TVP Historia Wtorek, 10.09.2024 Zmiany z dnia 27.08.2024 w stosunku do raportu z dnia 08.08.2024 (dodano pozycję programową) 07:00 SPÓR O HISTORIĘ - INTELLIGENZAKTION Debata, 30 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Maciej Zakrocki Niemalże natychmiast po zakończeniu działań militarnych w Polsce, jesienią 1939 roku Niemcy przystąpili do akcji wymierzonej przeciwko polskiej inteligencji, głównie inteligencji zamieszkałej na ziemiach włączonych do III Rzeszy. Ofiarami Intelligenzaktion, czyli akcji "Inteligencja" mieli być między innymi członkowie organizacji politycznych, powstańcy wielkopolscy i śląscy, nauczyciele, księża, ziemianie, przedstawiciele wolnych zawodów, bo zdaniem Adolfa Hitlera "tylko naród, którego warstwy kierownicze zostaną zniszczone, da się zepchnąć do roli niewolników". Szacuje się, że rozstrzelanych zostało około 50 tysięcy przedstawicieli polskiej elity. Tyle samo osób trafiło do obozów koncentracyjnych. Akcja zakończyła się w kwietniu 1940 roku. Jej odpowiednikiem na terenie Generalnego Gubernatorstwa była "Akcja AB", czyli Nadzwyczajna Akcja Pacyfikacyjna. (dodano pozycję programową) 07:35 FLESZ HISTORII - ODC. 677 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Autor: Piotr Mielech Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. (usunięto pozycję programową) 09:05 HISTORIA POLSKI - MAŁA POLSKA W INDIACH (dodano pozycję programową) 09:20 HISTORIA POLSKI - NA PÓŁNOC OD PIEKŁA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Maciej Janiszewski Scenariusz: Krzysztof Gutowski Film dokumentalny przedstawia nieznane wydarzenia z przedmieść Warszawy, wchodzących dziś w obszar dzielnicy Białołęka, w okresie od wkroczenia wojsk niemieckich do ich ucieczki we wrześniu 1944 roku. W latach 1939 - 1945 tereny te nie wchodziły w skład Warszawy i ich historia nie została opracowana tak dokładnie, jak dzieje okupacji stolicy. Do tej zbiorowej amnezji przyczynił się fakt, że większość przedwojennych mieszkańców zginęła, uciekła lub została wywieziona. Niewielu wróciło z powrotem. Domy, fabryki i gmachy użyteczności publicznej (szkoły, urzędy) uległy zniszczeniu. Postacie katów odpowiedzialnych za morderstwa, masowe egzekucje i inne formy prześladowania polskiej i żydowskiej społeczności pozostają do dziś anonimowe. (dodano pozycję programową) 11:45 WOJOWNICY CZASU - WUNDERWAFFE NAD POLSKĄ, CZYLI BLIZNA 1941 ODC. 90 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Kiedy nocą z 17 na 18 sierpnia 1943 roku potężny nalot RAF - u obrócił Peenemünde w perzynę, produkcję tajnej broni V - 1 i V - 2 przeniesiono w kilka różnych miejsc. Między innymi do podziemnych kompleksów w Turyngii i Górach Sowich. Na ziemiach polskich pierwsze oddziały rakietowe zaczęły powstawać na poligonie w Pustkowie, w miejscowości Blizna. Pierwszy start rakiety V - 2 odbył się 5 listopada 1943 r. Przeprowadziła go przybyła z Peenemunde specjalna bateria. W sumie odpalono z Blizny około 200 rakiet. Polscy wojskowi, leśnicy, kolejarze, rolnicy i robotnicy z narażeniem życia zdobywali informacje i części rakiet na poligonie Pustków - Blizna, na szlakach komunikacyjnych i miejscach upadków V - 2. Zdobyte przez wywiad materiały, trafiały do Biura Studiów Przemysłowych Oddziału II Komendy Głównej AK w Warszawie. 20 maja 1944 r. w Sarnakach nad Bugiem Armia Krajowa zdobyła kompletną rakietę, która nie eksplodowała. Materiały wywiadowcze zostały gruntownie przebadane i opracowane. Setki meldunków, analiz i raportów oraz elementy rakiet trafiły do Wielkiej Brytanii, zanim pierwsze pociski balistyczne spadły na Londyn. (usunięto pozycję programową) 17:05 HISTORIA POLSKI - AUTOR NIEZNANY (dodano pozycję programową) 17:10 HISTORIA POLSKI - POLSKIE TERMOPILE Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2009 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski W dniach 7 - 10 września 1939 roku rozegrała się bitwa pod Wizną, jedna z bohaterskich epopei Wojny Obronnej 1939 roku. Punkt oporu "Wizna" na strategicznej przeprawie przez Narew tworzyła nieukończona linia fortyfikacji polowych budowana od wiosny 1939 roku. Składała się z 16 ciężkich i lekkich schronów bojowych. Naprzeciwko 720 polskich żołnierzy dowodzonych przez kapitana Władysława Raginisa stanęły jednostki XIX Korpusu Pancernego gen. Heinza Guderiana. Przewaga Niemców w ludziach i sprzęcie była ogromna, mimo to żołnierzom polskim udało się przez trzy dni powstrzymać marsz hitlerowskich kolumn pancernych. Bunkry broniły się w izolacji, zdobywane pojedynczo z użyciem miotaczy płomieni i materiałów wybuchowych. Z pola walki udało się wycofać jedynie 40 żołnierzom polskim, a dowódca odcinka kpt. Władysław Raginis popełnił samobójstwo w bunkrze koło Strękowej Góry. Obrona Wizny przeszła do historii i legendy jako "Polskie Termopile". (dodano pozycję programową) 18:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "NADZIEJA UMIERA OSTATNIA" ODC. 320 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska 1/ Poszukiwanie sztandaru 29. Pułku Artyleriii Lekkiej, który w rejonie Świerży Górnej został zakopany podczas wycofywania się wojsk polskich na prawy brzeg Wisły przed napierającymi dywizjami niemieckimi w dniach 12 - 14 września 1939 roku. Polskie jednostki porzuciły w tym rejonie cały ciężki sprzęt. Zaledwie kilka armat przewieziono na znalezionej barce. W latach 90. do Muzeum Wojska Polskiego trafiły orzeł i głowica sztandaru 29. PAL - u. Niestety, sztandaru nadal nie odnaleziono. 2/ Wizyta w Ustroniu k. Opatowa w powiecie Kepińskim, w dawnym sanatorium dziecięcym. W 1929 roku odsłonięto tu popiersie Józefa Piłsudskiego, które w czasie wojny zagadkowo zaginęło i nikt nie wie. co się z nim stało. (dodano pozycję programową) 00:15 JAK ORŁY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1989 Reżyseria: Włodzimierz Stępiński Scenariusz: Włodzimierz Stępiński Zdjęcia: Henryk Janas, Jacek Stępiński Wykonawcy: Jerzy Dyrda Film o generale Stanisławie Sosabowskim - twórcy, organizatorze i dowódcy polskiej brygady spadochronowej w Wielkiej Brytanii. Opowieść o wojennych losach generała jest zarazem opowieścią o dziejach 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej i ludziach, którzy ją tworzyli. Z relacji oficerów brygady oraz syna bohatera filmu powstaje obraz wybitnego wojskowego i znawcy sztuki wojennej, odpowiedzialnego dowódcy i patrioty, człowieka odważnego w formułowaniu swoich opinii, krytycznego wobec przełożonych. Za tę ostatnią cechę przyszło mu zapłacić wysoko - odwołaniem z dowództwa stworzonej przez siebie brygady. Relacje uczestników uzupełniają bogate materiały archiwalne - filmowe i fotograficzne - ze zbiorów Archiwum WFD oraz archiwów prywatnych mjr. Jerzego Dyrdy i kpt. Stanisława Sosabowskiego. (dodano pozycję programową) 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "KRYPTONIM T - 4" ODC. 315 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Izabela Fatalska "Kryptonim T - 4" Hitler podpisał stosowną dyrektywę wraz z wybuchem wojny z Polską - 1 września 1939 r. Dotyczyła ona ludzi niepełnosprawnych umysłowo i ruchowo. Do roku 1945 roku hitlerowcy zamordowali ponad 200 tysięcy Polaków, Żydów, Rosjan, Włochów i Niemców z frontu wschodniego, którzy zwariowali lub udawali niepełnosprawnych umysłowo. Niemcy z wrodzoną sobie poetycką finezją określili akcję T - 4 jako "eliminację życia niewartego życia". Mechanizm zbrodni poznajemy dzięki dokumentom oraz wspomnieniom obsługi szpitala psychiatrycznego "Dziekanka" w Gnieźnie. Najpierw przeznaczonym do eksterminacji podawano zastrzyki oszałamiające, o potem ładowano ich do ciężarówek po 40 - 60 osób i podłączano spaliny. Komora gazowa udawała wóz do przewozu kawy, wóz miał napis - "Caises Kaffe". Zagazowanych przewożono do przygotowanych dołów, gdzie zwłoki przesypywano palonym wapnem. W latach 1943 - 44, gdy hitlerowcy zdali już sobie sprawę, że nie wygrają wojny, zwłoki były wykopywane, a szczątki palone. Robiły to żydowskie komanda z Inowrocławia. Żydzi mieli jeszcze rozdeptywać kości i rozwozić popioły po okolicznych lasach i jeziorach. Nie wszystkich ludzi zabijał gaz - stąd w rejonach, gdzie próbowano ukryć szczątki, do dziś można znaleźć dużo łusek od pocisków, którymi dobijano ofiary.