TVP Dokument Czwartek, 03.10.2024 05:50 DZIKA POLSKA - UJRZEĆ NIEDOSTRZEGALNE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Zdjęcia: Tomasz Michałowski Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. Program pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy program to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklu są "szaleńcy natury", ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, jakimś gatunkiem żywych organizmów, jakimś przejawem życia, jakąś sprawą. Prowadzący program Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński spotykają tych szaleńców w terenie i ruszają śladem ich fascynacji. Polską przyrodę z wysoka i na falach świetlnych o różnej długości od lat ogląda i fotografuje dr Marek Ostrowski. Jego aparaty spoglądają na polskie ostępy z przeróżnych pułapów: od dachu wysokościowca po orbitę satelity. Uczą zauważać to, co niedostrzegalne. Zaskakują odmiennością wobec tego, co widzimy z ziemi. Pokazują to, co maleńkie, np. bakterie w powiększeniu, a to, co duże - jeziora czy puszcze - w pomniejszeniu. Narratorzy programu rozmawiają z autorem tych zdjęć o niezwykłych własnościach naszego widzenia świata. 06:25 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 10 ROZMOWY Z WARTBURGIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Tym razem Radosław Kotarski wraca do czasów powojennych, gdy polska motoryzacja stawała na nogi. Wyrusza w podróż takimi pojazdami jak warszawa, syrena czy wartburg i sprawdza ich użyteczność w praktyce. Dla jednych ten powrót do przeszłości będzie powrotem do czasów dzieciństwa, a dla innych subiektywnym przewodnikiem po motoryzacji Europy Środkowej i Wschodniej. Co wyniknie ze skonfrontowania zabytkowych samochodów z nowoczesnymi realiami? 07:00 OCEANY AFRYKI - ODC. 1. POWRÓT OLBRZYMÓW (OCEANS AFRICA EP. 1 RETURN OF THE GIANTS) Cykl dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2020 Reżyseria: Charlie Luckock Film dokumentalny (3 części) o oceanach i ekostystemach w nich żyjących, które są wrażliwe i narażone na destrukcję ze strony człowieka. Afryka szczyci się jedną z najbogatszych i najbardziej zróżnicowanych linii brzegowych na świecie. Na zachodzie leży zimny Ocean Atlantycki. Na wschodzie Ocean Indyjski oferuje cieplejsze wody, w których kwitną rafy koralowe i rozwijają się gatunki tropikalne. Wybrzeże jest magnesem dla życia nadmorskiego - od ogromnych kolonii fok i ptaków morskich po rekiny. Pomimo obfitości i różnorodności życia tutejsze stworzenia odczuwają wszechobecną presję ze strony człowieka. Uszczuplone zasoby ryb zmuszają foki do polowania na ptaki, z którymi dzielą skaliste wyspy; żółwie mylą pływający plastik z pożywieniem, a rekiny są zabijane w sieciach wzniesionych w celu ochrony pływaków. W obliczu rosnącej presji ze strony ludzi życie na tym wybrzeżu potrzebuje pomocy. Na szczęście istnieje zespół ekspertów, którzy poświęcili swoje życie ochronie tego morskiego ekosystemu i wspaniałych stworzeń, które go zamieszkują. Załoga składa się z naukowców, działaczy na rzecz ochrony przyrody i pełnych pasji wolontariuszy. Ich misją jest ochrona i zachowanie wód naszej planety. Odc. 1 - "Powrót olbrzymów". Ruszamy na wyprawę odkrywczą. Szlakiem oceanicznego olbrzyma. Humbaka. Humbaki udało się ocalić. Jednak ich przyszłość wciąż jest niepewna. Pojawiają się bowiem nowe zagrożenia. Ocieplenie wód, wydobycie ropy i gazu a nawet głód. Na szczęście jest jeszcze czas na ratunek. RPA, kraj na styku dwóch oceanów. W XX wieku zabito niemal trzy miliony wielorybów różnych gatunków. Same humbaki straciły ćwierć miliona osobników. Coraz więcej ludzi staje w ich obronie. Jest więc nadzieja, że ich populacja odrodzi się na całym świecie. Lecz to nie koniec historii. Zdrowie oceanów i dobrobyt humbaków zależą od nas. Kluczem do sukcesu jest umiar, aby te wspaniałe zwierzęta mogły kontynuować swoje podróże. 08:00 MORZE CZERWONE - TO TRZEBA CHRONIĆ (RED: A SEA WORTH PROTECTING) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Philip Hamilton Film dokumentalny o Morzu Czerwonym, którego ekosystem pilnie potrzebuje ochrony. Niezwykle cenne są występujące tam formacje koralowe, lasy namorzynowe i ławice trawy morskiej. Ten film prezentuje wiele informacji na temat niezwykłych, ale krytycznie zagrożonych gatunków morskich, dla których domem jest Morze Czerwone. Ze względu na swoje cechy ten akwen powinien być dość odporny na zmiany. Od tysiącleci życie całego regionu zależało od Morza Czerwonego... Kontrola nad nim dawała bogactwo i władzę. Jedno z najmłodszych mórz na świecie ma bogatą bioróżnorodność z ponad tysiącem gatunków ryb, z których 15% jest endemicznych. Są też setki gatunków koralowca. Morze nazwano tak ze względu na algi, które kwitnąc - barwią wody. Niestety, ekspansja człowieka coraz bardziej wpływa na ekologię regionu. Długo uważano, że tutejsze koralowce są odporne na zniszczenia. Miała je chronić ekstremalna temperatura. Okazuje się, że nawet koralowce z Morza Czerwonego mają granice odporności. Świat jest teraz w krytycznym momencie. Morze Czerwone sygnalizuje nam, że zdążamy do szóstej zagłady Planety. Czas działać! To wyjątkowa, filmowa podróż do tego, jednego z najpiękniejszych mórz na świecie. 09:00 SZTUCZNA INTELIGENCJA - ODC. 1 DZIECIŃSTWO (A. I.: TO BE OR NOT TO BE / AI, TRE OU NE PAS TRE. JEUNESSE) Cykl dokumentalny, 49 min, Kanada, 2022 Reżyseria: Matthieu Dugal Trzyczęściowy serial dokumentalny badający kwestie etyczne związane ze sztuczną inteligencją. Śledzimy losy dziennikarza naukowego i wybitnego popularyzatora Matthieu Dugala w jego dążeniu do zbudowania swojego sobowtóra, cyfrowej istoty stworzonej przy użyciu sztucznej inteligencji. Spotka się z wieloma specjalistami od sztucznej inteligencji, takimi jak Yoshua Bengio, Douglas Rushkoff, Hiroshi Ishiguro, Kate Crawford czy Aurlie Jean, aby znaleźć odpowiedzi na nurtujące go pytania. Odc. 1 - "Dzieciństwo". Dane, które zostawiamy w sieci, są fragmentami naszej tożsamości. Ale po opublikowaniu żyją własnym życiem. To nimi żywi się sztuczna inteligencja, która wpływa na nasze otoczenie, działanie i myślenie. Nasze dane to miliardy odłamków, które składają się na wirtualną istotę podobną do nas. A gdybym połączył je wszystkie, te z radia, telewizji i mediów społecznościowych, i wyposażył w sztuczną inteligencję? Jak wyglądałby mój cyfrowy sobowtór? Czy byłby mną? Stałby się ciekawszy? A ja? Kim bym był? Stworzenie cyfrowego bliźniaka nie jest utopią. Będzie miał nasze cechy: głos, pomysły i inteligencję. Wszystko jest gotowe do jego narodzin. Technologia rozwija się wykładniczo. Rośnie w siłę każdego dnia. Od nas zależy, czy w rozwój najpotężniejszej technologii włączymy nasze wartości. Rewolucja dotknie wszystkich. Dlatego każdy musi wziąć udział w dyskusji o tym, jak zachować w niej nasze systemy wartości. 10:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TAJLANDIA. KWIAT AZJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. Tajlandia to kraina uśmiechu i serdeczności, pięknej przyrody i nowoczesnych miast. Fascynuje swoim pięknem, kulturą i duchowością. Jest gościnnym i niezwykle różnorodnym krajem. Wyruszamy w podróż śladami dawnego Królestwa Syjamu. Bangkok, stolica Królestwa Tajlandii, rozwija się szybko i prężnie. Liczy blisko 8 milionów mieszkańców. Dzielnice Silom i Siam Square imponują rozmachem i nowoczesną architekturą. Tradycyjne życie mieszkańców Bangkoku toczy się wokół ulicznych kramów z jedzeniem i słynnych tuk - tuków, bezustannie krążących po mieście. W świątyni Wat Pho znajduje się największa kolekcja posągów Buddy w całej Tajlandii. To jeden z pierwszych ośrodków edukacji publicznej w kraju. 11:00 SPRAWA SZERYFA Film dokumentalny, 22 min, Polska, 1988 Scenariusz: Ewa Borzęcka Zdjęcia: Artur Mościcki Film dokumentalny prezentujący postać "szeryfa" z Łomży. Dokumentalny portret szeryfa, tajemniczego człowieka, który pilnował porządku w Łomży w latach 80. Wspomnienia o szeryfie są jednocześnie okazją do pokazania ponurej, łomżyńskiej rzeczywistości. Skupione jak w soczewce problemy nękające kraj - alkoholizm, otępienie, zanik ambicji i dążeń, przestępczość, brak nadziei na jakąkolwiek zmianę. Wszystkim tym czarnym stronom współczesności stara się zaradzić półbajkowa postać skrajnego idealisty z Łomży - "szeryfa", który samotnie podejmuje walkę z wszelkimi przejawami zła, narażając się na śmieszność, a nawet posądzenie o chorobę psychiczną. 11:35 LENA NA KAUKAZIE - GRUZJA - TBILISI. KUCHNIA I BAZARY Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Prowadzący: Lena Urbańska Lena to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będziemy się starali się dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będziemy patrzeć, jak się bawią, jak świętują, jak pracują, jak jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków będziemy mieli przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. Będziemy chodzić po nieutartych szlakach, ale jednocześnie nie tracić z pola widzenia tego, co może zainteresować masowego widza w Polsce, i za granicą. 12:10 BALMORAL: UKRYTA HISTORIA - ODC. 3. LATA 1992 - 2017 (INSIDE BALMORAL / BALMORAL: HIDDEN HISTORY) Serial dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tom Brisley, Ash Potterton Trzyodcinkowa miniseria dokumentalna o zamku Balmoral - szkockim domu rodziny królewskiej od 1852 roku, kiedy książę Albert kupił posiadłość jako prezent dla swojej żony, królowej Wiktorii, która kochała szkocką wieś. Serial dokumentalny jest spojrzeniem zza kulis na to odosobnione królewskie ustronie, ulubiony dom królowej Elżbiety. To 50 000 akrów szkockich Highlands i ponad 150 budynków. Posiadłość zatrudnia ponad 100 pracowników. Film daje rzadki wgląd w jedną z najbardziej fascynujących rezydencji w Wielkiej Brytanii. Odc. 3 - "Lata 1992 - 2017". Każdego roku w sierpniu królowa i jej rodzina opuszczają Anglię i jadą na północ, by spędzić dwa miesiące w sercu szkockich gór. Dziś monarchia cieszy się dużą sympatią poddanych. Ale 20 lat temu tak nie było. W połowie lat dziewięćdziesiątych Balmoral było miejscem, gdzie rodzina królewska mogła się schronić przed rosnącą krytyką ze strony mediów i społeczeństwa. Media szeroko komentowały kolejne królewskie skandale. Czterdzieści lat po objęciu tronu przez królową jej ukochana instytucja była ostro krytykowana. Jaka przyszłość czeka tę królewską posiadłość, kiedy tron po Elżbiecie II obejmie Karol III? 13:00 NIEPRZEMIJALNY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2023 Reżyseria: Kamil Napierski Scenariusz: Monika Michałowicz W 2018 roku na Makalu - piątej najwyższej górze świata - rozgrywa się dramat ojca i syna. Dwaj samotni himalaiści podczas ataku szczytowego stają przed niezwykle trudnym wyborem. 70 - letni doświadczony Lech, z poważnymi obrażeniami zostaje sprowadzony do bazy przez swojego syna Wojtka. Obaj cudem unikają śmierci. Ich wcześniejsze dokonania są imponujące, jako podróżnicy amatorzy zdobywają liczne nagrody, ale ich dobra passa kończy się. Ich ścieżki rozchodzą się - ojciec walczy o powrót do zdrowia. Jego uzależnienie od adrenaliny i nadludzkiego wysiłku znajduje ujście w ultramaratonach kolarskich. Odnosi sukcesy, startując z o połowę młodszymi od siebie zawodnikami. Tymczasem Wojtek osiedla się w Norwegii i podejmuje pracę instruktora wspinaczki. Narodziny dziecka odsuwają na bok jego marzenia o powrocie do himalaizmu. Ojciec i syn, wiele razy wspólnie stojąc w obliczu ekstremalnego wysiłku i presji muszą teraz osobno mierzyć się z szarą codziennością w niepewnych pandemicznych czasach. Niezwyciężeni w górach - szarpią się w swoich domach, uwikłani w sprawy rodzinne. Lech zauważa, że z każdym kolejnym rokiem na karku, z każdą kolejną kontuzją, traci swoją dawną sprawność i pewność siebie. Nie chce zaakceptować nieuchronnej przemiany z lidera, mentora i nauczyciela w pogodzonego ze swoimi ograniczeniami seniora. Czy przyszłość przyniesie im jeszcze jedną wspólną wyprawę? Jaka jest tajemnica Makalu, gdzie podczas kolejnej próby jej zdobycia, jedno wydarzenie nieodwracalnie zmieniło życie obu wspinaczy? Jest to opowieść o odwadze, pokonywaniu ograniczeń i przede wszystkim o przemijaniu 14:00 OCEANY AFRYKI - ODC. 2 POLOWANIE NA DINOZAURA (OCEANS AFRICA EP. 2 DINOSAURS OF THE DEEP) Cykl dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2020 Reżyseria: Charlie Luckock Film dokumentalny (3 części) o oceanach i ekostystemach w nich żyjących, które są wrażliwe i narażone na destrukcję ze strony człowieka. Afryka szczyci się jedną z najbogatszych i najbardziej zróżnicowanych linii brzegowych na świecie. Na zachodzie leży zimny Ocean Atlantycki. Na wschodzie Ocean Indyjski oferuje cieplejsze wody, w których kwitną rafy koralowe i rozwijają się gatunki tropikalne. Wybrzeże jest magnesem dla życia nadmorskiego - od ogromnych kolonii fok i ptaków morskich po rekiny. Pomimo obfitości i różnorodności życia tutejsze stworzenia odczuwają wszechobecną presję ze strony człowieka. Uszczuplone zasoby ryb zmuszają foki do polowania na ptaki, z którymi dzielą skaliste wyspy; żółwie mylą pływający plastik z pożywieniem, a rekiny są zabijane w sieciach wzniesionych w celu ochrony pływaków. W obliczu rosnącej presji ze strony ludzi życie na tym wybrzeżu potrzebuje pomocy. Na szczęście istnieje zespół ekspertów, którzy poświęcili swoje życie ochronie tego morskiego ekosystemu i wspaniałych stworzeń, które go zamieszkują. Załoga składa się z naukowców, działaczy na rzecz ochrony przyrody i pełnych pasji wolontariuszy. Ich misją jest ochrona i zachowanie wód naszej planety. Odc. 2 - "Polowanie na dinozaura". Tym razem ryba, której pojawienie się wywołało burzę w środowisku naukowym. Latimeria. Żywa skamielina uznawana za wymarłą, a odkryta przypadkiem. Niestety świat latimerii ulega zmianie. Grozi jej niebezpieczeństwo. Dlatego naukowcy stają w jej obronie. Lecz na dużych głębokościach praca bywa niebezpieczna. Załoga płynie wzdłuż wschodniego wybrzeża na północ, do miejsca pobytu prehistorycznej ryby. Ma nadzieję znaleźć ją i zbadać jej ulubione kaniony oraz okoliczne głębiny. Latimeria żyje na dużych głębokościach. Ukrywa się w kanionach i jaskiniach unikając ciekawskich. Jej historia jest bardzo długa. Obserwując latimerie zespół otwiera drzwi do nieznanego wcześniej świata. Głębiny u wschodnich wybrzeży RPA wręcz tętnią życiem. Pełno tu dziwnych stworzeń i ryb rafowych. Na razie odkryto jeszcze tylko jedną odmianę latimerii. W zatłoczonych wodach Indonezji. Możliwe, że istnieją inne i wciąż czekają na odkrycie w głębinach oceanów. Ich populacja ma już 400 milionów lat. Latimerie okazały się odporne. Przeżyły nawet epoki lodowcowe, lecz teraz przed nimi kolejne wyzwania. Świat oceanów zmienia się coraz szybciej. Czy latimerie przetrwają, zależy od nas. Zdecydują o tym naukowcy badający nieznane głębiny... rybacy, nurkowie, nauczyciele i uczniowie. Dobrobyt oceanów i egzystencja tych żywych skamielin zależy teraz od tego, jak żyjemy, co jemy i co ochraniamy. Nasza przyszłość i zdrowie oceanów są jak naczynia połączone. 15:00 SEKRETNE ŻYCIE BORSUKÓW (THE SECRET LIFE OF BADGERS) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Gunter Goldmann Film dokumentalny o borsukach. Nasze lasy są pełne fascynujących stworzeń, niektóre bardzo nam znane, a inne mniej. Jest jeden mieszkaniec, o którym wszyscy myślą, że go znają, ale prawie nikt go nie widział - to borsuk. Powód jest prosty. Ten nocny łowca przesypia cały dzień pod ziemią, a wychodzi na powierzchnię na bardzo krótko, aby zebrać wystarczającą ilości pożywienia. Będziemy podążać za samicą borsuka i jej dwoma młodymi. Jak naprawdę żyją borsuki? Po bliższym poznaniu - całkowicie zmienimy o nich nasze wyobrażenie! One nie są gburowatymi samotnikami. To inteligentne wszystkożerne zwierzęta, sprawni budowniczowie. Są towarzyskie i rodzinne. 16:00 SZTUCZNA INTELIGENCJA - ODC. 2 DOROSŁOŚĆ (A. I.: TO BE OR NOT TO BE / AI, TRE OU NE PAS TRE. L’ADULTE) Cykl dokumentalny, 49 min, Kanada, 2022 Reżyseria: Matthieu Dugal Odc. 2 - "Dorosłość". Sztuczna inteligencja jest częścią historycznej ciągłości, bo człowiek jako gatunek zawsze tworzył narzędzia i stawał się od nich zależny. Teraz maszyny potrafią nas oszukać z poznawczego punktu widzenia. Ale to, na co naprawdę należy uważać to nie sama technologia, tylko my i nasze ego. Dorastać czy się starzeć? Wierzyć w wieczną młodość czy korzystać z mądrości, którą niesie dorosłość? Jesteśmy coraz dłużej "młodzi". W dużej mierze dzięki technologii. Jakie są wyzwania sztucznej inteligencji? Największe wyzwania są nie tyle technologiczne, co etyczne. Rozpoznawanie twarzy jest kwestionowane, ale wciąż się rozwija. Sztuczna inteligencja to lustro. Nieustannie każe się zastanawiać, kim jestem. Platformy dopasowują się do naszych opinii i pragnień. Zamykają nas w bańkach samozadowolenia. Czy sobowtór zamyka mnie w moim ego? Kim się stanie? Jak będzie ze mną postępował? Jak ja mam postępować z nim? 17:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - POLINEZJA - PERŁA PACYFIKU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Słowo "Polinezja" brzmi jak zaproszenie do podróży. Od czasów pierwszych odkrywców ten zbiór małych wysepek na olbrzymim Pacyfiku fascynował urodą i kojarzył się z Rajem na Ziemi. Jednak za stereotypami kryją się ludzie, historia i kultura - prawdziwe powody, dla których warto pokochać Polinezję. Odwiedzając Tahiti, Tuamotu czy Markizy, trafiamy do odległego i niezwykle barwnego świata. 18:05 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 1 WENECJA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 1 VENICE) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 1 - "Wenecja". Tutaj ludzie żyją wspólnie, jak wielka rodzina. To wymarzone miejsce dla rzemieślników. Wyspa Murano, usadowiona w północnej części weneckiej laguny, słynie jako światowa stolica szklarstwa. Dawno temu rzemieślnikom w Murano nie wolno było opuszczać wyspy. Podobno, by ustrzec Wenecję od ognia, który płonie tu w dzień i w nocy. Inni twierdzą, że chodzi o zachowanie tajemnic zawodu, który przekazuje się z pokolenia na pokolenie. Wenecja jest miastem powstałym z drewna na wodzie. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego ludność przeniosła się z lądu stałego na wyspy. Miasto rozrastało się. zbudowano więc drewniane platformy i wykopano kanały, by łatwiej się przemieszczać. W całej Wenecji z wody wyrastają kamienne i ceglane budynki. Podobnie jak w większości miast nadmorskich, także w Wenecji prosperuje targ rybny. Kupuje się tu i sprzedaje dary morza od stuleci. Czas dominacji weneckich twórców luster może przeminął, ale dziedzictwo rodziny Barbinich ma się dobrze. Ich ręcznie wykonane zwierciadła znajdują odbiorców na całym świecie. Każdy z tych rzemieślników stanowi ogniwo w długim łańcuchu tradycji zawodów, praktykowanych w Wenecji dawno temu. 19:05 PAPCIO CHMIEL Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Petro Aleksowski Film dokumentalny prezentujący Henryka Chmielewskiego - wybitną postać polskiej sztuki komiksu. Filmowy portret "Papacia Chmiela" oczami jego 11 - letniego fana, prowadzącego swój program literacki, w którym recenzuje książki. Marzeniem entuzjasty literatury jest spotkanie z Papciem i przeprowadzenie z nim wywiadu do swojego vloga. W filmie śledzimy próby kontaktu Olafa z jego Mistrzem. Olaf spotyka znawców tematu: krytyków, publicystów, artystów, uczestniczy w wydarzeniach specjalnych dla fanów. Poznaje historię swojego bohatera, zarówno zawodową, jak i osobistą. Duży nacisk został położony na przeżycia Henryka Chmielewskiego w trakcie powstania warszawskiego. Niejako drugą pierwszoplanową postacią filmu jest Tytus, czyli uczłowieczona, a wręcz spersonifikowana małpa. Projekt jest poświęcony również genealogii tej postaci. W filmie wykorzystano kilka technik rejestracyjnych, od klasycznej zdjęciowej po animowaną. a także materiały archiwalne oraz efekty wizualne. 20:10 PRAWDZIWI PEAKY BLINDERS - ODCINEK 1. GANGI ULICZNE (THE REAL PEAKY BLINDERS EP. 1 STREET FIGHTING GANGS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Harvey Lilley Scenariusz: Steven Knight Dwuczęściowa, dokumentalna historia masowego ruchu gangów, który powstał w Birmingham i innych przemysłowych miastach w XIX wieku i przekształcił się w nowoczesny gangsteryzm na początku XX wieku. Epicki western według scenariusza Stephena Knighta, którego akcja rozgrywa się w Birmingham o rodzinie chuliganów i ich gangu, stał się fenomenem, który do tej pory stał się inspiracją pięciu seriali i hollywoodzkich filmów fabularnych. Ale prawda historyczna jest równie szokująca i oferuje głęboki przegląd eksplozji przemocy klasy robotniczej, która wybuchła w wiktoriańskich miasteczkach i miastach w latach 70. XIX wieku i dała początek subkulturze, którą wciąż widzimy w dzisiejszych gangach miejskich i w piłkarskim chuliganizmie w latach 70. i 80. rozkwitu. To nieopowiedziana historia nie tylko jednego gangu, ale setek, które wiktoriańska prasa nazwała Peaky Blinders. Badamy przyczyny deprywację społeczną i pozbawienie praw obywatelskich oraz powstanie tego zjawiska. Odcinek 1. Gangi uliczne. W 1890 roku na tych bocznych uliczkach dochodzi do incydentu odsłaniającego zjawisko, które wstrząśnie wiktoriańskim społeczeństwem i doprowadzi do eksplozji przestępczości zorganizowanej w Wielkiej Brytanii. W latach dwudziestych prawdziwi peaky blinders stają się ojcami chrzestnymi przestępczości zorganizowanej. Ale ich początki sięgają 50 lat wcześniej, aż do lat 70. XIX wieku. Ci młodzi ludzie nie skupiają się na zarabianiu pieniędzy, oni toczą wojnę uliczną o status. Gangi wysypują się z bocznych uliczek Birmingham, gdzie mierzą się z biedą i rasizmem. To historia powstania i upadku pierwszych gangów we współczesnej Wielkiej Brytanii, / które na zawsze odmienią nasze miasta. 21:20 SŁOWACJA. W POŚCIGU ZA SPRAWIEDLIWOŚCIĄ Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2021 Reżyseria: Rafał Geremek Film przekrojowy pokazujący problemy państwa słowackiego. Motywem przewodnim jest poczucie niesprawiedliwości u samych Słowaków, którzy uważają, że dziejowo zostali pokrzywdzeni. Poprzez pryzmat krzywd pokazujemy dzisiejsze problemy kraju. W pierwszej części pokazano tworzenie się mafijnego państwa za sprawą złych wyborów politycznych Słowaków, którzy uważali, że silni ludzie będą sprawiedliwi i nieskorumpowani. Pokazujemy reformę państwa, jaka dokonuje się w czasach prezydentury Zuzanny Caputovej. Spotykamy się z dziennikarzami śledczymi, który zaleźli za skórę władzy i ludziom cienia, a także z ofiarami systemu korupcji jak np. z farmerem, który oparł się gangsterskiemu koncernowi, próbującemu wymusić na nim przejęcie jego ziemi. Druga część opowiada o niesprawiedliwości, jaką jest słaba rozpoznawalność kraju za granicą. O chaotycznych i kreatywnych wysiłkach w celu zdobycia uwagi świata, znajdowania czegoś, co jest jedyne na świecie, a co stało się tradycjąw tym małym kraju. W trzeciej części autorzy skupili się na pomysłach gospodarczych na skok w nowoczesność, m.in. o rozwoju przemysłu samochodowego i tworzeniu unikalnych wynalazków, które mają zwrócić uwagę świata na Słowację. O tym, jaka była strategia tego małego kraju wobec unii i szerzej Zachodu - udawano kraj - prymusa UE, przyjęto walutę euro i postanowiono na wynalazki, tylko po to, by się wyróżnić. W czwartej części mówi się o drenażu mózgów, jaki trapi kraj naszego południowego sąsiada. Aż 14 proc. Słowaków wyjeżdża na studia za granicę i często już nie wraca do kraju. To spuścizna jeszcze po monarchii austro - węgierskiej i Czechosłowacji. Centrala zawsze była poza krajem. 22:25 WSZYSTKO DLA MOJEJ CÓRKI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wszyscy rodzice niepełnosprawnych dzieci zadają sobie pytanie - co będzie z moim ukochanym dzieckiem, jak odejdę? Gdzie zamieszka, kto się nim zaopiekuje czy będzie kochane i szczęśliwe? Te pytania są tym dramatyczniejsze, im starsi są rodzice. Bohaterkami filmu są Wanda Woyniewicz i jej córka Ela z zespołem Downa. Wanda ma 85 lat, Ela 43. Wanda mówi: "Rodzic zdrowego dziecka myśli, co będzie kupował wnukowi pod choinkę, a ja - co będzie z Elą, jak umrę". Nie mają nikogo, są tylko we dwie. Wanda ma zaawansowaną jaskrę, traci wzrok. Przed śmiercią chce zobaczyć, że jej córka jest bezpieczna, że ma nowy, przyjazny dom. 23:25 MIASTO GNIEWU S.I - /9/ Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Odcinek 9. Uprowadzenia. Zabójstwo: Andrzeja Grzymskiego ps. Junior, 26 stycznia 1998 r. , przejście podziemne przy Hotelu Marriott, ul. Chałubińskiego i Alej Jerozolimskich. Zabójstwo Krzysztofa Kocota, 26 stycznia 1998 r. , ul. Łabiszyńska 21. Historia: Andrzej Grzymski ps. Junior związany był z Jeremiaszem Barańskim ps. Baranina. To stary przestępca współpracujący ze Służbami Bezpieczeństwa, a później po zmianie ustrojowej z Urzędem Ochrony Państwa. Junior zginął, ponieważ przygotowywał listę gangsterów, których zamierzał porwać. O tej liście dowiedział się i Pruszków, i Wołomin i wspólnie wydali na niego wyrok śmierci. W tym odcinku widzowie dowiedzą się o Jeremiaszu Barańskim ps. Baranina i o jego współpracy z organami państwowymi. Opowiemy o najtrudniejszym dla policji rodzaju przestępstw, jakim są uprowadzenia. 24:00 MIASTO GNIEWU S.I - /10/ Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Odcinek 10. Kradzieże samochodów. Zabójstwo: Zabójstwo Piotra Witanowskiego ps. Kajtek TGI Friday's. plus ofiara przypadkowa pracownik Teatru Narodowego w Warszawie. 20 marca 1999 r. Zabójstwo Krzysztofa Kosiorowskiego ps. Baniak w Aninie. 6 stycznia 1999 r. Historia: Konflikt Wołomina z Karolem Sarną. Wyodrębnienie się niezależnej grupy pod kierownictwem Sarny. Przestępczość samochodowa. W policji powstają specjalne grupy do walki z taką przestępczością: MOSKIT, WEKTOR, GEPARD. 00:35 WALKA BEZ BRONI Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2012 Reżyseria: Zofia Kunert Scenariusz: Zofia Kunert Film dokumentalny Zofii Kunert "Walka bez broni" pokazuje funkcjonowanie niezwykłej konspiracyjnej komórki, jaką było Biuro Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, i przypomina ludzi, którzy ją tworzyli. Poprzez osobiste wspomnienia dwojga ostatnich żyjących pracowników BIP KG AK, prof. Marii Straszewskiej i Władysława Bartoszewskiego, autorka ukazuje zakres i formy działania tej struktury. Kładzie nacisk na tak nietypowe przedsięwzięcia, jak np. Akcja N, czyli świetnie zaplanowana i przeprowadzona akcja oddziaływania psychologicznego na niemieckich okupantów za pomocą niemieckojęzycznej prasy, ulotek, broszur, sfałszowanych zarządzeń. W filmie Zofii Kunert mówi o tym słynny Kurier z Warszawy Jan Nowak - Jeziorański; jego wypowiedź została zarejestrowana w 2002 roku. Nowatorstwo i skuteczność stosowanych przez BIP KG AK metod podkreśla specjalista w zakresie walki psychologicznej, który porównuje je z dzisiejszymi sposobami prowadzenia wojny informacyjnej. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SERCE STAREGO MŁYNA Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Umierają cicho i godnie gdzieś na obrzeżach naszej codzienności. Niegdyś ich nieustanny turkot był tętnem małych lokalnych społeczności. Ciągnęły do młynów karawany furmanek, kwitło wokół nich życie towarzyskie. Odeszły z wiekiem XX. Ale niektóre z nich, jak młyn w Błażowej, ciągle mają ciekawe historie do opowiedzenia. Z tym miejscem wiąże się wiele tajemnic. A my, wraz z miejscowymi pasjonatami spróbujemy odnaleźć prawdopodobnie przysypaną ziemią maszynownię, a w niej silnik, dawniej wprawiający koło młyńskie w ruch. Jeśli poszukiwania się powiodą, miejscowemu Muzeum Silników Stacjonarnych i Techniki Rolniczej w Konieczkowej przybędzie nowy eksponat. 02:15 NAPOLEON TEATRU - STEFAN JARACZ Film dokumentalny, 35 min, Polska, 1984 Aktorzy: Stefan Jaracz, Zbigniew Sawan, Karolina Lubieńska Program poświęcony postaci wybitnego aktora Stefana Jaracza. Przedstawia fotosy oraz fragmenty filmów i sztuk teatralnych, w których Jaracz kreował role (m. in. sceny z "Przedwiośnia" i "Róży" Żeromskiego, rola w sztuce Jerzego Brauna "Europa" oraz Wielkiego Księcia Konstantego w filmie "Księżna łowicka"). O życiu Jaracza i jego aktorstwie opowiadają Zbigniew Sawan i Karolina Lubieńska. Fragment radiowego nagrania "Pana Wołodyjowskiego" Sienkiewicza z nagraniem głosu Stefana Jaracza udostępniło Archiwum Dokumentacji Mechanicznej Teatru "Ateneum" w Warszawie, którego Jaracz był założycielem. 03:00 PRZYCHODZIMY, ODCHODZIMY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1997 Reżyseria: Wojciech Szumowski Scenariusz: Wojciech Szumowski Film jest portretem Piotra Skrzyneckiego zbudowanym z opowieści ludzi, którzy byli przy nim przez wiele lat, tworząc wspólnie zjawisko w pejzażu kultury polskiej zwane Piwnicą Pod Baranami. Osoby występujące w filmie opowiadają jedno ważne wydarzenie związane z Piotrem Skrzyneckim. Z tych wspomnień zbudowany jest różnorodny portret. Całość przetykana jest różnorodnymi materiałami archiwalnymi z występów Piwnicy. W programie wypowiadają się m.in.: Stanisław Radwan, Zbigniew Preisner, Andrzej Wajda, Grzegorz Turnau, ks. Tischner, Marek Grechuta, Leszek Długosz, Jan Nowicki.