TVP Dokument Piątek, 04.10.2024 05:45 DZIKA POLSKA - ŁOWCA DZIKICH KADRÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Piękno polskiej przyrody, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt. Związać życie dzikich zwierząt z tym, co mówią o nich legendy, połączyć obserwację przyrodniczą z folklorem na barwnej taśmie filmowej - oto sztuka, której od lat dokonuje Ryszard Czerwiński, filmowiec i fotograf z Olsztyna. Przed jego obiektywem występują tacy przedstawiciele rodzimej fauny jak bocian, żuraw, łoś i wiele innych. Ryszard Czerwiński przeżył też niejedną przygodę, kręcąc zdjęcia dzikich zwierząt do filmów fabularnych. Wraz z nim wyruszamy na wyprawę w dzikie zakątki północno-wschodniej Polski. 06:20 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 11 LEGENDA "CZARNEJ WOŁGI" Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy legendarna czarna wołga faktycznie przemierzała ulice polskich miast i wsi? Czy porywała niewinnych, którzy po zmroku odważyli się wyjść z domu? Ile prawdy jest w tej opowieści? Między innymi o tym Radosław Kotarski opowiada w najnowszych "Podróżach z historią". W programie poznamy również tajemnice samochodu, który oficjalnie nie istniał, a należał do najważniejszych osób w państwie. Dowiemy się także, który polski samochód sprzedawaliśmy zagranicznym odbiorcom za banany. 06:55 OCEANY AFRYKI - ODC. 2 POLOWANIE NA DINOZAURA (OCEANS AFRICA EP. 2 DINOSAURS OF THE DEEP) Cykl dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2020 Reżyseria: Charlie Luckock Film dokumentalny (3 części) o oceanach i ekostystemach w nich żyjących, które są wrażliwe i narażone na destrukcję ze strony człowieka. Afryka szczyci się jedną z najbogatszych i najbardziej zróżnicowanych linii brzegowych na świecie. Na zachodzie leży zimny Ocean Atlantycki. Na wschodzie Ocean Indyjski oferuje cieplejsze wody, w których kwitną rafy koralowe i rozwijają się gatunki tropikalne. Wybrzeże jest magnesem dla życia nadmorskiego - od ogromnych kolonii fok i ptaków morskich po rekiny. Pomimo obfitości i różnorodności życia tutejsze stworzenia odczuwają wszechobecną presję ze strony człowieka. Uszczuplone zasoby ryb zmuszają foki do polowania na ptaki, z którymi dzielą skaliste wyspy; żółwie mylą pływający plastik z pożywieniem, a rekiny są zabijane w sieciach wzniesionych w celu ochrony pływaków. W obliczu rosnącej presji ze strony ludzi życie na tym wybrzeżu potrzebuje pomocy. Na szczęście istnieje zespół ekspertów, którzy poświęcili swoje życie ochronie tego morskiego ekosystemu i wspaniałych stworzeń, które go zamieszkują. Załoga składa się z naukowców, działaczy na rzecz ochrony przyrody i pełnych pasji wolontariuszy. Ich misją jest ochrona i zachowanie wód naszej planety. Odc. 2 - "Polowanie na dinozaura". Tym razem ryba, której pojawienie się wywołało burzę w środowisku naukowym. Latimeria. Żywa skamielina uznawana za wymarłą, a odkryta przypadkiem. Niestety świat latimerii ulega zmianie. Grozi jej niebezpieczeństwo. Dlatego naukowcy stają w jej obronie. Lecz na dużych głębokościach praca bywa niebezpieczna. Załoga płynie wzdłuż wschodniego wybrzeża na północ, do miejsca pobytu prehistorycznej ryby. Ma nadzieję znaleźć ją i zbadać jej ulubione kaniony oraz okoliczne głębiny. Latimeria żyje na dużych głębokościach. Ukrywa się w kanionach i jaskiniach unikając ciekawskich. Jej historia jest bardzo długa. Obserwując latimerie zespół otwiera drzwi do nieznanego wcześniej świata. Głębiny u wschodnich wybrzeży RPA wręcz tętnią życiem. Pełno tu dziwnych stworzeń i ryb rafowych. Na razie odkryto jeszcze tylko jedną odmianę latimerii. W zatłoczonych wodach Indonezji. Możliwe, że istnieją inne i wciąż czekają na odkrycie w głębinach oceanów. Ich populacja ma już 400 milionów lat. Latimerie okazały się odporne. Przeżyły nawet epoki lodowcowe, lecz teraz przed nimi kolejne wyzwania. Świat oceanów zmienia się coraz szybciej. Czy latimerie przetrwają, zależy od nas. Zdecydują o tym naukowcy badający nieznane głębiny... rybacy, nurkowie, nauczyciele i uczniowie. Dobrobyt oceanów i egzystencja tych żywych skamielin zależy teraz od tego, jak żyjemy, co jemy i co ochraniamy. Nasza przyszłość i zdrowie oceanów są jak naczynia połączone. 07:55 SEKRETNE ŻYCIE BORSUKÓW (THE SECRET LIFE OF BADGERS) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Gunter Goldmann Film dokumentalny o borsukach. Nasze lasy są pełne fascynujących stworzeń, niektóre bardzo nam znane, a inne mniej. Jest jeden mieszkaniec, o którym wszyscy myślą, że go znają, ale prawie nikt go nie widział - to borsuk. Powód jest prosty. Ten nocny łowca przesypia cały dzień pod ziemią, a wychodzi na powierzchnię na bardzo krótko, aby zebrać wystarczającą ilości pożywienia. Będziemy podążać za samicą borsuka i jej dwoma młodymi. Jak naprawdę żyją borsuki? Po bliższym poznaniu - całkowicie zmienimy o nich nasze wyobrażenie! One nie są gburowatymi samotnikami. To inteligentne wszystkożerne zwierzęta, sprawni budowniczowie. Są towarzyskie i rodzinne. 08:55 SZTUCZNA INTELIGENCJA - ODC. 2 DOROSŁOŚĆ (A. I.: TO BE OR NOT TO BE / AI, TRE OU NE PAS TRE. L’ADULTE) Cykl dokumentalny, 49 min, Kanada, 2022 Reżyseria: Matthieu Dugal Odc. 2 - "Dorosłość". Sztuczna inteligencja jest częścią historycznej ciągłości, bo człowiek jako gatunek zawsze tworzył narzędzia i stawał się od nich zależny. Teraz maszyny potrafią nas oszukać z poznawczego punktu widzenia. Ale to, na co naprawdę należy uważać to nie sama technologia, tylko my i nasze ego. Dorastać czy się starzeć? Wierzyć w wieczną młodość czy korzystać z mądrości, którą niesie dorosłość? Jesteśmy coraz dłużej "młodzi". W dużej mierze dzięki technologii. Jakie są wyzwania sztucznej inteligencji? Największe wyzwania są nie tyle technologiczne, co etyczne. Rozpoznawanie twarzy jest kwestionowane, ale wciąż się rozwija. Sztuczna inteligencja to lustro. Nieustannie każe się zastanawiać, kim jestem. Platformy dopasowują się do naszych opinii i pragnień. Zamykają nas w bańkach samozadowolenia. Czy sobowtór zamyka mnie w moim ego? Kim się stanie? Jak będzie ze mną postępował? Jak ja mam postępować z nim? 09:55 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - POLINEZJA - PERŁA PACYFIKU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Słowo "Polinezja" brzmi jak zaproszenie do podróży. Od czasów pierwszych odkrywców ten zbiór małych wysepek na olbrzymim Pacyfiku fascynował urodą i kojarzył się z Rajem na Ziemi. Jednak za stereotypami kryją się ludzie, historia i kultura - prawdziwe powody, dla których warto pokochać Polinezję. Odwiedzając Tahiti, Tuamotu czy Markizy, trafiamy do odległego i niezwykle barwnego świata. 10:55 GOPR Reportaż, 22 min, Polska, 1986 Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Materiał przedstawiający GOPR - jego członków, problemy, z którymi muszą borykać się w swojej codziennej pracy, a także nagrania z akcji ratunkowych. Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe to organizacja prowadząca akcje ratownicze, szkolenia, zapobiegająca wypadkom na terenach górskich Polski. GOPR powstał w 1952 r. w Zakopanem z inicjatywy Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. W materiale spotkanie młodzieży z ratownikami GOPR. Wspomnienia ratowników z najbardziej zapamiętanych przez nich akcji ratunkowych. Procedury towarzyszące pracy ratowników GOPR. Liczne zdjęcia górskich krajobrazów oraz utrwalone na taśmie filmowej fragmenty akcji ratunkowych, m.in. zakończone sukcesem poszukiwania zaginionego czeskiego turysty. 11:25 LENA NA KAUKAZIE - GRUZJA - TUSZETIA Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Prowadzący: Lena Urbańska Lena to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będziemy się starali się dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będziemy patrzeć, jak się bawią, jak świętują, jak pracują, jak jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków będziemy mieli przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. Będziemy chodzić po nieutartych szlakach, ale jednocześnie nie tracić z pola widzenia tego, co może zainteresować masowego widza w Polsce, i za granicą. 12:00 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 1 WENECJA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 1 VENICE) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 1 - "Wenecja". Tutaj ludzie żyją wspólnie, jak wielka rodzina. To wymarzone miejsce dla rzemieślników. Wyspa Murano, usadowiona w północnej części weneckiej laguny, słynie jako światowa stolica szklarstwa. Dawno temu rzemieślnikom w Murano nie wolno było opuszczać wyspy. Podobno, by ustrzec Wenecję od ognia, który płonie tu w dzień i w nocy. Inni twierdzą, że chodzi o zachowanie tajemnic zawodu, który przekazuje się z pokolenia na pokolenie. Wenecja jest miastem powstałym z drewna na wodzie. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego ludność przeniosła się z lądu stałego na wyspy. Miasto rozrastało się. zbudowano więc drewniane platformy i wykopano kanały, by łatwiej się przemieszczać. W całej Wenecji z wody wyrastają kamienne i ceglane budynki. Podobnie jak w większości miast nadmorskich, także w Wenecji prosperuje targ rybny. Kupuje się tu i sprzedaje dary morza od stuleci. Czas dominacji weneckich twórców luster może przeminął, ale dziedzictwo rodziny Barbinich ma się dobrze. Ich ręcznie wykonane zwierciadła znajdują odbiorców na całym świecie. Każdy z tych rzemieślników stanowi ogniwo w długim łańcuchu tradycji zawodów, praktykowanych w Wenecji dawno temu. 13:00 WSZYSTKO DLA MOJEJ CÓRKI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wszyscy rodzice niepełnosprawnych dzieci zadają sobie pytanie - co będzie z moim ukochanym dzieckiem, jak odejdę? Gdzie zamieszka, kto się nim zaopiekuje czy będzie kochane i szczęśliwe? Te pytania są tym dramatyczniejsze, im starsi są rodzice. Bohaterkami filmu są Wanda Woyniewicz i jej córka Ela z zespołem Downa. Wanda ma 85 lat, Ela 43. Wanda mówi: "Rodzic zdrowego dziecka myśli, co będzie kupował wnukowi pod choinkę, a ja - co będzie z Elą, jak umrę". Nie mają nikogo, są tylko we dwie. Wanda ma zaawansowaną jaskrę, traci wzrok. Przed śmiercią chce zobaczyć, że jej córka jest bezpieczna, że ma nowy, przyjazny dom. 14:00 OCEANY AFRYKI - ODC. 3 REKINY (OCEANS AFRICA EP. 3 TALE OF TWO SHARKS) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Charlie Luckock Film dokumentalny (3 części) o oceanach i ekostystemach w nich żyjących, które są wrażliwe i narażone na destrukcję ze strony człowieka. Afryka szczyci się jedną z najbogatszych i najbardziej zróżnicowanych linii brzegowych na świecie. Na zachodzie leży zimny Ocean Atlantycki. Na wschodzie Ocean Indyjski oferuje cieplejsze wody, w których kwitną rafy koralowe i rozwijają się gatunki tropikalne. Wybrzeże jest magnesem dla życia nadmorskiego - od ogromnych kolonii fok i ptaków morskich po rekiny. Pomimo obfitości i różnorodności życia tutejsze stworzenia odczuwają wszechobecną presję ze strony człowieka. Uszczuplone zasoby ryb zmuszają foki do polowania na ptaki, z którymi dzielą skaliste wyspy; żółwie mylą pływający plastik z pożywieniem, a rekiny są zabijane w sieciach wzniesionych w celu ochrony pływaków. W obliczu rosnącej presji ze strony ludzi życie na tym wybrzeżu potrzebuje pomocy. Na szczęście istnieje zespół ekspertów, którzy poświęcili swoje życie ochronie tego morskiego ekosystemu i wspaniałych stworzeń, które go zamieszkują. Załoga składa się z naukowców, działaczy na rzecz ochrony przyrody i pełnych pasji wolontariuszy. Ich misją jest ochrona i zachowanie wód naszej planety. Odc. 3 - "Rekiny". Tym razem towarzyszymy w RPA naukowcom u progu odkrycia. Dwa słynne gatunki rekinów. Żarłacz biały i głowomłot tropikalny. Karierę robią z różnych powodów. Głowomłoty gromadzą się w rafie. Dlaczego? Przecież grozi im wyginięcie. Naukowcy próbują rozwiązać zagadkę. Naukowcy i nurkowie rozpoczynają wyścig z czasem, by zdobyć wiedzę na temat życia rekinów. Bez rekinów morski świat stanie na głowie. RPA to kraj obdarzony niespotykaną bioróżnorodnością. Szczególnie w otaczających go oceanach. Wody RPA zamieszkuje aż jedna piąta rekinów świata. Ludzie wciąż nie rozumieją rekinów i podejmują działania dyktowane strachem. 15:00 LODOWE KRÓLESTWO PANTERY ŚNIEŻNEJ (THE FROZEN KINGDOM OF THE SNOW LEOPARD / LE ROYAUME GLAC DE LA PANTHRE DES NEIGES) Film dokumentalny, 50 min, Francja/Niemcy, 2020 Reżyseria: Frederic Larrey Film dokumentalny, przyrodniczy, którego akcja rozgrywa się w odległych górach Chin i Tybetu, śledzi niebezpieczną egzystencję lamparta i jego dwójki młodych, którzy mają mniej niż rok, w dolinie piękna i oszałamiającej różnorodności dzikiej przyrody. Wyżyna Tybetańska, której znaczna część znajduje się na terenie Chin, to rozległa i niemal bezludna przestrzeń wśród gór. To właśnie tu bytują jedne z najbardziej tajemniczych kotowatych świata. To tu znajduje się lodowe królestwo irbisów, zwanych też panterami śnieżnymi. Ludzie od pokoleń hodują tu jaki i są całkowicie od nich zależni. Mastify tybetańskie pomagają im chronić stada. Pantery śnieżne są pod ochroną. Nie można ich zabijać. Pantery przesypiają nawet osiemnaście godzin dziennie. Ich sierść jest tak gruba, że nie straszny im śnieg z deszczem. Zwykle atakują z zaskoczenia, lecz są też w stanie gonić ofiary z prędkością sześćdziesięciu kilometrów na godzinę. 16:00 SZTUCZNA INTELIGENCJA - ODC. 3 WIEK DOJRZAŁY (A. I.: TO BE OR NOT TO BE / AI, TRE OU NE PAS TRE. LA MATURIT) Cykl dokumentalny, 49 min, Kanada, 2022 Reżyseria: Matthieu Dugal Odc. 3 - "Wiek dojrzały". Sztuczna inteligencja dojrzewa, zdobywa wiedzę i doświadczenie. Hiroshi Ishiguro tworzy roboty podobne do ludzi. Po kopii kobiety, stworzył Telenoida, mówiącą androgyniczną postać. Jiminoid HD4, jest jego alter ego. Technologia staje się coraz bardziej ludzka. Z biegiem czasu sztuczna inteligencja dojrzała. Widzi, rozumie, słucha, odpowiada. Żyje i nawiązuje kontakty z ludźmi. Ryzyko przywiązania się do robotów jest bardzo realne. Sztuczna inteligencja pomaga wyzwalać kreatywność; eksplorować możliwości na płaszczyźnie społecznej, politycznej, naukowej i artystycznej. Czy ludzie będą cyborgami? Czy węgiel i krzem staną się nowym ciałem, które przewyższy nasze? Człowiek nie jest jedynie inteligencją. Nasza pamięć nie jest bazą danych. Nasze doświadczenia stają się osobistymi wspomnieniami, które budują naszą wrażliwą tożsamość. To nas odróżnia od maszyn. Sztuczna inteligencja - bez empatii, duszy i emocji - nie ma bytu. 17:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WIETNAM. UCZTA DLA ZMYSŁÓW (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Dźwięki, obrazy, smaki... Podróż do Wietnamu to uczta dla zmysłów. W kraju, leżącym na skrzyżowaniu kultur, zachowały się ślady wszystkich cywilizacji, które miały na niego wpływ. Z jednej strony panuje tu bezustanny ruch, a z drugiej - zaduma i spokój w licznych pagodach. Wietnam to nie tylko wspaniałe widoki i niezwykli ludzie. To także długa i bogata historia. Ho Chi Minh, dawny Sajgon, skupia w sobie wszystkie paradoksy dzisiejszego Wietnamu: starą historię państwa, kolonialną przeszłość, komunistyczny reżim i nieuchronny marsz w kierunku społeczeństwa konsumpcyjnego. Tu najlepiej widać zmiany zachodzące w kraju. 18:05 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 2 TOSKANIA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 2 TOSCANIA) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 2 - "Toskania". Co rok do Toskanii przybywają miliony zachwyconych turystów. Teraz jednak panuje tu cisza - jak w muzeum o świcie. W słońcu kąpią się wspaniałe dzieła. Piękno jednak nie skrywa się w tylko architekturze i w olśniewających widokach. Wrosło na stałe w toskańską ziemię. Nic zresztą dziwnego - to tutaj biło serce Odrodzenia. Dom i natchnienie artystów, takich jak Da Vinci i Michał Anioł. Panorama arcydzieł wielu wieków. Przed Toskanią nowy dzień, ale utalentowani rzemieślnicy nie czekają, czerpiąc z jej dziedzictwa. Wyrabiają współczesne dzieła sztuki, inspirowani dumnym pochodzeniem, twórczym duchem i może czymś jeszcze. Długoletnia tradycja artyzmu widoczna jest w strzelistych katedrach widocznych na niebie. Ikoniczne widoki na tle wspaniałych krajobrazów. Najbardziej utalentowani artyści Toskanii znani są innej sztuki. Szanującej tradycję i odkrywanej na nowo. Można ją pokazać tylko w jeden sposób. Na talerzu. Kuchnia Toskanii jest równie prosta, jak smaczna. Pewien człowiek sztukę przygotowywania mięsa podniósł na wyżyny. 19:05 CLINT EASTWOOD - OSTATNI Z WIELKICH (CLINT EASTWOOD, LAST OF THE LEGENDS / CLINT EASTWOOD, LA DERNIÈRE DES LÉGENDES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Aslak Lefevre, Joe Hume Film dokumentalny. Clint Eastwood to wszechświat sam w sobie. Jest mistrzem wyjątkowej, ultra spójnej filmografii, budowanej niczym szlagier jazzowych muzyków: instynktem, uczuciem, pragnieniem całkowitej wolności. Eastwood to być może ostatnia legenda hollywoodzkiego kina, solidny pomost między złotym wiekiem a nowoczesną erą, która nigdy nie była inspiracją jego bezkompromisowego kina. Jak ten drugorzędny aktor, który odniósł sukces w westernach wyprodukowanych w Europie, osiągnął rangę, którą cieszy się dzisiaj? 20:10 PRAWDZIWI PEAKY BLINDERS - ODCINEK 2. WOJNY NA WYŚCIGACH (THE REAL PEAKY BLINDERS EP. 2 THE RACECOURSE WARS) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Harvey Lilley Scenariusz: Steven Knight Dwuczęściowa, dokumentalna historia masowego ruchu gangów, który powstał w Birmingham i innych przemysłowych miastach w XIX wieku i przekształcił się w nowoczesny gangsteryzm na początku XX wieku. Epicki western według scenariusza Stephena Knighta, którego akcja rozgrywa się w Birmingham o rodzinie chuliganów i ich gangu, stał się fenomenem, który do tej pory stał się inspiracją pięciu seriali i hollywoodzkich filmów fabularnych. Ale prawda historyczna jest równie szokująca i oferuje głęboki przegląd eksplozji przemocy klasy robotniczej, która wybuchła w wiktoriańskich miasteczkach i miastach w latach 70. XIX wieku i dała początek subkulturze, którą wciąż widzimy w dzisiejszych gangach miejskich i w piłkarskim chuliganizmie w latach 70. i 80. rozkwitu. To nieopowiedziana historia nie tylko jednego gangu, ale setek, które wiktoriańska prasa nazwała Peaky Blinders. Badamy przyczyny deprywację społeczną i pozbawienie praw obywatelskich oraz powstanie tego zjawiska. Odcinek 2 - "Wojny na wyścigach". Przez cały rok 1921 setki gangsterów toczą nieustanną, brutalną walkę o kontrolę nad torami wyścigowym. Z jednej strony bandyci z Birmingham i południowego Londynu, z drugiej włoska i żydowska mafia. Za wojnami na torach wyścigowych stoi Billy Kimber. Pierwszy król gangów w Wielkiej Brytanii, ktoś kto dorastał w gangach ulicznych Peaky Blinders, w Birmingham. To opowieść o tym, jak Peaky Blinders z Birmingham dali początek pierwszej fali zorganizowanej przestępczości w Wielkiej Brytanii i o tym, jak uliczny bandyta stał się odpowiedzią Wielkiej Brytanii na Ala Capone. 21:25 INDIE MODIEGO (MODI’S INDIA: DEMOCRACY OR DICTATORSHIP?) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2022 Reżyseria: Emmanuelle Beaujard Premier Narendry Modi został nazwany ultranacjonalistycznym dyktatorem, który dzieli kraj. Jego kontrowersyjne antymuzułmańskie reformy obywatelskie pozbawiły miliony ludzi ich praw, a wszelka krytyka jego rządu jest szybko uciszana. Ale co ukształtowało jego poglądy polityczne i ideologię? W kraju Modiego krowy są lepiej traktowane niż ludzie. Stały się bóstwami na czterech nogach. Zaraz po dojściu do władzy jego rząd wydał miliony euro na ich dobrostan. Godzinę drogi od New Delhi, znajduje się "goszala" - luksusowy ośrodek dla krów. W Indiach istnieje 5 tysięcy takich farm, dotowanych przez rząd i sektor prywatny. W Indiach Modiego zaleca się pić krowi mocz, smarować się krowim łajnem i myć się krowim mlekiem, ale można zginąć za zjedzenie wołowiny. W tym filmie uzyskaliśmy dostęp do tajnego ruchu RSS, potężnej frakcji promującej wzrost hinduskiego nacjonalizmu, i zbadaliśmy, co dzieje się z marzeniem Gandhiego o zjednoczonym narodzie. 22:30 SKATEPARK KRÓLÓW (LOS REYES) Film dokumentalny, 72 min, Niemcy/Chile, 2019 Reżyseria: Ivan Osnovikoff, Bettina Perut Los Reyes to najstarszy skatepark w Santiago, stolicy Chile. To także dom dwóch zaprzyjaźnionych bezpańskich psów. Kudłaty Football nie jest zbyt wybredny i potrafi bawić się wszystkim: pustą butelką po napojach czy zwykłym kamieniem, który traktuje jak najcenniejszy skarb. Z kolei młodsza i bardziej zwinna labradorka Chola uwielbia piłki. Film śledzi losy tego wyjątkowego psiego duetu, który jest częścią życia skateparku. 23:55 MIASTO GNIEWU S.I - /11/ Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Odcinek 11. Powstanie Centralnego Biura Śledczego. Zabójstwo: Zabójstwo pięciu gangsterów w restauracji Gama na warszawskiej Woli. 31 marca 1999 rok. Historia: Początek końca wielkich gangów. Tak spektakularna egzekucja zmusiła władze państwowe do podjęcia zdecydowanych i konkretnych kroków zmierzających do likwidacji polskich gangów. W niespełna rok rozpoczęła działalność specjalna jednostka policji CBŚ, określana mianem polskiego FBI. Pierwszym poważnym ruchem CBŚ było rozpoczęcie akcji pod kryptonimem Enigma, zmierzającej do zatrzymania wszystkich gangsterów z Grupy Pruszkowskiej i rozbicie gangu. 00:35 PRZEZ WILHELMSHAVEN I MACZKÓW Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2005 Reżyseria: Andrzej Kunert, Zofia Kunert Scenariusz: Zofia Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak Sformowana wiosną 1942 r. w Szkocji I Dywizja Pancerna dowodzona przez gen. Stanisława Maczka składała się z ochotników, którzy w odpowiedzi na apel generała Władysława Sikorskiego zaczęli ściągać z różnych stron świata pod polskie sztandary. I Dywizja liczyła ponad 15 tys. żołnierzy, miała ok. 400 czołgów i 4 tys. innych pojazdów mechanicznych. Po kilkunastomiesięcznym szkoleniu stanowiła realną siłę bojową także ze względu na panującego w niej ducha walki. Swój wojenny szlak znaczony licznymi sukcesami rozpoczęła w marcu 1944 r. Lądowanie na plażach Normandii, zacięte boje pod Caen i Falaise, walki o Abbeville i St. Omer we Francji, zdobycie belgijskich miast Ypres czy Ostendy, ostateczne wyzwolenie Gandawy, holenderskiej Bredy i innych miast okryły żołnierzy generała Maczka wielką i zasłużoną sławą. Witano ich jak prawdziwych bohaterów. W początkach kwietnia 1945 r. I Dywizja Pancerna wkroczyła na teren Niemiec. Ukoronowaniem ich szlaku bojowego było zdobycie Wilhelmshaven, największego portu wojennego niemieckiej Kriegsmarine i przyjęcie kapitulacji jego obrońców. Szczególnych wzruszeń dostarczyło natomiast polskim żołnierzom uwolnienie ponad 1700 uczestniczek powstania warszawskiego ze stalagu w Oberlangen. Już po zakończeniu wojny dywizja brała udział w okupacji części terytorium na zachodzie Niemiec, w okręgu Emsland znajdującym się w strefie brytyjskiej. Mieszkańców tamtejszego miasteczka Haren w znacznej części wysiedlono, a na ich miejsce wprowadzili się polscy żołnierze, którzy zostali tam do 1948 r. Na cześć swego ukochanego dowódcy miasteczku nadali nazwę Maczków. Działał tam polski samorząd, parafia, szpital, szkoły różnych szczebli. Polacy mieli tam także swoją drużynę piłki nożnej, dawały tam występy polskie zespoły artystyczne, przyjeżdżało kino objazdowe. W tej swoistej "małej Polsce" na terenie Niemiec niedawni frontowcy znów po latach poczuli smak wolności, normalnego życia. Wielu uzupełniło tam wykształcenie, znalazło sobie mężów lub żony. Początkowo niemiecka ludność okoliczna miała zakaz wstępu do Maczkowa, później coraz częściej Niemcy pojawiali się tam w poszukiwaniu pracy czy żywności. Polaków mieszkających w Maczkowie dręczyła jednak stale tęsknota za krajem. Nie wiedzieli jednak dokładnie, jak rozwija się sytuacja polityczna, co ich czeka po ewentualnym powrocie. Niektórzy, zwłaszcza cywile, zdecydowali się jednak wrócić. Większość, bo ponad 80% żołnierzy, pozostała na emigracji. Jak się później przekonali, była to słuszna, chociaż bolesna decyzja. Dla nich władze brytyjskie utworzyły korpus przysposobienia, w którym zdemobilizowani żołnierze gen. Maczka uczyli się języka angielskiego i przygotowywali do nowego życia w cywilu. Po latach o swoim pobycie w Maczkowie opowiadają przed kamerami m.in. Józef Szajna, który znalazł się tam po ucieczce z Buchenwaldu i tam właśnie zdawał maturę, Stefan Sękowski, który poznał tam swoją przyszłą żonę, Włada Majewska, która z Lwowską Falą występowała dla żołnierzy gen. Maczka. Służbę w szeregach I Dywizji Pancernej i jej szlak bojowy wspominają natomiast: arcyksiążę Karol Stefan Habsburg z żywieckiej linii Habsburgów, który służył w tej dywizji jako zwykły żołnierz, gen. Michał Gutowski, kpt. Zbigniew Mieczkowski oraz por. Marian Słowiński. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. ZŁOCZEW Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Złoczew. Zbrodnia bez kary. Niemcy mają takie powiedzenie: "wojna to wojna", co ma oznaczać, że wojna sama tworzy swoje prawa i sama je egzekwuje. Praktyczne zastosowanie tej maksymy w czasie września 1939 roku pokażemy na przykładzie pogranicznego, polskiego miasteczka Złoczewa, położonego w pobliżu Sieradza. Miasteczko położone 40 km od granicy, niebronione i bez żadnego znaczenia strategicznego zostało przez Niemców spalone - jak się okazało - na potrzeby filmu propagandowego. Faktycznych sprawców nigdy nie ustalono, miasto ze zniszczeń już nigdy się nie podniosło. 02:10 SIERMIĘŻNA MUZA - WOKÓŁ TEATRU OKRESU SOCREALIZMU Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1991 Scenariusz: Renata Czarnkowska Lektor: Jerzy Rosołowski, Ryszard Rembiszewski Zdjęcia: Hubert Waliszewski Program dokumentalno - montażowy prezentujący wybrane zagadnienia dotyczące teatru okresu socrealizmu (1949 - 1953). Realizm socjalistyczny - kierunek w sztuce określany jako metoda twórcza, istniejący od 1934 r. w sztuce radzieckiej, a następnie w pozostałych krajach socjalistycznych, w których miał oficjalny status podstawowej i jedynej metody twórczości artystycznej i był ideowym i propagandowym narzędziem partii komunistycznych. Zakładał, że dzieło sztuki powinno posiadać realistyczną formę i socjalistyczną treść, zgodną z ideami marksizmu i leninizmu. Program socrealizmu, mimo starań stworzenia jednolitej teorii, był wewnętrznie sprzeczny i niekonsekwentny. Opierał się na wybranych elementach XIX - wiecznego realizmu, doświadczeniach twórczości akademickiej oraz rozważaniach publicystów i estetyków komunistycznych. Jako tematy wybierano walkę klasową, sojusz robotniczo - chłopski, historię ruchu robotniczego, prostych robotników przy pracy, ujarzmianie przyrody przez człowieka itp. W programie znalazły się wypowiedzi wybitnych krytyków: Marty Fik i Jana Kotta oraz materiały filmowe WFD. 03:00 WYSPIAŃSKI - KRAKÓW - MELANCHOLIA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1996 Reżyseria: Wojciech Szulczyński Scenariusz: Wojciech Szulczyński, Leszek Danilczyk Wykonawcy: Tadeusz Kantor, Jan Błoński, Józef Tischner, Mieczysław Porębski Film przedstawia związki Stanisława Wyspiańskiego z Krakowem poprzez rozmaite projekty, które artysta realizował w mieście i dla miasta, a także o jego związkach z modernistyczną filozofią i estetyką. O Wyspiańskim wypowiadają się: Tadeusz Kantor, Mieczysław Porębski, Jan Błoński, ks. Józef Tischner. W filmie zamieszczono też zdjęcia współczesnego Krakowa.