TVP Nauka Sobota, 14.09.2024 06:00 CZY WIESZ, ŻE? - /121/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:25 CZY WIESZ, ŻE? - /122/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:55 NAUKOWO - UKŁAD ODPORNOŚCIOWY /3/ (THE SCIENCE OF...) Serial dokumentalny, 29 min, Szwajcaria, 2022 07:25 NUKOWO - ALKOHOL /4/ (THE SCIENCE OF...) Serial dokumentalny, 29 min, Szwajcaria, 2022 08:00 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /15/ RAK PŁUC Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek przybliża inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. Rak płuca to najczęściej diagnozowany nowotwór złośliwy w skali globu. Co roku diagnozę słyszy 1, 6 mln pacjentów na świecie - umiera 1, 4 mln chorych. W Polsce diagnozuje się około 21 tys. nowych przypadków raka płuca rocznie. 9 na 10 przypadków raka płuc ma jeden, wspólny mianownik: papierosy. Tymczasem według badań Polskiej Akademii Nauk, odsetek palaczy w Polsce w ostatnich latach wzrósł i sięga już blisko 29%. Papierosy pali ponad 8 mln z nas: 5 mln mężczyzn i 3 mln kobiet. Europejskie Biuro WHO dodaje, że całożyciowe ryzyko zachorowania na raka płuca jest aż 22 razy wyższe u osób palących papierosy niż tych, które nie palą. W Europie rak płuca stanowi ok. 11, 8% nowotworów złośliwych i jest odpowiedzialny za ok. 21% zgonów. O niebezpieczeństwach związanych z paleniem papierosów i o tym, jakie choroby powoduje nałóg - w tym odcinku programu "Operacja Zdrowie". 08:40 RYTMY ZDROWIA - CHOROBY PŁUC Magazyn medyczny, 20 min, Polska, 2021 Autor: Piotr Poraj Poleski Prowadzący: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny omawiający najczęstsze schorzenia oraz diagnostykę i leczenie. W tym odcinku między innymi o nowych metodach leczenia płuc. Wiemy, że aby żyć, musimy oddychać. Oddychamy dzięki płucom, które są swoistym filtrem. Powstrzymują przed wtargnięciem do naszego organizmu wszelkie zanieczyszczenia i inne niepożądane substancje. Kształt odchodzących od tchawicy oskrzeli i oskrzelików przypomina silnie rozgałęzione drzewo, którego pniem jest tchawica, a koroną płuca. Lekarze nazywają je drzewem oskrzelowym. My nazwaliśmy je drzewem życia. Za najważniejsze choroby płuc uważa się nowotwory płuc, astmę oraz POCHP, czyli przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Za najczęstsze przyczyny tych chorób - kontakt ze szkodliwymi substancjami w powietrzu. Szczególnie w postaci dymu papierosowego oraz pyłów węglowych. W tym odcinku zajmiemy się diagnostyką i leczeniem chorób płuc. 09:40 ASTRONARIUM - 90 - POCHODZENIE PIERWIASTKÓW Magazyn, 23 min, Polska, 2019 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Pierwiastki chemiczne to cegiełki, z których zbudowany jest cały otaczający nas świat. Ale nie byłoby ich, gdyby nie zjawiska, jakie obserwujemy we wszechświecie. W tym programie pokażemy, jak powstały pierwiastki, które znamy w przyrodzie. I jakie jest ich kosmiczne pochodzenie. 10:15 INŻYNIERIA PRZYSZŁOŚCI - CZYSTE LOTNICTWO (ENGINEERING THE FUTURE) Serial dokumentalny, 58 min, USA, 2020 12:55 POLSKIE PARKI NARODOWE - WIGIERSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Dariusz Gross, dziennikarz zafascynowany przyrodą, pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem. 13:30 RYTMY ZDROWIA - CHOROBY PŁUC Magazyn medyczny, 20 min, Polska, 2021 Autor: Piotr Poraj Poleski Prowadzący: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny omawiający najczęstsze schorzenia oraz diagnostykę i leczenie. W tym odcinku między innymi o nowych metodach leczenia płuc. Wiemy, że aby żyć, musimy oddychać. Oddychamy dzięki płucom, które są swoistym filtrem. Powstrzymują przed wtargnięciem do naszego organizmu wszelkie zanieczyszczenia i inne niepożądane substancje. Kształt odchodzących od tchawicy oskrzeli i oskrzelików przypomina silnie rozgałęzione drzewo, którego pniem jest tchawica, a koroną płuca. Lekarze nazywają je drzewem oskrzelowym. My nazwaliśmy je drzewem życia. Za najważniejsze choroby płuc uważa się nowotwory płuc, astmę oraz POCHP, czyli przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Za najczęstsze przyczyny tych chorób - kontakt ze szkodliwymi substancjami w powietrzu. Szczególnie w postaci dymu papierosowego oraz pyłów węglowych. W tym odcinku zajmiemy się diagnostyką i leczeniem chorób płuc. 14:00 GIGANCI NAUKI - PODBÓJ KOSMOSU Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Prowadzący: Łukasz Nowicki Nasze Niebo, Słońce i Księżyc intrygowały już starożytnych ludzi wszystkich kultur, prawie 5 tysięcy lat temu i ta fascynacja wszechświatem trwa do dziś. Nam udało się dosięgnąć gwiazd. A nowe, lepsze technologie i eksperymentalne rozwiązania pozwalają widzieć i wiedzieć coraz więcej. W tym odcinku teleturnieju zapytamy o drogę od pierwszych koncepcji lotu w Kosmos do startu pierwszego pojazdu kosmicznego, o załogowe loty w Kosmos i udział w nich Polaków, o technologie kosmiczne, ich rozwój i zastosowanie w życiu codziennym, a także wyścig i współpracę między mocarstwami w podboju Kosmosu oraz spektakularne misje kosmiczne NASA i Europejskiej Agencji Kosmicznej. "Giganci nauki" to teleturniej oparty na oryginalnym formacie TVP, dedykowany wyłącznie wiedzy naukowej, znakomite połączenie emocji i zabawy z edukacją i misją popularyzacji nauki. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji przygoda z zagadkami i tajemnicami nauki. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta Nauki i nagroda 20 tys. PLN. Teleturniej składa się z 3 rund i finału wieńczącego dzieło. Zasady poszczególnych rund różnią się od siebie, punkty poszczególnych rund sumują się. 15:00 RAPORT NAUKOWY - 90 23 min, Polska, 2023 Scenariusz: Artur Onacki, Bogumił Radajewski 15:30 ROMANTYCZNA RZEKA. PIĘKNA DOLINA RZEKI LEINE (ROMANTIC RIVER THE BEAUTIFUL LEINE VALLEY / WILDE TIERE AN DER LEINE - DAS HANNOVERSCHE LAND) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Svenjo Schieke, Ralph Schieke Dokumentalna opowieść o przyrodzie. Na południe od Hanoweru, wzdłuż rzeki Leine i poniżej prawdziwego bajkowego zamku Marienburg rozciąga się mozaika pól, łąk, stawów i lasów. Miejsce dla coraz rzadszych gatunków zwierząt i roślin w północnych Niemczech. Pustułki rozmnażają się pod dachami gospodarstw, chowają pisklęta i polują na łąkach poszukując norników. Łabędzie nieme wykonują swoje wdzięczne zaloty. Koryto rzeki wije się w krajobrazie jako dopływ. Genialne zimorodki polują na małe rybki. Nocą salamandry ogniste wędrują na tarliska. Nawet w stolicy regionu, Hanowerze, Leine jest zaskakująco dzika i osiedliło się tu sześć rodzin bobrów. Zamek w Marienburgu góruje nad doliną rzeki Leine od prawie 160 lat. Welfowie, najstarsza dynastia w Europie spokrewniona z brytyjską rodziną królewską, używali go jako swej letniej rezydencji. Dzika przyroda wzdłuż rzeki Leine pełna jest niespodzianek, tak jak i region, w którym żyją te dzikie gatunki. Błyszczące, latające klejnoty i majestatyczne olbrzymy. Niezależnie od pory roku dolina romantycznej rzeki ma wiele do zaoferowania, w tym także zamek jak z bajki. 16:25 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - ZOBACZYĆ KOLORY Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb - Kocięcka Scenariusz: Marta Gołąb - Kocięcka, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Pacjent chorujący na zaćmę widzi świat jakby za mgłą. Operacja usunięcia zaćmy to jeden z najstarszych zabiegów operacyjnych wykonywanych na świecie, który pozwala przywrócić prawidłowe widzenie w nowoczesny, bezpieczny i szybki sposób. Film przedstawia historię pacjenta oraz przebieg operacji. Operatorem jest doktor nauk medycznych Jan Staniewicz. 17:00 DZIKA POLSKA - NIE PRZESPAĆ SUSŁA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Wymarłe gatunki zwierząt zaczynają wracać na swe dawne włości. Drugim po żubrze jest suseł moręgowany. Jego ostatni osobnik widziany był ćwierć wieku temu. Dziś susły wróciły na Śląsk w okolice Trzcinicy Wołowskiej i Kamienia Śląskiego. Nie o własnych siłach, ale dzięki zabiegom ochronnym i hodowlanym ekologów z Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Salamandra", którzy od lat czynią starania o ich odrodzenie w naszym kraju. Zwierzaki trzeba pozyskać z zagranicy, z bardzo starannie wytypowanych miejsc ich naturalnego występowania. Akcja wsiedlania susłów moręgowatych do zaczątków z góry przygotowanych norek, w których szybko znikają - to jedyne w swoim rodzaju widowisko. Zaś susły - to zwierzęta zmyślne i nadzwyczaj przedsiębiorcze. 17:35 BOCIAN BIAŁY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski Scenariusz: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski Bocian biały to jeden z symboli polskiej przyrody. Jego widok jest na stałe wpisany w krajobraz pól, łąk i wsi. Bociany można spotkać na terenach rozciągających się od północnej Afryki, poprzez niemal całą Europę, aż po zachodnie krańce Azji. Co piąty bocian na świecie pochodzi właśnie z Polski. W tym filmie towarzyszymy ptakom przez cały sezon lęgowy. Śledzimy trudy, z jakimi zmagają się bociany po przylocie do kraju i z wysiłkiem budują swoje wielopokoleniowe gniazda. Jesteśmy świadkami przyjścia na świat potomstwa i pierwszych kroków młodych bocianów w trudnej sztuce samodzielnego latania, a na koniec sprawdzimy, jak bociany szykują się do przebycia tysięcy kilometrów na zimowanie. 18:00 DORWAĆ WIRUSA - COVID - 19. POCZĄTEK HISTORII PANDEMII Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W odcinku poznajemy pierwsze przypadki zachorowań, drogi przemieszczania się wirusa, moment zdefiniowania przez WHO Sars-CoV-2 i choroby Covid-19 i przypominamy, jakie działania sanitarne zostały podjęte na świecie owładniętym pandemią. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS-CoV-2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 18:30 RAPORT NAUKOWY - 90 23 min, Polska, 2023 Scenariusz: Artur Onacki, Bogumił Radajewski 19:00 CZY WIESZ, ŻE? - /123/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:30 CZY WIESZ, ŻE? - /124/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 20:00 ROMANTYCZNA RZEKA. PIĘKNA DOLINA RZEKI LEINE (ROMANTIC RIVER THE BEAUTIFUL LEINE VALLEY / WILDE TIERE AN DER LEINE - DAS HANNOVERSCHE LAND) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Svenjo Schieke, Ralph Schieke Dokumentalna opowieść o przyrodzie. Na południe od Hanoweru, wzdłuż rzeki Leine i poniżej prawdziwego bajkowego zamku Marienburg rozciąga się mozaika pól, łąk, stawów i lasów. Miejsce dla coraz rzadszych gatunków zwierząt i roślin w północnych Niemczech. Pustułki rozmnażają się pod dachami gospodarstw, chowają pisklęta i polują na łąkach poszukując norników. Łabędzie nieme wykonują swoje wdzięczne zaloty. Koryto rzeki wije się w krajobrazie jako dopływ. Genialne zimorodki polują na małe rybki. Nocą salamandry ogniste wędrują na tarliska. Nawet w stolicy regionu, Hanowerze, Leine jest zaskakująco dzika i osiedliło się tu sześć rodzin bobrów. Zamek w Marienburgu góruje nad doliną rzeki Leine od prawie 160 lat. Welfowie, najstarsza dynastia w Europie spokrewniona z brytyjską rodziną królewską, używali go jako swej letniej rezydencji. Dzika przyroda wzdłuż rzeki Leine pełna jest niespodzianek, tak jak i region, w którym żyją te dzikie gatunki. Błyszczące, latające klejnoty i majestatyczne olbrzymy. Niezależnie od pory roku dolina romantycznej rzeki ma wiele do zaoferowania, w tym także zamek jak z bajki. 21:05 DZIKA POLSKA - NIE PRZESPAĆ SUSŁA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Wymarłe gatunki zwierząt zaczynają wracać na swe dawne włości. Drugim po żubrze jest suseł moręgowany. Jego ostatni osobnik widziany był ćwierć wieku temu. Dziś susły wróciły na Śląsk w okolice Trzcinicy Wołowskiej i Kamienia Śląskiego. Nie o własnych siłach, ale dzięki zabiegom ochronnym i hodowlanym ekologów z Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Salamandra", którzy od lat czynią starania o ich odrodzenie w naszym kraju. Zwierzaki trzeba pozyskać z zagranicy, z bardzo starannie wytypowanych miejsc ich naturalnego występowania. Akcja wsiedlania susłów moręgowatych do zaczątków z góry przygotowanych norek, w których szybko znikają - to jedyne w swoim rodzaju widowisko. Zaś susły - to zwierzęta zmyślne i nadzwyczaj przedsiębiorcze. 21:45 NAUKOWO - UKŁAD ODPORNOŚCIOWY /3/ (THE SCIENCE OF...) Serial dokumentalny, 29 min, Szwajcaria, 2022 22:20 NUKOWO - ALKOHOL /4/ (THE SCIENCE OF...) Serial dokumentalny, 29 min, Szwajcaria, 2022 22:45 BOCIAN BIAŁY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski Scenariusz: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski Bocian biały to jeden z symboli polskiej przyrody. Jego widok jest na stałe wpisany w krajobraz pól, łąk i wsi. Bociany można spotkać na terenach rozciągających się od północnej Afryki, poprzez niemal całą Europę, aż po zachodnie krańce Azji. Co piąty bocian na świecie pochodzi właśnie z Polski. W tym filmie towarzyszymy ptakom przez cały sezon lęgowy. Śledzimy trudy, z jakimi zmagają się bociany po przylocie do kraju i z wysiłkiem budują swoje wielopokoleniowe gniazda. Jesteśmy świadkami przyjścia na świat potomstwa i pierwszych kroków młodych bocianów w trudnej sztuce samodzielnego latania, a na koniec sprawdzimy, jak bociany szykują się do przebycia tysięcy kilometrów na zimowanie. 23:25 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /15/ RAK PŁUC Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek przybliża inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. Rak płuca to najczęściej diagnozowany nowotwór złośliwy w skali globu. Co roku diagnozę słyszy 1, 6 mln pacjentów na świecie - umiera 1, 4 mln chorych. W Polsce diagnozuje się około 21 tys. nowych przypadków raka płuca rocznie. 9 na 10 przypadków raka płuc ma jeden, wspólny mianownik: papierosy. Tymczasem według badań Polskiej Akademii Nauk, odsetek palaczy w Polsce w ostatnich latach wzrósł i sięga już blisko 29%. Papierosy pali ponad 8 mln z nas: 5 mln mężczyzn i 3 mln kobiet. Europejskie Biuro WHO dodaje, że całożyciowe ryzyko zachorowania na raka płuca jest aż 22 razy wyższe u osób palących papierosy niż tych, które nie palą. W Europie rak płuca stanowi ok. 11, 8% nowotworów złośliwych i jest odpowiedzialny za ok. 21% zgonów. O niebezpieczeństwach związanych z paleniem papierosów i o tym, jakie choroby powoduje nałóg - w tym odcinku programu "Operacja Zdrowie". 24:00 INŻYNIERIA PRZYSZŁOŚCI - CZYSTE LOTNICTWO (ENGINEERING THE FUTURE) Serial dokumentalny, 58 min, USA, 2020 01:05 CZY WIESZ, ŻE? - /125/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:45 RAPORT NAUKOWY - 90 23 min, Polska, 2023 Scenariusz: Artur Onacki, Bogumił Radajewski