TVP Dokument Sobota, 28.09.2024 05:30 DZIKA POLSKA - ŻERUJ Z MARCINEM (23) Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Tematem tego wydania "Dzikiej Polski" będzie m. in. dokarmianie dzikich zwierząt. Miejscem najlepiej nadającym się do realizacji tego tematu jest oczywiście śródleśna chata Marcina Kostrzyńskiego, w okolicach Górzna. Marcin od wielu lat dokarmia zimą leśne zwierzęta. Jego stołówka ma swoich stałych bywalców: dziki, jelenie, sikory, które czują się na podwórku Marcina bezpiecznie. Marcin jest bardzo pomysłowym restauratorem, ciągle wymyśla nowe udoskonalone karmiki, rynienki itp. Razem z Tomkiem Kłosowskim opowiedzą o menu leśnych zwierząt i o tym, jak należy dokarmiać zwierzęta, aby nie zrobić im krzywdy. Zaprezentujemy również najnowsze wynalazki Marcina. 06:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 5 W STAROPOLSKIEJ ZAGRODZIE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Gdzie dawniej przechowywano żywność, gdy jeszcze nie było lodówek? Dlaczego stawiano tajemniczą i wysoką konstrukcję na czterech palach obok domu? Jaka potrawa jest naprawdę rdzennie polska? Na te pytania odpowiada Radosław Kotarski, który tym razem odkrywa tajemnice dawnego gospodarstwa wiejskiego. Wciela się w rolę rolnika, sprawdza jak wyrabiano sery i próbuje ustalić, jakie zwierzęta hodowano w staropolskiej zagrodzie. 06:35 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 3 PUNKT KRYTYCZNY (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 3. BOILING POINT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 3 - "Punkt krytyczny". W parku Narodowym Południowa Luangwa październik to apogeum pory suchej. W ciągu dnia temperatura osiąga palące 45 stopni Celsjusza. W ten morderczy upał wkracza pewna lwica. Za nią podążają trzej mali bracia trzej przyszli królowie. Zostaną nimi, jeśli przeżyją pierwszy, krytyczny rok. Jak wszystkie lwice, ich matka Ava ukrywa swoje młode przed światem. Od ich narodzin trzyma się z dala od stada. Przez pierwsze 10 dni życia lwiątka nie widziały i nie chodziły. Teraz szybko rosną i zaczynają się wypuszczać poza kryjówkę. Mają coraz mocniejsze struny głosowe i potrafią już wydawać różne dźwięki. Lwy i tygrysy to jedyne duże koty, które ryczą. Ten odgłos jest głośniejszy niż młot pneumatyczny. Dorosłe samce ryczą, by obwieścić swoją obecność i onieśmielić rywali. 07:35 NIEPOSKROMIONE WIELKIE JEZIORA - ODC. 3 CUDA I TAJEMNICE NATURY (GREAT LAKES UNTAMED / DIE GROEN SEEN EP. 3 MARVELS AND MYSTERIES) Cykl dokumentalny, 49 min, Kanada/Niemcy, 2022 Reżyseria: Ted Oakes, Jeff Morales, Nicholas De Pencier Cuda i tajemnice natury. Pierwszy promyk wiosny rozświetla wody Wielkich Jezior Ameryki Północnej. Kiedy ziemia zrzuca okowy lodu, uwalniając wody z topniejących śniegów, wyłania się świat naturalnych cudów. Skały świecą jak rozżarzony węgiel. Olbrzymy o kostnym pancerzu, z głębin ruszają w górę rzek. Mali łowcy atakują w powietrzu, a wielkie ssaki szukają posiłku w lodzie. Zmiana pory roku wspomaga ewolucję. Zwierzęta muszą przystosować się, by optymalnie wykorzystać nowe możliwości. Od 10 tysięcy lat Wielkie Jeziora są świadkami nadejścia wiosny - pory najwspanialszych cudów i tajemnic natury. Marzec. W krainie Wielkich Jezior rozpoczęła się wczesna odwilż. Temperatura poszybowała w górę z minusowej do plus 20 stopni Celsjusza. Na Jeziorze Górnym topnieje pokrywa lodowa. Gdy ogromna powierzchnia lodu zaczyna pękać i rozpadać się, silne wiatry z północy spychają dryfujące kry ku południowemu wybrzeżu. Lodowe tsunami wdziera się na ląd z ogromną siłą. Napierając, pogłębia dno. Zgarnia po drodze wszystko, by ostatecznie wydostać się na brzeg. Co roku wiosną nanosi dziwne odłamki skał z północy, które przed tysiącami lat przybyły wraz z lodowcem. 08:35 NAJWIĘKSZA PLATFORMA WYDOBYWCZA (COLOSSAL 2. BUILDING THE BIGGEST OIL MOBIL PLATFORM) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Selma Schnabel Film dokumentalny o ogromnym przedsięwzięciu technologicznym. Obejmujący cztery pola naftowe (Cravo, Lirio, Orquidea i Violeta), CLOV jest czwartym węzłem produkcyjnym służącym wydobyciu ropy naftowej. Położony na Oceanie Atlantyckim u wybrzeży Angoli. Projekt powstał we Francji, ale wymagał sprzętu wyprodukowanego w Korei Południowej, Chinach i Norwegii, aby przetrwać pod głębokimi wodami. To przyszłość wydobycia ropy naftowej, ponieważ można w ten sposób pozyskiwać ropę z kilkudziesięciu odwiertów jednocześnie, a następnie ją rafinować i przechowywać. A kiedy te pola zostaną wyczerpane, można się przenieść do nowych lokalizacji. 09:35 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 5. ISLANDIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 5 - LAND OF FIRE AND ICE - ICELAND, RAW NATURE) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Położona na północnym Atlantyku, między Grenlandią a Norwegią, Islandia jest wulkaniczną wyspą o wspaniałej, surowej przyrodzie, unikalną w skali świata. Dlaczego ludzie zdecydowali się skolonizować Islandię? To odległa, zimna wyspa, targana nieustannymi wiatrami i działaniem sił natury, które są burzliwe i często przerażające. To ogrom niezwykłych krajobrazów, jakby wyrzeźbionych przez brutalnego olbrzyma. Majestatyczne pejzaże Islandii są wynikiem intensywnej działalności wulkanicznej. Na wyspie znajduje się prawie 100 aktywnych wulkanów. Islandzka ziemia to w dużej mierze lawa, żużel i popioły. To raj dla wulkanologów, ale piekło dla rolników. Dawna Islandia była żyzna i zalesiona. Największą z plag wyspy pozostaje erozja. Islandczycy wiedzą, że ich wyjątkowa przyroda jest cennym darem, dlatego starają się nie eksploatować nadmiernie jej zasobów. Islandia jest klejnotem natury, który ludzie powinni chronić za wszelką cenę. 10:35 GRABARZE Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1950 Reżyseria: Marta Marczak, Karol Marczak Scenariusz: Marta Marczak Film przyrodniczy prezentujący zagadnienia z życia owadów, z rzędu chrząszczy, zwanych grabarzami. Ludzie przywykli traktować owady jako szkodniki, lecz twórcy zwracają uwagę na pożyteczną rolę grabarzy w środowisku naturalnym. Wyposażone w czułki, mocne żuwaczki, owłosione odnóża oraz dwie pary skrzydeł żerują i wychowują potomstwo na drobnej padlinie, która rozkładając się zanieczyszczałaby powietrze. Odór rozkładającej się padliny, na przykład myszy, czy kreta potrafią wyczuć z dużej odległości. Grabarze używając swoich mocnych odnóży instynktownie zakopują zwłoki w celu ochronnym przed zbyt szybkim wysychaniem zwłok na wietrze i słońcu. Rozkład padliny trwa około dwóch tygodni, a grabarze dzięki temu zapewniają przyszłość swojemu potomstwu. W zdjęciach wykorzystano duże zbliżenia makro ukazujące rozwój gąsienic poczwarek młodych chrząszczy. 10:45 ZWIERZĘTA NASZYCH LASÓW Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1963 Reżyseria: Włodzimierz Puchalski Film ukazuje mieszkańców naszych lasów w ich naturalnym środowisku. Las przedstawiony jest w okresie wczesnej wiosny. Obserwujemy zachowanie się żurawia, ziarnojada, dudka, puchacza i innych ptaków podczas karmienia piskląt. Oglądamy również innych mieszkańców lasu, jak wiewiórki, jeże, węże, wilki, niedźwiedzie i żubry. Dodatkową atrakcję filmu stanowią cierpliwie podpatrywane i z bliska ukazane scenki z życia zwierząt. 11:15 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 11 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Trzeci sezon prowadzonego przez Stephana Thomsona cyklu dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. W jedenastym odcinku trzeciej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą podróż śladami polskiego dziedzictwa na historycznych terenach Besarabii, gdzie obecnie leży zamieszkała przez ponad 3 i pół miliona ludzi Republika Mołdawii. Dowiemy się jaką rolę odegrała Mołdawia w historii Polski i jakie są początki relacji między naszymi narodami. Zaczniemy od twierdzy Soroki, tak ważnej dla Mołdawian że umieścili ją nawet na swoich banknotach i dowodach osobistych. Twierdza ta okazała się również niezmiernie ważna dla Polaków broniących tamtych terenów. W odcinku odwiedzimy także miejsce wojny polsko - tureckiej oraz dowiemy się jak zginął nasz wybitny Hetman Stanisław Żółkiewski. Stefan Tompson wybierze się także w podróż do Bielc - miasta, w którym znajduje się obecnie największe skupisko Polaków w Mołdawii. Dowiemy się także jaka inna miejscowość związana z polską historią, leżąca na obecnym terenie republiki Mołdawii, nazywana była "małą Warszawą". 11:50 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - HOPPER. AMERYKAŃSKA LOVE STORY (HOPPER, AN AMERICAN LOVE STORY / HOPPER AN AMERICAN DREAM) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Seria dokumentalna. To spotkanie z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym twórcy i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi i rodziną, przy pomocy prywatnych listów rzucając światło na jego prywatne życie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w najbardziej renomowanych muzeach i galeriach na świecie. M. in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. Odcinek 25. Hopper. Amerykańska love story. Był on jednym z największych amerykańskich artystów XX - ego wieku. Przedstawicielem swoich czasów i pokolenia. Malując postacie, pojedyncze i w interakcjach z innymi, Hopper pokazywał całe swoje życie. W tych obrazach można bez końca odkrywać nowe treści i historie, uczucia i wrażenia. Hopper dostrzegał samotność człowieka i na nią reagował. Był odludkiem. Pracując, całymi dniami nie odzywał się do żony. Podczas studiów w Nowym Jorku Hopper uczył się pod kierunkiem Williama Merritta Chase’a i Roberta Henri’ego. Zaczął karierę jako ilustrator. 12:55 TACY BYLIŚMY - TACY BYLIŚMY /1/ DZIEŃ KOBIET Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Sentymentalny cykl dokumentalno - rozrywkowy, który stanowi niezwykłą i barwną podróż w czasie do lat 70. i 80. ubiegłego stulecia. Przypominamy, jak wyglądało wówczas życie i jacy wtedy byliśmy. Odc. 1. Nawet jeśli jest prawdą, że mężczyźni rządzą światem, to na pewno kobiety rządzą mężczyznami. Z okazji Dnia Kobiet, sentymentalna podróż do lat dawno minionych, w których życie nie wyglądało tak jak teraz. Jak kilkadziesiąt lat temu świętowano Dzień Kobiet? Jak wyglądało życie codzienne, domowe i zawodowe pań? Czy panowie obawiali się coraz większego uczestnictwa swoich towarzyszek w życiu społecznym i zawodowym? Jacy wtedy byliśmy? Odpowiedzi na te i inne pytania w tym odcinku programu. 13:25 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 6 SEZON I - CZERWONY DWÓR I WILLA ATMA Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jakub Baryga Scenariusz: Jakub Baryga Zdjęcia: Łukasz Rogowski, Aleksander Macierzyński, Adam Sienkiewicz Prowadzący: Sebastian Karpiel - Bułecka Lektor: Sebastian Karpiel - Bułecka Czerwony Dwór, który odwiedza Sebastian, początkowo nosił nazwę Władysławka, od imienia męża fundatorki willi - Oktawii Lewandowskiej. Widać tu charakterystyczne bogate zdobienia, otwarty dach, a we wnętrzu duże i jasne pomieszczenia. Twórca budynku, Wojciech Roj, był bliskim współpracownikiem "ojca stylu zakopiańskiego", czyli Stanisława Witkiewicza. Czerwony Dwór jest większy, bardziej przestronny, niż Willa Koliba (pierwszy budynek w stylu zakopiańskim). Ma wystawne wyposażenie i mnóstwo misternych zdobień, wykonanych przez najlepszych snycerzy w regionie. Dwór gościł najznamienitszych przedstawicieli polskiej kultury - Zofię Nałkowska, braci Malczewskich czy Karola Szymanowskiego. I to właśnie nazwisko polskiego kompozytora, osiadłego na Podhalu łączy Czerwony Dwór ze stojącą kilkanaście metrów obok Willą Atmą, czyli mieszkaniem Szymanowskiego. Oprócz muzyki wspólnym mianownikiem dla obu willi były charakterystyczne dla stylu witkiewiczowskiego kafle na piecach kaflowych w góralskich chałupach. O metodzie wypalania i szczególnym wzorze na kaflach opowiada ceramik - Wiktor Polak. 13:50 ŁUSKOWCE. NIEZWYKŁE I POŻĄDANE (PANGOLINS THE WORLD’S MOST WANTED ANIMAL) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Victoria Bromley Zdjęcia: Sue Gibson, Graham Macfarlanc Lektor: Krystyna Czubówna Film dokumentalny BBC Studios o łuskowcach, które charakteryzują się dachówkowato ułożonymi łuskami pokrywającymi ich ciało oraz bardzo długim językiem do zdobywania pożywienia, którym są owady. To najbardziej zagrożone zwierzęta, o których mało wiemy. Są jedynymi na świecie łuskowatymi ssakami, których sprzedaż staje się większa niż nosorożców, słoni i tygrysów łącznie. W efekcie tego są na krawędzi wymarcia. Poznamy ratującą je Marię Diekmann oraz jej przyjaciółkę, osieroconą samiczkę łuskowca o imieniu Honey Bun. Wiele gatunków łuskowców jest zagrożonych, szczególnie w wyniku odławiania ich w celu zdobycia jadalnego mięsa oraz łusek, mających zastosowanie w medycynie ludowej. Łuskowce mają niewiele naturalnych wrogów: jedynie potężny drapieżnik, jak tygrys czy lampart może zabić zwierzę, kiedy to w obliczu zagrożenia zwinie się w kulę, chowając pod łuskami odsłonięte części ciała. Zwierzęta te potrafią być towarzyskie. 14:55 JEZIORA Z SIMONEM REEVEM - CZĘŚĆ 1. (THE LAKES WITH SIMON REEVE) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Sam Bagnall Trzyczęściowy film dokumentalny. Od pracowników łodzi podwodnych po farmerów górskich, Simon Reeve spotyka mieszkańców Cumbrii, odkrywając nowe spojrzenie na ten wspaniały zakątek Wielkiej Brytanii. Kraina Jezior to największy park narodowy w Anglii. Rozsławiony przez poetę Williama Wordswortha, jego surowe piękno zajmuje wyjątkowe miejsce w brytyjskim życiu. Ale jest to również sedno wielu kluczowych problemów, przed którymi stoi świat od rozwoju po zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne. Simon Reeve spotyka najbardziej fascynujące postacie z Krainy Jezior, dowiaduje się o zagrożeniach dla jej delikatnej przyrody i odwiedza niektóre ze spektakularnych i kontrowersyjnych projektów energetycznych znajdujących się w jej granicach. 16:00 GENIALNA WSPÓŁCZESNOŚĆ - ODC. 3 WIRTUALNY ASYSTENT (THE SECRET GENIUS OF MODERN LIFE EP. 3 VIRTUAL ASSISTANT) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: James Howard Seria dokumentalna BBC. Niezwykłe sekrety gadżetów, których obecność w naszym życiu uważamy za oczywistą. Jak szybkie tempo zmian technologicznych sprawiło, że rzeczy niedawno uważane za "science fiction" stały się przedmiotami codziennego użytku. Zaledwie 20 lat temu życie, które prowadzimy dzisiaj, wydawałoby się jak fabuła powieści fantastyczno - naukowej. Małe urządzenie komunikacyjne w każdej kieszeni? Leki z modyfikowanego DNA? Samochody, które podłączasz do prądu w domu? A teraz traktujemy to wszystko jako coś oczywistego a innowacje nie zwalniają tempa. Każdy odcinek przedstawia jeden prosty przedmiot codziennego użytku, od kart bankowych po buty sportowe, i ujawnia ukryte historie, niezwykłe zbiegi okoliczności i niezwykłą naukę, która się za nimi kryje. 17:00 SIMON REEVE W AMERYCE POŁUDNIOWEJ - ODC. 4 BOLIWIA I PARAGWAJ (SOUTH AMERICA WITH SIMON REEVE EPISODE 4: BOLIVIA TO PARAGUAY) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Chris Mitchell Seria BBC (5 odcinków). Znany dobrze publiczności podróżnik Simon Reeve odkrywa najciekawsze miejsca Ameryki Południowej. Podróżuje od dżungli Gujany po zamarznięte pustkowia Ziemi Ognistej, eksplorując jeden z najbardziej tajemniczych i ekstremalnych kontynentów na ziemi. Spotyka rdzennych mieszkańców Boliwii i Brazylii, odwiedzając po drodze zarówno miasta, jak i pustynie. Od Rio de Janeiro, przez La Paz, po epicką dzikość Patagonii, Simon zachwyca się niezwykłymi kontrastami tego kolorowego kontynentu. 18:10 MAURICE BEJART, DUSZA TAŃCA (MAURICE BEJART, THE SOUL OF DANCE / MAURICE BEJART, L'AME DE LA DANSE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Jean De Garrigues, Henri De Gerlache Film dokumentalny, którego bohaterem będzie Maurice Bejart - jeden z najsłynniejszych twórców XX wieku. Maurice Bejart odsłaniał swoją duszę w sali prób - tam, gdzie narodziły się jego choreografie. Przyszedł na świat 1 stycznia 1927 roku jako najstarsze z trojga dzieci. Zaczął tańczyć we wczesnym dzieciństwie ze względów zdrowotnych. Legendarny tancerz i choreograf. Historia jego życia od dziecka wychowanego na przedmieściach Marsylii po choreografa występującego pod koniec życia na największych scenach świata. To on dał tańcowi możliwość wejścia w nową erę i dotarcia do szerokiej publiczności. Bejart na zawsze odcisnął piętno na duszy tańca. Historię opowiedziała Alexandra Vandernoot, córka Duki Sifnios, tancerki Bejarta. Prawdę o pisarzu, reżyserze, tancerzu, choreografie O wszystkim, czym był Bejart. Pod koniec 2007 roku prochy choreografa zostają rozsypane na Morzu Północnym, u wybrzeży Ostendy, zgodnie z jego ostatnią wolą. Film ten opisuje wyjątkowe losy tego wybitnego artysty poprzez rzadkie archiwa, świadectwa jego bliskich, krewnych i współczesnych choreografów, którzy pozostali pod głębokim wpływem jego twórczości. 19:10 PIERRE CARDIN - PAZUR NOWOCZESNOŚCI (PIERRE CARDIN. A FIGURE OF MODERNITY / PIERRE CARDIN - LA GRIFFE DE LA MODERNIT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Isabelle Szumny Scenariusz: Sophie Kurkdjian Filmowa, dokumentalna historia życia Pierre'a Cardina. To opowieść o jednym z najbardziej kontrowersyjnych francuskich projektantów mody, który od nieszczęśliwego dziecka, później jako włoski uchodźca, doszedł swoją ciężką pracą do wyjątkowego artystycznego i ekonomicznego sukcesu. To historia człowieka, który siłą swojego talentu zbudował imperium, wstrząsając skodyfikowanym światem Haute Couture, aby przejść przez niesamowite zmiany ostatnich 70 lat naszej historii. Był znany z awangardowego stylu, preferował geometryczne kształty i motywy. Jego imię i nazwisko stało się marką dla setek produktów. Ale Pierre Cardin to także tajemniczy mężczyzna, który mimo wspaniałych przyjaźni i namiętnych romansów zawsze był niezwykle dyskretny w swoim życiu prywatnym. Był uznawany za najstarszego żyjącego projektanta mody, a zarazem najdłużej pracującego w zawodzie. Do końca życia rysował, tworzył, wymyślał, myśląc o jedynej rzeczy, która go interesowała: o przyszłości. Cardin zbudował imperium siłą woli i talentu. W latach 90 - tych był jednym z pięciu najbardziej znanych Francuzów na świecie. Po raz pierwszy całe jego życie zobaczymy w tym dokumencie pełnym archiwaliów, niepublikowanych obrazów i chińskich rysunków, których jest autorem. A to wszystko zaczerpnięte ze świata wielkiego projektanta mody. Zmarł 29 grudnia 2020. 20:15 ABSOLUTNI AMATORZY (A BUNCH OF AMATEURS) Film dokumentalny, 95 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Kim Hopkins Film jest dokumentalną odsłoną dobrze znanych brytyjskich feel - good - movies, gdzie grupa bohaterów robi wszystko by uratować ukochane przez siebie miejsce. Przywodzi na myśl filmowe komediodramaty Kena Loacha, będąc zarazem pięknym hołdem dla miłości do kina. Bradford Movie Makers to najstarszy i jeden z ostatnich amatorskich klubów filmowych na świecie, założony w 1932 roku, kiedy złota era Hollywood inspirowała powstanie podobnych inicjatyw w różnych zakątkach globu. Klub przyciąga fanów kina w różnym wieku, głównie mężczyzn. Spotykają się w każdy poniedziałek w podupadłym, ozdobionym graffiti klubie, aby wspólnie obejrzeć film. Dodatkowo planują projekty, w których łączą swoje talenty i pasję do majsterkowania. Prezentują je skromnej publiczności w chylącym się ku upadkowi budynku. Właściciel od pięciu lat nie żąda czynszu, a oni nie mają funduszy na koncie. Wydaje się, że są reprezentantami wymierającego gatunku pasjonatów, niektórzy zresztą wyglądają, jakby pochodzili z minionej epoki. Łączy ich wspólnota, życzliwość i pasja, mimo że pojawiają się między nimi napięcia i zazdrość. Kiedy pojawia się epidemia COVID - 19 i klub musi zostać zamknięty, okazuje się, jak wielką wartością jest grupa kinofilskich zapaleńców, dla których amatorski klub filmowy staje się całym światem i antidotum na bezosobową erę cyfrową. 2022 Sheffield Award: Audience Award 22:00 GROBOWIEC SZEKSPIRA (SHAKESPEARE’S TOMB) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Sophie Elwin Harris Film dokumentalny. Próba rozwiązania dziwnych tajemnic związanych z pochówkiem Williama Szekspira. Spotykamy historyków Cambridge Helen Castor i jej zespół archeologów. W parafialnym kościele w środkowej Anglii znajduje się grób największego angielskiego dramaturga. Jedyny wyryty na nim napis to klątwa. Nietypowy grobowiec Williama Szekspira od lat jest tematem plotek i legend. Wielokrotnie postulowano, by otworzyć ten grób. Jednak Kościół nigdy nie pozwolił zbezcześcić pogrzebanych szczątków. Teraz dzięki najnowszym technikom archeologicznym możemy bez otwierania grobu zajrzeć do jego wnętrza. Dziwne tajemnice i miejskie legendy otaczające miejsce ostatniego spoczynku Szekspira są równie intrygujące i ciekawe jak każda z jego sztuk. Czy, jak głosi legenda, został pochowany na stojąco, zamiast leżeć? Dlaczego jego grób jest podejrzanie krótki? Czy jego czaszka została skradziona przez złodziei grobów? I dlaczego na jego nagrobku widnieje mroczne, tajemnicze ostrzeżenie? Dzięki niesamowitemu nieinwazyjnemu skanowaniu 3D oraz drobiazgowym badaniom i analizom, może uda się odkryć prawdę o tym zagadkowym pochówku, czy też tajemnice grobowca Szekspira zostaną pogrzebane na zawsze? Czterysta lat po śmierci Szekspira w końcu mamy szansę zajrzeć do jego grobu i oddzielić fakty od ludowych podań. Szekspir nie zostawił po sobie dzienników i nikt mu współczesny nie napisał jego biografii, ale wiemy, że wrócił do Stratford, gdzie zmarł w wieku zaledwie pięćdziesięciu dwóch lat. Reszta tajemnic Szekspira spoczywa z nim w tutejszym kościele Świętej Trójcy. Dzięki Szekspirowi jest to jeden z najczęściej odwiedzanych brytyjskich kościołów. Co roku ćwierć miliona turystów podchodzi do słynnego grobu autora "Hamleta". 23:00 STOLARZ Film dokumentalny, 13 min, Polska, 1976 Reżyseria: Wojciech Wiszniewski Zdjęcia: Ryszard Jaworski Muzyka: Janusz Hajdun Urodził się w 1905 roku na warszawskiej Pradze. Ojca stracił w 1906, a rok później matkę. Jako dziecko trafił do tartaku i stąd wzięła się jego miłość do drewna, która zdecydowała o jego przyszłości. Wybrał zawód stolarza. Bohater wymienia najważniejsze fakty ze swego życia. Podaje imiona bliskich i znajomych, nazwiska mistrzów, istotne daty, adresy warsztatów, w których pracował i mieszkań, które zajmował, zwłaszcza zaś szczegóły z życia zawodowego. Podczas służby w 7. pułku ułanów robił stojaki na broń, w czasie okupacji wyrabiał przeróżne sprzęty ze skrytkami, a także szafy trzydrzwiowe, w czasie powstania warszawskiego - trumny i krzyże dla poległych powstańców. Po wojnie na skrytki już nie było popytu, wyrabiał więc stoły, krzesła i szafy. W 1953 roku musiał jako prywatna inicjatywa zamknąć swój zakład. Został nocnym stróżem. W październiku 1956 roku powrócił do fachu, by robić meble miękkie, wyściełane. Od grudnia 1970 zaczął wyrabiać szafki korytarzowe do bloków dla ludności w Warszawie. Wiszniewski pokazuje swego bohatera na dużych zbliżeniach, podczas pracy. W jego lakoniczną opowieść, snutą specyficznym językiem, a głosem Jana Himilsbacha, po mistrzowsku wplata niewymagające żadnego komentarza dokumentalne sekwencje, które ilustrują etapy życia stolarza, a jednocześnie składają się na obraz historii naszego kraju. Kończy zaś całość w sposób zaskakujący, co zresztą jest charakterystyczne dla tego reżysera. Oto okazuje się, że opowieść ta jest rodzajem podania o mieszkanie. Siedemdziesięcioletni stolarz fachowiec wraz z żoną i dwoma dorosłymi synami zajmuje bowiem lokal o powierzchni 12 metrów kwadratowych. Ów człowiek, który uczciwie pracował niemal całe życie, nie może zrozumieć dlaczego tak się dzieje. I to w mieście pełnym nowych bloków. 23:15 UWAGA, CHULIGANI! Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1955 Reżyseria: Edward Skórzewski, Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman, Edward Skórzewski Zdjęcia: Antoni Staśkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi Wykonawcy: Andrzej Łapicki Film ukazuje plagę rozrastającego się chuligaństwa w Warszawie. Obrazem tym zadebiutowali w 1955 roku dwaj absolwenci moskiewskiej szkoły WGIK Jerzy Hoffman i Edward Skórzewski, dając początek tzw. ''czarnej serii'' społecznych dokumentów. 23:40 CZEŚĆ SI (HI, AI) Film dokumentalny, 85 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Isa Willinger W filmie poznajemy robota, którego ciało do złudzenia przypomina bardzo atrakcyjną kobietę, poszerzającą wciąż swoje horyzonty i prowadzącą długie rozmowy z jej ludzkim przewodnikiem. W rodzinie jednego z naukowców "wychowywany" jest inny robot, który okaże się ulubieńcem... seniorki rodu. 01:15 PERKUSISTA Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2004 Reżyseria: Grzegorz Sadurski Scenariusz: Grzegorz Sadurski Zdjęcia: Alexander Pavlowić Dom Opieki Społecznej w Rzadkowie - duży, biały budynek malowniczo położony pod lasem, wśród zielonych łąk i pól. Jednym z pensjonariuszy opiekuńczego zakładu jest 19 - letni Robert Wasiak. Niewysoki chłopak z bujną czupryną i w okularach, tryskający energią i optymizmem od razu wzbudza sympatię i zaufanie. "Mały", jak go nazywają terapeuci i koledzy, nie mówi. Potrafi jedynie wydawać nieartykułowane dźwięki, w które trzeba się bardzo uważnie wsłuchiwać, by wydobyć z nich sens. Ale chłopak ma znakomity słuch. Gra na perkusji w zespole Na Górze, działającym przy domu opieki. To jego wielka życiowa pasja. Jest samoukiem. Zgłębił tę trudną sztukę, podpatrując i naśladując innych perkusistów. Grupę rockową Na Górze tworzą trzej terapeuci i czterech podopiecznych z zakładu. Muzycy jeżdżą po kraju z występami, grają w małych klubach, domach kultury. Kamera towarzyszy im, gdy przygotowują się do koncertu w Pile, w nowym klubie. "Mały" jest bardzo podekscytowany występem, zresztą wszystkim się udziela jego niekłamany optymizm. Zaprasza na koncert sympatyczną kucharkę z zakładu, Olę, która obiecuje, że przyjdzie na pewno. Przy aplauzie zebranych gości zespół gra słynny utwór Rolling Stonesów "Satisfaction". Na zakończenie udanego koncertu muzyków czeka pieczenie kiełbasek przy ognisku, wśród znajomych i przyjaciół. "Mały" ma jeszcze jeden ważny powód do radości. Właśnie spotka się z matką, której nie widział dziesięć lat. Jego ojciec nie żyje, zmarł mając 33 lata. Matka - bezrobotna, biedna i samotna kobieta - długo czekała, by zobaczyć się z synem. Spotkanie przebiega w wyjątkowo ciepłej i wzruszającej atmosferze. 01:45 WYCINANKI PANA N. Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2002 Reżyseria: Tomasz Orlicz Scenariusz: Tomasz Orlicz, Wojciech Todorow Zdjęcia: Wojciech Todorow Tematem filmu jest szeroko rozumiana cenzura, a narratorem i przewodnikiem tej opowieści jest nieistniejący Pan N. - ograniczony, choć niepozbawiony poczucia humoru dygnitarz - cenzor. Jego monolog wewnętrzny nadaje całemu filmowi określony bieg, a także "uwiarygodnia" wypowiedzi twórców, krytyków i ówczesnych urzędników. W dokumencie o wolności artystycznej i jej ograniczaniu wypowiadają się niemal wszyscy wybitni reżyserzy, scenarzyści i krytycy powojennego 50 - lecia. Słuchamy Czesława Miłosza, Jerzego Stefana Stawińskiego, Janusza Morgensterna, Marii Kaniewskiej, Kazimierza Kutza, Janusza Głowackiego, Feliksa Falka, Wojciecha Marczewskiego, Marka Piwowskiego, Janusza Kijowskiego, Wiesława Saniewskiego, Marka Ryszarda Grońskiego i Krzysztofa Zanussiego. Nie zabrakło i recenzentów: Krzysztofa Teodora Toeplitza i Zdzisława Pietrasika. Twórcy opowiadają o swoich kłopotach i walkach o kształt i formę swoich dzieł z szefami resortów, ministrami, politycznymi dygnitarzami, kolaudantami i cenzurą. Na ponad 1300 wyprodukowanych od 1946 roku filmów pełno - i średniometrażowych blisko 300 miało kłopoty. Niektóre pozycje przeleżały na półkach po kilkanaście lat, w innych ingerencje cenzorskie były tak wielkie, że dzieła zatraciły całkowicie swój pierwotny charakter ("Robinson warszawski" przekształcony w "Miasto nieujarzmione"), jeszcze inne w ogóle nie zostały dopuszczone do produkcji lub ich produkcję wstrzymano ("Przedwiośnie" Andrzeja Wajdy lub "Wierna rzeka" Lenartowicza). Aby niektóre filmy mogły powstać, wykorzystywano sprzyjające momenty polityczne ("Eroica"), o inne zaś toczono zawzięte boje. Szczytem ingerencji cenzorskiej było zaś żądanie podczas kolaudacji "Przesłuchania" zniszczenia wszystkich kopii tego dzieła. Jednak nie tylko przeszłość polskiej kinematografii jest tematem tego dokumentu. Twórców interesuje także jej teraźniejszość. Zauważają, że znikł, co prawda, dyktat działaczy politycznych i urząd na Mysiej, zaczął się natomiast dyktat producenta i widza. Chcąc zaistnieć w świecie filmu, należy tworzyć takie obrazy, jakich domaga się publiczność. Najważniejsze stały się pieniądze i układy, nie zawsze jasne są motywy sponsoringu. Dokąd to doprowadzi? Prawdopodobnie do zejścia pozycji ambitnych do nurtu kina offowego i kręcenia większej liczby filmów niskobudżetowych. Jak mówi na koniec jeden z twórców, "wybiliśmy się na wolność, a najlepsze filmy zrobiliśmy w okresie cenzorskim i już takich nie zrobimy"... 02:50 KARTOTEKA ROZRZUCONA. PRÓBY Spektakl teatralny, 76 min, Polska, 1992 Autor: Elżbieta Sitek Reżyseria: Tadeusz Różewicz Scenariusz: Elżbieta Sitek Aktorzy: Tadeusz Różewicz, Igor Przegrodzki, Ewa Skibińska, Cezary Kussyk, Jerzy Skupnik, Tadeusz Lulek, Henryk Niebudek, Elżbieta Czaplińska, Wojciech Ziemiański, Mirosława Lombrado Tadeusz Różewicz w 1992 roku przystąpił do otwartych prób "Kartoteki" w Teatrze Polskim we Wrocławiu. Autor zaproponował, aby próby odbyły się pod hasłem "Kartoteka rozrzucona". W ich czasie miała nastąpić dekompozycja, rozrzucenie "klasycznej" "Kartoteki" i "zabieg" złożenia jej na nowo, stworzenie nowej konstrukcji. Oznaczało to nie tylko zmianę scen - ich kolejności, odrzucenie niektórych fragmentów tekstu, ale także pojawienie się nowych bohaterów, zmiana ról. Dawna "Kartoteka" była próbą destrukcji teatru zastanego, teraz następuje niszczenie tamtej konstrukcji. Założeniem prób był sam proces powstawania zdarzenia teatralnego. Nie było premiery, ani złożonej całości spektaklu, odbyło się 12, a właściwie 10 prób - jak mówił Tadeusz Różewicz - autonomicznych przedstawień. Pozostał zapis telewizyjny prób.