TVP Historia Piątek, 04.10.2024 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1582 - we Francji wprowadzono; kalendarz gregoriański; 1944 - oddziały powstańcze składały broń; 1957 - Sputnik 1, pierwszy sztuczny satelita Ziemi został wystrzelony przez Związek Radziecki; 1999 - samobójstwo francuskiego malarza i grafika Bernarda Buffeta; 06:45 FLESZ HISTORII - ODC. 681 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Autor: Piotr Mielech Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 07:00 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 5 W GOŚCINIE U ANGLIKÓW 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Prowadzący: Krzysztof Mroczkowski Cykl programów, przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II wojny światowej. Historia Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie pisana jest najczęściej językiem historycznych statystyk, danych osobowych, dat zestrzeleń, typów maszyn. Cykl "Ci cholerni Polacy" nie jest historią poszczególnych Dywizjonów, ale opowieścią o lotnikach, uzupełnioną o dane bitewne czy też techniczne i materiały wspomnieniowe, dotąd niepublikowane, pochodzące ze zbiorów Fundacji Charytatywnej Stowarzyszenia Lotników Polskich w Londynie. Obecnie w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego. Cykl o lotnikach, którzy walczyli w szeregach Polish Air Force w latach 1939 - 1941, czyli od chwili ewakuacji, po zakończeniu działań we wrześniu 1939 roku, po koniec Bitwy o Anglię. 07:20 SPÓR O HISTORIĘ - FRANCJA - CZWARTE MOCARSTWO Debata, 30 min, Polska, 2023 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Niemcy potrzebowały sześciu tygodni, aby w 1940 roku pokonać armię francuską. 22 czerwca Francja i Niemcy podpisały w Compiegne rozejm. W północnej Francji rządzili Niemcy, na południu w Państwie Francuskim ze stolicą w Vichy rządzili Francuzi. Z Niemcami współpracowała w równym stopniu prawica jak i lewica francuska. A jednak Francja znalazła się w czwórce zwycięskich mocarstw przyjmujących akt bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy i dostała swoją strefę okupacyjną. Dlaczego? Dyskutują profesorowie: Małgorzata Gmurczyk - Wrońska, Marek Kornat i Henryk Stańczyk. 08:00 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 10 Serial obyczajowy, historyczny, 43 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Małgorzata Retei Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Rafał Królikowski, Olaf Lubaszenko, Andrzej Mastalerz, Anna Grycewicz, Sandra Drzymalska, Patryk Szwichtenberg, Tomasz Włosok Muzyka: Wojciech Lemański Jest maj 1935 roku. Ania z wyróżnieniem kończy naukę w Instytucie Pedagogicznym i wkrótce podejmuje pracę w szkole w Brwinowie. Małżeństwo Mani i Pawła nadal przeżywa trudny czas. On cię kocha, Ania uspokaja siostrę, a może siebie. Powrót Ani do Brwinowa dostrzega Antek Jamroży, który proponuje jej randkę. Ania zaskakuje swoją zgodą i siebie, i Jamrożego. Łucja wciąż rywalizuje z macochą o względy Wierusza. Trudny charakter panienki daje się we znaki Jaśkowi. Dziewczyna manipuluje Winnym, wykorzystując jego uczucie do siebie. Ofiarą ciętego języka Łucji staje się również dyrektorka szkoły, której dawna uczennica proponuje oszustwo w konkursie plastycznym. Do Winnych z nastoletnim synem przyjeżdża Andzia. Odkąd Radomir umarł, czuję, że życie mi się kończy - zwierza się Broni. Wracaj do nas - proponuje Stanisław, który dostrzega w Andzi piękną kobietę. Urodę Andzi dostrzega również Guido. Tymczasem stała obecność Ani w Brwinowie staje się coraz trudniejsza dla Pawła. - Dłużej tego nie zniosę wyznaje Ani. A Ania? Czy będzie miała siłę wyprzeć się swojego uczucia do Pawła? 08:50 POLSKIE PARKI NARODOWE - DRAWIEŃSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 09:20 HISTORIA POLSKI - PAMIĘĆ POWSTANIA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2004 Reżyseria: Jadwiga Nowakowska Scenariusz: Jadwiga Nowakowska Zdjęcia: Władysław Malarowski, Ryszard Janowski Wykonawcy: Jan Kurdwanowski, Jan Ciechanowski, Anna Borkiewicz Celińska, Jerzy Stefan Skawiński, Tadeusz Sułkowski, Zofia Szymańczuk, Jan Ołdakowski, Paweł Kowal, Marcin Roszkowski, Izabela Maliszewska, Zbigniew Skwara, Jerzy Czajkowski "Nikt z nas nie zdawał sobie sprawy - wspomina Jerzy Stefan Stawiński, kiedyś dowódca kompanii łączności pułku AK"Baszta", później pisarz i scenarzysta - że możemy aż 63 dni kotłować się w tej historii. Wydawało mi się na początku, i każdemu z nas, że albo my opanujemy tę Warszawę, albo zginiemy wszyscy. Tymczasem okazało się, że możemy tu się utrzymać przez ponad dwa miesiące! Kosztem dwustu tysięcy ofiar, głównie ludności cywilnej..." Gdy powstanie upadło, w zrujnowanej Warszawie zostali umarli, a żywi długimi kolumnami wymaszerowali ze skazanej na zagładę stolicy. Żołnierze trafili do obozów jenieckich, cywile do obozu przejściowego w Pruszkowie. Niektórym wojskowym udało się uniknąć niewoli, przemknąć przez niemieckie kordony, schronić u krewnych na prowincji. Gdy front przetoczył się dalej na zachód, wrócili do swojego miasta. A tam już na nich czekano. Wielu bohaterów zostało zatrzymanych. Przesłuchiwali ich i torturowali oprawcy posługujący się nie tylko rosyjskim, ale także - o zgrozo! - polskim językiem. Jeszcze straszniejsze dla skazanych na wieloletnie więzienie, albo nawet na śmierć kombatantów były sentencje hańbiących wyroków: "za współpracę z hitlerowskimi okupantami", "za szpiegostwo na rzecz Niemców"! Los żołnierzy podziemia aresztowanych przez nową władzę i jej sowieckich dysponentów nie odwiódł wielu uwolnionych ze stalagów bojowników od powrotu do ojczyzny. Wraz z przebywającymi w kraju kombatantami posłuchali rozkazu pułkownika Radosława i w sierpniu - wrześniu 1945 roku wzięli udział w akcji ujawniania się byłych akowców. Dostali odpowiednie dokumenty i parę lat spokoju. Do 1949 roku, kiedy zostali uwięzieni oraz skazani za przynależność do nielegalnej organizacji i chęć obalenia ustroju socjalistycznego. Rzeczywiście, wielu z nich szczerze marzyło o obaleniu komuny, ale do konspiracji nie należało. Dyspozycyjni sędziowie uznali utrzymywanie koleżeńskich kontaktów z towarzyszami broni za działalność konspiracyjną. Dopiero po śmierci Stalina ludzie zaczęli wychodzić z więzień. Do kraju wróciła część akowców przebywających dotąd na emigracji. A we Francji elegancka publiczność festiwalu w Cannes oklaskiwała "Kanał" Andrzeja Wajdy zrealizowany na podstawie opowiadania Jerzego Stefana Stefańskiego. Znawcy chwalili reżysera za oryginalność wizji - zamknięcie bohaterów w izolowanym, podziemnym świecie kanałów. Jakże to świeży i pomysłowy chwyt formalny! Odwilż nie trwała długo. Władze znów przykręciły śrubę. Byli żołnierze musieli czekać lata na zwycięstwo "Solidarności", a potem jeszcze półtorej dekady na otwarcie wytęsknionego Muzeum Powstania Warszawskiego. Muzeum nareszcie jest, eksponuje i nadal gromadzi dramatyczne pamiątki czynu zbrojnego sprzed 60 lat, o którym w filmie opowiadają kombatanci - m.in. Zofia Szymańczuk, dr Anna Borkiewicz - Celińska, Jan Kurdwanowski, Tadeusz Sułowski i prof. Jan Ciechanowski. Ich wspomnienia ilustrują dramatyczne kadry archiwalnych filmów kręconych w ogniu walki przezakowskich kamerzystów. 10:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA PRZEZ PIEKŁO CZ. 2 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Wykorzystano w niej materiały archiwalne. Odcinek poświęcony alianckim konwojom morskim dostarczającym zaopatrzenie w sprzęt wojskowy dla ZSRR do portów w Murmańsku i Archangielsku. 10:55 FLESZ HISTORII - ODC. 681 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Autor: Piotr Mielech Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 11:15 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 3 Program historyczny, 25 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 12:20 ALTERNATYWY 4 - ODC. 1/9 - PRZYDZIAŁ Serial komediowy TVP, 59 min, Polska, 1982 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybinski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi, Gustaw Lutkiewicz, Wojciech Pokora, Bronisław Pawlik, Kazimierz Kaczor, Bożena Dykiel, Bolesław Płotnicki, Jerzy Kryszak, Zdzisław Rychter, Ryszard Pietruski Na Ursynowie powstają nowe bloki. Prezes spółdzielni mieszkaniowej jest oblegany przez kandydatów do otrzymania upragnionego przydziału. Jedni proponują łapówki, inni powołują się na swą bardzo trudną sytuację mieszkaniową. W dniu wywieszania list do spółdzielni przybywa ekipa telewizyjna, by na miejscu zarejestrować reakcje szczęśliwców, którzy właśnie zostali posiadaczami nowych mieszkań. W ogólnym rozgardiaszu reporter wyznacza pierwszego z brzegu petenta, Dionizego Cichockiego, do opowiedzenia przed kamerą o swej radości z otrzymania przydziału. Cichockiego nie ma na liście, ale reportera niewiele to obchodzi i każe "wykonać zadanie". Reportaż ogląda szef Cichockiego i wstrzymuje mu w związku z tym przydział mieszkania zakładowego. Tymczasem w Pułtusku Stanisław Anioł, działacz miejskiego Komitetu PZPR, szykuje się do przeprowadzki do stolicy na "eksponowane stanowisko". Ma być gospodarzem domu w jednym z bloków na Ursynowie. Zdjęcia do "Alternatywy 4" rozpoczęto w grudniu 1981 roku, na krótko przed stanem wojennym. Zrealizowany w 1983 r. serial długo "odpoczywał na półce". Emisji (w wersji okrojonej przez cenzurę) doczekał się dopiero na przełomie 1986 i 1987 roku, zaskarbiając sobie sympatię i zainteresowanie widzów. Nieco mniej przychylna była krytyka. Wytykano serialowi brak spójności, nierówne tempo, chaotyczny montaż. Zastrzeżenia recenzentów budziła także konstrukcja fabuły, w myśl której cała akcja, choć "zjednoczona" losami mieszkańców nowego bloku, zasadza się na mniej lub bardziej autonomicznych miniscenkach i skeczach. Mimo utyskiwań krytyki kolejne odcinki "Alternatywy 4" systematycznie przykuwały do telewizorów miliony widzów. Zasługa to nie tylko humorystycznych perypetii głównych bohaterów, ale też niemal całej polskiej czołówki aktorskiej, która zaludniła ironiczno - prześmiewczy świat serialu. 13:30 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - BUKARESZT (BALKAN BOOM TOWNS BUCHAREST / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku piątym - Bukareszt. Stolica Rumunii leży na wschodnim krańcu Europy. Ze względu na styl i architekturę podobną do francuskiej nazywano go Małym Paryżem. W czasie ponad dwudziestoletniej dyktatury Nicolae Ceausescu miasto przeszło brutalną transformację. W miejscu historycznych budowli wzniesiono pretensjonalne gmaszyska. Obecnie miasto poszukuje nowej tożsamości. Czeka na odkrycie wraz ze swoją różnorodnością stylów architektonicznych i kultury oraz rezerwatem przyrody. Burzliwa historia Bukaresztu zaczęła się na skraju starego miasta. Stało się ono metropolią dzięki temu, że tu krzyżują się drogi handlowe. Pierwszy zapis o Bukareszcie pochodzi z roku 1459. Dokument podpisał przywódca Vlad Țepes, czyli Wład Palownik, współcześnie lepiej znany jako hrabia Drakula. Zachowała się część jego posiadłości. W Bukareszcie modne stały się śluby w nieczynnych fabrykach, gdzie można urządzić wesele niewielkim kosztem. W krajobrazie Bukaresztu nadal dominuje pałac Ceausescu. To drugi po Pentagonie największy na świecie budynek administracji, pomnik, który Ceausescu postawił sam sobie. Wcześniej trzeba było wyburzyć całą dzielnicę. Zaprojektowano bulwar o kilka metrów dłuższy od Champs - Élyses. Dla Ceausescu inspiracją była wizyta północnokoreańskiego dyktatora Kim Ir Sena oraz monumentalna architektura Pjongjangu, ale nie zrealizował swych megalomańskich planów. Po jego upadku wielu domagało się rozbiórki tej budowli, lecz koszty okazały się ogromne. Obecnie pałac to atrakcja turystyczna, miejsce do robienia pamiątkowych zdjęć. 14:30 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - SZPIEG, KTÓRY OCALIŁ ŚWIAT ODC. 3/4 (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 3 THE SPY WHO PREVENTED THE WAR) Film dokumentalny, 51 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Nie znacie ich nazwisk ani ich twarzy, ale to oni zmienili bieg historii. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 85 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Monika Zięba - Rybowska, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Karina Seweryn, Gabriela Chojecka, Marta Wiśniewska, Martyna Dudek, Tomasz Sapryk, Piotr Ligienza, Piotr Gawron - Jedlikowski, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Agnieszka Mandat, Paulina Lasota, Joanna Osyda, Paulian Kondrak Odc. 85 Rok 1342. Król Kazimierz i jego druga żona Adelajda dostają wiadomość o poważnej chorobie Karola Roberta, króla Węgier. Królewska para nie rezygnuje jednak z uprzednich planów i podróżuje do Świdnicy na spotkanie z Bolkiem. Tymczasem Niemierza przywozi na Wawel niepomyślne wieści dotyczące Krzyżaków. Nowy papież, Klemens VI, jest nieprzychylny sprawom polskim. Po wielu latach na dworze pojawia się Jolenta, domniemana córka króla, wychowywana przez Cudkę i Niemierzę. Starsza córka Kazimierza, Elżbieta, jest o nią zazdrosna. Zaczyna knuć intrygi. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - DULLES Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Allen Dulles przyjechał do Berna w listopadzie 1942 roku. Działał głównie we Włoszech, a jego celem było nakłonienie Włoch, a być może i Niemiec do zawarcia pokoju na Zachodzie. 16:30 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICZY DR SORGE Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1994 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Bohaterem tego odcinka jest Richard Sorge - radziecki superszpieg o pseudonimie Ramsay. Jako korespondent "Frankfurter Zeitung" pracował w Chinach i Japonii. Była to świetna przykrywka do jego działalności szpiegowskiej dla radzieckiego wywiadu wojskowego. W 1941 r. nadał z Tokio depeszę, w której przekazał niemal dokładną datę ataku Niemiec na ZSRR. Dlaczego Stalin ją zignorował? 17:05 HISTORIA POLSKI - AKCJA BURZA. TO BYŁ ZBIOROWY OBOWIĄZEK Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grażyna Górniak Scenariusz: Grażyna Górniak Zdjęcia: Krzysztof Iglikowski Akcja Burza - operacja wojskowa zorganizowana i podjęta przez Oddziały Armii Krajowej przeciw wojskom niemieckim w końcowej fazie okupacji hitlerowskiej, bezpośrednio przed wkroczeniem Armii Czerwonej, prowadzona w granicach II Rzeczypospolitej. Trwała od 4 stycznia 1944 (kiedy wojska radzieckie przekroczyły na Wołyniu granicę polską - radziecką z 1939 roku) do stycznia 1945 roku. W ramach tej operacji zostały zdobyte Wilno, Kowel, Lublin Rzeszów. Bohaterami filmu będą żołnierze AK, którzy brali udział w akcji Burza. 18:10 WOJOWNICY CZASU - PÓŁNOC - POŁUDNIE, CZYLI SECESYJNA WOJNA POLAKÓW Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Jak nas uczy historia, ulubioną metodą wojowania Polaków jest walka z przeważającymi siłami wroga. Mamy też zwyczaj z racji różnych historycznych oraz ideowych uwarunkowań walczyć w obcych wojnach. Czasami bardzo daleko od Ojczyzny, bo aż w Ameryce. I nie chodzi tylko o Tadeusza Kościuszkę, czy Kazimierza Pułaskiego. W 1861 roku Polacy przystąpili tam do bratobójczej wojny i to po obu stronach konfliktu... 18:55 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 11 Serial obyczajowy, historyczny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Małgorzata Retei Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Rafał Królikowski, Olaf Lubaszenko, Andrzej Mastalerz, Anna Grycewicz, Sandra Drzymalska, Patryk Szwichtenberg, Tomasz Włosok Lato 1938 roku. Winni i przyjaciele rodziny bawią się na weselu Andzi i Guido. Jerzyk jest zazdrosny o uczucia mamy. Dopiero rozmowa ze Stanisławem nieco go uspokaja. Kazia i Damian dostają pracę u Iwaszkiewiczów. Damian znajduje się w orbicie zainteresowań literata. - To wielki pisarz... Rozmawiamy o sztuce, o muzyce... - tłumaczy Ani, która często bywa w Stawisku. Udziela bezpłatnie lekcji córkom Iwaszkiewiczów. Mam dług wobec pani i pani ojca... Teraz mam szansę, żeby się odwdzięczyć, tłumaczy Annie Lilpop, gdy ta mówi, że nie ma z czego płacić za korepetycje. Kazia i Ania widzą, co dzieje się z Damianem. Chcąc uniknąć skandalu, Anna Lilpop zwalnia chłopaka. Guido i Andzia otwierają w Brwinowie włoską lodziarnię, a Mania, Ania i Paweł starają się unormować swoje relacje. Jasiek nie ukrywa przed Łucją swoich uczuć. Między młodymi dochodzi do sprzeczki, dziewczyna upada na ziemię i traci przytomność. Wezwana przez Jaśka Bronia, cuci Łucję i odkrywa na jej plecach znamię. - Jest takie samo i w tym samym miejscu, co synowa miała - mówi Winna siostrze przełożonej klasztoru, przed którym znaleziono niemowlę. Gdy odkrywa datę podrzucenia Łucji, Bronia łączy fakty. Tymczasem Jasiek wyznaje Łucji miłość. 19:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1582 - we Francji wprowadzono; kalendarz gregoriański; 1944 - oddziały powstańcze składały broń; 1957 - Sputnik 1, pierwszy sztuczny satelita Ziemi został wystrzelony przez Związek Radziecki; 1999 - samobójstwo francuskiego malarza i grafika Bernarda Buffeta; 20:00 TAJEMNICA CELTYCKIEGO GROBOWCA (MYSTERY OF THE CELTIC TOMB) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2018 Reżyseria: Klaus T. Steindl Scenariusz: Klaus T. Steindl Zdjęcia: Hubert Doppler Lektor: Marek Ciunel Celtowie, kim byli? Skąd przyszli? Czy byli to mistyczni druidzi z Wysp Brytyjskich, czy może siejący postrach barbarzyńscy wojownicy, którzy zaszli Cezarowi za skórę? Odpowiedzi leżą głęboko w górach i w starożytnych grobowcach. W Europie w samym sercu Alp znaleziono niezwykłe dowody kultury, która kwitła 3000 lat temu, uwięzione i doskonale zachowane w zamkniętych kopalniach soli. To byli Celtowie i nie byli ani Brytyjczykami, ani barbarzyńcami. Byli zaawansowaną cywilizacją, która rządziła Królestwem Soli. Rzadka, drogocenna sól dawała im bogactwo i władzę. A teraz kolejna celtycka zagadka w liczącym 2400 lat grobowcu znaleziono szczątki kobiety i dwóch mężczyzn. Ona była arystokratką, oni - mężczyznami wielkiej postury. Szamanka i jej świta? Krewni czy ofiary? Interdyscyplinarny zespół naukowców pracuje nad odkryciem tajemnicy tego starożytnego "menage a trois", który może okazać się pierwszym prawdziwym dowodem mistycznych obrzędów od zarania Celtów. 21:00 RZYM. OSIEM PRZEŁOMOWYCH DNI - ODC. 4. OSTATNI CESARZ (8 DAYS THAT MADE ROME) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Jim Greayer Wielokrotnie nagradzana historyczka, Bettany Hughes, przemierza rzymski świat w tej ośmioczęściowej historii starożytnego Rzymu. W serii widzowie poznają osiem przełomowych dni, które definiują niezwykły sukces Imperium Rzymskiego oraz serię wydarzeń, które ostatecznie zakończyły się upadkiem rzymskiej republiki. Odc. 4 - "Triumf Oktawiana Augusta". Lipiec 32 p.n.e. , August kradnie tajny testament Marka Antoniusza i odczytuje go przed pełnym Senatem. 22:00 JAMES BOND - ŻYJE SIĘ TYLKO DWA RAZY (YOU ONLY LIVE TWICE) Film sensacyjny, 112 min, Wielka Brytania 1967 Reżyseria: Lewis Gilbert Scenariusz: Roald Dahl Aktorzy: Sean Connery, Akiko Wakabayashi, Tetsuro Tamba, Mie Hama, Teru Shimada, Karin Dor, Lois Maxwell, Donald Pleasence, Bernard Lee i inni Gdy amerykańska rakieta przenosząca ładunki nuklearne znika w niewyjaśnionych okolicznościach po wylądowaniu w Japonii o jej przechwycenie zostają oskarżeni Rosjanie. Wzajemne stosunki obu mocarstw stają się bardzo napięte i międzynarodowy konflikt wydaje się nieunikniony. Chcąc temu zapobiec, brytyjskie służby wywiadowcze wysyłają agenta Jamesa Bonda na Daleki Wschód, by tam przeprowadził śledztwo w sprawie kradzieży rakiety. Niebawem okazuje się, że rzeczywistym winowajcą jest demoniczny przestępca Ernst Stavro Blofeld, opętany pragnieniem wywołania III wojny światowej. Bond ma się skontaktować w Tokio z niejakim Hendersonem, ale mężczyzna zostaje zabity wkrótce po przybyciu agenta 007 do Japonii. Od tej chwili Bond może liczyć już tylko na siebie. Ślad prowadzi do fabryki chemicznej Osato, gdzie na Bonda czyhają liczne zasadzki. Wreszcie udaje mu się odkryć siedzibę Blofelda mieszcząca się w wygasłym wulkanie. W przebraniu japońskiego rybaka i w towarzystwie swej rzekomej żony, przydzielonej mu do pomocy przez japońskie tajne służby, Bond dostaje się do kwatery Blofelda. Piąty z kolei film o przygodach brytyjskiego superagenta wyróżnia się spośród poprzednich głównie tym, że rozgrywa się w Japonii. Scenariusz pióra współczesnego pisarza angielskiego i scenarzysty Roalda Dahla wydaje się spójniejszy niż w przypadku niektórych innych filmów z tej serii. Również odtwórca głównej roli Sean Connery był tutaj - zdaniem krytyków - mniej "manekinowaty" niż dotychczas, choć niezniszczalność kreowanego przezeń bohatera uczyniła z Bonda postać mechaniczną, mało wiarygodną, jednowymiarową. Chyba nie przeszkadzało to bardzo widzom, skoro wciąż powstawały kolejne filmy o sławetnym 007. 24:00 "SENSACJE XX WIEKU" - NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA (NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA) Widowisko, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Tomasz Lulek, Piotr Głowacki, Przemysław Stippa Czy to możliwe, że jeden z najbardziej zaufanych ludzi Hitlera, Heinrich Himmler, mógłby odważyć się zorganizować zamach na swojego wodza? Czy powszechnie znana historia pierwszego poważnego zamachu dokonanego przez stolarza Georga Elsera w listopadzie 1939 roku mogła wyglądać zupełnie inaczej niż wersja jaką znamy? Georg Elser, sympatyk Niemieckiej Partii Komunistycznej, miał w 1939 roku przeprowadzić zamach na Hitlera. Bomba podłożona przez niego w piwiarni Bürgerbräukeller w Monachium eksplodowała jednak już po wyjściu Hitlera, zabijając osiem osób. Co najdziwniejsze, Elser nie poniósł za to kary. W komfortowych warunkach doczekał końca wojny i został stracony dopiero w kwietniu 1945 roku. Przestaje to jednak dziwić, jeżeli przyjmiemy, że był narzędziem w rękach Heinricha Himmlera, szefa SS, policji i tajnych służb. Wiele na to wskazuje, choć Himmler był zbyt inteligentny, aby pozostawić jakiekolwiek dowody. Na tę wersję wydarzeń wskazują jednak wspomnienia Waltera Schellenberga, szefa hitlerowskich tajnych służb i Heinricha Müllera, szefa gestapo. Taki wniosek potwierdzają też zeznania Sigismunda Payne Besta, brytyjskiego agenta uprowadzonego przez SS w Venlo, osadzonego w obozie w Sachsenhausen, gdzie skontaktował się z Elserem. Tę tezę jeszcze mocniej uwiarygadniają wydarzenia z 1942 roku, gdy w rozmowie z Schellenbergiem Himmler zgodził się obalić Hitlera. W postać Georga Elsera wcieli się Piotr Głowacki. 01:00 BOHATER NASZYCH CZASÓW Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2005 Reżyseria: Halina Aczkasowa Scenariusz: Halina Aczkasowa Noc z 25 na 26 września 1983 roku. W Sierpuchowie 15, czyli radzieckim ośrodku dowodzenia systemem ostrzegania przed atakiem rakietowym dowództwo nad ok. 120 - osobową załogą, sprawował tej nocy Stanisław Pietrow. Był przekonany, że będzie to dyżur, jakich wiele już odbył w swojej wojskowej karierze: z reguły nic się nie działo, czasami dochodziło do drobnej awarii. Tymczasem tamtej nocy przez krótki czas ważyły się losy świata. Nieoczekiwanie życie milionów ludzi spoczęło w rękach Pietrowa. Oto bowiem nagle odezwał się sygnał alarmowy. Komputer informował, że z jednej z amerykańskich baz wystartowała rakieta. Po chwili paniki załoga ośrodka na rozkaz Pietrowa błyskawicznie sprawdziła wielostopniowy system kontroli, aby wykluczyć wszelką pomyłkę czy awarię. Wszystko wydawało się w porządku. Analizując dane, dowódca doszedł do wniosku, że był to fałszywy alarm. Ale po dwóch minutach komputer zasygnalizował starty kolejnych czterech rakiet. Oznaczało to trzeci, najwyższy stopień prawdopodobieństwa ataku rakietowego. Zgodnie z procedurą, dyżurny oficer operacyjny musiał natychmiast zawiadomić dowódców - ministra obrony, szefa sztabu generalnego, a oni z kolei szefa państwa, Jurija Andropowa, że nastąpił atak i przewodniczący Rady Najwyższej ZSRR powinien nacisnąć sławetny czerwony guzik, co zapoczątkuje wojnę jądrową. W ciągu kilku minut nie sposób dokonać dokładnej analizy sytuacji - wspomina po latach dyżurujący wówczas w ośrodku dowodzenia podpułkownik Stanisław Pietrow - ale przeciw wskazaniom komputera przemawiały dwa argumenty: w przypadku rzeczywistego ataku rakiety startowałyby z wielu baz, a nie z jednej, poza tym lecące już w kierunku ZSRR amerykańskie rakiety musiałyby zostać namierzone przez radzieckie satelity, a stamtąd nie dochodziły żadne niepokojące sygnały. Pietrow upierał się więc przy swojej diagnozie, że doszło do pomyłki. Jak się później okazało, słusznie. Nie uchroniło to jednak bazy od szczegółowej kontroli, w czasie której wykryto tam kilkadziesiąt różnych niedociągnięć. Pietrowowi zarzucano m.in. , że podczas jego dyżurów dokonywano zbyt mało wpisów do ksiąg kontrolnych. Ostatecznie przyczynę fałszywego alarmu ustalono pół roku później. Bohaterowi tamtej dramatycznej nocy nikt jednak nie podziękował. On sam starał się zapomnieć o zdarzeniach dramatycznej nocy, nawet jego żona dowiedziała się o całym zajściu 10 lat później z artykułu prasowego. Służbę wojskową Pietrow zakończył w stopniu podpułkownika, ale szybko przekonał się, jak niewiele to znaczy. Przemiany polityczne w ZSRR sprawiły, że jego emerytura gwałtownie się zdewaluowała, musiał dorabiać jako stróż na budowie, a pijani robotnicy obierali go sobie jako cel, w który rzucali butelkami. Nikt nie pomyślał, że ma przed sobą bohatera, który najpewniej ocalił świat od zagłady. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - MROCZNA TAJEMNICA LASU. ODC. 257 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OSTATNI CIOS ODC. 2 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę na temat II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego zdobyciu Berlina w 1945 roku.