TVP Historia Piątek, 20.09.2024 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1863 - zmarł Jakob Grimm, jeden z braci - autorów baśni dla dzieci; 1944 - kolejny dzień Powstania - rozkaz gen "Bora" w sprawie ujawnienia nazw jednostek i nazwisk oficerów; 1946 - pierwszy festiwał filmowy w Cannes; 1961 - zginął Andrzej Munk; 06:50 FLESZ HISTORII - ODC. 679 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Autor: Piotr Mielech Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 07:05 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 3 NA FRANCUSKIEJ ZIEMI POD FRANCUSKIM NIEBEM 13 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Prowadzący: Krzysztof Mroczkowski Nadzieje walki wraz z Francuzami przeciwko Niemcom zniweczyła klęska francuskiej armii. Generał Władysław Sikorski wydał rozkaz ewakuacji do Anglii. Cykl programów przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II wojny światowej. Historia Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie pisana jest najczęściej językiem historycznych statystyk, danych osobowych, dat zestrzeleń, typów maszyn. Cykl "Ci cholerni Polacy" nie będzie historią poszczególnych dywizjonów, ale opowieścią o lotnikach, uzupełnioną o dane bitewne, czy też techniczne oraz materiały wspomnieniowe, dotąd niepublikowane, pochodzące ze zbiorów Fundacji Charytatywnej Stowarzyszenia Lotników Polskich w Londynie. Obecnie w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego. To opowieść o lotnikach, którzy walczyli w szeregach Polish Air Force w latach 1939 - 1941, od chwili ewakuacji, po zakończeniu działań we wrześniu 1939 roku, po koniec Bitwy o Anglię. 07:25 SPÓR O HISTORIĘ - BITWA NIEMEŃSKA Debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Zwycięska Bitwa Warszawska, stoczona w sierpniu 1920 roku, nie zakończyła wojny Rzeczypospolitej z Rosją Sowiecką. Sowieci szykowali się do nowej ofensywy. Na początku września 1920 roku resztki rozbitych dywizji Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego obsadziły linię Niemna i twierdzę w Grodnie. Na front przybywały posiłki. Tym razem Tuchaczewski nie chciał powtórzyć błędu, jaki popełnił kilka tygodni temu i nie zamierzał atakować Warszawy od wschodu. Planował uderzyć na Lublin, wyjść na tyły wojsk polskich, zaangażowanych w potyczki w Galicji, przerwać linie komunikacyjne, rozproszyć oddziały polskie, a następnie wspólnie z siłami Frontu Południowo - Zachodniego ruszyć na Warszawę. 19 września 1920 roku Józef Piłsudski wydał rozkaz do bitwy nad Niemnem. Początek bitwy wyznaczono na 20 września 1920 roku. Główne uderzenie wojsk polskich rozpoczęło się 23 września pod Grodnem i Wołkowyskiem. 25 września polska grupa skrzydłowa wyszła na północ od Lidy, na głębokie tyły wojsk sowieckich. Bitwa niemeńska zakończyła się z końcem września, a do połowy października 1920 roku prowadzono pościg w kierunku Dyneburga, Mińska i Słucka. 18 października wstrzymane zostały działania na froncie. Trwający od lutego 1918 roku sowiecki marsz na zachód został powstrzymany na blisko dwadzieścia lat. 08:00 LUDZIE I BOGOWIE - ODC. 13 - ODWET Serial wojenny, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bodo Kox Scenariusz: Wenanty Nosul, Krzysztof Węglarz Aktorzy: Dawid Dziarkowski, Jacek Feliks Knap, Adam Wietrzyński, Bartosz Mikulak, Anna Mrozowska, Anna Kraczmarczyk, Maciej Maciejewski, Jakub Kamieński, Julian Świeżewski, Patryk Szwichtenberg, Piotr Bondyra, Marek Kossakowski, Maja Rybicka, Maciej Kosmala, Krzysztof Szekalski Adler wystawia gestapo porucznika Szczepana, czego świadkiem jest Ostoja. Podziemie nie ma najmniejszych wątpliwości, że pracuje dla Niemców. Oddział Pazur ma za zadanie załatwić konfidenta. Aby zdjąć Adlera, chcą skorzystać z pomocy Róży. Dager, Zimny i Karina spotykają się w Akwarium. Do lokalu wchodzi Zaręba, jego uwagę zwraca Róża. Konfident wychodzi za nią i każe ją zatrzymać przechodzącemu patrolowi. Dziewczyna trafia na Pawiak. W tym czasie w lokalu rozpoczyna się strzelanina. Luft dowiaduje się, że syn jego i Zosi nie żyje. Wkrótce tę straszną prawdę odkrywa także Zosia. Niemiec chce jeszcze raz przesłuchać Onyksa. Zander zamierza zabrać więźnia na przesłuchanie. Bürkl nie może się na to zgodzić - wziął już pieniądze za jego uwolnienie. Józef oznajmia Dagerowi, że jego przyjaciel popełnił samobójstwo. Podejrzewa, że wziął cyjanek. Dager spotyka się z Zosią. Oznajmia jej, że chce zabić Lufta. Dziewczyna bierze sprawy w swoje ręce. Bronka, dowiedziawszy się, że Onyks nie żyje, decyduje się na desperacki krok. Koło podchorążówki oddział organizuje symboliczny pogrzeb Onyksa. Józef odznacza żołnierzy oddziału Pazur. 08:45 PIERWSZY PAWILON Film TVP, 25 min, Polska, 1965 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Gaj Sandbarmay Zdjęcia: Kurt Weber Aktorzy: Jan Machulski, Leon Niemczyk, Roman Sykała, Józef Zbiróg, Jerzy Ćwikliński, Jerzy Zapiór Młody naukowiec zostaje porwany przez dziwnych osobników i dostaje się do tajemniczego domku, w którym jego dawny profesor dokonuje eksperymentu zmniejszania ludzi. 09:15 HISTORIA POLSKI - TRZY DNI W PRZEDSIONKU PIEKŁA Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2009 Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Zdjęcia: Tomasz Smyk Gdyby w historii można było stosować klasyfikację sportową, należałoby tę bitwę zaliczyć do pierwszej trójki bitew decydujących o przebiegu kampanii wrześniowej. Gdyby zsumować to, co o niej napisano i powiedziano, okaże się, że w pamięci społecznej jej po prostu nie ma. Epizody niepomiernie mniej znaczące doczekały się pięknej literatury, zdążyli przed Panem Bogiem dokumentaliści, a wokół tej bitwy niezrozumiała pustka. To w skali makro, a w skali lokalnej 1300 poległych nie ma nawet porządnego pomnika. Nie pasowała kompletnie ze swym niezwykłym heroizmem do obrazu września, jaki chciała trwale ukształtować peerelowska polityka historyczna. I niemal się udało. Dopiero w ubiegłym roku najmłodsze pokolenie mieszkańców tych okolic zapytało: Dlaczego? Dlaczego nie spłacamy każdego roku długu pamięci. Nie ma pomników, ba nawet prostych mapek i tablic informacyjnych dla turystów tłumnie odwiedzających Roztocze. Zorganizowano pierwszą tak modną dzisiaj rekonstrukcję, która podziałała jak zapalnik. Z dużą gorliwością i niejakim zawstydzeniem włączyli się do działań starsi, władze i instytucje. Można z ulgą powiedzieć - dokonało się. Doskonałym wsparciem dla tych działań byłby film dokumentalny pokazujący w miarę prosty sposób przebieg, bohaterów i militarne konsekwencje bitwy. Pod Tomaszowem, Ulowem, Zielonym i Rogoźnem dokonał się los dwóch polskich frontów wspartych na dwóch armiach: Kraków i Lublin. 10:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA PRZEZ PIEKŁO CZ. 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program Bogusława Wołoszańskiego, popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. W tym wydaniu autor omawia: - dzieje konwojów wiozących sprzęt wojenny dla Związku Radzieckiego, - sytuację na frontach europejskich, - zajęcie Norwegii przez Niemców, - pomoc Anglii w transporcie broni dla Związku Radzieckiego, - szlaki morskie z portów amerykańskich i kanadyjskich do Murmańska, - rolę Norwegii w planach wojennych Adolfa Hitlera, - znaczenie strategiczne portu w Murmańsku, - atak wojsk niemieckich na Murmańsk. 10:40 WILEŃSKI WYBAWICIEL Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2019 Reżyseria: Bogusława Stanowska - Cichoń Scenariusz: Bogusława Stanowska - Cichoń Zdjęcia: Maciej Mroziewski Lektor: Krzysztof Gadacz, Jacek Romanowski Filmu o nieznanym bohaterze Polski Podziemnej, słynnym fałszerzu dokumentów - Romualdzie Warakomskim. Wraz ze swoim bratem, Michałem, i profesorem Jerzym Hoppenem, przy współpracy całej Komórki Legalizacji Wileńskiej AK, przygotował ponad 85 tys. dokumentów tożsamości, ratujących życie ludności cywilnej, Polakom i Żydom (fałszywe metryki urodzenia), oddziałom partyzanckim, dowódcom i duchowieństwu. Dzięki Kuźni, bo tak nazywała się grupa tych niezwykle skutecznych partyzantów bez karabinów, uzyskał fałszywe dokumenty ks. Sopoćko, a także gen. Krzyżanowski Wilk. Romuald Warakomski - Hilary, był ostatnim szefem Komórki Legalizacyjnej AK, działał od początku jej powstania, od 1939 roku. Uratował wraz ze swoimi kolegami tysiące ludzi przed śmiercią, zsyłką na Sybir. To dzięki jego fałszywym dokumentom mógł przemieszczać się ze swoim wojskiem major Zygmunt Szendzielarz - Łupaszka. Po II wojnie światowej, kiedy znalazł się w Warszawie, jeszcze do 1947 roku pracował dla Podziemia, a w czerwcu tegoż roku otrzymał habit zakonny, chroniąc się w ten sposób przed UB. W 1953 roku przyjął święcenia kapłańskie. Gdy w 1957 roku został przeorem klasztoru w Krakowie, rozpoczęła się inwigilacja UB przeciwko Warakomskiemu vel Wojniczowi, ponieważ pod takim nazwiskiem wstąpił do zakonu. W jej wyniku Ojciec Romuald sam poprosił o degradację z funkcji Ojca i zmianę jego statusu w zakonie na brata zakonnego. Romuald Warakomski zapisał się na kartach historii jako legendarna postać Polskiego Państwa Podziemnego. 11:45 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 1 Program historyczny, 25 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębia kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Scenograficznym tłem dla debat są autentyczne przestrzenie Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęca do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 12:35 JAN SERCE - ODC. 1/10 - SWATY Serial TVP, 59 min, Polska, 1981 Reżyseria: Radosław Piwowarski, Radosław Piwowarski Scenariusz: Zbigniew Kamiński, Radosław Piwowarski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Seweryn Krajewski Aktorzy: Kazimierz Kaczor, Hanna Stankówna, Jadwiga Kuryluk, Irena Maślińska, Wiesław Michnikowski, Kazimierz Kaczor, Hanna Stankówna, Irena Maślińska, Wiesław Michnikowski, Anna Nehrebecka, Marian Kociniak, Lena Wilczyńska "Bohaterowie - nieudacznicy nie pasują na protagonistów seriali, zauważa krytyk filmowy. - Potwierdza to kilkudziesięcioletnia historia gatunku. Bohaterem bywa tu zwykle człowiek silny, zwycięski, obdarzony jeśli nie nadzwyczajną inteligencją, to przynajmniej intuicją i sprytem, a najczęściej jednym i drugim (...)"Jan Serce" ma całkowicie odmiennego bohatera. Safanduła, nieudacznik, naiwny idealista, ktoś, komu się nieustannie nie wiedzie, ale jest tak szlachetny, tak prawy i czysty, że może aż nazbyt dosłownie autorzy scenariusza nadali mu tożsamość: Serce". Serial Radosława Piwowarskiego wywołał burzę. Zebrał więcej opinii krytycznych, nawet złośliwych, niż pochlebnych. "Jest on "przeciwko" widzom. Ma antybohatera zamiast bohatera. Jest refleksyjny, a nie widowiskowy" - przyznał reżyser po obejrzeniu serialu z pozycji widza, po paru latach od ukończenia realizacji. Zastrzegł jednak, że nic - poza ewentualnym dopracowaniem poszczególnych scen - w swoim filmie by nie zmienił. "Bo serial w zamyśle Zbyszka Kamińskiego i moim taki właśnie miał być. My w roku 1978 wymyśliliśmy sobie bohatera "na przekór" ówczesnym wzorcom. Człowieka, który się nie przepycha łokciami do kariery. Nie ma sukcesów, a wprost przeciwnie: przegrywa i głęboko przeżywa swoje porażki. Mnie taki człowiek zawsze będzie interesował bardziej niż typ zwycięzcy". Dziesięcioodcinkowy serial koncentrujący się wokół sercowych perypetii kanalarza z Woli dla jednych był bajką osadzoną w realiach lat 70. , ckliwym melodramatem dla naiwnych, spragnionych uczuć i szlachetnych uczynków w życiu szarym, smutnym i trudnym. Inni uznali, że "Jan Serce" w gruncie rzeczy jest moralitetem odwołującym się do niezmiennych ludzkich tęsknot: za spokojnym życiem, dobrem, uczciwością. Te pragnienia uosabiał przede wszystkim główny bohater. Rola Jana Serce, napisana specjalnie z myślą o Kazimierzu Kaczorze, przysporzyła aktorowi sympatyków, choć wielu widzom kojarzy się on bardziej z postacią Leona Kurasia z "Polskich dróg". Przychylność telewizyjnej widowni zdobyła też Jadwiga Kuryluk jako filmowa matka Janka, wiecznie zatroskana o jego przyszłość. Atutem serialu była także muzyka Seweryna Krajewskiego. Jan Serce dobiega czterdziestki. Jest człowiekiem bardzo nieśmiałym, zwłaszcza w kontaktach z kobietami. Matka postanawia więc wyswatać syna. Odwiedza swoją dawną koleżankę i jej córkę, nieśmiałą i zakompleksioną starą pannę. Wygląda na to, że Janek i Lusia przypadli sobie do gustu. Podczas rewizyty Lusi w Warszawie Janek zdobywa się na odwagę. Oświadcza się dziewczynie i ku radości obu matek zostaje przyjęty. 13:50 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - BELGRAD (BALKAN BOOM TOWNS BELGRADE / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku trzecim - Belgrad. Stolica Serbii leży nad dwiema rzekami, Sawą i Dunajem. Żyje tu około milion siedemset tysięcy ludzi. Słowo Belgrad znaczy białe miasto. Wszędzie widać jego blask. Obok pomników i budynków historycznych są też dzielnice bardziej romantyczne, ze zniszczonymi fasadami i dziełami subkultury. To miasto pełne kontrastów. Bloki mieszkalne w Nowym Belgradzie to przykład brutalizmu, odżywającego stylu w architekturze. Tutaj można mieszkać również na wodzie. To popularne rozwiązanie już od dziesięcioleci. W Belgradzie żyje się na wodzie i z wodą. Miasto leży przy ujściu Sawy do Dunaju. Pierwsza osada powstała tu siedem tysięcy lat temu. Ze względu na strategiczne położenie miasto bywało podbijane, niszczone i odbudowywane. Po pierwszej wojnie światowej Belgrad był najpierw stolicą Królestwa Jugosławii, a po roku 1945 - socjalistycznej Jugosławii. Po upadku zróżnicowanego etnicznie kraju został stolicą Serbii. Ulica Księcia Michała leży w samym centrum miasta. To miejsce trzeba zobaczyć i trzeba się tu pokazać. Kawiarnie, galerie i butiki przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. 14:50 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - SZPIEDZY OPERACJI NEPTUN ODC. 1/4 (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 1 THE D - DAY SPIES) Cykl dokumentalny, 50 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej: Montagu, Garbo, Fuchs, Penkovsky. Te nazwiska mogą z pozoru nic nie znaczyć, ale ci ludzie zmienili bieg historii. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Zobaczymy, jak pewien mężczyzna założył 24 tożsamości, aby zasymulować istnienie szpiegowskiego pierścienia. Zobaczymy, jak naukowcy z tajnych agencji przekazali ZSRR ultrapoufne plany dotyczące bomby atomowej. Odkryjemy zakodowane wiadomości, niewidoczny atrament, mikrofilmy i wszystkie niesamowite taktyki przesyłania ściśle tajnych informacji. Dzięki analizie odtajnionych dokumentów, archiwów, rekonstrukcji, wywiadów ze znanymi ekspertami i byłymi tajnymi agentami ta seria dokumentalna pozwoli nam zajrzeć w umysły i metody działania tajnych agentów. Garbo, Tricycle, Treasure, Brutus i Bronx - brytyjscy szpiedzy z czasów II Wojny Światowej. Ich misja: oszukać Adolfa Hitlera, by zabezpieczyć lądowanie w Normandii. Podwójni agenci, atrapy, fałszywe informacje przesyłane dyplomatom. To był doskonały plan. Życie w cieniu zmieniło tych pięcioro agentów w mistrzów podstępu. Oto utajniona historia trzech nieznanych mężczyzn i dwóch kobiet. Churchill chciał zaskoczyć nazistów, bo to był jedyny sposób na sukces. Zamierzali przekonać Hitlera, że pod koniec lata 1944 dojdzie do kilku desantów: w Calais, w Norwegii, na południowym zachodzie Francji i na Morzu Śródziemnym, z dala od rzeczywistego miejsca lądowania: Normandii. Aby uwiarygodnić swój plan, alianci stworzyli fikcyjną Pierwszą Grupę Armii Stanów Zjednoczonych, w skrócie FUSAG, stacjonującą w południowo - wschodniej Anglii. Dowodził nią prawdziwy generał George Patton, dobrze znany Niemcom z kampanii w Afryce Północnej i na Sycylii. To, co stało się później - lądowanie w Normandii, jest uznawane za jedną z najbardziej nadzwyczajnych akcji militarnych XX wieku, ale historia niemal zapomniała o wyjątkowej kampanii dezinformacyjnej, która umożliwiła desant. Gdyby kampania się nie powiodła lub została ujawniona, skutki byłyby opłakane. Możliwe, że rozmawialibyśmy dziś po niemiecku. Podwójni agenci w genialny sposób oszukali Niemców. 15:50 KORONA KRÓLÓW - ODC 75 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Monika Zięba, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Mateusz Król, Marta Bryła, Paulina Lasota, Andrzej Deskur, Robert Gonera, Sławomir Orzechowski, Wenanty Nosul, Marcin Rogacewicz, Karina Seweryn, Jacek Kopczyński, Piotr Ligienza, Monika Radziwon, Kamil Toliński, Tadeusz Chudecki, Violetta Arlak Odc. 75 Egle boi się tego, co może się stać, jeśli romans królowej wyjdzie na jaw. Na dworze łatwo o plotki. Tymczasem w Warszawie, proces ma się ku końcowi. Stan Ligęzy się pogarsza, błaga Jaśka, by go zabrał do Krakowa. Chce przed śmiercią prosić króla o wybaczenie. Wszystko co zrobił, czynił z myślą o pokucie za wcześniejsze nadużycia. Jasiek obawia się, że Ligęza nie przeżyje drogi. 16:25 SENSACJE XX WIEKU - 24 GODZINY IGORA GUZENKO Cykl dokumentalny, 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Krzysztof Globisz, Jan Peszek, Beata Kawka, Krzysztof Kołbasiuk Wrześniowego wieczoru 1945 roku Igor Guzenko, szyfrant ambasady radzieckiej w Ottawie postanowił zrealizować plan, który obmyślał od dawna. Wyniósł z terenu ambasady tajne raporty, zawierające pseudonimy szpiegów i informacje umożliwiające ich zidentyfikowanie, oraz wyniki szpiegowskich akcji, prowadzonych przez radzieckie siatki wywiadowcze na terenie Kanady. 17:25 HISTORIA POLSKI - TYNNE. TERMOPILE KRESÓW Reportaż, 31 min, Polska, 2021 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Wykonawcy: Adam Sikorski Opowieść o postawie i czynach ppor. Jana Bołbotta, żołnierza 2. plutonu Rejonu Tynne Wieś i jego kolegów, poległych w boju z Rosjanami, w dniach 18 - 21 września 1939 roku. Podstawą opowieści jest relacja dowódcy, kapitana Emila Edmunda Markiewicza, spisana 31 stycznia 1951 roku. Zawiera ona wymianę meldunków i rozkazów z walk, w tym zapis rozmowy z podporucznikiem Bołbottem, świadomym już nieuchronnej śmierci w schronach pod Słuczą. 18:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1863 - zmarł Jakob Grimm, jeden z braci - autorów baśni dla dzieci; 1944 - kolejny dzień Powstania - rozkaz gen "Bora" w sprawie ujawnienia nazw jednostek i nazwisk oficerów; 1946 - pierwszy festiwał filmowy w Cannes; 1961 - zginął Andrzej Munk; 18:05 WOJOWNICY CZASU - ZA KRÓLA SASA, CZYLI ŚWIAT ZAPOMNIANY ODC. 92 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Cykl "Wojownicy czasu" prezentuje historię i tradycję polskich formacji wojskowych. Kolejne odcinki opowiadają o wyjątkowych ludziach, zapomnianych bitwach i przedmiotach. Program jest zrealizowany we współpracy z pasjonatami historii, którzy możliwie wiernie i widowiskowo starają się ją odtworzyć. Gdzieś między wiktorią króla Sobieskiego pod Wiedniem, a czasami króla Stasia i Konstytucji 3 maja zapanowała w naszym kraju epoka, o której chcielibyśmy zapomnieć. Choć na tronie zasiadali królowie z saskiej dynastii Wettynów, przez 66 lat rządów nie zrobili dla swoich poddanych dostatecznie wiele, byśmy dziś zachowali ich we wdzięcznej pamięci, skoro zostało po nich państwo zdegradowane do roli przyczółków interesów mocarstw ościennych... 18:50 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 1 Serial TVP, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewińska, Ilona Łepkowska Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Olaf Lubaszenko, Arkadiusz Janiczek, Adam Ferency, Karolina Bacia, Roman Gancarczyk, Barbara Wypych, Katarzyna Kwiatkowska, Witold Dębicki, Iwona Bielska, Katarzyna Wajda, Sebastian Łach, Dariusz Majchrzak, Krzysztof Kwiatkowski W czerwcową noc 1914 roku, w podwarszawskim Brwinowie przychodzą na świat bliźniaczki Mania i Ania. Podczas porodu umiera ich matka. Stanisław Winny, ojciec nowonarodzonych dziewczynek, nie umie pogodzić się z utratą ukochanej żony. Bracia i rodzice, Bronisława i Antoni, jednoczą swoje siły w obliczu rodzinnej tragedii. Bronia i uboga kuzynka Winnych - Andzia przejmują opiekę nad bliźniaczkami. Kiedy najmłodszy syn Broni, Kajetan dostaje powołanie do rosyjskiego wojska, wiadomo, że wojna jest już nieunikniona. Rodzina Winnych stara się trzymać razem, ale atakujące wojska zmuszają jej część do opuszczenia Brwinowa. Antoni przeprowadza Bronię, Andzię, Stanisława i dziewczynki do leśnej chaty. Gdy wraca do Brwinowa po resztę rodziny, na podwórzu syna pojawiają się trzej uzbrojeni Kozacy. 19:35 FLESZ HISTORII - ODC. 679 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Autor: Piotr Mielech Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 20:00 HISTORIA BRONI - CYWILE NA POLU WALKI. ODC. 10/10 (HISTORY OF WEAPONS) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 21:00 RZYM. OSIEM PRZEŁOMOWYCH DNI - ODC. 2. POWSTANIE SPARTAKUSA (8 DAYS THAT MADE ROME) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Jim Greayer Wielokrotnie nagradzana historyczka, Bettany Hughes, przemierza rzymski świat w tej ośmioczęściowej historii starożytnego Rzymu. W serii widzowie poznają osiem przełomowych dni, które definiują niezwykły sukces Imperium Rzymskiego oraz serię wydarzeń, które ostatecznie zakończyły się upadkiem rzymskiej republiki. odc. 2 - "Spartakus - wróg wewnętrzny". 73 rok p.n.e. Spartakus i grupa gladiatorów uciekają z więzienia. 22:00 JAMES BOND - GOLDFINGER (GOLDFINGER) Film sensacyjny, 105 min, Wielka Brytania, 1964 Reżyseria: Guy Hamilton Aktorzy: Sean Connery, Gert Erobe, Shirley Eaton, Honor Blackman Po "Doktorze No" i "Pozdrowieniach z Moskwy", trzeci film o przygodach agenta 007 Jamesa Bonda. Wyświetlany w 1964 r. w Wielkiej Brytanii pobił tam wszelkie rekordy kasowe, powtarzając tym samym sukces komercyjny swego poprzednika. Wracając po udanej akcji z Karaibów brytyjski superagent zatrzymuje się w Miami. Tam otrzymuje zadanie rozpracowania multimilionera Aurica Goldfingera, podejrzanego o kradzież angielskiego złota. Goldfinger, zagarnąwszy większość prywatnych zasobów szlachetnego kruszcu z całego świata, spędza teraz większość czasu na grze w karty, oszukując swych partnerów. Bond kładzie temu kres, dowiedziawszy się od sekretarki Jill Masterton, jaką metodą posługuje się jej pracodawca. Za swą gadatliwość dziewczyna zostaje okrutnie ukarana: pomalowana przez Goldfingera warstewką farby z dodatkiem prawdziwego złota, które zatyka wszystkie pory. Jill dusi się i umiera. Goldfinger znika, a agent 007 wyrusza za nim w pogoń, ścigając go aż do Europy, do głównej siedziby mieszczącej się w Alpach. Po drodze napotyka siostrę zmarłej Jill - Tilly Masterton, która usiłuje zemścić się na Goldfingerze. Zanim jednak zdoła go zastrzelić, ginie z rąk jego koreańskiego ochroniarza Oddjoba, któremu udaje się schwytać także Bonda. Zamroczony narkotykami Bond zostaje wysłany z powrotem do Ameryki prywatnym samolotem Goldfingera, pilotowanym przez piękną Pussy Galore. Dziewczyna przywozi go na farmę w Kentucky, gdzie Goldfinger prowadzi przygotowania do wielkiego skoku na skarbiec USA - Fort Knox. Mając upodobanie do wyrafinowanych i oryginalnych zbrodni, multimilioner sadysta w swoim planie napadu na fort wyznacza także miejsce Bondowi: przykuty kajdankami do bomby agent 007 ma w odpowiednim momencie zginąć od jej wybuchu. "Goldfinger" to pierwszy z czterech "bondów" nakręconych przez Guy Hamiltona (1922 - 2016), angielskiego reżysera francuskiego pochodzenia, następne to "Diamenty są wieczne", "Żyj i pozwól umrzeć", "Człowiek ze złotym pistoletem". W opinii wielu krytyków "Goldfinger" uchodzi za jeden z lepszych filmów o Jamesie Bondzie, opierający się czasowi, także za sprawą sporej dawki humoru. "Goldfinger" dał początek niezwykłej, jak na tamte czasy, modzie na różnego rodzaju gadżety (zabawki, modele samochodów, lalki, gry planszowe), nawiązujące do postaci i przedmiotów pojawiających się na ekranie. Dzięki temu filmowi do rangi wielkiego przeboju awansowała także tytułowa piosenka w wykonaniu Shirley Bassey. Cała strona dźwiękowa filmu okazała się zresztą bardzo udana, czego dowodem był Oscar za najlepsze dźwiękowe efekty specjalne. 23:55 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCY CIOS Widowisko kameralne, 47 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Ziemowit Pędziwiatr, Cezary Żak, Juliusz Krzysztof Warunek, Zbigniew Paterak, Mirosław Neinert, Andrzej Dopierała, Ryszarda Celińska, Anna Kudulska, Grzegorz Sikora, Anna Dobrowolska, Bolesław Abart, Jerzy Schejbal Wykonawcy: Bogusław Wołoszański "Jesteś śmieciem. Jutro odejdziesz z tego miłego więzienia do obozu koncentracyjnego. Stamtąd pewnie nie wyjdziesz żywy, gdyż Niemcy trzeba czyścić z takich jak ty. Jednak - szef tajnych służb SS Reinhard Heydrich zawiesił głos - w swoim parszywym życiu miałeś szczęście, że spotkałeś von Fritscha." Przerażony Otto Schmidt obiecał odwołać zeznania, wyprzeć się spotkania z oficerem. "Przeciwnie" - zaoponował Heydrich. Oznajmił więźniowi, że ma podtrzymać oskarżenie przeciwko generałowi. "Ależ to był kapitan! Kapitan Fritsch! - wołał zdesperowany Schmidt. Heydrich zdawał się nie słyszeć rozpaczliwych wyjaśnień kryminalisty."Spotkałeś generała von Fritscha! Szantażowałeś go. Dał ci pieniądze. Rozpoznasz go na zdjęciu. Tylko w ten sposób ocalisz życie... ". Wiosną 1936 roku atmosfera zagrożenia w Europie gęstniała. Hitler otwarcie parł do wojny. Jego podwładni z NSDAP i SS gremialnie popierali awanturnicze plany. Za to starzy, cesarscy jeszcze generałowie, tacy jak minister wojny von Blomberg oraz dowódca sił lądowych von Fritsch protestowali. Twierdzili, że Wehrmacht nie jest jeszcze przygotowany do starcia ze światowymi potęgami. Hitler zrozumiał, że musi czym prędzej zastąpić oponentów posłusznymi, przepojonymi narodowosocjalistycznym duchem oficerami. Niestety, obaj antagoniści fuhrera mieli wielki autorytet wśród kadry oficerskiej. Przed usunięciem ze stanowisk należało ich więc oczernić, skompromitować, splugawić. Wodzowi pomagali w tym dziele najbliżsi współpracownicy: Himmler, Heydrich oraz Goering. Zarówno dostojnicy z SS, jak i dowódca lotnictwa, pragnęli osłabić siły lądowe, a może nawet przejąć kontrolę nad tą formacją. Marszałek Blomberg ułatwił przeciwnikom zadanie. Ożenił się ze znacznie od siebie młodszą kobietą rejestrowaną w przeszłości przez policję jako prostytutka. Musiał ustąpić ze stanowiska. Generał pułkownik baron von Fritsch nie miał małżonki lekkich obyczajów, więc oskarżono go o homoseksualizm na podstawie zeznań kryminalisty. Choć sąd oficerski odrzucił zarzuty, generał nie doczekał się pełnej rehabilitacji. Wyruszył na wojnę jako dowódca pułku artylerii i zginął pod Warszawą. Fałszywy świadek Otto Schmidt, wbrew obietnicom Heydricha, został zastrzelony. Zaś ani Himmler, ani Goering, choć dobrze wykonali brudną robotę, nie odebrali wymarzonej nagrody - nie podporządkowali sobie armii. Żaden z akolitów Adolfa nie miał prawa wyrosnąć zbyt wysoko. 01:00 VI BRYGADA PANI KOMENDANT Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Królikowski Scenariusz: Wojciech Królikowski Zdjęcia: Sławomir Chudowski W dwudziestoleciu międzywojennym, w Warszawie, pewna dzielna kobieta postanowiła rzucić wyzwanie środowiskom przestępczym. Kim była niewysoka brunetka, która zdecydowanie, z pełną determinacją, zwalczała prostytucję, handel dziećmi, stręczycielstwo? W jaki sposób od zera stworzyła formację, o której z podziwem pisano w europejskiej prasie? Jaką tajemnicę skrywała? Kobieta, której całe życie, praca, były ściśle związane z odradzającym się państwem polskim, a korzenie sięgają starożytnej Grecji? Czego mogłaby dokonać gdyby nie wojna? Film dokumentalny poświęcony postaci Stanisławy Paleolog, która od 1935 r. kierowała nowo utworzonym Referatem Policji Kobiecej w Centralnej Służbie Śledczej. Do niej też należało organizowanie szkoleń dla kandydatek do policji kobiecej oraz inspekcja poszczególnych jej komórek. Nadzorowała utworzoną w 1935 r. przez gen. J. K. Zamorskiego kobiecą policję mundurową. Poszukiwała też optymalnych rozwiązań w pracy policyjnej i utrzymywała kontakty z policjantkami z innych państw. Szczególnie bliskie, przyjacielskie stosunki łączyły ją z funkcjonariuszkami angielskimi. Kierowana przez nią policja kobieca cieszyła się uznaniem w całej Europie, a Palelog sama też pisała o zadaniach realizowanych przez swoje podkomendne i ich sukcesach. Zabiegała o prestiż i wizerunek medialny kierowanej przez siebie formacji. Prostytucja była dla niej przede wszystkim problemem społecznym, a jej źródła widziała w niskim poziomie kultury i upadku moralności. W listopadzie 1938 r. reprezentowała polskie policjantki na paryskim kongresie, poświęconym walce z handlem kobietami i wygłosiła referat poświęcony dorobkowi polskiej policji kobiecej i sprawie resocjalizacji prostytutek oraz dziewcząt zagrożonych demoralizacją. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WARTOŚĆ DODANA. ODC. 326 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - U - BOOT CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1993 Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Druga część audycji dotyczącej działań niemieckiej floty podwodnej w czasie I wojny światowej. Dowiadujemy się, jakie wnioski Niemcy wyciągnęły z przegranej i jaką miały koncepcję działań morskich wobec Wielkiej Brytanii w nowej wojnie. Zwycięstwo niemieckich okrętów podwodnych tzw. u - bootów oznaczałoby przerwanie linii żeglugowych do Wielkiej Brytanii, która pozbawiona surowców, paliwa i broni z USA i kolonii musiałaby skapitulować. U - booty mogły zmienić losy II wojny światowej. W audycji przedstawiono wnętrze niemieckiego okrętu podwodnego (ekspozycja w Deutscheus Museum w Monachium) oraz materiały archiwalne z czasów II wojny światowej.