TVP Dokument Niedziela, 29.09.2024 05:30 DZIKA POLSKA - ŚWIAT WEDŁUG NOCKA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Nigdzie zimą nie jest nietoperzom tak dobrze jak w tunelach dawnych umocnień obronnych. W samych tylko podziemiach Międzyrzeckiego Rejonu umocnień zimuje cała kolonia 37 tysięcy nietoperzy, gdzie z tego powodu utworzono rezerwat Nietoperek. Ale wiele pomniejszych zimowisk tych ssaków kryje się w zburzonych bunkrach Wału Pomorskiego czy w przepastnych korytarzach twierdzy Poznań. Narratorzy "Dzikiej Polski" zapuszczają się w te czeluście, ale w taki sposób, by nie straszyć nietoperzy głosem, światłem, a nawet oddechem. Wolą sami na starych wojskowych pryczach poddać się klimatowi hibernacji. Bo, jak zapewniają, także ludzie mają ukryte, genetyczne mechanizmy wyłączania różnych funkcji życiowych, właściwych nietoperzom. Tyle, że u tych zwierząt są one czynne, a u nas prawie nie. Wyprawy po zagruzowanych podziemiach byłyby trudne bez przewodnika i znawcy nietoperzy, dr. Andrzeja Kepela. Dla tych drobnych ssaków, widzących świat na falach ultradźwięków, które same wytwarzają i odbierają jak żywe sonary, to żadna sztuka. Ludzie muszą się biedzić w mdłym świetle czołowych latarek. 06:05 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 6 ŻYĆ JAK SŁOWIANIN Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski W tym odcinku dowiemy się, jak trudne było przetrwanie w brudnej i zimnej słowiańskiej chacie, w której na dodatek roi się od robactwa? Radosław Kotarski na własnej skórze przekonuje się o tym, przeprowadzając się do zrekonstruowanego domostwa sprzed ponad 1000 lat. W ten sposób lepiej poznaje codzienne życie naszych przodków i problemy, z którymi mogli się zmagać. Poza tym odkrywa dawne wierzenia, sposoby polowania i obyczaje wczesnych Słowian. 06:35 JEZIORA Z SIMONEM REEVEM - CZĘŚĆ 1. (THE LAKES WITH SIMON REEVE) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Sam Bagnall Trzyczęściowy film dokumentalny. Od pracowników łodzi podwodnych po farmerów górskich, Simon Reeve spotyka mieszkańców Cumbrii, odkrywając nowe spojrzenie na ten wspaniały zakątek Wielkiej Brytanii. Kraina Jezior to największy park narodowy w Anglii. Rozsławiony przez poetę Williama Wordswortha, jego surowe piękno zajmuje wyjątkowe miejsce w brytyjskim życiu. Ale jest to również sedno wielu kluczowych problemów, przed którymi stoi świat od rozwoju po zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne. Simon Reeve spotyka najbardziej fascynujące postacie z Krainy Jezior, dowiaduje się o zagrożeniach dla jej delikatnej przyrody i odwiedza niektóre ze spektakularnych i kontrowersyjnych projektów energetycznych znajdujących się w jej granicach. 07:45 ŁUSKOWCE. NIEZWYKŁE I POŻĄDANE (PANGOLINS THE WORLD’S MOST WANTED ANIMAL) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Victoria Bromley Zdjęcia: Sue Gibson, Graham Macfarlanc Lektor: Krystyna Czubówna Film dokumentalny BBC Studios o łuskowcach, które charakteryzują się dachówkowato ułożonymi łuskami pokrywającymi ich ciało oraz bardzo długim językiem do zdobywania pożywienia, którym są owady. To najbardziej zagrożone zwierzęta, o których mało wiemy. Są jedynymi na świecie łuskowatymi ssakami, których sprzedaż staje się większa niż nosorożców, słoni i tygrysów łącznie. W efekcie tego są na krawędzi wymarcia. Poznamy ratującą je Marię Diekmann oraz jej przyjaciółkę, osieroconą samiczkę łuskowca o imieniu Honey Bun. Wiele gatunków łuskowców jest zagrożonych, szczególnie w wyniku odławiania ich w celu zdobycia jadalnego mięsa oraz łusek, mających zastosowanie w medycynie ludowej. Łuskowce mają niewiele naturalnych wrogów: jedynie potężny drapieżnik, jak tygrys czy lampart może zabić zwierzę, kiedy to w obliczu zagrożenia zwinie się w kulę, chowając pod łuskami odsłonięte części ciała. Zwierzęta te potrafią być towarzyskie. 08:45 GENIALNA WSPÓŁCZESNOŚĆ - ODC. 3 WIRTUALNY ASYSTENT (THE SECRET GENIUS OF MODERN LIFE EP. 3 VIRTUAL ASSISTANT) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: James Howard Seria dokumentalna BBC. Niezwykłe sekrety gadżetów, których obecność w naszym życiu uważamy za oczywistą. Jak szybkie tempo zmian technologicznych sprawiło, że rzeczy niedawno uważane za "science fiction" stały się przedmiotami codziennego użytku. Zaledwie 20 lat temu życie, które prowadzimy dzisiaj, wydawałoby się jak fabuła powieści fantastyczno - naukowej. Małe urządzenie komunikacyjne w każdej kieszeni? Leki z modyfikowanego DNA? Samochody, które podłączasz do prądu w domu? A teraz traktujemy to wszystko jako coś oczywistego a innowacje nie zwalniają tempa. Każdy odcinek przedstawia jeden prosty przedmiot codziennego użytku, od kart bankowych po buty sportowe, i ujawnia ukryte historie, niezwykłe zbiegi okoliczności i niezwykłą naukę, która się za nimi kryje. 09:40 SIMON REEVE W AMERYCE POŁUDNIOWEJ - ODC. 4 BOLIWIA I PARAGWAJ (SOUTH AMERICA WITH SIMON REEVE EPISODE 4: BOLIVIA TO PARAGUAY) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Chris Mitchell Seria BBC (5 odcinków). Znany dobrze publiczności podróżnik Simon Reeve odkrywa najciekawsze miejsca Ameryki Południowej. Podróżuje od dżungli Gujany po zamarznięte pustkowia Ziemi Ognistej, eksplorując jeden z najbardziej tajemniczych i ekstremalnych kontynentów na ziemi. Spotyka rdzennych mieszkańców Boliwii i Brazylii, odwiedzając po drodze zarówno miasta, jak i pustynie. Od Rio de Janeiro, przez La Paz, po epicką dzikość Patagonii, Simon zachwyca się niezwykłymi kontrastami tego kolorowego kontynentu. 10:45 UWAGA, CHULIGANI! Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1955 Reżyseria: Edward Skórzewski, Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman, Edward Skórzewski Zdjęcia: Antoni Staśkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi Wykonawcy: Andrzej Łapicki Film ukazuje plagę rozrastającego się chuligaństwa w Warszawie. Obrazem tym zadebiutowali w 1955 roku dwaj absolwenci moskiewskiej szkoły WGIK Jerzy Hoffman i Edward Skórzewski, dając początek tzw. ''czarnej serii'' społecznych dokumentów. 11:10 STOLARZ Film dokumentalny, 13 min, Polska, 1976 Reżyseria: Wojciech Wiszniewski Zdjęcia: Ryszard Jaworski Muzyka: Janusz Hajdun Urodził się w 1905 roku na warszawskiej Pradze. Ojca stracił w 1906, a rok później matkę. Jako dziecko trafił do tartaku i stąd wzięła się jego miłość do drewna, która zdecydowała o jego przyszłości. Wybrał zawód stolarza. Bohater wymienia najważniejsze fakty ze swego życia. Podaje imiona bliskich i znajomych, nazwiska mistrzów, istotne daty, adresy warsztatów, w których pracował i mieszkań, które zajmował, zwłaszcza zaś szczegóły z życia zawodowego. Podczas służby w 7. pułku ułanów robił stojaki na broń, w czasie okupacji wyrabiał przeróżne sprzęty ze skrytkami, a także szafy trzydrzwiowe, w czasie powstania warszawskiego - trumny i krzyże dla poległych powstańców. Po wojnie na skrytki już nie było popytu, wyrabiał więc stoły, krzesła i szafy. W 1953 roku musiał jako prywatna inicjatywa zamknąć swój zakład. Został nocnym stróżem. W październiku 1956 roku powrócił do fachu, by robić meble miękkie, wyściełane. Od grudnia 1970 zaczął wyrabiać szafki korytarzowe do bloków dla ludności w Warszawie. Wiszniewski pokazuje swego bohatera na dużych zbliżeniach, podczas pracy. W jego lakoniczną opowieść, snutą specyficznym językiem, a głosem Jana Himilsbacha, po mistrzowsku wplata niewymagające żadnego komentarza dokumentalne sekwencje, które ilustrują etapy życia stolarza, a jednocześnie składają się na obraz historii naszego kraju. Kończy zaś całość w sposób zaskakujący, co zresztą jest charakterystyczne dla tego reżysera. Oto okazuje się, że opowieść ta jest rodzajem podania o mieszkanie. Siedemdziesięcioletni stolarz fachowiec wraz z żoną i dwoma dorosłymi synami zajmuje bowiem lokal o powierzchni 12 metrów kwadratowych. Ów człowiek, który uczciwie pracował niemal całe życie, nie może zrozumieć dlaczego tak się dzieje. I to w mieście pełnym nowych bloków. 11:25 WCIĄŻ UCZYĆ SIĘ ŻYĆ. Reportaż, 23 min, Polska, 2022 Autor: Anna Nowakowska Łukasz Siemięż jest prezesem Fundacji Sensor. Dzisiaj jest szczęśliwym ojcem, narzeczonym, ale jego droga nie była usłana różami. Pochodzi z rodziny bardzo religijnej i ta wiara towarzyszy mu do dzisiaj. W życiu miewał jednak kręte ścieżki, był czas, kiedy zupełnie zatracił się w używkach: alkoholu, narkotykach. Jako nastolatek uciekał z domu, z uzależnieniem walczył przez wiele lat, miał za sobą próby samobójcze. Któregoś dnia, z bezsilności i utraty wiary, że jeszcze kiedyś wyjdzie na prostą, skoczył z szóstego piętra. Przeżył, ale od tamtego momentu jest sparaliżowany od pasa w dół, jeździ na wózku inwalidzkim. To mogłoby go zupełnie załamać, ale był to jednak moment przełomowy w jego życiu. Założył fundację, pomaga innym sparaliżowanym. Pokazuje, z jakich możliwości mogą skorzystać. Uświadamia im, że żyjąc na wózku, wcale nie trzeba rezygnować z wielu rzeczy. Jego fundacja to dzisiaj grono ludzi, rehabilitantów, lekarzy i przede wszystkim przyjaciół. Łukasz ma też ukochaną narzeczoną, która tak jak i on wierzy, że Łukasz jeszcze kiedyś stanie na nogi. 12:00 MAURICE BEJART, DUSZA TAŃCA (MAURICE BEJART, THE SOUL OF DANCE / MAURICE BEJART, L'AME DE LA DANSE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Jean De Garrigues, Henri De Gerlache Film dokumentalny, którego bohaterem będzie Maurice Bejart - jeden z najsłynniejszych twórców XX wieku. Maurice Bejart odsłaniał swoją duszę w sali prób - tam, gdzie narodziły się jego choreografie. Przyszedł na świat 1 stycznia 1927 roku jako najstarsze z trojga dzieci. Zaczął tańczyć we wczesnym dzieciństwie ze względów zdrowotnych. Legendarny tancerz i choreograf. Historia jego życia od dziecka wychowanego na przedmieściach Marsylii po choreografa występującego pod koniec życia na największych scenach świata. To on dał tańcowi możliwość wejścia w nową erę i dotarcia do szerokiej publiczności. Bejart na zawsze odcisnął piętno na duszy tańca. Historię opowiedziała Alexandra Vandernoot, córka Duki Sifnios, tancerki Bejarta. Prawdę o pisarzu, reżyserze, tancerzu, choreografie O wszystkim, czym był Bejart. Pod koniec 2007 roku prochy choreografa zostają rozsypane na Morzu Północnym, u wybrzeży Ostendy, zgodnie z jego ostatnią wolą. Film ten opisuje wyjątkowe losy tego wybitnego artysty poprzez rzadkie archiwa, świadectwa jego bliskich, krewnych i współczesnych choreografów, którzy pozostali pod głębokim wpływem jego twórczości. 13:00 TACY BYLIŚMY - /2/ NA ZAKUPACH Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Sentymentalny cykl dokumentalno - rozrywkowy, który stanowi niezwykłą i barwną podróż w czasie do lat 70. i 80. minionego stulecia. Przypominamy, jak wyglądało wówczas życie i jacy wtedy byliśmy. Odc. 2. Z półek sklepowych braliśmy wszystko - sięgaliśmy po to, co akurat było. Aby jednak zrobić zakupy, trzeba było swoje odstać w kolejce. W programie odwiedzimy zarówno zwykłe sklepy, jak i modne domy towarowe. Fabryki i gospodarstwa rolne. Posłuchamy, co do powiedzenia mieli konsumenci oraz sprzedawcy. Czas na zakupy. 13:30 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 7 SEZON I - WIELKA KROKIEW Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jakub Baryga Scenariusz: Jakub Baryga Zdjęcia: Łukasz Rogowski, Aleksander Macierzyński, Adam Sienkiewicz Prowadzący: Sebastian Karpiel - Bułecka Lektor: Sebastian Karpiel - Bułecka Jednym z najbardziej znanych obiektów architektury sportowej jest Wielka Krokiew. Ten obiekt to przede wszystkim wspaniała, niemal 100-letnia historia, mnóstwo anegdot i ciekawostek sportowych, o których opowiada kustosz Muzeum Tatrzańskiego, Wojciech Szatkowski. W historycznym rysie przypomnimy postać Stanisława Marusarza, legendy Wielkiej Krokwi. Był skoczkiem, dwuboistą i alpejczykiem, pięciokrotnym rekordzistą Polski i dwukrotnym rekordzistą świata w długości skoku narciarskiego. Także czterokrotnym olimpijczykiem i siedmiokrotnym uczestnikiem mistrzostw świata. Był także kurierem tatrzańskim, podporucznikiem Armii Krajowej oraz kawalerem m.in. Orderu Virtuti Militari. 14:00 JEDNA PLANETA. SIEDEM KONTYNENTÓW - CZ. 7. AFRYKA (ONE PLANET: SEVEN WORLDS. AFRICA. THE FURNACE) Serial dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Scott Alexander Lektor: Krystyna Czubówna Cykl dokumentalny BBC Studios. Siedem odcinków - siedem kontynentów. 200 milionów lat temu nasza planeta wyglądała inaczej niż teraz. Prawie całą jej powierzchnię pokrywał ocean, z wyjątkiem jednego super - kontynentu, zwanego Pangeą. Gigantyczny ląd zaczął się dzielić. Jego fragmenty coraz bardziej oddalały się od siebie. W końcu stały się siedmioma oddzielnymi kontynentami. W tym serialu pokażemy, jak na każdym z nich rozwijało się życie, dając początek niezwykłej różnorodności współczesnych organizmów. Odwiedzimy lodowe pustynie Antarktyki gdzie zwierzęta walczą z surowym klimatem. Będziemy podziwiać bogate ekosystemy Ameryki Południowej pełne niezwykłych stworzeń. Udamy się do Afryki i na rozległe równiny Ameryki Północnej. Czeka nas też podróż po rozpalonej słońcem Australii. Dotrzemy w najdalsze zakątki Azji, by podziwiać rzadko spotykane zwierzęta. Zawitamy także do Europy kontynentu w znacznym stopniu zmienionego przez człowieka. Wchodzimy w najbardziej krytyczny, od czasu powstania kontynentów, okres dla dzikich mieszkańców Błękitnej Planety. Zmieniamy nasze otoczenie tak szybko, że dla wielu gatunków jest to wyzwanie, któremu nie potrafią sprostać. Być może to ostatni moment, by pokazać jak cenna jest ogromna różnorodność życia na Ziemi. 15:05 ŻYCIE W DZIESIĘCIU ODSŁONACH SERIA I S.I - ODC. 2 ELIZABETH TAYLOR (A LIFE IN TEN PICTURES SERIES I/2 ELIZABETH TAYLOR) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Matt Hill, Julia Harrington Seria dokumentalna BBC. Sezon 1 - 6 odcinków. Bohaterami będą: Freddie Mercury, Elizabeth Taylor, Tupac Shakur, Muhammad Ali, Amy Winehouse, John Lennon. Dziesięć fotografii z ich życia, prywatnych i takich, które pozostały w zbiorowej pamięci na zawsze. Oczywiście wywołanie wspomnień pociąga za sobą opowieści o wydarzeniach z bogatego życia tych niezwykłych osób. Na ich temat wypowiedzą się przyjaciele, rodzina i współpracownicy. Odc. 2 - "Elizabeth Taylor". Wizerunek Elizabeth Taylor jest znany na całym świecie. Słynne zdjęcia i prywatne fotki - przełomowe chwile ukazane przez tych, którzy znali ją najlepiej. Jedna z największych gwiazd kina. Elizabeth Taylor urodziła się w Londynie w 1932 - gim, roku. Jej rodzicami byli Sara - aktorka i Francis - handlarz dziełami sztuki. Mieszkali w Hampstead. Z bratem Elisabeth, Howardem i spędzali lato w domku w Cranbrook w hrabstwie Kent. Wczesne lata Elizabeth były bezpieczne. Gdy jednak dobiegła siedmiu lat, jej świat stanął na głowie. W kwietniu 1939 - go roku przerażona faszyzmem w Europie rodzina przyszłej aktorki wraz z setkami Amerykanów wypłynęła statkiem SS Manhattan do Nowego Jorku. Pięć miesięcy później Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Niemcom. W tym czasie Elizabeth rozpoczynała nowe życie w Kalifornii. Już w dzieciństwie pragnęła zostać aktorką i z pomocą matki cztery lata po przeprowadzce do Stanów zagrała ważną rolę w hollywoodzkim filmie. Miała 11 lat gdy pojawiła się na ekranie jako Velvet Brown - ambitna młoda dżokejka w filmie zatytułowanym "Wielka Nagroda". 16:05 ZJAWISKOWA PLANETA (SPECTACULAR EARTH EP. 2 MEGAWAVES) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Jane Aldous Mini - seria dokumentalna BBC (4 odcinki). Zbliżymy się bardziej niż kiedykolwiek do niektórych z najbardziej oszałamiających zjawisk naturalnych na świecie i odkryjemy niezwykłe globalne siły, które zbiegają się, aby każdy z wielkich spektakli przyrody się odbył. Przełomowa wiedza naukowa i najnowocześniejsze techniki filmowania umożliwiają teraz ekscytujące zbliżenie się do jednych z najpiękniejszych naturalnych "widowisk" na świecie. Specjalistyczne kamery na skuterach wodnych filmują gigantyczne fale w Portugalii, drony wlecą do jednego z najbardziej nieokiełznanych wulkanów Gwatemali, a materiał filmowy w ultra zwolnionym tempie rejestruje długie na tysiąc stóp pioruny w Arizonie. Eksperci i naukowcy ujawnią zbadane przez naukę procesy kryjącą się za spektaklami natury. Wyjaśnienia są fascynujące, a nasza planeta jest domem dla tak niesamowitych zjawisk, że czasami trzeba je zobaczyć, aby w nie uwierzyć. Odc. 2. Wielkie fale. Oceany pokrywają niemal trzy czwarte powierzchni naszej planety. To tutaj obserwujemy jedne z najbardziej niezwykłych zjawisk, dowodzących potęgi przyrody. Wielkie fale. Piękne, fascynujące i przerażające. Największe wysokością dorównują sześciopiętrowym budynkom. Mogą ważyć tyle, co sto jumbo jetów. Grupa śmiałków rozpoczyna niebezpieczną wyprawę. Tuż za nami narasta ogromna lawina wody. Największe i najbardziej widowiskowe fale to rzadkość. Występują w nielicznych miejscach i tylko w idealnie sprzyjających warunkach. Oceanograf Joao Vitorino bada fale od 20 lat. To ekstremalne zjawisko ukazuje piękno i potęgę natury. 17:05 JEDWABNY SZLAK JOANNY LUMLEY - ODC. 1 WENECJA, ALBANIA, TURCJA (JOANNA LUMLEY'S SILK ROAD EP. 1 VENICE/ALBANIA/TURKEY) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Clive Tulloh Seria dokumentalna BBC (4 odcinki). Joanna Lumley wyrusza w wielką i pełną wyzwań podróż do serca Jedwabnego Szlaku. To tu powstał jedwab, proch strzelniczy, papier i makaron. Zaczynając w Wenecji, miejscu narodzin najsłynniejszego podróżnika Jedwabnego Szlaku, Marco Polo, Joanna przenosi się do Albanii, Turcji, Gruzji, Azerbejdżanu, Iranu, Uzbekistanu i Kirgistanu, podziwiając piękne miasta i zachwycające krajobrazy. Odwiedza fantastyczną Kapadocję w Turcji, wspaniałe miasto Jedwabnego Szlaku Samarkandę w Uzbekistanie oraz starożytne miasta Isfahan i Shiraz w Iranie. Po drodze spotyka tkaczy jedwabiu, wirujących derwiszów i łowców orłów z kirgiskich gór Tien Szan. To wspaniała przygoda, która przenosi na ekran romantyczne i rzadko filmowane części świata. Odc. 1 - "Wenecja, Albania, Turcja". Miliony ludzi odwiedza Wenecję dla sztuki i architektury. Bogactwo zgromadzone przez dawnych Wenecjan to w dużej mierze skutek handlu na szlaku wiodącym na Wschód aż do Chin. Blisko 12 000 km legendarnego Jedwabnego Szlaku. Od wyjątkowych tradycji Azerbejdżanu po niezwykłe cytadele na pustyni Azji Środkowej i zagubione cywilizacje w Iranie, tajemnicze jaskinie Kapadocji i pasterskie kultury w górach w Turcji. 18:00 KRÓLEWSKIE DROGI INKÓW (THE ROYAL ROADS OF THE INCAS) Film dokumentalny, 58 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Jean Pierre Lavigne Film dokumentalny prezentujący powstanie największego imperium obu Ameryk. Kim oni byli? Skąd oni przyszli? I jak zjednoczyli ponad 200 grup etnicznych w jeden naród? Poprzez narrację historyczną i głosy ich potomków, odkrywamy fascynujący świat Tawantinsuyu, cztery części imperium Inków. Nasza podróż śledzi starożytne szlaki cywilizacji inkaskiej, powstanie dynastii Inków i ich dramatyczne spotkanie z obcymi najeźdźcami. Tenochtitlan, bajeczna stolica imperium Azteków. Po 18 latach panowania, król Montezuma Drugi umiera. Mimo odwagi jego wojowników, ginie trzysta tysięcy mieszkańców tej wyspy. Przyjaźń, którą oferował Hernan Cortes, była fałszywa i podstępna. W tym samym czasie w Nowym Świecie szczyt swego rozwoju osiągnęło imperium Inków. Tysiące mil dalej na południe Inkowie z Cuzco prowadzili podboje godne Cezara. U szczytu potęgi, w XVI w. , ich imperium było pięć razy większe od Europy. Od Chile po Ekwador liczyło dwa i pół miliona kilometrów kwadratowych, a jego władca miał osiem milionów poddanych. Inkowie pojawili się na andyjskiej scenie dość późno. Na długo przed nimi były tu inne cywilizacje. 19:05 BRACIA GRIMM - NIE TYLKO BAŚNIE (THE BROTHERS GRIMM) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Gabriele Rose Film dokumentalny o Braciach Grimm. Dawno, dawno temu było sobie dwóch braci, których połączyła pasja do literatury: Wilhelm i Jacob Grimm. Ich nazwisko związane jest głównie z baśniami, tymi cudownymi opowieściami o brzydkich czarownicach i dzielnych dziewczętach, młodych książętach i wielkich niebezpieczeństwach. Zebrali te historie, ponieważ chcieli zachować przeszłość, aby zmienić teraźniejszość. Ten dokument opowiada nieznaną historię słynnych kolekcjonerów baśni. Ich bajki miały służyć jako ramy jedności. Celowo wyszukując i promując starą literaturę, bracia angażowali się w akademicką wojnę kulturową przeciwko francuskim rządom. Ale w ich opowieściach nie było nic specyficznie niemieckiego. Wiele z ich baśni można znaleźć w podobnych formach w całej Europie. Tym, co je wyróżniało, były szczegóły. Wykorzystując sceny ze sztuk teatralnych i wywiady z dwoma braćmi oparte na oryginalnych tekstach, ten dokumentalny dramat pokazuje, jak bliskie były relacje między braćmi. 20:10 PRAGNIENIE ROBINA (ROBIN'S WISH) Film dokumentalny, 73 min, USA, 2020 Reżyseria: Tylor Norwood, Scott Fitzloff Muzyka: Aaron Drake Film dokumentalny Robinie Williamsie z wieloma wcześniej nieznanymi szerzej wypowiedziami jego bliskich przyjaciół, sąsiadów, wdowy Susan Schneider - Williams oraz współpracowników: Shawna Levy'ego i Davida E. Kelleya. Film nie opowiada o karierze filmowej Williamsa, tylko o chorobie, która doprowadziła go do samobójstwa. Jego żona wspomina na przykład, że kiedy rozmawiali o tym, co chcą po sobie zostawić, mówił, że chciałby sprawić, żeby ludzie mniej się bali. To wciągający dziennikarski wgląd w niesamowitą historię, która rzuca zupełnie nowe światło na tajemnicę tego, co stało się z Williamsem. Jak zmagał się ze śmiertelną chorobą neurodegeneracyjną. Widzowie mają okazję poznać fakty z życia słynnego komika, które uczyniły go osobą przykuwającą uwagę świata przez ponad 40 lat. 21:35 ŚWIAT WEDŁUG TESLI (TESLAFY ME. THE VISIONARY GENIUS OF NIKOLA TESLA) Film dokumentalny, 63 min, Słowenia, 2019 Reżyseria: Janja Glogovac Film dokumentalny opowiadający o życiu i odkryciach Nikoli Tesli, który poprzez pionierskie idee i wynalazki rozpoczął przemysłową rewolucję w dziedzinie produkcji i użytkowania energii elektrycznej oraz komunikacji bezprzewodowej. Był twórcą pierwszych urządzeń zdalnie sterowanych drogą radiową. Nasza cywilizacja opiera się na prądzie przemiennym, zdalnym sterowaniu i falach radiowych. Wyobraźmy sobie życie bez tych technologii bez łączących nas smartfonów czy internetu. Większość rozwiązań technicznych, które kształtowały świat od początku XX wieku wynalazł jeden człowiek. Tesla sądził, że energia elektryczna powinna być traktowana na równi z powietrzem, bo występuje w przyrodzie w nieograniczonych ilościach. Choć ogólnie nie jest dość doceniony za swoje wynalazki, to jego pomysły nadal kształtują naszą przyszłość. Tesla - postać towarzyska i inżynier, pochodzący z Chorwacji; elektrotechnik, radiotechnik i wynalazca. Był konstruktorem wielu urządzeń do wytwarzania i wykorzystania prądu przemiennego, konkurując skutecznie z Thomasem A. Edisonem, który uznawał tylko prąd stały. Zobaczymy, jak jego życie osobiste wpłynęło na odkrycia i jak naukowcy wciąż znajdują nowe zastosowania jego technologii do rozwiązywania globalnych problemów. Jego pomysły zostały podobno skonfiskowane przez rząd USA. Represje wobec Tesli dotknęły całą naszą cywilizację. Nikola wykonał swoje zadanie poświęcił nam swoje życie i karierę, a my po dziś dzień korzystamy z niemal wszystkich jego wynalazków, ale nie za darmo, wbrew jego woli. Tesla powiedział, że świat nie był gotowy na jego pomysły, wyprzedzające jego czasy, ale stwierdził również, że pewnego dnia te same pomysły przyniosą ogromne sukcesy. W Stanach przebywał przez część swojego życia. Zmarł 7.01.1943 w Nowym Jorku. 22:50 TAMTE LATA, TAMTE DNI - KRZESIMIR DĘBSKI Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem spotkamy się z wybitnym kompozytorem muzyki filmowej, Krzesimirem Dębskim, który opowie nam o trudnych i zawiłych losach swojej rodziny. Dowiemy się, na ile jako artysta został ukształtowany przez kulturę kresową i trudne doświadczenie rodzinne ludobójstwa na Wołyniu. 23:30 W CENTRUM KOMIKSU Film dokumentalny, 74 min, Polska, 2020 Reżyseria: Maciej Bierut Humorystyczna kronika kultury komiksu w Polsce pokazana przez pryzmat kultowego sklepu, który zrzesza pasjonatów. Warszawskie Centrum Komiksu to najstarszy sklep z komiksami w Polsce, prowadzony nieprzerwanie od początku lat 90. XX wieku. Kuba wraz z ojcem oddają się swojemu miejscu z taką pasją, że już dawno zyskało miano legendarnego. Sklep stał się centrum spotkań różnorodnych czytelników - od pasjonatów po samych twórców czy wydawców. Centrum Komiksu ma tak bogatą historię, że na jej kanwie film przygląda się przemianom rynku wydawniczego w Polsce. Oglądamy różne jego oblicza: opowieści o właścicielach i wiernych klientach, historię o trudach wydawniczych i problemach, przed jakimi stają sami twórcy. Poznajemy wszystkie odcienie tego barwnego świata. 00:50 NIE ODCHODŹ. 12 WSPOMNIEŃ O KALINIE JĘDRUSIK Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1992 Scenariusz: Tadeusz Pawłowicz Zdjęcia: Wiesław Dobrowolski, Tadeusz Roman "Była zjawiskiem niezwykłym. Należała do tych kobiet, które, prowadząc życie całkowicie jawne, otwarte, niepoddane żadnym kłamstwom, noszą w sobie jakąś tajemnicę. Pochylała się nad każdą ludzką troską" - tak mówi o Kalinie Jędrusik Gustaw Holoubek. Jeden z dwunastu przyjaciół i znajomych, na wspomnieniach których opiera się film o aktorce. Daniel Olbrychski, Edward Dziewoński, Agnieszka Osiecka, Andrzej Łapicki, Alina Janowska, Janusz Morgenstern, Jeremi Przybora, Halina Szopska, Tadeusz Pluciński, Krzysztof Kąkolewski i Adam Hanuszkiewicz opowiadają o Kalinie jako osobie prywatnej i jako aktorce. Każda z tych osób w inny sposób ją zapamiętała. Wszyscy jednak podkreślają, że była kobietą nieprzeciętną, wyjątkowo barwną, ekscentryczną, a przy tym bardzo ciepłą i otwartą. 02:00 MÓJ SYN ROMEK Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2002 Reżyseria: Marcin Solarz Scenariusz: Marcin Solarz Zdjęcia: Mathias Kukielski Schorowana staruszka, niemłody już mężczyzna i chłopiec - uczeń szkoły podstawowej. Żyją we trójkę pod jednym dachem. Łączą ich więzy pokrewieństwa. Janina Ogonek jest matką Romana i babką Krzysztofa. Film pokazuje ich niełatwe życie codzienne i krótkie chwile niedzielnej odświętności. Ona ma 86 lat. Jest przykuta do wózka, a właściwie do łóżka, bo częściej leży niż porusza się po skromnym mieszkaniu. Straciła nogę, cierpi z powodu niedowładu ręki, ma kataraktę, która ogranicza jej możliwość widzenia. Krzyś najczęściej przebywa w kuchni, gdzie odrabia lekcje, uczy się jada posiłki. Czasem rozmawia z babcią, lecz staruszka niedosłyszy, kontakt między nimi jest więc utrudniony. Prawdziwym bohaterem filmu jest Roman Ogonek. Opiekuje się obojgiem, odrabia lekcje z synem, gotuje obiady i przygotowuje pozostałe posiłki. Od rana do wieczora słyszy: Roman! Roman! Romek! Romek! Romek! Romuś! Jest na każde zawołanie matki. Z niezwykłą cierpliwością i troską ubiera i rozbiera matkę, kładzie ją, sadza, smaruje maścią, gdy skarży się na ból, przykrywa, otula, poi i karmi. Sprowadza księdza, by mogła przystąpić do komunii. Późnym wieczorem, kiedy matka i syn już śpią, syn Janiny, Romek, łapie chwilę wytchnienia. W mroku kuchni, w której siedzi nie zapalając światła, sięga po butelkę. Wychyla kielicha. W tym filmie nie pada ani jedno słowo komentarza. O jego bohaterach nie wiemy właściwie nic. Kamera po prostu obserwuje ich życie. A jest to obraz naprawdę wzruszający. Ludzkiemu cierpieniu nieustannie towarzyszy w nim miłość. Ogromna miłość. Starość bywa okrutna, bardzo okrutna. Boli o wiele mniej, gdy obok jest ktoś taki, jak syn Romek. Pani Janina miała szczęście. Miała, bo obwódka wokół jej imienia i nazwiska w końcowych napisach dokumentu jest znakiem, że już odeszła. 02:30 ŚWIADEK HISTORII Film dokumentalny, 75 min, Polska, 2000 Reżyseria: Ireneusz Engler Scenariusz: Ireneusz Engler Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Filmowy portret Jana Nowaka - Jeziorańskiego, a właściwie Zdzisława Jeziorańskiego, który przez całe swoje dorosłe życie był łącznikiem między Polakami w kraju i na emigracji.