TVP Dokument Wtorek, 01.10.2024 05:50 DZIKA POLSKA - WIERZĘ W NIETOPERZE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Na południu Polski uchowały się jeszcze kolonie zagrożonego zagładą nietoperza podkowca małego. To drobne zwierzątko uznaje tylko obszary wyżynne i górskie, jak choćby pasma Beskidów. Tu ich badaczem i czynnym obrońcą jest bohater odcinka, dr Rafał Szkudlarek, od lat prowadzący wraz z innymi członkami tzw. grupy nietoperzowej program ochrony nietoperzy, a zwłaszcza podkowców. Te mają bowiem szczególne wymagania, o których spełnienie w przyrodzie coraz trudniej. Zarazem są całkiem uzależnione od ludzi, bo swe letnie, decydujące o przetrwaniu kolonie rozrodcze zakładają na strychach. Najczęściej są to strychy budowli sakralnych, a zwłaszcza drewnianych kościołów i cerkwi, rozsianych na pogórzu. Ich nieodpowiednie remontowanie albo też całkowite, wynikłe z braku środków, zaniechanie remontów zagraża nie tylko zabytkowym budowlom, ale i koloniom podkowców. Toteż grupa nietoperzowa stara się te środki zdobyć i przyczyniła się już do uratowania niejednego obiektu. O szczególnej symbiozie przyrodników z księżmi i wspólnej ich opiece nad nietoperzami opowiada ten odcinek. 06:25 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 8 ZAMEK CZY LEPIANKA - DYLEMATY ŚREDNIOWIECZA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy naprawdę ludzie w średniowieczu żyli wyłącznie w zamkach lub zimnych lepiankach? Okazuje się, że takie wyobrażenie nie ma nic wspólnego z prawdą. Rycerze i książęta na potrzeby mieszkalne budowali zagadkowe wieże, które, niestety, w większości nie przetrwały. Na szczęście takiego losu nie podzieliła unikatowa na skalę światową wieża w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku. Radosław Kotarski odwiedza to ciekawe miejsce, by sprawdzić, w jakich warunkach żyli tam ludzie 700 lat temu. Odkrywa również tajemnicze malowidła ścienne, które przedstawiają losy dzielnego Lancelota, rycerza króla Artura. 07:00 W POGONI ZA DZIKOŚCIĄ (THE QUEST FOR NATURE / LA QUETE DU SAUVAGE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2021 Reżyseria: Jean - Charles Granjon Film dokumentalny, którego bohaterem jest Morgan Bourc’his, mistrz świata w nurkowaniu swobodnym. Zaniepokojony skalą szkód wyrządzonych przez człowieka w ekosystemie planety, postanowił odbyć podróż do północnych krańców Norwegii, aby obserwować tam dziką przyrodę. Poszukuje idealnej interakcji z orkami i wielorybami. Spotyka także ludzi, którzy mieszkają na tych odległych terenach i dzielą życie ze zwierzętami. To pewnego rodzaju kameralna odyseja. Poznamy bliżej duchowość Samów i poglądy naukowców. Na długo przed narodzinami Morgana foki, delfiny, orki i walenie sąsiadowały licznie z ludzkimi skupiskami. W wyniku działań człowieka część z nich zniknęła ze strefy przybrzeżnej, a część - schroniła się na pełnym morzu. Czym jest ludzkość bez bliskości zwierząt? Morgan chcę doświadczyć czegoś nowego: spotkania z waleniami - prawdziwymi mistrzami głębin. Pojechał na północ Norwegii. To ostatnie miejsce w Europie, gdzie takie doświadczenie jest jeszcze możliwe. Nie jesteśmy władcami tej planety. Czas wyzbyć się tego przekonania. Szacunek do dzikiej przyrody to wyraz naszego pragnienia wolności. A poznając ją, poznajemy samych siebie. 08:05 BALATON - EUROPEJSKA PERŁA NATURY (LAKE BALATON: EUROPE’S HIDDEN PARADISE) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2020 Reżyseria: Szabolcs Mosonyi Film dokumentalny o jeziorze Balaton na Węgrzech. To jezioro stanowi świat samo w sobie. Zrodzone w cieniu wulkanów i ukształtowane przez lodowce. Balaton jest stosunkowo młody. Powstał w wyniku ruchów tektonicznych podczas epoki lodowcowej 15 tysięcy lat temu. Na wybrzeżach, polach, lasach i płytkich zatokach Balatonu i wokół nich żyje ogromna różnorodność zwierząt. Wśród wzgórz wokół Balatonu sokoły wędrowne są częstym widokiem. Lasy poprzecinane łąkami to idealne tereny łowieckie. Nie tylko dla sokołów. Zobaczymy drapieżniki, błyszczące ibisy, czaple siwe. Dołączymy do polowania na dzikie koty i będziemy obserwować pszczoły i susły wychowujące kolejne pokolenia. Do wiosny jeszcze daleko. Zima to trudny okres, lecz Balaton to ich dom oraz europejska perła Natury. 09:05 SAN FRANCISCO - ŚWIATOWA STOLICA NOWYCH TECHNOLOGII (SAN FRANCISCO, WORLD CAPITAL 3.0 / SAN FRANCISCO, CAPITALE DU MONDE 3.0) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Antoine Dufeu Film dokumentalny o San Francisco, które jest miastem szacownych rodów zaangażowanych w życie kulturalne, przedsiębiorców z branży zaawansowanych technologii, prezesów korporacji i młodych twórców start - upów. Mieszka tu stu trzech miliarderów. Wśród dziesięciu najbogatszych, siedmiu jest z branży zaawansowanych technologii. Miasto znane jest z jogi, wegan, wyluzowanego trybu życia i łatwego dostępu do marihuany. Tu mają swoje siedziby Facebook, Google, Amazon, Pinterest, Twitter, Linkedin. To elementy naszego codziennego życia, one wiedzą o nas wszystko, ale ile my wiemy o nich? Osiedleni w Dolinie Krzemowej i San Francisco, walczą o zwycięstwo w wyścigu technologii i innowacji. Podobnie jak Twitch lub Front, przyciągają talenty z całego świata, aby szybko się rozwijać, a przepis na ich utrzymanie jest prosty: pokoje gier, bezpłatne kawiarnie, elastyczne godziny pracy, cyfrowy detoks prawie jak w domu. Ten pośpiech technologiczny ma swoją cenę, a przepaść społeczna nigdy nie była tak dotkliwa. Gwałtownie rosną wskaźniki ubóstwa, a ponad 10% populacji tego obszaru zatoki to bezdomni. San Francisco jest miastem o największych nierównościach społecznych, przed Nowym Jorkiem i Miami. Tymczasem produkt brutto regionu wynosi 720 miliardów dolarów i wśród potęg gospodarczych zajmuje dwunaste miejsce na świecie. 10:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAROKO. W SERCU TRADYCJI (MOROCCO) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Podróż do Maroka to niezwykłe doświadczenie. Kraj ten wyróżnia się ogromnym bogactwem kulturowym, widocznym w tradycjach, mających korzenie w przeszłości i w życiu codziennym. Skromne warsztaty rzemieślnicze i pełne przepychu pałace działają na zmysły podróżnych. Jednak największym skarbem Maroka pozostają ludzie. Stolicą kraju jest Rabat. Jego historyczne centrum otoczone jest grubym murem obronnym, z którego rozpościera się niezwykły pejzaż. Widok spokojnie pracujących rybaków sprawia, że zapominamy o burzliwej przeszłości tego miasta. Począwszy od XV wieku, wybrzeże było atakowane przez wielkie europejskie mocarstwa i przez piratów. Ich terytorium stanowiło położone tuż obok miasto Sali, historyczny rywal Rabatu. Przybrzeżne miasta były dawniej stale narażone na niebezpieczeństwo od strony morza, dlatego chroniono je wysokimi murami obronnymi. Za murami cytadeli Kasba al - Udaja kryją się wąskie uliczki i biało - niebieskie fasady. To istny labirynt. Gra świateł i cieni sprawia, że miasto wygląda inaczej o różnych porach dnia. Mieszkańcy wybierają zacienioną stronę, szukając ochłody i świeżego powiewu od morza. 11:10 ZŁOTA KOLEKCJA - KAPRYS LUDOJADA Reportaż, 29 min, Polska, 1973 Autor: Andrzej Androchowicz Scenariusz: Andrzej Androchowicz Zdjęcia: Janusz Pietrzykowski, Andrzej Gertych Ludomir Mączka przed rejsem dookoła świata, przygotowuje jacht do wypłynięcia w morze. Podróż ma trwać minimum trzy lata. Podróżnik niechętnie udziela odpowiedzi na pytania o trasę i terminarz wyprawy, preferował spontaniczność. Mączka, zwany popularnie wśród żeglarzy Ludojadem, był z wykształcenia geologiem. Pracował w instytutach i przedsiębiorstwach geologicznych Wrocławia, Warszawy, Krakowa i Szczecina. Z racji swojego zawodu wiele podróżował po świecie. W czasie studiów zaraził się żeglarstwem. Mimo wady wzroku otrzymał tytuł kapitana żeglugi wielkiej jachtowej, a żeglarstwo stało się jego prawdziwą pasją. Bardzo skromny tryb życia i pieniądze zarobione podczas zagranicznych kontraktów pozwoliły mu na kupno własnego jachtu. Do samotnego rejsu dookoła świata przygotowywał się 25 lat. W dniu 5 września 1973 roku Ludojad na pokładzie jachtu Maria wypłynął ze Szczecina w swój wymarzony rejs... 11:45 LENA NA KAUKAZIE - AZERBEJDŻAN. FUTURYSTYCZNE BAKU Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Prowadzący: Lena Urbańska Lektor: Agnieszka Barjasz Lena to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będziemy się starali się dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będziemy patrzeć, jak się bawią, jak świętują, jak pracują, jak jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków będziemy mieli przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. Będziemy chodzić po nieutartych szlakach, ale jednocześnie nie tracić z pola widzenia tego, co może zainteresować masowego widza w Polsce, i za granicą. 12:20 BALMORAL: UKRYTA HISTORIA - ODC. 1. LATA 1936 - 1955 (INSIDE BALMORAL / BALMORAL: HIDDEN HISTORY) Serial dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tom Brisley, Ash Potterton Trzyodcinkowa miniseria dokumentalna o zamku Balmoral - szkockim domu rodziny królewskiej od 1852 roku, kiedy książę Albert kupił posiadłość jako prezent dla swojej żony, królowej Wiktorii, która kochała szkocką wieś. Serial dokumentalny jest spojrzeniem zza kulis na to odosobnione królewskie ustronie, ulubiony dom królowej Elżbiety. To 50 000 akrów szkockich Highlands i ponad 150 budynków. Posiadłość zatrudnia ponad 100 pracowników. Film daje rzadki wgląd w jedną z najbardziej fascynujących rezydencji w Wielkiej Brytanii. Odc. 1 - "Lata 1936 - 1955". Ukryta w sercu szkockich gór ustronna królewska posiadłość jest dwa razy większa niż Manchester. Tylko tutaj królowa Elżbieta mogła naprawdę od wszystkiego uciec. Balmoral. Jednak ta wielka posiadłość była też świadkiem jednych z najbardziej dramatycznych momentów w historii monarchii. A dla niektórych gości pobyt w tym wakacyjnym domu był trudnym doświadczeniem. Balmoral. Ulubiony i najbardziej ustronny dom królowej. Rodzina królewska może tu doskonale odpocząć od publicznych obowiązków. Ta olbrzymia posiadłość oferuje jedne z najpiękniejszych widoków na Wyspach Brytyjskich. W tej królewskiej rezydencji próżno szukać pałacowych wnętrz. Wystrój jest tu zaskakująco skromny. Koszty utrzymania Balmoral są wysokie, wynoszą 3 miliony funtów rocznie. 13:15 KOCHAM CIĘ JAK IRLANDIĘ Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2012 Reżyseria: Aleksander Dembski Adam ma 56 lat, pochodzi z Opola, jest wokalistą amatorem. Pomimo braków w wykształceniu muzycznym wierzy w siebie i bardzo poważnie podchodzi do swojej pasji. Każdego dnia ćwiczy, prezentując swoje nagrania na jednym z muzycznych portali internetowych. Przez internet odświeża starą znajomość z Krzysztofem, który obecnie jest menedżerem mało znaczących kapel grających do tzw. kotleta. Adam i Krzysztof podejmują decyzję, że razem zrobią wszystko, aby wejść w struktury show - biznesu. Początkowo idzie to opornie, jednak pewnego dnia spotykają lidera bardzo znanego w Polsce zespołu muzycznego Kobranocka. Okazuje się, że muzykom jest to również na rękę, ponieważ mogą liczyć na wielki powrót na scenę w niekonwencjonalny sposób. Po kilku tygodniach prób nowy zespół muzyczny, w składzie którego znajdą się także Adam i Krzysztof, planuje zagranie koncertu dla kilkutysięcznej publiczności oraz wydanie płyty. Czy im się uda? 14:05 SZYMPANSY W UGANDZIE (UGANDA, THROUGH THE EYES OF A CHIMP / OUGANDA, LE REGARD D'UN CHIMPANZE) Film dokumentalny, 48 min, Francja, 2019 Reżyseria: Roman Fournier - Christol Uganda leży w samym sercu Afryki Równikowej, między jeziorami i górami. Na południowym wschodzie, na wysokości tysiąca metrów nad poziomem morza, wzgórza giną pod gęstą roślinnością. Jakie zwierzęta żyją pod tymi drzewami? Dla szympansów las jest wszystkim. Oczami Toti, przywódcy klanu, odkryjemy niezwykłą naturę Ugandy. W głębi lasu żyje szczególnie ujmujący samiec szympansa alfa, Toti. Wędruje po swoim terytorium, aby zjednoczyć swoją społeczność i zapobiec wtargnięciu wroga. Ale czasami jego duch leci do wielkich przestrzeni sawanny, w pobliżu źródeł Nilu, gdzie gruboskórne konfrontują się ze sobą pod ostrym spojrzeniem lamparta Wyżej na wulkanach, gdzie goryle górskie bawią się ze swoimi maluchami. I tak toczy się życie szympansów w jednej z ich ostatnich ostoi, w której panują od zarania dziejów. 15:00 MENORKA. REZERWAT BIOSFERY (MENORCA. BIOSPHERE RESERVE) Film dokumentalny, 52 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Jordi Escandell, Toni Escandell Film dokumentalny o hiszpańskiej wyspie Menorka na Morzu Śródziemnym, która jest druga co do wielkości w archipelagu Balearów. Ta wyspa została ustanowiona rezerwatem biosfery ponad 25 lat temu. Jest zamieszkana przez zwierzęta i rośliny, których nie można znaleźć nigdzie indziej na świecie. Przez wszystkie pory roku film ten uchwycił wyjątkowe krajobrazy, odosobnione piękno i dzikie zwierzęta, które nadal rozwijają się tam pod ochroną rezerwatu. 16:05 NAUSICAA. OCEANARIUM PRZYSZŁOŚCI (NAUSICAA, OCEAN BIODIVERSITY ON STAGE / PLANETE NAUSICAA L'AQUARIUM DU FUTUR AU SEVICE DES OCEANS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2021 Reżyseria: John Jackson, Jerome Julienne Film dokumentalny o niezwykłym akwarium Nausicaa, które ponownie otworzyło swoje podwoje w lipcu 2018 roku. Stało się największym i najbardziej innowacyjnym akwarium w Europie. Dbano przede wszystkim o to, by każde stworzenie wydobyte z morza mogło być umieszczone w jak najbardziej podobnym do jego naturalnego środowisku. Zobaczymy ogrom prac i przygotowań do prezentowania, zaaklimatyzowania i nakarmienia tysięcy zwierząt morskich, które będą żyć i rosnąć obok siebie w tym odtworzonym oceanie. Usłyszymy wypowiedzi naukowców i poznamy wspaniałe gatunkami podwodnych stworzeń. Będzie mnóstwo nieoczekiwanych sytuacji i wyzwań zaawansowanej inżynierii. Tutaj nauka, rozrywka i ochrona oceanów łączą się. 17:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TURCJA. ZAPACHY ORIENTU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 18:10 BALMORAL: UKRYTA HISTORIA - ODC. 2. LATA 1955 - 1992 (INSIDE BALMORAL / BALMORAL: HIDDEN HISTORY) Serial dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tom Brisley, Ash Potterton Trzyodcinkowa miniseria dokumentalna o zamku Balmoral - szkockim domu rodziny królewskiej od 1852 roku, kiedy książę Albert kupił posiadłość jako prezent dla swojej żony, królowej Wiktorii, która kochała szkocką wieś. Serial dokumentalny jest spojrzeniem zza kulis na to odosobnione królewskie ustronie, ulubiony dom królowej Elżbiety. To 50 000 akrów szkockich Highlands i ponad 150 budynków. Posiadłość zatrudnia ponad 100 pracowników. Film daje rzadki wgląd w jedną z najbardziej fascynujących rezydencji w Wielkiej Brytanii. Odc. 2 - "Lata 1955 - 1992". W Balmoral gości młoda rodzina rozdzielona przez królewskie obowiązki. Każdego roku w lipcu dwór królewski przeprowadza wielką operację. Części mieszkalne zamku w Windsorze i w Pałacu Buckingham zostają zamknięte. Służba zabezpiecza meble i pakuje ulubione przedmioty królowej. Konie, psy i personel szykują się do podróży na północ. Cel tej podróży to posiadłość Balmoral w górzystym regionie Szkocji. Przemiana zamku Balmoral z turystycznej atrakcji w królewski dom zajmuje blisko dwa tygodnie i trwa nawet po przyjeździe królowej. W tym czasie para królewska mieszka w oddalonej o półtora kilometra od zamku rezydencji Craigowan Lodge. Kiedy królowa jest w Craigowan, turyści nadal mogą zwiedzać jej posiadłość. Czasem dochodzi do niespodziewanego spotkania. Balmoral - królewski dom wypoczynkowy. Przez ponad 165 lat królewskie dzieci przeżywały tam najszczęśliwsze chwile, w tym również książę Karol. 19:05 RĘKA FRYZJERA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2009 Reżyseria: Tadeusz Król Scenariusz: Tadeusz Król Zdjęcia: Jan Paweł Pełech Muzyka: Paweł Lucewicz Po śmierci Antoine’a Le Figaro napisał: "Był największym. Na równi z Coco Chanel. Stworzył kobietę współczesną". W Paryżu nazywano go Dalim fryzjerstwa. Był prawdziwym geniuszem w swoim fachu, uwielbianym, podziwianym i rozchwytywanym przez kobiety. Prosty chłopak z Polski oczarował i podbił świat. Zbił niewyobrażalny majątek, czesząc wielkie aktorki, gwiazdy muzyki, koronowane głowy. Wśród niezliczonych klientek słynnego Antoine’a były Sarah Bernhardt, Eleonora Duse, Simone Signoret, Marlena Dietrich, Pola Negri, Joan Crawford, Bette Davis, Greta Garbo, Josephine Baker, Edith Piaf, Brigitte Bardot, a także żona amerykańskiego prezydenta, Eleonor Roosevelt. Był ekscentrykiem i wielkim wizjonerem, człowiekiem wybitnie utalentowanym, który prócz fryzjerstwa miał liczne inne pasje: kręcił filmy, wykazywał duże zdolności aktorskie, wydawał gazety, projektował stroje, torebki i damskie nakrycia głowy, miał swoje perfumy, otworzył linię kosmetyków, wyprodukował pierwszy lakier do włosów, stworzył serię kwadratowych naczyń stołowych w kryształowym szkle. Recytował poezję po angielsku, interesował się sztuką, sam też z powodzeniem zajął się rzeźbą. Jeden z najsłynniejszych mistrzów fryzjerstwa naprawdę nazywał się Antoni Cierplikowski i urodził się w Sieradzu w 1884 r. w prostej rodzinie rzemieślniczej. Jego matka była krawcową, ojciec szewcem. On sam ukończył zaledwietrzy klasy szkoły podstawowej. Jako nastolatek pomagał w salonie fryzjerskim wuja, który mocno nadużywał alkoholu. Właściciel był pod dobrą datą, kiedy akurat trafiła się wytworna klientka. Chłopak do pomocy godnie zastąpił niedysponowanego mistrza. Usłyszał słowa zachwytu, że z taką ręką powinien pracować w Paryżu. Kilkunastoletniemu Antoniemu Cierplikowskiemu udało się nie bez trudu dotrzeć do miasta nad Sekwaną, gdzie znalazł zajęcie w pracowni perukarskiej, która mieściła się w piwnicy pod salonem fryzjerskim. I znowu przypadek zaważył na dalszym losie utalentowanego chłopaka z Polski. 25 listopada, w dniu Świętej Katarzyny, kiedy wszystkie panny muszą mieć wspaniałe fryzury, zakład przeżywał prawdziwe oblężenie. Mistrz nie dawał rady i wezwał na pomoc ucznia, który zachwycił klientki umiejętnościami i pomysłami. Od tej pory niemal cały Paryż chciał się czesać u Antoine’a, który wyczarowywał prawdziwe dzieła sztuki, ale i twarzowe proste fryzury. To on razem z Coco Chanel stworzył współczesną kobietę chłopczycę. Szybko piął się na szczyt, bywał na salonach, dyktował kierunki w modzie. Pierwszy salon fryzjerski Antoine’a przy rue Cambon stał się najmodniejszym miejscem w Paryżu, a jego sława sięgnęła za ocean, gdzie również powstawały eleganckie zakłady. Antoine bogacił się i stawał coraz bardziej ekscentryczny. Miał szklany dom z widokiem na wieżę Eiffla, sypiał w szklanej trumnie, nosił buty na obcasach z kryształu, ubierał się w przedziwne stroje w błękicie i różu. Z niebieskimi włosami i z ufarbowanym na niebiesko chartem przechadzał się po Lasku Bulońskim. Błękit Antoine’a szybko stał się najmodniejszym kolorem świata. W 1965 roku przybył do Polski na uroczyste otwarcie odbudowanego gmachu Teatru Wielkiego i Muzeum im. Xawerego Dunikowskiego. Zorganizował wówczas konkurs dla młodych utalentowanych uczniów fryzjerstwa, a zwycięzca w nagrodę miał wyjechać do Francji. I w ten sposób 12 lutego 1967 r. w Paryżu znalazł się nasz inny znany rodak, mistrz fryzjerstwa Janusz Szymański. To właśnie on i inni uczniowie Antoine’a, tacy jak: Jacek Tatamir, Ryszard Droździak, Zdzisław Gasperowicz wspominają swego guru, opowiadają ciekawostki z jego barwnego życia. O niezapomnianym mistrzu mówią także: historyk Jan Pietrzak i dziennikarz Krzysztof Lisiecki. Antoine nie sprostał nowym wyzwaniom w szybko rozwijającym się świecie. Zniszczyła go konkurencja. Okradany i oszukiwany nawet przez osoby z najbliższego otoczenia, na starość stał się biedakiem. W latach 70. wrócił do Polski. Miał różne wizje, ale z braku pieniędzy nie mógł ich realizować. Zmarł w lipcu 1976 r. Chciał być pochowany w Paryżu, ale podobno oczekiwany samolot nie przyleciał po ciało zmarłego. Zabrakło funduszy. Ostatecznie Antoine spoczął na cmentarzu w Sieradzu, niedaleko grobu rodziców. Mogiły strzeże replika rzeźby Xawerego Dunikowskiego "Dusza oddzielająca się od ciała". Inspiracją dokumentu Tadeusza Króla stała się wystawa "Fryzjer w trumnie" w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w warszawskiej Królikarni w 2006 r. Film bogato ilustrowany zdjęciami i archiwalnymi materiałami filmowymi. 20:10 KAWIOROWA DYPLOMACJA - CZĘŚĆ 1. SIŁA PIENIĄDZA (THE CAVIAR CONNECTION EP. 1 LE POUVOIR DE L'ARGENT) Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2021 Reżyseria: Benoit Bringer Dwuczęściowy film dokumentalny. Kraje kaukaskie i Azji Środkowej, w szczególności Azerbejdżan, Turkmenistan i Kazachstan, znane są ze swoich dyktatorskich reżimów, autokratycznych rządów i licznych naruszeń praw człowieka wobec ich ludności. Jednak stosując odpowiednią kombinację miękkiej siły i korupcji, udało im się oczyścić swoją reputację i stać się partnerami handlowymi wielu krajów. Ich najpotężniejsi sojusznicy zasiadają w Radzie Europy lub parlamentach zachodnich i przymykają oko na ich nadużycia. Ta systemowa korupcja i jej tragiczne konsekwencje pokazują ograniczenia demokratycznych instytucji na Zachodzie i stanowią sedno tego śledztwa. Część 1 - "Siła pieniądza". Czerwiec 2015 roku. Oczy świata zwrócone są na Azerbejdżan, który jest gospodarzem pierwszych Igrzysk Europejskich. Azerbejdżan to jeden z krajów, które dotknęła klątwa surowca naturalnego. Z tego bogactwa czerpie korzyści jedynie mała elita rządząca. W Azerbejdżanie jest około stu więźniów politycznych, z których czternaścioro to dziennikarze i blogerzy. Spotykają ich różne prześladowania: więzienie, porwania. Reżim zniszczył wszystkie organizacje społeczeństwa obywatelskiego i opozycyjne media, które z nim walczyły. Kraj stał się prawdziwą autokracją. Dyktatorzy z Azji środkowej i basenu Morza Kaspijskiego stosują tak zwaną "dyplomację kawiorową". 21:20 SYRYJSKIE PIEKŁO KURDÓW (SYRIA'S TICKING TIME BOMB. ROJAVA: THE KURDS, TURKEY AND ISIS.) Film dokumentalny, 56 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Kawa Akrawi Film dokumentalny - podróż do Rożawy, regionu w północno - wschodniej Syrii, gdzie odwiedzimy obszary kontrolowane przez ISIS i posłuchamy rozmów z zatrzymanymi bojownikami, ich rodzinami i miejscową ludnością, głównie kurdyjską. Ideologia tego przerażającego ruchu jest wciąż żywa, a ta grupa terrorystyczna nie działała sama. W Al - Haul powstał największy w regionie, a zarazem najgroźniejszy na świecie obóz dla uchodźców. To wylęgarnia nowego pokolenia terrorystów. Obóz jest pod kontrolą ISIS. W obozie Al Hol, dzieci śpiewają islamskie pieśni bojowe, które gloryfikują śmierć i przemoc. Życie w obozie przesiąkniętym brutalną filozofią ISIS jest wyjątkowo trudne. To wyraźne przypomnienie o dalekosiężnych skutkach konfliktu w Syrii i pilnej potrzebie współpracy międzynarodowej w celu znalezienia rozwiązania. Tureckie drony wojskowe są aktywne na niebie nad północno - wschodnią Syrią i ich celem nie są bojownicy islamskiego dżihadu, ale raczej niewinni cywile i niezbędna infrastruktura. Sytuacja w Syrii jest złożona i niestabilna, dlatego konieczne jest zrozumienie korzeni konfliktu i różnych zaangażowanych w niego podmiotów. Żyjący tu Kurdowie czują się opuszczeni, a sąsiednia Turcja wciąż im grozi. Prezydent Erdogan uważa ich za terrorystów i od lat ponawia ataki na Rożawę. Zarzuca władzom Rożawy sojusz z wywodzącą się z Turcji Partią Pracujących Kurdystanu - organizacją uznaną za terrorystyczną przez Turcję, Unię Europejską i Stany Zjednoczone. Pozbawiono ISIS kontroli nad częścią obszarów, ale to nie oznacza końca tej organizacji ani jej ideologii. Państwo Islamskie wciąż działa i organizuje zamachy. Groźba odzyskania władzy przez terrorystów z ISIS jest jak najbardziej realna, bo Rożawa została z tym problemem sama. A jeśli Kurdowie nie zdołają dłużej kontrolować ISIS? Skutki tego szybko odczuje nie tylko Europa. 22:30 KOCHANA CÓRECZKO Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2017 Reżyseria: Ewa Żmigrodzka, Krzysztof Zwoliński Scenariusz: Krzysztof Zwoliński, Ewa Żmigrodzka Muzyka: Tadeusz Woźniak Film opowiada historię kartek pocztowych i listów, które były wysyłane z getta warszawskiego do Londynu. Listy musiały jednak przejść bardzo długą drogę - najpierw były przesyłane do Portugalii, a dopiero potem do stolicy Anglii. W czasach wojny był to jedyny sposób przekazywania matce informacji o tym, co dzieje się z córką w tych niespokojnych czasach. Wzruszająca historia o bezinteresownej pomocy w komunikowaniu się matki i córki. 23:35 MIASTO GNIEWU S.I - /5/ Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Cykl dokumentalny o początkach zorgaznizowanej przestępczości w Polsce. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porchunków. W cyklu są wykorzystywane materiały archiwalne Telewizji Polskiej S. A. , Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. Odcinek 5. W tym odcinku widzowie poznają nowe metody walki pomiędzy grupami przestępczymi. Opowiemy o tym, skąd gangsterzy mieli materiały służące do konstruowania bomb. Jak wchodzili w posiadanie trotylu, granatów moździerzowych, itp.? Kto przygotowywał dla grup przestępczych bomby? Opowiemy również o nowej metodzie zarabiania pieniedzy przez grupy przestępcze, jaką były porwania i uprowadzenia dla okupu. Widzowie poznają też wzruszającą historię policjanta, który zginął na służbie podczas rozbrajania ładunku wybuchowego. 00:10 MIASTO GNIEWU S.I - /6/ Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Cykl dokumentalny o początkach zorganizowanej przestępczości w Polsce. Pierwsza seria składa się z 13 odcinków. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porchunków. W cyklu zostały wykorzystane materiały archiwalne Telewizji Polskiej S. A. , a także Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. Odcinek 6. Trwa gangsterska wojna w mieście. Walczą ze sobą Pruszków i grupa braci N. - Dziada i Wariata. Dodatkowo na przestępczej mapie uaktywnia się ten właściwy gang z Wołomina rządzony przez Mariana K. ps. Maniek vel Klepak i Ludwika A. ps. Lutek. Gangsterzy zabijają trzy osoby w gołębniku, dali w ten sposób znać, że Dziad jest następny na liście. 00:45 KOCHANY I NIENAWIDZONY. DRAMAT ŻYCIA I ŚMIERCI TWÓRCY "KRZYŻAKÓW" Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Stanisław Janicki Scenariusz: Stanisław Janicki Wykonawcy: Aleksander Ford, Jerzy Stefan Stawiński, Kazimierz Kutz, Stanisław Różewicz, Kazimierz Koźniewski, Emil Karewicz, Andrzej Wajda, Mieczysław Kalenik, Beata Tyszkiewicz, Zbigniew Pitera, Mieczysław Jahoda Aleksander Ford miał 72 lata, kiedy 4 kwietnia 1980 r. w Naples na Florydzie popełnił samobójstwo. Nie po raz pierwszy targnął się na życie, ale tym razem skutecznie. Film Stanisława Janickiego, znanego historyka kina, krytyka filmowego, popularyzatora polskiego kina przedwojennego i reżysera dokumentalisty, autora wydanej w 1967 r. książki o Aleksandrze Fordzie, jest próbą odpowiedzi na pytanie, dlaczego do tego doszło. Ford (rocznik 1907) zadebiutował jako reżyser filmów dokumentalnych w 1928 r. Dwa lata później był współzałożycielem Stowarzyszenia Miłośników Filmu Artystycznego "Start", a w 1935 r. - Spółdzielni Autorów Filmowych SAF. Już jego pierwsze dokumenty i fabuły zwiastowały duży talent, oryginalność i wrażliwość artystyczną. Po klęsce wrześniowej 1939 r. znalazł się w ZSRR. W 1943 r. współorganizował Czołówkę Filmową 1. Dywizji WP im. Tadeusza Kościuszki, przekształconą później w Wytwórnię Filmową WP, której był komendantem. W 1945 r. został pierwszym dyrektorem przedsiębiorstwa "Film Polski". Stał się wtedy bodaj najważniejszą osobą w polskiej kinematografii, człowiekiem, od którego wiele zależało, który miał znajomości w najwyższych kręgach władzy. I choć po 1947 r. zajmował mniej eksponowane stanowiska, znajomości i wpływy pozostały; hołubiony przez władze Ford był nadal ważną figurą. Ceniono go zresztą także ze względu na dokonania artystyczne. Jego uhonorowana w 1954 r. nagrodą za reżyserię na festiwalu w Cannes "Piątka z ulicy Barskiej" była tego najlepszym dowodem. Do historii polskiego kina przeszedł jednak jako twórca ekranizacji "Krzyżaków", pierwszej w kraju "superprodukcji", zrealizowanej - też po raz pierwszy - w systemie CinemaScope i na taśmie Eastmancolor. Ford, profesjonalista w każdym calu i człowiek szalenie ambitny, chłonął zresztą wszystkie nowinki, starał się nadążać za nowymi trendami technicznymi i artystycznymi. Przy całym bagażu akademickiego wykształcenia, starał się być twórcą awangardowym. Jako człowiek był skomplikowany wewnętrznie, zagadkowy, budził kontrowersyjne opinie. Jedni uwielbiali go za życzliwość, serdeczność, chęć niesienia pomocy innym, umiejętność pracy z aktorami. Inni widzieli w nim człowieka pamiętliwego i zajadłego, nadmiernie dbającego o swoje interesy mistrza autokreacji, z trudem podejmującego decyzje i zazdrosnego o sukcesy innych. Kiedy w 1968 r. rozpętała się w Polsce antysemicka nagonka, Ford jako Żyd, a w dodatku człowiek związany z ekipą, która z tego powodu została odsunięta od władzy, znalazł się nagle w całkowitym osamotnieniu. Przestano się z nim liczyć, odmówiono możliwości dalszej pracy artystycznej, na dzień przed rozpoczęciem zdjęć wstrzymano produkcję jego filmu o Korczaku. Zadawnione konflikty i urazy teraz stały się pretekstem do odwetu. Nikt nie stanął w jego obronie. Po roku bezczynności i znoszenia ostracyzmu środowiskowego amerykańska żona reżysera, Elinor, namówiła go na wyjazd za granicę. Ford przenosił się z nią i trojgiem dzieci do Austrii, potem do Niemiec, Izraela, by w końcu osiąść w Danii. Udało mu się tam nakręcić film "Pierwszy krąg", nawiązał też współpracę z imigracyjnym teatrem Ateneum 77. To wszystko było jednak za mało, by w pełni wykorzystać jego potencjał twórczy. Reżyser tęsknił za pracą na planie, za krajem. Jego prośba o zgodę na powrót do Polski została jednak odrzucona. Do tych problemów doszedł narastający kryzys małżeński, zakończony rozwodem. Po latach Elinor stwierdziła, że gdyby Aleksander pozostał w kraju, prawdopodobnie zniósłby te niepowodzenia. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DŁUGA BITWA O PAMIĘĆ Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki To wzruszające, gdy odkrywamy silną więź łączącą bohaterów z przeszłości z żołnierzami polskimi czasu współczesnego. Już po raz kolejny na polu ostatniej bitwy stoczonej 1 października 1939 roku przez Korpus Ochrony Pogranicza z Sowietami pod Wytycznem zjawiają się studenci Akademii Wojsk Lądowych, by dać temu świadectwo. Wraz z nimi przystąpimy do poszukiwania miejsc pochówku żołnierzy KOP, którzy tu zginęli. Mamy też świadomość, że to zaledwie jedno z wielu miejsc w okolicy, gdzie bohaterowie czekają na ostateczną dziejową sprawiedliwość. 02:20 GWIAZDOR - ALEKSANDER WOLSZCZAN Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2005 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński Złociste plaże, błękitne fale, piękne krajobrazy pełne palm, eleganckie hotele to niewątpliwe atuty małej wysepki na Morzu Karaibskim. Co roku Portoryko przyciąga tłumy turystów. Wśród przyjezdnych są jednak i tacy, którzy na wyspie szukają zupełnie czego innego. Od odgłosu załamujących się fal i promieni słońca wolą cichy pomruk mechanizmów, szum pracujących komputerów oraz blade światło monitorów. Z całego świata przybywają tam astronomowie, aby skorzystać z możliwości technicznych obserwatorium w Arecibo. Sercem ośrodka jest ponad 300 - metrowej średnicy czasza radioteleskopu, umieszczona w naturalnej kamiennej niecce. Za pomocą olbrzyma naukowcy są w stanie śledzić najdalsze zakamarki kosmosu. Tu, w cieniu zawieszonej nad ziemią czaszy, lubi spędzać czas Aleksander Wolszczan. Arecibo na wyspie Portotyko nazywa czasem swoją drugą ojczyzną. Urodzony w 1946 roku w Szczecinku, zasłynął na świecie jako odkrywca pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego położonego niemal 1000 lat świetlnych od Ziemi. Wokół omiatającego kosmiczną pustkę promieniowaniem Roentgena pulsara Wolszczan "wypatrzył" w 1991 r. trzy planety. 14 lat później naukowiec odnalazł jeszcze czwartą należącą do tego układu. Sukces Polaka był możliwy między innymi dzięki obserwacjom prowadzonym w Arecibo. W swoim filmie Jan Sosiński stara się przybliżyć postać naukowca, a jednocześnie erudyty, amatora literatury science fiction, znawcy malarstwa i poezji. Przed kamerą Wolszczan opowiada o swoim dzieciństwie, o pierwszym teleskopie zbudowanym z dwóch soczewek od okularów i deski, o drodze do sławy. Astronom wyjawia także swoje przemyślenia na temat wszechświata, przeszłości i przyszłości kosmosu. Zastanawia się nad wyglądem odległych planet, porusza budzący emocje temat obcych form życia. Wolszczan opowiada też o nieuniknionym końcu Ziemi i Układu Słonecznego. Kiedyś wypali się wodorowe paliwo naszej gwiazdy, ta zaś zogromnieje, stanie się czerwonym olbrzymem i pochłonie Ziemię. Jednak naukowiec uspokaja: zanim do tego dojdzie, upłyną jeszcze 2 miliardy lat... 03:20 NIEPRZETERMINOWANI Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2006 Reżyseria: Piotr Wąsiński Sylwetka Marii Bierskiej i członków Klubu Seniora XXI wieku. Film pokazuje, że jesień życia wcale nie musi być smutna, i udowadnia, że w wieku określanym humorystycznie jako "50 lat +VAT" można być modelką, członkiem grupy tanecznej Senior Dance Motyl. "Nieprzeterminowani" pokazują swoje nowe oblicze tym, którzy myślą, że babcia nie słyszy, nie widzi i nie rozumie, że nigdy nie kochała, nie zdradzała, nie szalała i że stringi to dla niej wariactwo.