TVP Dokument Wtorek, 17.09.2024 06:05 DZIKA POLSKA - JEDWABNE PĘTA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński W tym odcinku dr Janusz Kuprianowicz - wybitny specjalista arachnolog (badacz pająków), znawca przyrody Podlasia - wtajemniczy nas w świat pająków biebrzańskich. W programie wszystko o babim lecie, pajęczych sieciach i pająkach, nawet tych uwięzionych w bursztynie. Pająki wytwarzały jedwabne nici na długo zanim wyewoluowały ich gatunki, które potrafiły sporządzać sieci. Nawet pająki skaczące, nigdy nieprzędące sieci, wzbijają się w powietrze, ciągnąc za sobą jedwabną linę bezpieczeństwa, jak alpiniści przywiązani do ostatniego pewnego uchwytu. Nić taka od dawna więc należy do wyposażenia pająków i znakomicie nadaje się do sporządzania sieci na owady. Możemy uznać sieć za sposób na przebywanie w wielu miejscach na raz. Pająk jest jak jaskółka z paszczą wielkości wieloryba, jeśli ująć to w odpowiedniej skali. 06:40 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 48 ŚLĄSK NIEOCZYWISTY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Śląsk to nie tylko węgiel, kopalnie i rolada wołowa z kluskami, ale także niezwykle bogata historycznie kraina. Już samo jej umiejscowienie może być dla wielu sporym zaskoczeniem. Radosław Kotarski rusza śladami mniej znanych śląskich impresji i wydobywa je na światło dzienne. 07:15 MALIKA: KRÓLOWA LWICA - CZĘŚĆ 1. (MALIKA: THE LION QUEEN) Cykl dokumentalny, 42 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Karin Slater Scenariusz: Tom Hugh - Jones Dwuczęściowa opowieść o królowej lwicy imieniem Malika. Widzowie poznają jej niezwykłe życie, od lwiątka do pięknej, dumnej samicy. Zobaczymy jak każdego dnia zdobywa doświadczenie, ciągle walczy o przetrwanie, a to wszystko na przepięknej sawannie. Poznamy również innych członków królestwa lwów. Ten film jest zachwycającym spektaklem, epicką historią o zwierzętach. Oferuje wyjątkowo bliski wgląd w ekosystem i otoczenie jednego z najpotężniejszych i najpiękniejszych zwierząt, jakie żyją na Ziemi. Film zrealizowali zdobywcy nagrody Emmy za produkcję serii BBC: Planet Earth II, Blue Planet i Hostile Planet. 08:05 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 1 POWRÓT SŁOŃCA (WALES: LAND OF THE WILD EP 1: THE RETURN OF THE SUN) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 1 - "Powrót Słońca". Niby nadszedł pierwszy dzień wiosny, ale Walia wygląda jak spowita arktyczną zimą. Idące od wschodu zadymki pokryły kraj śniegiem. To kraina gór i postrzępionych brzegów, gdzie bujne łąki graniczą z odwiecznymi puszczami i gdzie nigdy się nie jest daleko od zwierząt. Żyje ich tu pięćdziesiąt tysięcy gatunków, urzekających i dziwacznych. Wskutek zimna niebo nad Brecon Beacons jest przejrzyste. Ten park narodowy znalazł się na liście "międzynarodowych rezerwatów ciemnego nieba". Na świecie jest ich tylko trzynaście. 09:05 NA KRAWĘDZI - ODC. 5 WYSOKOŚĆ (ON THE EDGE 5. ALTITUDE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 5 - "Wysokość". W tym odcinku Marc zmierzy się z wysokościami i przygotowaniem się do ekstremalnego górskiego środowiska i wysiłku fizycznego, aby wspiąć się na sześciotysięcznik w Andach. Fascynują nas alpiniści, którzy przekraczają własne uwarunkowania. Jak udaje im się przetrwać przy braku tlenu? Atmosfera ziemska ma około 14 - stu kilometrów grubości na równiku i tylko 8 kilometrów na biegunach. Im dalej na południe, tym bardziej powietrze jest rozrzedzone. Na wysokości powyżej 5 - ciu i pół tysiąca metrów brak tlenu zaczyna być uciążliwy dla organizmu. Wraz ze wzrostem wysokości maleje ciśnienie powietrza. Powietrze się rozrzedza, więc mniej tlenu dociera do mózgu, który przestaje prawidłowo funkcjonować. 10:05 NAJPIĘKNIEJSZE PARKI EUROPY - ODC. 1 HYDE PARK I OGRODY KENSINGTON W LONDYNIE (PARK LIFE EP. 1 LONDON: HYDE PARK & KENSINGTON GARDENS) Cykl dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Sebastian Kentner Seria dokumentalna (5 części) o najpiękniejszych parkach w Europie, w miastach, gdzie stanowią miejsce wytchnienia i oazę spokoju mieszkańców. Są również ekosystemem dla tysięcy roślin i zwierząt. Odc. 1. Hyde Park i Ogrody Kensington w Londynie są sanktuariami przyrody, ludzi i kultury. To jeden z najsłynniejszych parków na świecie. Sztuczne jezioro Serpentine łączy Hyde Park z Ogrodami Kensington i razem tworzą najwspanialszy zakątek Londynu. Brytyjczycy kochają konie. Nic dziwnego, że w Hyde Parku są specjalnie wytyczone trasy jeździeckie. Wiewiórki szare, które pochodzą z Ameryki Północnej też zadomowiły się w całym Hyde Parku. Henryk VIII stworzył Hyde Park w roku 1536 - dla arystokracji. Od 1637 teren jest powszechnie dostępny. Stwarza londyńczykom wyjątkową możliwość obcowania z przyrodą w sercu metropolii. Pałac Kensington jest nadal rezydencją królewską. Do swojej przedwczesnej śmierci mieszkała tu księżna Diana. Czy zimą, czy latem, Hyde Park jest pełen cudów i niespodzianek. Jest wytchnieniem od londyńskiego zgiełku. Miejscem rozrywki, zabawy, kultury i rekreacji. Jest prawdziwą miejską oazą. 11:00 ZABAW SIĘ W MÓJ ŚWIAT... Recital, 24 min, Polska, 1975 Autor: Stefan Mroczkowski Zdjęcia: Andrzej Półrolniczak Wykonawcy: Urszula Sipińska, Andrzej Ellmann, Teresa Humanna, Aleksandra Kozimala, Barbara Kawka, Irena Olejarz, Urszula Marszałkowska, Zespół Muzyczny "Ergo", Poznański Klub Działalności Podwodnej Recital Urszuli Sipińskiej, polskiej piosenkarki, kompozytorki, pianistki i autorki tekstów. Karierę muzyczną rozpoczęła w latach 60. XX wieku, występowała na estradach całego świata, zdobyła liczne nagrody. Widowisko muzyczne z 1975 roku, nagrane w plenerze. Wśród wykonywanych przez artystkę utworów fragmenty piosenek m.in. "Tam, gdzie nie ma nas", "Zabaw się w mój świat", "Komu weselne dzieci", "Fortepian w rzece", "Kukułeczka". Piosenkarka gra na fortepianie. Towarzyszy jej balet oraz zespół muzyczny Ergo. Ponadto, w widowisku wzięli udział płetwonurkowie z Poznańskiego Klubu Działalności Podwodnej oraz Andrzej Ellmann. 11:35 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 1 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W pierwszym odcinku trzeciej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż do jednej z najstarszych osad na Litwie. Ziemie te, na przestrzeni wieków były na tyle ważne, że przez stulecia zabiegały o nie najważniejsze litewskie i polskie rody - Wiśniowieccy, Chodkiewiczowie, Radziwiłłowie czy Poniatowscy. Stefan Tompson opowie o legendach związanych z tymi terenami, ale także o faktach historycznych, przybliżając między innymi historię kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryja Panny i związanego z nim Albrychta Stanisława Radziwiłła. Poznamy także wyjątkowy, Modrzewiowy Dwór, zbudowany przez ród Zaleskich, których nazwisko było i jest ważne nie tylko dla Polaków, ale również dla mieszkańców Sri Lanki, gdzie jedna z dzielnic stolicy - Kolombo, nazwana została na cześć Władysława Michała Zaleskiego - Zaleski Town. 12:10 FILARY CZASU - ODC. 8 CYD - SZLAKIEM LEGENDY (LOS PILARES DEL TIEMPO EP. 08_EL_CID) Serial dokumentalny, 56 min, Hiszpania, 2022 Reżyseria: Leonor Martn, Antonio Lopez Pulido, Lidia San Jos, Aitor Antepara Zuza Serial dokumentalny (10 odcinków), który dosłownie prześwietla najbardziej imponujące zabytki w Hiszpanii, aby pokazać je jak nigdy dotąd. Cykl, który pozwala zrozumieć architekturę i przeznaczenie budynków na przestrzeni dziejów. Każdy odcinek to podróż na historyczne lub architektoniczne szlaki. Odc. 8 - "Cyd - szlakiem legendy". Naszą podróż zaczynamy od jednego z najbardziej znanych i najważniejszych dzieł naszej literatury, "Pieśni o Cydzie". Dziś odwiedzimy miejsca, w których pojawiła się ta na wpół legendarna postać. Przenikniemy przez mury i wieki historii. Zwiedzimy najbardziej reprezentatywne budowle na jego drodze. Ten rycerski epos opowiada historię życia i przygód Rodriga Daza de Vivara. Ta książka jest przechowywana w hiszpańskiej Bibliotece Narodowej niemal jak cenny skarb. To dzieło o wielkiej wartości, które trzeba przechowywać w odpowiednich warunkach. Kiedy ludzie czytają epos o Cydzie, poznają bohatera wymyślonego, który ma tło historyczne. Pomnik Cyda to jeden z najbardziej znanych symboli Burgos. Według Pieśni o Cydzie wszystko zaczyna się w Vivar. Dzięki swoim licznym wyczynom Cyd stworzył legendę wielkiego rycerza. To właśnie sprowadziło nas do Burgos. Zaczynamy od katedry, ponieważ znajduje się w niej grób Cyda. 13:15 CHIRURDZY - NEURORADIOLOGIA Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz Dr n. med. Michał Zawadzki ma medycynę we krwi. Jego ojciec był jednym z założycieli pracowni endoskopowej w szpitalu w Radomiu. Zarażony pasją ojca dr Zawadzki jest kierownikiem Pracowni Neuroradiologii Interwencyjnej i Radiologii w PIM MSWiA. To tu wraz z doświadczonym zespołem lekarzy i pielęgniarek walczy z udarami, wylewami i tętniakami starając się przywrócić pacjentom pełnię zdrowia i zabezpieczyć ich na przyszłość przed negatywnymi skutkami posiadanych chorób. Jakie sporty lubi uprawiać, kiedy nie pracuje? Czy jego dzieci również wiążą swoją przyszłość z medycyną? Który z zabiegów zapadł w pamięci dr Zawadzkiego szczególnie i dlaczego? W odcinku odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące pracy i życia dra Zawadzkiego. 14:05 MALIKA: KRÓLOWA LWICA - CZĘŚĆ 2. (MALIKA: THE LION QUEEN) Cykl dokumentalny, 42 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Karin Slater Scenariusz: Tom Hugh - Jones Dwuczęściowa opowieść o królowej lwicy imieniem Malika. Widzowie poznają jej niezwykłe życie, od lwiątka do pięknej, dumnej samicy. Zobaczymy jak każdego dnia zdobywa doświadczenie, ciągle walczy o przetrwanie, a to wszystko na przepięknej sawannie. Poznamy również innych członków królestwa lwów. Ten film jest zachwycającym spektaklem, epicką historią o zwierzętach. Oferuje wyjątkowo bliski wgląd w ekosystem i otoczenie jednego z najpotężniejszych i najpiękniejszych zwierząt, jakie są po ziemi. Film zrealizowali zdobywcy nagrody Emmy za produkcję serii BBC: Planet Earth II, Blue Planet i Hostile Planet. 15:00 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 2 WYZWANIA WIOSNY (WALES: LAND OF THE WILD EP 2. THE TRIALS OF SPRING) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 2 - "Wyzwania wiosny". Późna wiosna. Słońce wreszcie zaczęło ogrzewać ziemię. W Walii to najpiękniejsza pora roku. Cały kraj wprost wybucha nowym życiem. Dla zwierząt powinien to być początek radosnych dni, ale rosnące potomstwo będzie się domagać coraz więcej pokarmu i drapieżniki wyruszą na żer. Dla wielu zwierząt będzie to najważniejszy czas w roku. U zachodniego brzegu Pembrokeshire leżą wyspy Skomer i Skokholm. Na Skokholmie wiosna okryła ziemię kobiercem różowych zawciągów i białych lepnic. W tej porze roku w wodach wokół Skokholmu roi się wprost od małych ryb. Górskie potoki Walii zasilają największe brytyjskie rzeki. 15:55 NA KRAWĘDZI - ODC. 6 NURKOWANIE NA BEZDECHU (ON THE EDGE 6. FREEDIVING) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 6 - "Nurkowanie na bezdechu". W głębinach Morza Śródziemnego. Celem będzie osiągnięcie 30 metrów bez oddychania, czyli głębokości, na którą mogą sobie pozwolić tylko sportowcy. Jacques Mayol jest kimś więcej niż tylko bohaterem filmu "Wielki błękit". Zainspirował całe pokolenie nurków i wciąż pozostaje legendą. Był pierwszą osobą, która zeszła na głębokość ponad stu metrów. Dziś freediverzy dochodzą nawet do 240 - stu metrów. Jak udaje im się osiągnąć takie głębokości bez powietrza? Marc chce doświadczyć tej niezwykłej wolności. Zatoka Villefranche - sur - Mer na francuskiej Riwierze jest miejscem narodzin freedivingu. Claude Chapuis uważany jest za prekursora tej dyscypliny we Francji. Ten sport uprawia już ponad 150 tysięcy freediverów. Claude wciąż lubi rzucać wyzwania swoim uczniom. Dziś jest wiele dyscyplin: takie, które odbywają się w basenie na bezdechu statycznym. Z kolei freediving dynamiczny to taki, w którym płyniesz jak najdalej pod wodą. Jest tez morze i dyscypliny głębokościowe, na przykład nurkowanie ze stałym balastem, czyli z obciążnikiem i płetwami. Jest też nurkowanie ze zmiennym balastem, gdy zanurzasz się z obciążnikiem i wynurzasz się bez niego. Zaś szczytem lenistwa jest dyscyplina no - limit, w której nurkujesz z obciążeniem, ale żeby wypłynąć, nadmuchujesz balon. 17:00 NAJPIĘKNIEJSZE PARKI EUROPY - ODC. 2 OGRÓD ANGIELSKI W MONACHIUM (PARK LIFE EP. 2 MUNICH: ENGLISCHER GARTEN) Cykl dokumentalny, 42 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Sebastian Kentner Seria dokumentalna (5 części) o najpiękniejszych parkach w Europie, w miastach, gdzie stanowią miejsce wytchnienia i oazę spokoju mieszkańców. Są również ekosystemem dla tysięcy roślin i zwierząt. Odc. 2 - "Ogród Angielski w Monachium". Dziś ruszamy do Monachium, by zwiedzić Ogród Angielski. Spotkamy tam miejskich surferów, latem obejrzymy spektakl teatralny pod gołym niebem, a zimą wypijemy domowe grzane wino. Park rozciąga się jak okiem sięgnąć wzdłuż rzeki Izary. Ma powierzchnię blisko czterech kilometrów kwadratowych i należy do największych na świecie. W Monachium jest wiosna. To dobry czas na początek naszej podróży przez cztery pory roku. Ogród Angielski, otwarty w roku 1792, był pierwszym parkiem publicznym w Europie. Układ parku był zgodny z angielską koncepcją ogrodu krajobrazowego, stąd nazwa Englischer Garten - Ogród Angielski. Park w Monachium i inne duże parki miejskie zaspokajają tęsknotę za naturą i beztroską. 17:55 FILARY CZASU - ODC. 9 DOLINA RZEKI DUERO - UKRYTE SKARBY (LOS PILARES DEL TIEMPO EP. 09_DUERO) Serial dokumentalny, 56 min, Hiszpania, 2022 Reżyseria: Leonor Martn, Antonio Lopez Pulido, Lidia San Jos, Aitor Antepara Zuza Serial dokumentalny (10 odcinków), który dosłownie prześwietla najbardziej imponujące zabytki w Hiszpanii, aby pokazać je jak nigdy dotąd. Cykl, który pozwala zrozumieć architekturę i przeznaczenie budynków na przestrzeni dziejów. Każdy odcinek to podróż na historyczne lub architektoniczne szlaki. Odc. 9 - "Dolina rzeki Duero - ukryte skarby". Brzegi rzeki Duero od niepamiętnych czasów skrywały niezwykłe skarby. Wyznaczały granicę między królestwami chrześcijańskimi i muzułmańskimi. Zwiedzimy tysiącletnie zabytki, w których odkryjemy wiele mało znanych ciekawostek. Budowano tu świątynie z wyraźnymi architektonicznymi wpływami islamu. Zwiedzimy zamki i średniowieczne budowle. Wejdziemy do wielokrotnie obleganych twierdz. Poznamy miejsca, w których więzione były znane postacie. Rozpoczynamy tu, nad brzegiem Duero. 19:00 HALINA KONOPACKA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Maciej Dancewicz Historia Haliny Konopackiej, kobiety, sportowca, osoby niebanalnej, posiadającej artystyczną wrażliwość, przedstawiona na tle historii Polski, historii sportu, ale i historii polskiej kultury oraz życia codziennego. W filmie ukazane zostały dwie równolegle toczące się historie. Pierwsza, historyczna, oparta na relacjach, artykułach prasowych, wspomnieniach, wywiadach. Dzięki niej śledzimy życiorys Haliny Konopackiej. Z kamerą poruszamy się po miejscach związanych z bohaterką, a dziennikarze, historycy, aktorzy opowiadają o kolejnych etapach jej życia. Ta część oparta jest w dużej mierze na wspomnieniach, relacjach prasowych z wydarzeń sportowych, kulturalnych, na artykułach i wierszach autorstwa Haliny Konopackiej. Druga, poprzez wykorzystanie fragmentów telewizyjnego filmu fabularnego pt.: Konopacka. Walka o złoto, z Polą Błasik oraz Piotrem Głowackim w rolach głównych, jest innym wariantem biografii Haliny Konopackiej. Próby aktorskie, filmowanie pierwszych ujęć i scen, charakteryzacja i kostiumy z epoki stanowią integralną część obrazu i uzupełniają w oryginalny sposób historię bohaterki. Ważnym elementem są także materiały archiwalne: filmowe i fotograficzne, ale również dokumenty, artykuły prasowe, itp. z zasobów WFDiF, TVP, Polskiego Radia, NAC, Muzeum Sportu i Turystyki oraz z archiwów zagranicznych. 20:10 TRUCIZNY PUTINA - ODC. 2 NOWA ZIMNA WOJNA (POISON (S) 2. LA NOUVELLE GUERRE FROIDE) Cykl dokumentalny, 55 min, Francja, 2023 Reżyseria: Jennifer Deschamps Odc. 2 Nowa zimna wojna. Każda afera związana z otruciem odkrywa kulisy rozgrywek, będących pokłosiem zimnej wojny, i objaśnia to, co dzieje się od chwili rozpoczęcia konfliktu Rosji z Ukrainą. Pod koniec pierwszej dekady XXI wieku agent Władimir Putin zdołał narzucić nowe zasady. Rozwiązuje problemy własnymi sposobami i nie znosi krytyki. Udaje zaangażowanie w walkę z terroryzmem. To działa. Zachód opuszcza gardę. Żaden przywódca nie przeczuwa powrotu zimnej wojny. Barack Obama też nie chce nowej "zimnej wojny". Uparcie trzyma się strategii "resetu". Skripal przekazuje Brytyjczykom informacje w trakcie całego pierwszego mandatu Putina. Rozsierdzony przywódca chce go dopaść. W żargonie rosyjskich służb akronim "smiersz" oznacza "śmierć wrogom". 21:25 WIADOMOŚĆ OD SASZY (MESSAGE FROM SASHA) Film dokumentalny, 54 min, Niderlandy (Holandia), 2024 Reżyseria: Anna Rudikova Gdy tylko wybuchła wojna, petersburska artystka Sasza Skoczilenko próbowała ją powstrzymać. Ale 11.04.2022 roku Sasza została aresztowana. Organy ścigania oskarżają ją o celowe i publiczne rozpowszechnianie fałszywych informacji na temat sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej. W ten sposób rząd rosyjski aresztował wszystkich, którzy nie zgadzali się z jego polityką. Dlatego właśnie reżyserka filmu znalazła się w sali sądowej i zaczęła kręcić ten film z pomocą przyjaciół Saszy, Soni i Loszy. Zobaczymy pierwsze posiedzenie. Sasza brała w nim udział online. Sasza pierwsza wypowiedziała się przeciwko "specjalnej operacji wojskowej" na Ukrainie: zmieniała metki z cenami w supermarkecie i umieszczała na nich informacje o wojnie. Ta dziewczyna potępiła wojnę. Została aresztowana. Jesteśmy świadkami toczącego się z bliska procesu, obnażającego absurdy i nieludzkość rosyjskiego systemu prawnego oraz zagrożenia, na jakie na co dzień napotyka wspierająca Saszę grupa przyjaciół. Ponad 18 miesięcy czeka ona na ostateczny werdykt. W listopadzie 2023 roku Sasza została skazana na kolejne 7 lat więzienia za swój artystyczny bunt. Ten film to intymny wgląd w rosyjskie represje prawne wobec dysydentów. W więzieniu, gdzie osadzono Saszę było okropnie. W celi po osiemnaście osób. Sasza bez pozwolenia nie mogła usiąść na łóżku. W ciągu dnia nie wolno jej było z niego korzystać. Tylko w nocy. W celi było bardzo zimo z powpodu ciągle otwartego okna. Ludzie bali się, że będzie śmierdzieć toaletą. Toaletą na osiemnaście osób. Jedyne, co Saszy pomagało, to papier, długopis i kredki. Wojna wytworzyła w Rosji dwie rzeczywistości. Opozycja mówiła o walkach i represjach, podczas gdy w przestrzeni publicznej coraz głośniej rozbrzmiewała oficjalna propaganda. 22:30 CHIRURDZY - OKULISTYKA Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Alicja Chmielewska, Piotr Poraj Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz W ostatnim odcinku serialu dokumentalnego "Chirurdzy" widzowie poznają historię życia kierowniczki Oddziału Okulistyki PIM MSWiA - dr n. med. Joanny Sempińskiej - Szewczyk. Choć wiele codziennych zadań pani doktor jest związanych z pracą w gabinecie, jej prawdziwą pasją są zabiegi chirurgiczne. Jak sama o sobie mówi, jest od nich uzależniona. Ogromna wrażliwość i spokój jakimi odznacza się doktor Sempińska - Szewczyk sprawiają, że jej pacjenci oraz współpracownicy czują się przy niej komfortowo i bezpiecznie. Pasja to zresztą cecha, której poszukuje u swoich współpracowników. Praca zawodowa to jednak nie jedyne zainteresowanie bohaterki. W wolnym czasie pani doktor lubi malować i rysować. Jakie inne zainteresowania i marzenia posiada dr Sempińska - Szewczyk? Czy każda operacja daje szansę na przywrócenie pełni wzroku? Czy pracując intensywnie znajduje czas dla bliskich? 23:30 POLSCY. SERYJNI - ODC. 1 KAROL KOT Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Sebastian Lewiński, Andrzej Misaczek, Maciej Mroziewski Wykonawcy: Przemysław Semczuk Młody, uśmiechnięty maturzysta. Mieszkaniec krakowskiego Kazimierza. Oskarżony o dwa zabójstwa i usiłowanie popełnienia co najmniej dziesięciu kolejnych. W latach 60. XX wieku swoimi działaniami wywołał w Krakowie psychozę strachu. Ofiarami Kota były osoby słabsze od niego: dzieci i kobiety. Nie atakował mężczyzn. Bezskutecznie próbował też podpaleń oraz użycia trucizny w jednym z krakowskich barów. Atakował w kościołach, sieniach i korytarzach kamienic. Jedną ze zbrodni popełnił w miejscu publicznym. Były to okolice słynnego krakowskiego kopca Kościuszki. Już po schwytaniu i złożeniu wyjaśnień okazało się, że niepokojące sygnały w zachowaniu mordercy bezbłędnie wychwytywały osoby mu bliskie. Jednak wobec nich Kot nigdy nie posunął się tak daleko jak wobec swoich ofiar. Przez dłuższy czas był więc nieuchwytny. Ówczesna milicja nie była przygotowana na starcie z tak nieszablonowo postępującym sprawcą. Myliła więc tropy, nie sprawdzała poszlak i przez dłuższy czas była bezradna. Pomógł przypadek i pomoc organom ścigania ze strony jednej z bliskich sprawcy osób. To jej zeznania doprowadziły śledczych na trop niebezpiecznego psychopaty. Proces Kota śledzono w ówczesnej prasie. Dziennikarze włączyli się w pomoc śledczym jeszcze na etapie poszukiwań mordercy. Wyrok śmierci przez powieszenie wykonano w więzieniu w Katowicach. 00:20 DZIECKO SZCZĘŚCIA - SZKIC DO PORTRETU HELMUTA KAJZARA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1994 Reżyseria: Andrzej Titkow Scenariusz: Andrzej Titkow Zdjęcia: Jacek Knop Wykonawcy: Sławomir Smoczyński, Andrzej Makowiecki Urodził się w niedzielę i w czepku, był dzieckiem szczęścia - mówi siostra Ewa Kotlarczyk, przeglądając zdjęcia z rodzinnego albumu. "Urodziłem się i wychowałem na pograniczu, pograniczu państw, języków, kultur, wojny i pokoju. To zawieszenie - między - jest stygmatem nie do usunięcia. Między proletariackim internacjonalizmem a prowincjonalnością, między katolicyzmem a ewangelicyzmem, między totalitaryzmem a demokracją, między indywidualizmem a ubóstwieniem mas, między buntem i nadzieją na zgodę a ostrożnym optymizmem. Między..." - napisał Helmut Kajzar w tomie "Sztuki i eseje". U podnóża najstarszej świątyni ewangelickiej wzniesionej w Polsce Jerzy Kronholc mówi o klimacie duchowym, w którym Kajzar wzrastał. Obaj spędzali wakacje w Cieszynie na rozmowach i lekturach. Spotkali się tu także w roku 1968, w okresie inwazji na Czechosłowację - gdy przez miasto przetaczały się czołgi i kolumny wojsk, Kajzar układał akurat swój "Paternoster", niezwykle efektowny debiut dramaturgiczny. Żona Jolanta Lothe opowiada o ich kolejnych spotkaniach - w szkole teatralnej, w "Syrenie" i w teatrze Józefa Szajny, gdzie razem pracowali. Ona była już wtedy znaną aktorką, on młodym reżyserem - "przyszedł pan Lothe", mówiono. Później, znów w ślad za żoną, przeszedł do Narodowego. Adam Hanuszkiewicz widzi w nim najwybitniejszego reżysera, z jakim się zetknął, w pełni oryginalnego. - Ty jesteś nienormalny - cytuje Kajzara - inni dyrektorzy po pierwszej reżyserii mnie wyrzucają, a ty mi już czwartą proponujesz... Spotkania z nim to były nieustanne egzaminy, nigdy nie wiedziałem, czy rozumiem, czego ode mnie oczekuje - wspomina Zdzisław Wardejn. Gdy wystawiali "+ + +" ("Trzema krzyżykami") w trakcie przedstawienia cenzura poleciła usunąć jedną kwestię - zagraj co chcesz, ale szkoda mi tego tekstu, powiedział Kajzar. Aktor przyjął wyzwanie, publiczność spontanicznie podjęła grę - i nawet lepiej, że wyrzucili, skomentował reżyser po przedstawieniu. "Trzema krzyżykami" zdjął z afisza dyrektor Hanuszkiewicz, gdy zmarło dwoje aktorów z obsady. A wiesz, kto miał być trzeci? Ja - wyznał Helmut. Wiedział, że jest nieuleczalnie chory, przez ostatnie lata pracował w biegu. W domu pozostały taśmy magnetofonowe z nagranym głosem Helmuta Kajzara, rozmowami z córką. Paula ze wzruszeniem ogląda serię zdjęć legitymacyjnych ojca - to śmieszne pomyśleć, że był nim ten chłopczyk... W filmie o życiu wybitnego reżysera teatralnego, dramatopisarza, poety, o jego osobowości i poglądach na sztukę i świat mówią najbliżsi, przyjaciele, współpracownicy, w tym aktorzy Teatru Współczesnego we Wrocławiu, gdzie wystawił wiele swoich sztuk, także we własnej reżyserii. Andrzej Titkow wykorzystał fragmenty przedstawień "Paternoster" (reż. Jerzy Jarocki), "Villa dei miseri" (reż. Helmut Kajzar), "Gwiazda" (reż. Zdzisław Wardejn), fragmenty wypowiedzi Kajzara i jego tekstów teoretycznych, m.in. Manifestu Teatru Meta - Codziennego, oryginalną muzykę Piotra Mossa do spektaklu "Villa dei miseri", wiersz Tadeusza Różewicza "+ + + (pamięci Helmuta Kajzara)", zdjęcia, archiwalne nagrania. A przede wszystkim serdeczne, żywe wspomnienia, których nie zatarł czas, jaki upłynął od uwiecznionych na płycie nagrobnej dat: 1941 - 1982. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "KONFEDERATÓW DZIKOWSKICH WYPRAWA NAD ODRĘ" ODC. 302 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Ten odcinek opowiada o konfederacji dzikowieckiej, która pod przewodnictwem Adama Tarły zawiązała się w 1734 roku, w Dzikowie pod Tarnobrzegiem dla poparcia Stanisława Leszczyńskiego przeciwko królowi Augustowi III. 12.000 polskiej, uzbrojonej szlachty doszło do Kargowej nad Odrą, gdzie dalszy pochód na Drezno uniemożliwiły im wojska saksońskie i rosyjskie. 01:50 ŻYCIORYS Z CELI ŚMIERCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 1995 Scenariusz: Andrzej Brzozowski Zdjęcia: Jacek Siwecki W bloku XI niemieckiego obozu Auschwitz drzwi jednej z cel pokryte są wydrapanymi w drewnie rysunkami. Pośród nich jest wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej - obok rysunku cyrkla, kielni, spadochronu, paska i kielicha mszalnego z datą 1945. Początkowo myślano, że to rysunki różnych więźniów, później skojarzono je z życiorysem jednego - Stefana Jasieńskiego, przebywającego w obozie od lata 1944 roku do zimy 1945 roku. Potem wszelki ślad po nim ginie. W filmie występują osoby, które Stefana Jasieńskiego znały, które odnalazły wyryty na drzwiach życiorys, przyczyniając się do jego odszyfrowania. 02:50 MIEJSCE W RAJU Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2013 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: B. Hyży - Czołpińska Zdjęcia: Krzysztof Więckowski Reportaż przedstawiający sylwetkę Simony Kossak - przyrodniczki, naukowca, która całe życie poświęciła przyrodzie Białowieskiego Parku Narodowego.