE OF THE MARSUPIALS) Film dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Części: 1. Narodziny. Zdefiniujmy, co znaczy być torbaczem i czym się on różni od innych ssaków... Wszystkie ssaki są owłosione, regulują temperaturę ciała i karmią młode mlekiem. Najlepiej znane nam ssaki - koty, psy, małpy i my ludzie - jesteśmy łożyskowcami. Sposób rozmnażania torbaczy diametralnie różni się od łożyskowców. Każdy torbacz, rodzi się w bardzo wczesnym stadium rozwoju i jest wielkości fasolki. Większość torbaczy ma torby do ochrony ssących maluchów - inne zaadaptowały surowsze, lecz równie skuteczne - metody opieki. Z 334 gatunków torbaczy na świecie - ponad 2/3 występuje w regionie Australazji. 07:50 DZIEŃ Z ŻYCIA ZIEMI - ODC. 2 ZACHÓD (A DAY IN THE LIFE OF EARTH) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Matthew Dyas Dwuczęściowa seria dokumentalna. Jeśli zakładasz, że Ziemia potrzebuje milionów lat, aby się zmienić, czeka cię niespodzianka. Ten film przedstawia najnowsze badania naukowe, które pokazują, jak bardzo nasza planeta może się zmienić w ciągu jednego dnia. Co minutę tworzone jest nowe terytorium; co godzinę z kosmosu przybywają tony skał; zanim pójdziesz spać, chmura pyłu znad Sahary zapłodni Amazonkę. Podczas gdy to wszystko się działo, biegun północny przesunął się o prawie 150 metrów. Każdego dnia budzisz się na zupełnie innej planecie. Odc. 2. Zachód. Nie ma dnia, żeby w życiu na Ziemi nie zachodziły jakieś zmiany. A na ich obserwację nie ma miejsca lepszego niż tam, gdzie geologia styka się z biologią; w procesie erozji. Z sekundy na sekundę i dzień w dzień. Minerały i składniki odżywcze krążą po świecie z prądem rzek. Zooplankton odżywia się nocą. Zjada tyle, ile sam waży. W jeden dzień podwaja swoją masę. Zmiany zachodzą pod naszymi nogami, jak również na niebie. 08:45 NA KRAWĘDZI - ODC. 2 PRZYSPIESZENIE (ON THE EDGE 2. ACCELERATION) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 2 - "Przyspieszenie". Marc zmierzy się z dużą prędkością, testy na pokładzie myśliwca czy bobsleja. Zbadamy jaki wpływ mają przyspieszenia na zachowanie i zdrowie człowieka. Człowiek przywykł do życia przy sile jeden G, czując tylko ciężar własnego ciała. W parkach rozrywki wszystkie przejażdżki przeczą naturze, grawitacja jest zwiększana sztucznie. Maszyny mogą wynieść nas do 4 G, gdzie ciężar naszego ciała wzrasta czterokrotnie. Piloci myśliwców mogą doświadczyć dwa razy tyle. Marc chciałby przekroczyć tę granicę. Najpierw badania w szpitalu wojskowym w Persi pod Paryżem. Czy uda mu się sprostać zadaniu i przesunąć granice, wygrać walkę z grawitacją i odnieść zwycięstwo w kompletnie nieznanej dyscyplinie? 09:50 WĘDRUJĄC PO ZIEMI - ODC. 8 ZIMBABWE (I WALKED ON EARTH IN ZIMBABWE / J’AI MARCH SUR LA TERRE AU ZIMBABWE) Serial dokumentalny, 49 min, Francja, 2014 Reżyseria: Bruno Victor - Pujebet, Mathieu Vidard Dziesięcioczęściowa podróżnicza seria dokumentalna to niezwykła eksploracja egzotycznych zakątków świata. Odc. 8. Zimbabwe, serce południowej Afryki. W tym kraju naukowcy badają relacje między rosnącą liczbą roślinożerców a polujących na nich drapieżników. Park Narodowy Hwange. Zespół naukowców bada tu największe ssaki żyjące na wolności. Słoń jest zagrożonym gatunkiem prawie na całym świecie, ale nie w Zimbabwe. W ciągu piętnastu lat jego populacja wzrosła tu do 35 - ciu tysięcy osobników. W parku Hwange, na granicy Botswany i Zambii, zagrożona jest cała równowaga sawanny. Dla zwierząt roślinożernych dostęp do wodopojów stał się trudniejszy, ponieważ oblegają je słonie. W rezultacie spragnione zwierzęta muszą szukać wody gdzie indziej, ryzykując, że padną łupem lwów i hien. 10:45 WITKIEWICZOWIE Film dokumentalny, 23 min, Polska, 1984 Autor: Andrzej Geber Film o wpływie Stanisława Witkiewicza i jego syna Witkacego na styl architektoniczny i życie kulturalno - artystyczne Zakopanego. Doktor Maciej Pinkwart jest przewodnikiem na szlaku zakopiańskich dzieł Witkiewicza, opowiada o willach Koliba, Pod Jedlami, Oksza i Hotelu Morskie Oko. Materiał bogaty w zdjęcia archiwalne, dokumentujące rozkwit Zakopanego na początku XX wieku. Opowieść o działalności artystycznej Witkacego, stworzonym przez niego teatrze formistycznym, o narodzinach Towarzystwa Teatralnego. Stare afisze teatralne, informujące o występach takich sław jak Helena Modrzejewska, Artur Rubinstein czy Karol Szymanowski. Rozmowa z Grzegorzem Dubowskim, reżyserem fabularyzowanego dokumentu o Witkacym, który właśnie powstaje w Zakopanem. Sceny, które kiedyś rozgrywały się w Hotelu Morskie Oko, teraz kręcone są w Sanatorium PCK ze względu na zły stan techniczny budynku hotelu. 11:20 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 7 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W siódmym odcinku drugiej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po dawnym województwie wendeńskim, które było jednym z trzech województw Rzeczpospolitej, leżącym na terenie Inflant. Tu właśnie jest najprawdopodobniej największa ilość gotyckich zamków na kilometr kwadratowy w Europie. Prowadzący odwiedzi zamki w Turaidzie, Krimuldzie, Siguldzie, Valmerze a także w Kieś, gdzie mieściła się siedziba polskich starostów. Spacerując po fascynujących zamkowych terenach Stefan Tompson opowie historię polskich Inflant, a także Kawalerów Mieczowych i ich losów na tych ziemiach. 11:55 FILARY CZASU - ODC. 3 ŚWIĘTY KIELICH - ŚLADAMI RELIKWII (LOS PILARES DEL TIEMPO EP. 03_SANTO CALIZ) Serial dokumentalny, 55 min, Hiszpania, 2022 Reżyseria: Leonor Martn, Antonio Lopez Pulido, Lidia San Jos, Aitor Antepara Zuza Serial dokumentalny (10 odcinków), który dosłownie prześwietla najbardziej imponujące zabytki w Hiszpanii, aby pokazać je jak nigdy dotąd. Cykl, który pozwala zrozumieć architekturę i przeznaczenie budynków na przestrzeni dziejów. Każdy odcinek to podróż na historyczne lub architektoniczne szlaki. Odc. 3 - "Święty kielich - śladami relikwii". Dziś wyruszamy do miejsca owianego legendą, którą tworzono przez wieki. Chodzi o jedną z najcenniejszych relikwii w chrześcijaństwie. Święty Kielich z Ostatniej Wieczerzy pozostawił historyczny ślad w niektórych z najciekawszych zabytków w naszym kraju. Pożądany obiekt wiary i mocy, poszukiwany przez wieki przez legendarnych Templariuszy i Rycerzy Okrągłego Stołu. Zobaczymy, jakie ślady pozostawiła po sobie ta relikwia w różnych miastach. To będzie podróż na styku wiary i nauki. Kościoły, katedry, klasztory i pustelnie, w których gościła najbardziej czczona relikwia na świecie. Prześledzimy trasę, jaką Święty Kielich przebył przez Półwysep Iberyjski. Odwiedzimy miejsca, w których był strzeżony. Zgodnie z tradycją Święty Kielich został przewieziony z Jerozolimy do Rzymu. To miasto nie było jednak bezpiecznym miejscem. 13:00 CHIRURDZY - OTOLARYNGOLOGIA Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Alicja Chmielewska, Piotr Poraj Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz Choć dr n. med. Eliza Brożek - Mądry kocha wykonywany przez siebie zawód, w przeszłości marzyła o tym, by zostać inżynierem. Problemy zdrowotne w dzieciństwie sprawiły jednak, że swoją przyszłość związała właśnie z zawodem laryngologa. Jako kierowniczka Kliniki Otolaryngologii PIM MSWiA codziennie wkłada całe serce w to, by polepszyć jakoś życia swoich pacjentów. Każdy dzień pracy to bowiem wielogodzinne operacje, nowe wyzwania zawodowe oraz kolejne przypadki medyczne do rozwiązania. To również nauka młodych lekarzy i chęć jak najlepszego przygotowania ich do pracy. Czy każdy pacjent może liczyć na wyzdrowienie? Czy całe życie profesor dedykowane jest wykonywanemu zawodowi? W czym dr Brożek - Mądry znajduje chwilę wytchnienia? 13:55 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 2 OD PUSTYNI PO NIEBO (THE WONDERS OF MARSUPIALS FROM THE DESERTS TO THE SKIES) Film dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Część 2 - "Od pustyni po niebo". Znalezienie chłodniejszego miejsca na pustyni jest prawdziwym wyzwaniem. Życie pod ziemią to sposób przetrwania, pozwalający zwierzętom chłodzić się i nie tracić za dużo płynów. Najlepiej się to udaje wombatowcom szerokogłowym. Samiec kopie sobie dom. To ciężka praca, ale musi ją dobrze wykonać, bo od tego zależy jego życie. Spędza 75% czasu pod ziemią. Duże pazury i silne łapy pomagają w wykopie. Tam w dole jest znacznie chłodniej... Popołudniu temperatura się obniża i pora żerować - bo kopanie bardzo uszczupliło mu rezerwy energii. Jego sekret kryje się pod ziemią. Wielu szuka schronienia pod ziemią, ale są tacy, co mierzą wyżej. Workolotokształtne to jedne z najbardziej różniących się od reszty grup torbaczy. Są znakomicie przystosowane do życia w koronach drzew. 14:55 CAMARGUE - ODC. 1 SÓL I MORZE (CAMARGUE: WILD PARADISE / CAMARGUE, PARADIS SAUVAGE / LA CAMARGUE, SAUVAGE ET FRAGILE - ENTRE SEL ET MER) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Xavier Lefebvre Film dokumentalny o Camargue - krainie geograficznej położonej na południu Francji, między dwiema głównymi odnogami Rodanu w delcie tej rzeki i wybrzeżem Morza Śródziemnego. Odkryjemy na lądzie i na morzu dziewicze krajobrazy i wyjątkową bioróżnorodność tego rezerwatu przyrody, położonego na skrzyżowaniu wody słodkiej i słonej. Ta dwuczęściowa seria oferuje rzadki wgląd w mało znany ekosystem, poznamy gatunki morskie żyjące w wodach przybrzeżnych. Odc. 1. Camargue to największy ekosystem mokradeł Francji. Dzieli się na dwie części: z wodą słoną i słodką. Wybrzeże Camargue to bezkresny ciąg plaż i wydm między Fos - sur - Mer i Le Grau - du - Roi. To przede wszystkim delta Rodanu. U wybrzeży Camarque żyją delfiny, pławikoniki i żółwie morskie. Wydobycie soli zmieniło południowo - wschodnią część Camargue. Saliny przeobraziły pejzaż. Wszędzie widać groble dzielące stawy. Sansouire to słone łąki porośnięte roślinami znoszącymi wysokie zasolenie. To ostoja ptaków, takich jak rybitwy białoczelne. A pod wodą rosną cenne gatunki roślin. Powstał też obszar zwany "strefą ochrony biosfery". 15:55 NA KRAWĘDZI - ODC. 3 GORĄCO (ON THE EDGE 3. HEAT) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 3 - "Gorąco". Tym razem wyzwaniem będzie wysoka temperatura. Marc podejmie samotną wędrówkę - 150 km, w ekstremalnym upale po tunezyjskiej pustyni. Później będzie dokonywał testu i sprawdzał, jak zachowa się organizm w komorze klimatycznej w temperaturze 45 st. C. Nauczy się znosić upał, zarządzać wysiłkiem, przekraczać swoje granice, pocić się. Aby przejść 100 km na Saharze trzeba zaadaptować ciało, słuchać go, wzmacniać mięśnie i nie zapominać o nawadnianiu. Poznamy też Philippe Frey'a, który nosi przydomek "biały nomada". Pustynia sama ustala zasady. Człowiek nie zapanuje nad wszystkim. To królestwo natury, a człowiek może tylko odczuwać względem niej respekt. To będzie prawdziwa próba sił. 17:00 WĘDRUJĄC PO ZIEMI - ODC. 9 KOSTARYKA (I WALKED ON EARTH / J’AI MARCH SUR LA TERRE AU COSTA RICA) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2014 Reżyseria: Guillaume Maidatchevsky, Mathieu Vidard, Luc Marescot Dziesięcioczęściowa podróżnicza seria dokumentalna to niezwykła eksploracja egzotycznych zakątków świata. Odc. 9. Kostaryka, raj różnorodności biologicznej, do którego wdarł się człowiek, zaburzając jego naturalną równowagę. 4 miliony lat temu kontynenty Ameryki Północnej i Południowej zostały połączone cienkim pasem lądu. Ten żyzny korytarz stworzył tysiącom gatunków roślin i zwierząt idealne warunki do rozwoju. Witajcie w Kostaryce. Pomiędzy dwoma oceanami leży pierwotny las tropikalny. 18:00 FILARY CZASU - ODC. 4 GOTYK - I STAŁA SIĘ ŚWIATŁOŚĆ (LOS PILARES DEL TIEMPO EP. 04_GOTIC) Serial dokumentalny, 54 min, Hiszpania, 2022 Reżyseria: Leonor Martn, Antonio Lopez Pulido, Lidia San Jos, Aitor Antepara Zuza Serial dokumentalny (10 odcinków), który dosłownie prześwietla najbardziej imponujące zabytki w Hiszpanii, aby pokazać je jak nigdy dotąd. Cykl, który pozwala zrozumieć architekturę i przeznaczenie budynków na przestrzeni dziejów. Każdy odcinek to podróż na historyczne lub architektoniczne szlaki. Odc. 4 - "Gotyk - i stała się światłość". Dziś zwiedzimy katedrę Santa Mara de la Regla w León, a także dawny ośrodek handlu morskiego, Giełdę Jedwabiu w Walencji. Na koniec poznamy najwspanialsze budowle katalońskiego gotyku: bazylikę Santa Mara del Mar w Barcelonie i katedrę w Gironie z najszerszą nawą główną na świecie. Towarzyszyć nam będzie zespół ekspertów, którzy za pomocą skanera zarejestrują w 3D zabytki wzdłuż naszej trasy. Witraże nie tylko wpuszczają światło do gotyckich budynków, ale także opowiadają nam wyjątkowe historie. Zobaczymy jedne z największych i najstarszych witraży na świecie, prawdziwą feerię barw. 19:05 AKTORKA BEZ GRANIC. POLSKI TEATR W TORONTO Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Zdjęcia: Wojciech Kursa, Roman Piotrowski, Andrzej Misaczek Sylwetka Marii Nowotarskiej, aktorki filmowej i teatralnej, związanej z wieloma kreacjami na deskach Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie. W 1990 r. wyjechała do Kanady, gdzie wraz z córką założyła Polski Teatr w Toronto. 20:10 APPLE - ZDRADA ZA BILION DOLARÓW (APPLE: THE TRILLON DOLLAR BETRAYAL) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Billy Arthur Film dokumentalny. Apple jest najcenniejszą firmą na świecie i odgrywa dużą rolę w naszym życiu. Od wielu lat w społeczności użytkowników iPhonów funkcjonuje mit, że wprowadzenie nowego modelu sprawia, że stare aparaty działają wolniej. Podobno to umyślne działanie, skłaniające do kupna nowego modelu. Apple został skazany na karę 27 milionów dolarów za celowe spowalnianie starszych iPhonów. Prawo do naprawy urządzeń jest bliskie uchwalenia w wielu krajach. Drogę na szczyt znaczyły wielkie sukcesy i kilka fatalnych wpadek. Apple założyli w 1976 - tym roku Steve Jobs i Steve Wozniak jako firmę dostarczającą elementy komputerów hobbystom. Marzenie ściętej głowy urosło w technicznego giganta. W 84 - tym roku zadebiutował Macintosh. Apple odniosło ogromny sukces i gdy ich firma weszła na giełdę, Jobs i Wozniak natychmiast zostali milionerami. W następnych latach Apple wykrwawiało się i nie było w stanie konkurować z Microsoftem. Lata 90 - te to okres rozwoju Windows PC. W 2001 - szym roku wypuszczono iPoda. Do dzisiaj sprzedano ponad miliard iPhonów. Od smartfonów po inteligentne zegarki, od wkładek dousznych po komputery, popularna technologia zrewolucjonizowała współczesność i przekształciła nasze relacje ze sobą i z naszym środowiskiem. W obliczu niepewnej przyszłości, władza należy do klientów, by wymagali więcej od tych, którym powierzamy swoje życie. 21:25 LIBAN. WYBUCH GNIEWU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Scenariusz: Krzysztof Dzięciołowski Zdjęcia: Andrew Carter Muzyka: Zeid Hamdan, Marc Codsi Wybuch chemikaliów w Bejrucie latem ubiegłego roku niszczy pół miasta, zabija 200 osób i rani ponad 7500. Największa nieatomowa eksplozja XXI wieku szokuje świat. Śledztwo trwa, zmieniają się prokuratorzy, rodziny poszkodowanych czekają na sprawiedliwość. Młode pokolenie Libańczyków, wyrosłe 10 lat temu na doświadczeniu arabskiej wiosny, czuje wściekłość na władze. I żąda zmian. W trybie rewolucji. Wybuch w porcie to dla wielu kulminacja przewlekłego, politycznego chaosu oraz olbrzymiej korupcji. W czasie koronawirusa upada służba zdrowia, a instytucje państwa nie spełniają podstawowych potrzeb społecznych. Liban stoi na krawędzi zapaści ekonomicznej i politycznej. Czy kraj ma szansę wyjść z kryzysu? 22:30 CHIRURDZY - CHIRURGIA NACZYNIOWA Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Alicja Chmielewska, Piotr Poraj Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz Bohaterem ósmego odcinka jest prof. dr hab. n. med. Piotr Andziak - ceniony chirurg naczyniowy i były kierownik Kliniki Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej PIM MSWiA. To on przez lata swojej kariery wyszkolił kolejne pokolenia lekarzy i zbudował zespół ludzi, którzy traktują swoją pracę z pasją, zaangażowaniem, ale przede wszystkim lubią siebie nawzajem. Jak wielu bohaterów serii "Chirurdzy" prof. Andziak posiada pasje pozazawodowe. To one pozwalają mu na chwilę wytchnienia pomiędzy kolejnymi zabiegami, ale także stanowią pretekst do utrzymywania i pogłębiania więzi rodzinnych. Czy zawód chirurga był zawodem, z którym prof. Andziak od dzieciństwa wiązał swoją przyszłość? Co mógłby robić, gdyby nie został lekarzem? 23:25 USA - BÓG DAŁ NAM BROŃ (THE US AND THEIR GUNS: AN AMERICAN STORY / LA LOI DES ARMES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Romain Besnainou 14 lutego 2018 roku, Parkland na Florydzie. 19 - letni uczeń wchodzi do szkoły średniej Stoneman Douglas, uzbrojony w legalnie nabyty karabinek szturmowy. Zabija 17 osób, w tym czternaścioro uczniów. Po wydarzeniu postanowiono zmierzyć się z wszechpotężnym amerykańskim lobby zajmującym się prawami do posiadania broni. W Stanach Zjednoczonych dochodzi do 350 masowych zabójstw rocznie. Masakra w Parkland przelała czarę. Zaczęto baczniej się przyglądać potężnej NRA. Narodowe Stowarzyszenie Strzeleckie Ameryki stoi na straży prawa obywateli do noszenia broni palnej. Wpływy NRA sięgają od głębokiej prowincji Stanów po Biały Dom. Kolorado jest jednym z trzydziestu dwóch stanów, gdzie można legalnie nosić broń - od pistoletu po ciężką broń palną, zgodnie z Drugą Poprawką do Konstytucji. Ten poruszający dokument śledzi historię powstania studenckiego, jakiego nie widziano wcześniej i bada, w jaki sposób udaje się utrzymać w USA tak liberalne prawo dotyczące broni i dlaczego ma ono taką moc w amerykańskim społeczeństwie. Następują jednak zmiany, ludzie widzą, że to jest złe i będą głosować przeciwko niemu. To początek czegoś nowego, przekonamy się, gdy pójdziemy do przodu. Można wiele zdziałać w kwestii dostępu do broni w przyszłości. Czy jednak jesteśmy w punkcie zwrotnym? Czy rzeczywiście coś się zmieni, czy NRA pozostanie nadal tak potężną organizacją jak obecnie? 00:30 HUGO Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Klimala Scenariusz: Mateusz Wajda, Wojciech Klimala Bohater dokumentu, Zdzisław Misiak, lat 70, dla przyjaciół Dzidek, emerytowany król wesołych miasteczek od dwóch i pół roku wraz z 7 - letnim wnukiem Hugo Huangiem żyje na terenie byłego lunaparku, w jednym z pozostałych po biznesie barakowozów. Ponad wszystko stawiają wzajemną relację i pamięć po przedwcześnie zmarłej Olimpii Misiak, matce Hugona, córce Dzidka. Z upływem czasu wnuk coraz bardziej współtworzy tożsamość dziadka, dla którego wychowanie podopiecznego staje się osobistym wyzwaniem i próbą rekonstrukcji rozbitej przez losy rodziny Misiaków. Nad ich relacją ciąży nierozwiązana kwestia praw rodzicielskich odsiadującego w Hiszpanii wyrok więzienia biologicznego ojca Yiong Huanga. 17 października 2015 roku chiński tata Hugona wychodzi z więzienia i za jego sprawą rozstrzygną się losy bohaterów. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WALKI O PAMIĘĆ ODSŁONA KOLEJNA (ODC. 299) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Walki o pamięć odsłona kolejna" W przekazach ludowych na północno - zachodnim Mazowszu pojawiała się opowieść o grupie bojowników Polskiej Organizacji Wojskowej, która w październiku 1918 roku rozbiła dużą kolumnę niemieckich wojsk okupacyjnych z tzw. Ost Frontu. Historycy powiadali, że to tylko przekaz i nie ma dowodów na owo wydarzenie. Ale nam udało się dowód zdobyć. W domowym archiwum jednego z mieszkańców wsi Dobre odkryliśmy fotografie kapliczki z napisem "Na pamiątkę walki stoczonej w tym miejscu przez oddział POW z pruskim najeźdźcą w dniu 10 X 1918 roku - uczestnicy tejże w podzięce za wolność Ojczyzny krzyż ten stawiają". Na fotografii wokół kapliczki widzimy grupę kilkunastu mężczyzn, członków POW. Przez kilka dni przebadaliśmy wiele kapliczek, aż dotarliśmy do relacji, że Niemcy w 1939 roku kazali napis zalepić cementem. Mamy pewność, że wiemy, który to obiekt. "Już tylko las" Następnie ruszamy w okolice Płocka ku kolejnemu wyzwaniu. Lokalna legenda głosi, że gdzieś w okolicy była kiedyś mogiła powstańców styczniowych. Dziś nie ma po niej śladu, a my przy pomocy sprzętu georadarowego spróbujemy sprawdzić, czy jest szansa na jej odnalezienie. 02:10 JAN ZACHWATOWICZ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2000 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Ryszard Jaworski Wykonawcy: Jan Zachwatowicz Najpierw jako student Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej tworzył dokumentację zabytków stolicy, którą potem ocalił z powstańczej pożogi. Po wojnie przekonywał kolegów, że wprawdzie można dalej bawić się w konspirację, lecz można też zabrać się za odbudowę, bo to będzie odbudowa dla Polski. Został konserwatorem generalnym i podjął decyzję o totalnej odbudowie całych dzielnic. Ta koncepcja wywołała na Zachodzie wiele dyskusji i była bardzo krytykowana. Jan Zachwatowicz ignorował te opinie. Był przekonany, że skoro w Polsce miasta były niszczone z całą premedytacją, trzeba je z premedytacją odbudowywać. To jemu historia przyznała rację. Jan Zachwatowicz urodził się w Katczynie pod Petersburgiem, dokąd z końcem XIX wieku przeniósł się jego ojciec, kolejarz. Gimnazjum skończył już po rewolucji październikowej, w 1918 roku. Marzył o studiach artystycznych, lecz ukończył w Petersburgu Instytut Inżynierii Cywilnej, dający wiedzę łączącą technikę z architekturą. Przez całe studia chodził jednak na wykłady do Instytutu Sztuki, interesował się kulturą. Miał talent rysunkowy. Rozwijał go, rysując zabytki Petresburga, jakby już wtedy przygotowywał się do pracy konserwatora. W 1924 roku przeniósł się do Warszawy. Podjął studia na politechnice. Musiał nostryfikować rosyjski dyplom. Studiował w Katedrze Architektury Polskiej i Historii Sztuki u prof. Oskara Sosnowskiego. Szybko został jego asystentem. Sosnowski czuł nadchodzące zagrożenie, skierował wszystkie studenckie siły na inwentaryzację zabytków Warszawy. Jan Zachwatowicz z całym oddaniem uczestniczył w tych pracach, wraz ze świeżo poślubioną żoną, Marią. W 1939 roku zaciągnął się do wojska. Po rozbiciu jego jednostki wrócił do stolicy, był w komendzie przeciwlotniczej, zabezpieczał Zamek Królewski w czasie pożaru. Kiedy prof. Sosnowski zmarł w wyniku odniesionych ran, przejął jego funkcję - zaopiekował się dokumentacją zabytków, bez której odbudowa Warszawy nie byłaby możliwa. Cudem wydobył ją z gmachu zajętego przez gestapo. W czasie powstania warszawskiego, jako oficjalny przedstawiciel ekspozytury Rządu Londyńskiego do spraw ratowania zabytków, z narażeniem życia wywiózł bezcenne zbiory najpierw do Brwinowa, a potem umieścił je w podziemiach klasztoru bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim. Po wojnie przyjął funkcję konserwatora generalnego, lecz nigdy nie wstąpił do PZRP. Od władzy nie był też zależny, bo niczego nie chciał. Mieszkał w służbowym mieszkaniu, nie miał samochodu i apanaży. W zamian mógł mówić prawdę, co konsekwentnie czynił, walcząc z koncepcjami odbudowy stolicy sprzecznymi z historyczną zabudową miasta. W tej trudnej grze stosował nawet przemyślne wybiegi i wygrywał. Dzięki temu można dziś spacerować po warszawskiej Starówce, oddychając atmosferą przeszłości. W 1970 roku przeszedł na emeryturę, lecz nie zakończył swej wielostronnej, wytrwałej działalności. Kierował odbudową Zamku Królewskiego - społecznie. Bo też Jan Zachwatowicz, jeden z najwybitniejszych europejskich konserwatorów, był człowiekiem bez reszty i bezinteresownie oddanym swemu dziełu, w służbie ojczyźnie. W filmie opowiadają o nim jego bliscy, przyjaciele i współpracownicy, m.in. córka Krystana oraz Andrzej Wajda, prof. Andrzej Gruszecki, prof. Andrzej Tomaszewski, Jan Nowak - Jeziorański, inż. Jacek Cydzik, inż. Kazimierz M. Piechotka, Władysław Bartoszewski i prof. Andrzej Rottermund. 03:15 PORWANIE BOHDANA Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Wierzbicki Scenariusz: Krzysztof Wierzbicki W styczniu 1957 roku, na warszawskim Mokotowie, w pobliżu Liceum im. Świętego Augustyna został uprowadzony przez dwóch mężczyzn 16 - letni Bohdan Piasecki, syn Bolesława, jednego z najbogatszych i wpływowych ludzi w Polsce, prezesa PAX. Mężczyźni wywieźli chłopca zwykłą taksówką do gmachu Sądów na ulicy Leszno. Potem ślad się urywa. Śledztwo prowadzone przez przez milicję i ludzi Piaseckiego nie przyniosło rezultatów. Po prawie dwóch latach w 1958 roku odnaleziono ciało Bohdana z nożem w piersiach w piwnicy jednego z domów niedaleko Sądów. Sprawców nigdy nie wykryto. Narratorem, filmu jest przyjaciel Bohdana - Wojciech Szczęsny, który był świadkiem porwania, a strata przyjaciela zaciążyła na jego całym życiu.