TVP Nauka Piątek, 27.09.2024 06:15 ASTRONARIUM - (76) - NAJCIEKAWSZE ROZMOWY 2018 Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Lądowanie na Marsie, wybuchy supernowych czy historia początku Wszechświata - astronomia nieustannie dostarcza fascynujących tematów do rozmowy. My każdego roku zajmujemy się ich pokazywaniem. W tym programie przypomnimy, o czym mówiliśmy w roku 2018. I pokażemy nowe fragmenty rozmów z udziałem wybitnych badaczy kosmosu. 06:45 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /17/ ROBOTYKA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek przybliża inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. Robotyka. Guzy mózgu i padaczka u dzieci - to bardzo ciężkie choroby z którymi borykają się maluchy i ich rodzice. W programie Operacja zdrowie dowiemy się, jakie są ich przyczyny i jak je diagnozować. Odpowiemy też na pytanie, jaki związek z tymi chorobami ma laserowa ablacja. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 250 JAWOR Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Jawor jest malowniczym miastem położonym na Dolnym Śląsku. To tu znajduje się jeden z obiektów wpisanych na zaszczytną Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kościół Pokoju w Jaworze to podobno największa drewniana budowla o funkcjach religijnych na świecie. Miasto Chleba i Pokoju, bo tak promowany jest Jawor, naprawdę zaskakuje i zasługuje na szczególną uwagę wielbicieli ciekawej architektury. Prężnie rozwijający się Jawor pod koniec XVIII wieku otoczono murami obronnymi. Do dziś zachowały się jedynie fragmenty np. basteja nazywana Zamkiem Anioła. W okresie międzywojennym w jej ściany wmurowano krzyże pokutne. Średniowieczny rodowód charakteryzuje także Basztę Strzegomską. Pełniła rolę wieży obserwacyjnej, a w kolejnych wiekach: więzienia i prochowni. Ze średniowiecza pochodzi też zamek oraz dawny klasztor bernardynów. Kolejnym obowiązkowym przystankiem na trasie spaceru po Jaworze jest rynek. Otaczają go domy mieszczańskie z arkadami. Najstarsze - XVI i XVII - wieczne kamienice znajdują się w pierzei południowej. W centralnym punkcie rynku usytuowany jest Teatr Miejski, którego historia sięga XVIII stulecia. Ratusz to kolejny gmach godny obejrzenia i zwiedzenia. Pierwsze wzmianki na jego temat pochodzą z końca XIV wieku. Z tego okresu zachowała się 65 - metrowa wieża powstała jako symbol bogactwa miasta. Na przestrzeni wieków zmieniało się jej przeznaczenie: wypatrywano stąd pożaru, mieścił się w niej skarbiec, a nawet więzienie. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /30/ - CZERNICA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Jaka jest czernica? I jak wygląda zjadana przez nią racicznica? Nie macie pojęcia? To dobrze, bo o tym właśnie w dzisiejszym odcinku opowie Łukasz Bożycki. Poznamy kacze zwyczaje (bo czernica to kaczka) i powody jej bliskiej znajomości z mewą śmieszką. 08:20 KOSMOS, ŹRÓDŁO ŻYCIA - CZARNE DZIURY (LIFE FROM SPACE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Nowe spojrzenie na wszechświat i pochodzenie życia, które umieściło nas w samym środku rewolucji kopernikańskiej. W tej trzyczęściowej serii przyjrzymy się największym odkryciom w kosmosie: czarnym dziurom, meteorytom i egzoplanetom. Czarne dziury zostały uznane za jeden z fundamentalnych warunków istnienia życia. Dzięki nim życie jest możliwe w nieskończonej liczbie miejsc w kosmosie. Dowiemy się, jak meteoryty przyniosły na naszą planetę podstawowe substancje niezbędne do życia, umożliwiając powstanie Ziemi, a także popatrzymy na egzoplanety jako na miejsca możliwe do zamieszkania przez człowieka. Filmy omawiają najnowsze odkrycia w sferze wydarzeń kosmicznych w odniesieniu do pochodzenia życia, ukazując niezwykłą perspektywę, co sprawia, że może istnieć życie. Science Film Festival 2021; nominacja: Official Selection odc. 1 09:25 NAUKOWO - GRZYBY /7/ (THE SCIENCE OF...) Serial dokumentalny, 29 min, Szwajcaria, 2022 09:55 NAUKOWO - MIGRENA /8/ (THE SCIENCE OF...) Serial dokumentalny, 28 min, Szwajcaria, 2022 10:30 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - KONTEMPLOWANIE SŁOŃCA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Rozsiadły na wysokich wapiennych, nadwiślańskich skałach klasztor oo. benedyktynów w Tyńcu wygląda tak, jakby sam był tworem natury. Niewątpliwie jest perłą jurajskiego krajobrazu, a tej harmonii dopełniają dobiegające zeń chóralne pieśni. Ale jak tu mówić o harmonii z naturą, gdy zatruwa się atmosferę przestarzałą koksownią? I na dodatek nie ma z niej ciepła, ile trzeba? Gdy nastał tu opat o. Bernard Sawicki, duchowny idący z duchem czasu i mający menedżerskie zacięcie, to wszystko uległo zmianie. Klasztor jest ze swej natury ostoją tradycji, ale ojciec Bernard zwykł mawiać, że "podążanie z duchem czasu nie jest zdradą." Toteż odnowa klasztoru, niegdyś spalonego i zrujnowanego, postępuje wedle zasad nowoczesnego budownictwa, działa muzeum interaktywne, a każda tutejsza komnata ma nie tylko swego świętego patrona, ale też komputer. Częścią tej nowoczesności jest energetyka sprzyjająca tutejszemu, bogatemu środowisku i zarazem ekonomiczna. Ojcowie, choć na co dzień żyją w kontakcie z niebiosami, stąpają twardo po ziemi, a nawet sięgają pod ziemię. W ogrodzie przyklasztornym stanęły rzędy kolektorów słonecznych, a nieopodal wykonano 40 odwiertów - 40 dziur po 100 metrów głębokości każda, by w klasztorze wykorzystywać ciepło ziemi. Siłą systemu energetycznego w klasztorze ma być jego hybrydowość - powiązanie energii naturalnej z konwencjonalną, ale też w miarę czystą, opartą na spalaniu oleju i gazu. Mają ze sobą harmonizować jak ojcowie klasztorni podczas swych sławnych chóralnych śpiewów. System energetyczny przechodzi dopiero rozruch, ale w celach już jest cieplej, zwłaszcza że działa oszczędne ogrzewanie podłogowe. Otoczenie klasztoru jest bogate nie tylko tradycją, ale i przyrodą, hoduje się tu zioła, pielęgnuje park, wytwarza zdrową żywność. Ojcowie w tym otoczeniu często medytują nad harmonią matki natury. 11:00 CZY WIESZ, ŻE? - /177/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 11:35 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /17/ ROBOTYKA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek przybliża inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. Robotyka. Guzy mózgu i padaczka u dzieci - to bardzo ciężkie choroby z którymi borykają się maluchy i ich rodzice. W programie Operacja zdrowie dowiemy się, jakie są ich przyczyny i jak je diagnozować. Odpowiemy też na pytanie, jaki związek z tymi chorobami ma laserowa ablacja. 12:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 250 JAWOR Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Jawor jest malowniczym miastem położonym na Dolnym Śląsku. To tu znajduje się jeden z obiektów wpisanych na zaszczytną Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kościół Pokoju w Jaworze to podobno największa drewniana budowla o funkcjach religijnych na świecie. Miasto Chleba i Pokoju, bo tak promowany jest Jawor, naprawdę zaskakuje i zasługuje na szczególną uwagę wielbicieli ciekawej architektury. Prężnie rozwijający się Jawor pod koniec XVIII wieku otoczono murami obronnymi. Do dziś zachowały się jedynie fragmenty np. basteja nazywana Zamkiem Anioła. W okresie międzywojennym w jej ściany wmurowano krzyże pokutne. Średniowieczny rodowód charakteryzuje także Basztę Strzegomską. Pełniła rolę wieży obserwacyjnej, a w kolejnych wiekach: więzienia i prochowni. Ze średniowiecza pochodzi też zamek oraz dawny klasztor bernardynów. Kolejnym obowiązkowym przystankiem na trasie spaceru po Jaworze jest rynek. Otaczają go domy mieszczańskie z arkadami. Najstarsze - XVI i XVII - wieczne kamienice znajdują się w pierzei południowej. W centralnym punkcie rynku usytuowany jest Teatr Miejski, którego historia sięga XVIII stulecia. Ratusz to kolejny gmach godny obejrzenia i zwiedzenia. Pierwsze wzmianki na jego temat pochodzą z końca XIV wieku. Z tego okresu zachowała się 65 - metrowa wieża powstała jako symbol bogactwa miasta. Na przestrzeni wieków zmieniało się jej przeznaczenie: wypatrywano stąd pożaru, mieścił się w niej skarbiec, a nawet więzienie. 12:40 PRZYRODNIK NA TROPIE - /30/ - CZERNICA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Jaka jest czernica? I jak wygląda zjadana przez nią racicznica? Nie macie pojęcia? To dobrze, bo o tym właśnie w dzisiejszym odcinku opowie Łukasz Bożycki. Poznamy kacze zwyczaje (bo czernica to kaczka) i powody jej bliskiej znajomości z mewą śmieszką. 13:10 CZY WIESZ, ŻE? - /178/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:45 KOSMOS, ŹRÓDŁO ŻYCIA - CZARNE DZIURY (LIFE FROM SPACE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Nowe spojrzenie na wszechświat i pochodzenie życia, które umieściło nas w samym środku rewolucji kopernikańskiej. W tej trzyczęściowej serii przyjrzymy się największym odkryciom w kosmosie: czarnym dziurom, meteorytom i egzoplanetom. Czarne dziury zostały uznane za jeden z fundamentalnych warunków istnienia życia. Dzięki nim życie jest możliwe w nieskończonej liczbie miejsc w kosmosie. Dowiemy się, jak meteoryty przyniosły na naszą planetę podstawowe substancje niezbędne do życia, umożliwiając powstanie Ziemi, a także popatrzymy na egzoplanety jako na miejsca możliwe do zamieszkania przez człowieka. Filmy omawiają najnowsze odkrycia w sferze wydarzeń kosmicznych w odniesieniu do pochodzenia życia, ukazując niezwykłą perspektywę, co sprawia, że może istnieć życie. Science Film Festival 2021; nominacja: Official Selection odc. 1 14:50 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - ŚMIERĆ GWIAZDY (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 25 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet - w przestworzach czasu i przestrzeni wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych symulacjach superkomputerowych. Zanurz się w sercu supermasywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza. Seria "Zagadki Wszechświata" to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 15:20 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - GRANICE WSZECHŚWIATA (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 25 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet - w przestworzach czasu i przestrzeni wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych symulacjach superkomputerowych. Zanurz się w sercu supermasywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza. Seria "Zagadki Wszechświata" to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 15:50 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - KONTEMPLOWANIE SŁOŃCA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Rozsiadły na wysokich wapiennych, nadwiślańskich skałach klasztor oo. benedyktynów w Tyńcu wygląda tak, jakby sam był tworem natury. Niewątpliwie jest perłą jurajskiego krajobrazu, a tej harmonii dopełniają dobiegające zeń chóralne pieśni. Ale jak tu mówić o harmonii z naturą, gdy zatruwa się atmosferę przestarzałą koksownią? I na dodatek nie ma z niej ciepła, ile trzeba? Gdy nastał tu opat o. Bernard Sawicki, duchowny idący z duchem czasu i mający menedżerskie zacięcie, to wszystko uległo zmianie. Klasztor jest ze swej natury ostoją tradycji, ale ojciec Bernard zwykł mawiać, że "podążanie z duchem czasu nie jest zdradą." Toteż odnowa klasztoru, niegdyś spalonego i zrujnowanego, postępuje wedle zasad nowoczesnego budownictwa, działa muzeum interaktywne, a każda tutejsza komnata ma nie tylko swego świętego patrona, ale też komputer. Częścią tej nowoczesności jest energetyka sprzyjająca tutejszemu, bogatemu środowisku i zarazem ekonomiczna. Ojcowie, choć na co dzień żyją w kontakcie z niebiosami, stąpają twardo po ziemi, a nawet sięgają pod ziemię. W ogrodzie przyklasztornym stanęły rzędy kolektorów słonecznych, a nieopodal wykonano 40 odwiertów - 40 dziur po 100 metrów głębokości każda, by w klasztorze wykorzystywać ciepło ziemi. Siłą systemu energetycznego w klasztorze ma być jego hybrydowość - powiązanie energii naturalnej z konwencjonalną, ale też w miarę czystą, opartą na spalaniu oleju i gazu. Mają ze sobą harmonizować jak ojcowie klasztorni podczas swych sławnych chóralnych śpiewów. System energetyczny przechodzi dopiero rozruch, ale w celach już jest cieplej, zwłaszcza że działa oszczędne ogrzewanie podłogowe. Otoczenie klasztoru jest bogate nie tylko tradycją, ale i przyrodą, hoduje się tu zioła, pielęgnuje park, wytwarza zdrową żywność. Ojcowie w tym otoczeniu często medytują nad harmonią matki natury. 16:25 CZY WIESZ, ŻE? - /179/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 250 JAWOR Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Jawor jest malowniczym miastem położonym na Dolnym Śląsku. To tu znajduje się jeden z obiektów wpisanych na zaszczytną Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kościół Pokoju w Jaworze to podobno największa drewniana budowla o funkcjach religijnych na świecie. Miasto Chleba i Pokoju, bo tak promowany jest Jawor, naprawdę zaskakuje i zasługuje na szczególną uwagę wielbicieli ciekawej architektury. Prężnie rozwijający się Jawor pod koniec XVIII wieku otoczono murami obronnymi. Do dziś zachowały się jedynie fragmenty np. basteja nazywana Zamkiem Anioła. W okresie międzywojennym w jej ściany wmurowano krzyże pokutne. Średniowieczny rodowód charakteryzuje także Basztę Strzegomską. Pełniła rolę wieży obserwacyjnej, a w kolejnych wiekach: więzienia i prochowni. Ze średniowiecza pochodzi też zamek oraz dawny klasztor bernardynów. Kolejnym obowiązkowym przystankiem na trasie spaceru po Jaworze jest rynek. Otaczają go domy mieszczańskie z arkadami. Najstarsze - XVI i XVII - wieczne kamienice znajdują się w pierzei południowej. W centralnym punkcie rynku usytuowany jest Teatr Miejski, którego historia sięga XVIII stulecia. Ratusz to kolejny gmach godny obejrzenia i zwiedzenia. Pierwsze wzmianki na jego temat pochodzą z końca XIV wieku. Z tego okresu zachowała się 65 - metrowa wieża powstała jako symbol bogactwa miasta. Na przestrzeni wieków zmieniało się jej przeznaczenie: wypatrywano stąd pożaru, mieścił się w niej skarbiec, a nawet więzienie. 17:30 W RAFIE KORALOWEJ - ODBUDOWA (REEF STORIES) Rafy koralowe stanowią 25 procent życia morskiego na naszej planecie. Seria ukazuje rafy w wodach całego świata, od Recife w Brazylii, przez Zatokę Acqba tuż przy Morzu Czerwonym, po Morze Batangas na Filipinach, i opowiada o niezwykłych i różnorodnych stworzeniach zamieszkujących te podwodne królestwa. Ale rafom grozi wyginięcie z powodu globalnego ocieplenia i wynikającego z tego większego zakwaszenia wód na Ziemi. Jak zwierzęta morskie przystosowują się do tych zmian i co może zrobić człowiek, aby odwrócić proces niszczenia raf? 18:30 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /17/ ROBOTYKA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek przybliża inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. Robotyka. Guzy mózgu i padaczka u dzieci - to bardzo ciężkie choroby z którymi borykają się maluchy i ich rodzice. W programie Operacja zdrowie dowiemy się, jakie są ich przyczyny i jak je diagnozować. Odpowiemy też na pytanie, jaki związek z tymi chorobami ma laserowa ablacja. 19:00 CZY WIESZ, ŻE? - /180/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:30 PRZYRODNIK NA TROPIE - /30/ - CZERNICA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Jaka jest czernica? I jak wygląda zjadana przez nią racicznica? Nie macie pojęcia? To dobrze, bo o tym właśnie w dzisiejszym odcinku opowie Łukasz Bożycki. Poznamy kacze zwyczaje (bo czernica to kaczka) i powody jej bliskiej znajomości z mewą śmieszką. 20:00 ROZMIAR MA ZNACZENIE - ODC. 2 MAŁE JEST PIĘKNE (SIZE MATTERS 2. SMALL IS BEAUTIFUL / AUF DIE GRÖE KOMMT ES AN) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Willem Villjoen, Willem Villjoen Film dokumentalny o wielkości różnych rzeczy, stworzeń i zjawisk. Dlaczego owady są małe, a planety duże? Dlaczego Ziemia nie jest wielkości Jowisza? A ludzie nie są wielkości myszy? A co by się stało, gdybyśmy to wszystko zmienili? Ale rozmiar naprawdę ma znaczenie. Zbadamy fascynującą sieć pojęć naukowych, aby odkryć nie tylko, dlaczego rzeczy są takie, jakie są, ale także dlaczego nigdy nie mogłyby być inne. W odcinku drugim: poprzedni eksperyment, w którym wszystko powiększyliśmy, nie był udany. Teraz zrobimy coś przeciwnego i sprawdzimy, czy małe może być piękne. To Ziemia, jaką znamy. Jej średnica wynosi 12756 kilometrów, a obwód 40000. Na jej okrążenie samolot pasażerski potrzebowałby dwóch dni. Sęk w tym, że zmiana rozmiaru Ziemi pociągnie za sobą również zmianę grawitacji. Na o połowę mniejszej planecie grawitacja jest o połowę słabsza. To by dodało sprężystości waszym krokom. Przy o połowę słabszej grawitacji skacze się wyżej. Rozmiar nie jest jak kolor czy ubranie. Nie może być dowolny. Ma ścisły związek z grawitacją, inteligencją, z ewolucją samego życia. Nasz rozmiar określa, kim jesteśmy. I kim zawsze będziemy. 21:05 APOKALIPSA CZŁOWIEKA PIERWOTNEGO - ODC. 2 (APOCALYPSE NEANDERTHAL) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Jason Levangie, Jason Levangie Zdjęcia: PAUL MCCURDY, PAUL MCCURDY Muzyka: JIHWOAN AHN, JIHWOAN AHN Przez tysiące lat neandertalczycy przemierzali ziemię, ale w mgnieniu oka zniknęli z historii. Neandertalczyk jest jednym z najbardziej zaskakujących tajemnic w historii. Nieustraszeni wojownicy obdarzeni niezwykłą siłą, dysponujący znakomitymi narzędziami. Najnowsze odkrycia potwierdzają hipotezę, że przyczyną zagłady neandertalczyka nie była wojna z człowiekiem współczesnym. Historię naszego najbliższego krewnego przerwał żywioł. A nas może czekać podobny los. Naukowcy uważają, że neandertalczyk uległ zagładzie, gdy 39.000 lat temu wybuchł wulkan. Zespół naukowców bada tę teorię wulkanicznej anihilacji. A jeśli super wulkany oznaczały koniec dla neandertalczyków, może w przyszłości erupcja spowoduje zagładę ludzkości. Najnowsze odkrycia każą nam zrewidować poglądy na temat naszych najbliższych krewnych. Zwłaszcza podstawowe: jak to się stało, że neandertalczycy wymarli, a my przetrwaliśmy? Zostaliśmy jedynym gatunkiem człowieka na Ziemi, ale neandertalczyk wciąż żyje w naszych genach. Dzięki niemu lepiej radzimy sobie z wyzwaniami i przeżyliśmy, choć jemu to się nie udało. 22:10 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - KONTEMPLOWANIE SŁOŃCA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Rozsiadły na wysokich wapiennych, nadwiślańskich skałach klasztor oo. benedyktynów w Tyńcu wygląda tak, jakby sam był tworem natury. Niewątpliwie jest perłą jurajskiego krajobrazu, a tej harmonii dopełniają dobiegające zeń chóralne pieśni. Ale jak tu mówić o harmonii z naturą, gdy zatruwa się atmosferę przestarzałą koksownią? I na dodatek nie ma z niej ciepła, ile trzeba? Gdy nastał tu opat o. Bernard Sawicki, duchowny idący z duchem czasu i mający menedżerskie zacięcie, to wszystko uległo zmianie. Klasztor jest ze swej natury ostoją tradycji, ale ojciec Bernard zwykł mawiać, że "podążanie z duchem czasu nie jest zdradą." Toteż odnowa klasztoru, niegdyś spalonego i zrujnowanego, postępuje wedle zasad nowoczesnego budownictwa, działa muzeum interaktywne, a każda tutejsza komnata ma nie tylko swego świętego patrona, ale też komputer. Częścią tej nowoczesności jest energetyka sprzyjająca tutejszemu, bogatemu środowisku i zarazem ekonomiczna. Ojcowie, choć na co dzień żyją w kontakcie z niebiosami, stąpają twardo po ziemi, a nawet sięgają pod ziemię. W ogrodzie przyklasztornym stanęły rzędy kolektorów słonecznych, a nieopodal wykonano 40 odwiertów - 40 dziur po 100 metrów głębokości każda, by w klasztorze wykorzystywać ciepło ziemi. Siłą systemu energetycznego w klasztorze ma być jego hybrydowość - powiązanie energii naturalnej z konwencjonalną, ale też w miarę czystą, opartą na spalaniu oleju i gazu. Mają ze sobą harmonizować jak ojcowie klasztorni podczas swych sławnych chóralnych śpiewów. System energetyczny przechodzi dopiero rozruch, ale w celach już jest cieplej, zwłaszcza że działa oszczędne ogrzewanie podłogowe. Otoczenie klasztoru jest bogate nie tylko tradycją, ale i przyrodą, hoduje się tu zioła, pielęgnuje park, wytwarza zdrową żywność. Ojcowie w tym otoczeniu często medytują nad harmonią matki natury. 22:50 W RAFIE KORALOWEJ - ODBUDOWA (REEF STORIES) Rafy koralowe stanowią 25 procent życia morskiego na naszej planecie. Seria ukazuje rafy w wodach całego świata, od Recife w Brazylii, przez Zatokę Acqba tuż przy Morzu Czerwonym, po Morze Batangas na Filipinach, i opowiada o niezwykłych i różnorodnych stworzeniach zamieszkujących te podwodne królestwa. Ale rafom grozi wyginięcie z powodu globalnego ocieplenia i wynikającego z tego większego zakwaszenia wód na Ziemi. Jak zwierzęta morskie przystosowują się do tych zmian i co może zrobić człowiek, aby odwrócić proces niszczenia raf? 23:55 ASTRONARIUM - (76) - NAJCIEKAWSZE ROZMOWY 2018 Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Lądowanie na Marsie, wybuchy supernowych czy historia początku Wszechświata - astronomia nieustannie dostarcza fascynujących tematów do rozmowy. My każdego roku zajmujemy się ich pokazywaniem. W tym programie przypomnimy, o czym mówiliśmy w roku 2018. I pokażemy nowe fragmenty rozmów z udziałem wybitnych badaczy kosmosu. 00:30 PRZYRODNIK NA TROPIE - /30/ - CZERNICA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Jaka jest czernica? I jak wygląda zjadana przez nią racicznica? Nie macie pojęcia? To dobrze, bo o tym właśnie w dzisiejszym odcinku opowie Łukasz Bożycki. Poznamy kacze zwyczaje (bo czernica to kaczka) i powody jej bliskiej znajomości z mewą śmieszką. 01:10 ROZMIAR MA ZNACZENIE - ODC. 2 MAŁE JEST PIĘKNE (SIZE MATTERS 2. SMALL IS BEAUTIFUL / AUF DIE GRÖE KOMMT ES AN) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Willem Villjoen, Willem Villjoen Film dokumentalny o wielkości różnych rzeczy, stworzeń i zjawisk. Dlaczego owady są małe, a planety duże? Dlaczego Ziemia nie jest wielkości Jowisza? A ludzie nie są wielkości myszy? A co by się stało, gdybyśmy to wszystko zmienili? Ale rozmiar naprawdę ma znaczenie. Zbadamy fascynującą sieć pojęć naukowych, aby odkryć nie tylko, dlaczego rzeczy są takie, jakie są, ale także dlaczego nigdy nie mogłyby być inne. W odcinku drugim: poprzedni eksperyment, w którym wszystko powiększyliśmy, nie był udany. Teraz zrobimy coś przeciwnego i sprawdzimy, czy małe może być piękne. To Ziemia, jaką znamy. Jej średnica wynosi 12756 kilometrów, a obwód 40000. Na jej okrążenie samolot pasażerski potrzebowałby dwóch dni. Sęk w tym, że zmiana rozmiaru Ziemi pociągnie za sobą również zmianę grawitacji. Na o połowę mniejszej planecie grawitacja jest o połowę słabsza. To by dodało sprężystości waszym krokom. Przy o połowę słabszej grawitacji skacze się wyżej. Rozmiar nie jest jak kolor czy ubranie. Nie może być dowolny. Ma ścisły związek z grawitacją, inteligencją, z ewolucją samego życia. Nasz rozmiar określa, kim jesteśmy. I kim zawsze będziemy. 02:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 250 JAWOR Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Jawor jest malowniczym miastem położonym na Dolnym Śląsku. To tu znajduje się jeden z obiektów wpisanych na zaszczytną Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kościół Pokoju w Jaworze to podobno największa drewniana budowla o funkcjach religijnych na świecie. Miasto Chleba i Pokoju, bo tak promowany jest Jawor, naprawdę zaskakuje i zasługuje na szczególną uwagę wielbicieli ciekawej architektury. Prężnie rozwijający się Jawor pod koniec XVIII wieku otoczono murami obronnymi. Do dziś zachowały się jedynie fragmenty np. basteja nazywana Zamkiem Anioła. W okresie międzywojennym w jej ściany wmurowano krzyże pokutne. Średniowieczny rodowód charakteryzuje także Basztę Strzegomską. Pełniła rolę wieży obserwacyjnej, a w kolejnych wiekach: więzienia i prochowni. Ze średniowiecza pochodzi też zamek oraz dawny klasztor bernardynów. Kolejnym obowiązkowym przystankiem na trasie spaceru po Jaworze jest rynek. Otaczają go domy mieszczańskie z arkadami. Najstarsze - XVI i XVII - wieczne kamienice znajdują się w pierzei południowej. W centralnym punkcie rynku usytuowany jest Teatr Miejski, którego historia sięga XVIII stulecia. Ratusz to kolejny gmach godny obejrzenia i zwiedzenia. Pierwsze wzmianki na jego temat pochodzą z końca XIV wieku. Z tego okresu zachowała się 65 - metrowa wieża powstała jako symbol bogactwa miasta. Na przestrzeni wieków zmieniało się jej przeznaczenie: wypatrywano stąd pożaru, mieścił się w niej skarbiec, a nawet więzienie.