TVP Nauka Wtorek, 01.10.2024 06:10 ASTRONARIUM - (74) - KORONIUM I NEBULIUM Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Czy w kosmosie istnieją nieznane nam pierwiastki? Substancje, jakich nie znajdziemy na Ziemi? Astronomom wydawało się, że znaleźli sposób na ich poszukiwanie. Efekty okazały się jednak zaskakujące. W tym programie pokażemy historię koronium i nebulium, pierwiastków, które - jak się okazało - nie istnieją. Mimo to pozwoliły nam lepiej zrozumieć działanie Wszechświata. 06:40 DORWAĆ WIRUSA - TESTY Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W odcinku zostały omówione techniki wykrywania wirusów. Czym są testy antygenowe i genetyczne? Dowiemy się też, co zmieniła pandemia w pracy laborantów. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 252 RADOMSKO Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Radomsko to miasto, w którym można usiąść na najdłuższej drewnianej ławce w Polsce. Liczy ona 94 metry długości. Jednocześnie może na niej siedzieć aż 190 osób. Składa się z 58 połączonych ze sobą odcinków, mierzących od 80 cm do ponad 2, 5 m każdy. Patronką Radomska jest Jadwiga Andegaweńska - jedna z dwóch kobiet na polskim tronie, którą wybrano na królową Polski - na zjeździe szlachty w Radomsku w 1384 roku. Jednym z najważniejszych zabytków miasta jest dawny ratusz miejski. Budynek został wzniesiony w 1859 w stylu eklektycznym z charakterystycznymi wieżami w narożnikach. Obecnie znajduje się w nim siedziba Muzeum Regionalnego imienia Stanisława Sankowskiego - historyka i badacza Radomska oraz okolic. W mieście można też odwiedzić muzeum na wolnym powietrzu. Pierwsze w Europie Otwarte Muzeum Żydowskie składa się z 50 wmurowanych w chodniki, kamiennych tablic, o wymiarach 50 na 60 centymetrów. Upamiętniają one ważne wydarzenia i miejsca związane z liczną społecznością żydowską zamieszkującą Radomsko przed II wojną światową. W jednej z dzielnic miasta, dawnej wsi Stobiecko Miejskie, znajduje się - jedyna w tej części Polski - zagroda tatarska. Wybudował ją w 1875 roku cieśla Adam Gałwa. Po II wojnie światowej została przebudowana. Radomsko jest rodzinnym miastem braci Różewicz. Pamięć o Januszu Różewiczu - poecie, Stanisławie Różewiczu - reżyserze i Tadeuszu Różewiczu - dramaturgu, pielęgnowana jest w Radomsku na każdym kroku. 07:45 POLSKIE PARKI NARODOWE - BIESZCZADZKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 08:15 NAUKOWO - UZALEŻNIENIE /9/ (THE SCIENCE OF...) Serial dokumentalny, 29 min, Szwajcaria, 2022 08:50 NAUKOWO - IZOLACJA SPOŁECZNA /10 / (THE SCIENCE OF...) Serial dokumentalny, 29 min, Szwajcaria, 2022 09:25 GENIUSZE I MARZYCIELE. TADEUSZ TAŃSKI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Marek Pawłowski Tadeusz Tański był jednym z pierwszych polskich inżynierów, którzy podjęli próbę produkcji polskich samochodów. Na skutek tajemniczych wpływów ówcześni decydenci wybrali lojalność wobec włoskiego Fiata. Ten wybitny umysł spotykał się z wielkim rozczarowaniem. Pasję tworzenia odziedziczył po ojcu, Czesławie Tańskim, malarzu, konstruktorze i budowniczym samolotu, śmigłowca i szybowca Lotnia, który porzucił rodzinę zaraz po narodzinach syna. A gdy po latach spotkali się w Paryżu, rozumieli się od tego momentu jak nikt na świecie. Tadeusz studiował w Paryżu od 1909 r. Po uzyskaniu dyplomu w kategorii motoryzacji i lotnictwa pracował w fabryce Renault, opracował wiele projektów i patentów. Dał się poznać jako bardzo zdolny i obdarzony niezwykłą wyobraźnią przestrzenną twórca, a jego pomysły wybiegające ponad epokę budziły zachwyt. Jako 24-letni inżynier skonstruował największy na świecie, 12-cylindrowy lotniczy silnik spalinowy w układzie H o mocy 520 KM. 10:25 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - CIEPŁO Z GŁĘBI KNIEI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Budynki nadleśnictwa Krynki stoją w osadzie Poczopek, w otoczeniu bujnych lasów Puszczy Knyszyńskiej na Podlasiu. Leśnemu powietrzu, jak i tutejszej przyrodzie, nie sprzyjałaby kotłownia na węgiel. Toteż w budynkach zainstalowano już pompy cieplne. Nadleśniczy Jerzy Sieradzki zapewnia, że pozwalają mu zaoszczędzić tyle, ile musiałby wydać na węgiel. Ale ma dalsze plany, m. in. wykorzystanie energii słonecznej. Na wieży przeciwpożarowej zainstalowano kamerę, która ma wykrywać dzień i noc zarzewie pożarów. Dla jej zasilania trzeba by ciągnąć przez las 2 - 3 km kabla. Zamiast tego zastosowano na wieży baterię słoneczną, dzięki której kamera przez całą dobę ukazuje obraz puszczy. W otoczeniu zabudowań nadleśnictwa istnieje ośrodek edukacyjny, i powstaje park dla dzikich, kontuzjowanych zwierząt. Obok powstaje też park energii odnawialnej, a nadleśniczy - wielki entuzjasta - zapewnia, że wkrótce zaprzęgnie w tym gospodarstwie leśnym do pracy także inne rozwiązania z zakresu energii odnawialnej, by polegać przede wszystkim na nich. 11:00 CZY WIESZ, ŻE? - /195/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 11:35 DORWAĆ WIRUSA - TESTY Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W odcinku zostały omówione techniki wykrywania wirusów. Czym są testy antygenowe i genetyczne? Dowiemy się też, co zmieniła pandemia w pracy laborantów. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 12:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 252 RADOMSKO Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Radomsko to miasto, w którym można usiąść na najdłuższej drewnianej ławce w Polsce. Liczy ona 94 metry długości. Jednocześnie może na niej siedzieć aż 190 osób. Składa się z 58 połączonych ze sobą odcinków, mierzących od 80 cm do ponad 2, 5 m każdy. Patronką Radomska jest Jadwiga Andegaweńska - jedna z dwóch kobiet na polskim tronie, którą wybrano na królową Polski - na zjeździe szlachty w Radomsku w 1384 roku. Jednym z najważniejszych zabytków miasta jest dawny ratusz miejski. Budynek został wzniesiony w 1859 w stylu eklektycznym z charakterystycznymi wieżami w narożnikach. Obecnie znajduje się w nim siedziba Muzeum Regionalnego imienia Stanisława Sankowskiego - historyka i badacza Radomska oraz okolic. W mieście można też odwiedzić muzeum na wolnym powietrzu. Pierwsze w Europie Otwarte Muzeum Żydowskie składa się z 50 wmurowanych w chodniki, kamiennych tablic, o wymiarach 50 na 60 centymetrów. Upamiętniają one ważne wydarzenia i miejsca związane z liczną społecznością żydowską zamieszkującą Radomsko przed II wojną światową. W jednej z dzielnic miasta, dawnej wsi Stobiecko Miejskie, znajduje się - jedyna w tej części Polski - zagroda tatarska. Wybudował ją w 1875 roku cieśla Adam Gałwa. Po II wojnie światowej została przebudowana. Radomsko jest rodzinnym miastem braci Różewicz. Pamięć o Januszu Różewiczu - poecie, Stanisławie Różewiczu - reżyserze i Tadeuszu Różewiczu - dramaturgu, pielęgnowana jest w Radomsku na każdym kroku. 12:40 POLSKIE PARKI NARODOWE - BIESZCZADZKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 13:10 CZY WIESZ, ŻE? - /196/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:45 NAUKOWO - UZALEŻNIENIE /9/ (THE SCIENCE OF...) Serial dokumentalny, 29 min, Szwajcaria, 2022 14:20 . - NAUKOWO - IZOLACJA SPOŁECZNA /10 / (THE SCIENCE OF...) Serial dokumentalny, 29 min, Szwajcaria, 2022 14:55 MEGAKONSTRUKCJE - TUNELE (SUPER TUNNELS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja/Niemcy, 2021 Historia ludzkości to także historia technologii, ponieważ wynalazki i maszyny czynią otaczający nas świat bardziej przystępnym dla człowieka. Dzięki nim pokonujemy duże odległości, zdobywamy żywność, pozyskujemy energię i wszystko, co nam niezbędne do życia. Seria "Megakonstrukcje" opowiada o spektakularnych i pionierskich kamieniach milowych w inżynierii, od rzymskiego mostu Pont du Gard po francuską szybką kolej TGV. Każdy odcinek omawia jeden rodzaj osiągnięć technicznych, a więc budowę i działanie: gigantycznych tam, kanałów żeglugowych, tuneli wydrążonych pod górami i morzami oraz wiaduktu Millau, najdłuższego mostu wantowego na świecie. 15:50 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - CIEPŁO Z GŁĘBI KNIEI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Budynki nadleśnictwa Krynki stoją w osadzie Poczopek, w otoczeniu bujnych lasów Puszczy Knyszyńskiej na Podlasiu. Leśnemu powietrzu, jak i tutejszej przyrodzie, nie sprzyjałaby kotłownia na węgiel. Toteż w budynkach zainstalowano już pompy cieplne. Nadleśniczy Jerzy Sieradzki zapewnia, że pozwalają mu zaoszczędzić tyle, ile musiałby wydać na węgiel. Ale ma dalsze plany, m. in. wykorzystanie energii słonecznej. Na wieży przeciwpożarowej zainstalowano kamerę, która ma wykrywać dzień i noc zarzewie pożarów. Dla jej zasilania trzeba by ciągnąć przez las 2 - 3 km kabla. Zamiast tego zastosowano na wieży baterię słoneczną, dzięki której kamera przez całą dobę ukazuje obraz puszczy. W otoczeniu zabudowań nadleśnictwa istnieje ośrodek edukacyjny, i powstaje park dla dzikich, kontuzjowanych zwierząt. Obok powstaje też park energii odnawialnej, a nadleśniczy - wielki entuzjasta - zapewnia, że wkrótce zaprzęgnie w tym gospodarstwie leśnym do pracy także inne rozwiązania z zakresu energii odnawialnej, by polegać przede wszystkim na nich. 16:30 CZY WIESZ, ŻE? - /197/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 252 RADOMSKO Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Radomsko to miasto, w którym można usiąść na najdłuższej drewnianej ławce w Polsce. Liczy ona 94 metry długości. Jednocześnie może na niej siedzieć aż 190 osób. Składa się z 58 połączonych ze sobą odcinków, mierzących od 80 cm do ponad 2, 5 m każdy. Patronką Radomska jest Jadwiga Andegaweńska - jedna z dwóch kobiet na polskim tronie, którą wybrano na królową Polski - na zjeździe szlachty w Radomsku w 1384 roku. Jednym z najważniejszych zabytków miasta jest dawny ratusz miejski. Budynek został wzniesiony w 1859 w stylu eklektycznym z charakterystycznymi wieżami w narożnikach. Obecnie znajduje się w nim siedziba Muzeum Regionalnego imienia Stanisława Sankowskiego - historyka i badacza Radomska oraz okolic. W mieście można też odwiedzić muzeum na wolnym powietrzu. Pierwsze w Europie Otwarte Muzeum Żydowskie składa się z 50 wmurowanych w chodniki, kamiennych tablic, o wymiarach 50 na 60 centymetrów. Upamiętniają one ważne wydarzenia i miejsca związane z liczną społecznością żydowską zamieszkującą Radomsko przed II wojną światową. W jednej z dzielnic miasta, dawnej wsi Stobiecko Miejskie, znajduje się - jedyna w tej części Polski - zagroda tatarska. Wybudował ją w 1875 roku cieśla Adam Gałwa. Po II wojnie światowej została przebudowana. Radomsko jest rodzinnym miastem braci Różewicz. Pamięć o Januszu Różewiczu - poecie, Stanisławie Różewiczu - reżyserze i Tadeuszu Różewiczu - dramaturgu, pielęgnowana jest w Radomsku na każdym kroku. 17:35 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - ŁOWCY PLANET (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 18:35 DORWAĆ WIRUSA - TESTY Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W odcinku zostały omówione techniki wykrywania wirusów. Czym są testy antygenowe i genetyczne? Dowiemy się też, co zmieniła pandemia w pracy laborantów. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 19:00 CZY WIESZ, ŻE? - /198/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:25 POLSKIE PARKI NARODOWE - BIESZCZADZKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 20:00 WSPÓŁCZESNE DINOZAURY - OLBRZYMY Z WYSP (MODERN DINOSAURS) Serial dokumentalny, 47 min, Nowa Zelandia/Niemcy, 2017 Seria "Modern Dinosaurs" ukazuje przyrodę Nowej Zelandii, a szczególnie uważnie przygląda się niezwykłym znaleziskom kopalnym, dzięki czemu dowiemy się, dlaczego fauna tutaj jest tak wyjątkowa. W każdym odcinku zarówno naukowcy jak i poszukiwacze przygód zabierają nas w odległe, spektakularne miejsca wysp Nowej Zelandii. Odkrywamy także niezwykle zróżnicowane krajobrazy i dziką przyrodę Australii, najbliższego sąsiada Nowej Zelandii, z którym kiedyś była połączona. "Modern Dinosaurs" ukazuje ewolucję nowozelandzkiej przyrody na przestrzeni tysiącleci i szuka odpowiedzi na pytania, jak powstała Nowa Zelandia, jak się zmienia i jaka przyszłość czeka tutejszą faunę. 21:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - EUROPA: NIESPOKOJNA PRZYSZŁOŚĆ (VOYAGE OF CONTINENTS - TURBULENT FUTURE - ODC. 5/5) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Christopher Hooke Muzyka: Sylvain Moreau Kontynenty europejski i północnoamerykański zaczęły się rozdzielać 180 milionów lat temu. Dzięki temu powstał Atlantyk. Jednak krańce płyt tektonicznych, na których te kontynenty leżą, wciąż są bardzo blisko siebie. Na ich styku leży wulkaniczna Islandia, wyspa rozdarta przez ryft, który oddziela Europę od Ameryki Północnej. Jądro Ziemi uwalnia tędy swoje ciepło. Mamy tu gejzery, gotujące się błoto i szczeliny, które rozrywają Islandię. Zanurzając się w ten niespokojny uskok, praktycznie można dotykać jednocześnie Europy i Ameryki Północnej. W tym punkcie kontynenty odsuwają się od siebie dwa centymetry rocznie. Z kolei Europa Południowa, przy Morzu Śródziemnym, to miejsce najnowszych projektów w geologicznej historii Europy. 60 milionów lat temu kolizja Afryki z Europą przemieściła miliardy ton skał i wyniosła je na tysiące metrów ponad poziom morza. Tak powstały Alpy. Wznoszą się one na kontynencie do wysokości 4 800 metrów. Alpy zaś to idealny krajobraz dla poszukiwaczy kryształów, pięknych skarbów geologicznych, które dla badaczy są kapsułami czasu, zabierającymi nas do okresu formowania się Alp. Kryształy powstają w wyjątkowych warunkach. Kwarc, z którego wytworzył się kryształ, był w czasie kolizji Europy i Afryki wpychany w dół, w kierunku jądra Ziemi. Pod ciężarem obu kontynentów cząsteczki uległy dekompozycji, przemieściły się, skompresowały i w końcu zostały wypchnięte z powrotem do wnętrza Alp, aby tam utworzyć gładkie sześciościany kryształu. Autorzy tej niezwykłej serii dokumentalnej przekonują widzów, że wydarzenia tektoniczne są nieprzewidywalne. Energia z Ziemi jest siłą tak wielką, że może poruszać ogromne płyty tektoniczne, nieustannie zmieniając oblicze Europy. Poddawana olbrzymim siłom tektonicznym Europa nigdy nie będzie taka sama. Przyszłość naszego kontynentu rzeczywiście jest niespokojna. 22:05 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - CIEPŁO Z GŁĘBI KNIEI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Budynki nadleśnictwa Krynki stoją w osadzie Poczopek, w otoczeniu bujnych lasów Puszczy Knyszyńskiej na Podlasiu. Leśnemu powietrzu, jak i tutejszej przyrodzie, nie sprzyjałaby kotłownia na węgiel. Toteż w budynkach zainstalowano już pompy cieplne. Nadleśniczy Jerzy Sieradzki zapewnia, że pozwalają mu zaoszczędzić tyle, ile musiałby wydać na węgiel. Ale ma dalsze plany, m. in. wykorzystanie energii słonecznej. Na wieży przeciwpożarowej zainstalowano kamerę, która ma wykrywać dzień i noc zarzewie pożarów. Dla jej zasilania trzeba by ciągnąć przez las 2 - 3 km kabla. Zamiast tego zastosowano na wieży baterię słoneczną, dzięki której kamera przez całą dobę ukazuje obraz puszczy. W otoczeniu zabudowań nadleśnictwa istnieje ośrodek edukacyjny, i powstaje park dla dzikich, kontuzjowanych zwierząt. Obok powstaje też park energii odnawialnej, a nadleśniczy - wielki entuzjasta - zapewnia, że wkrótce zaprzęgnie w tym gospodarstwie leśnym do pracy także inne rozwiązania z zakresu energii odnawialnej, by polegać przede wszystkim na nich. 22:40 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - ŁOWCY PLANET (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 23:45 ASTRONARIUM - (74) - KORONIUM I NEBULIUM Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Czy w kosmosie istnieją nieznane nam pierwiastki? Substancje, jakich nie znajdziemy na Ziemi? Astronomom wydawało się, że znaleźli sposób na ich poszukiwanie. Efekty okazały się jednak zaskakujące. W tym programie pokażemy historię koronium i nebulium, pierwiastków, które - jak się okazało - nie istnieją. Mimo to pozwoliły nam lepiej zrozumieć działanie Wszechświata. 00:20 POLSKIE PARKI NARODOWE - BIESZCZADZKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 01:00 WSPÓŁCZESNE DINOZAURY - OLBRZYMY Z WYSP (MODERN DINOSAURS) Serial dokumentalny, 47 min, Nowa Zelandia/Niemcy, 2017 Seria "Modern Dinosaurs" ukazuje przyrodę Nowej Zelandii, a szczególnie uważnie przygląda się niezwykłym znaleziskom kopalnym, dzięki czemu dowiemy się, dlaczego fauna tutaj jest tak wyjątkowa. W każdym odcinku zarówno naukowcy jak i poszukiwacze przygód zabierają nas w odległe, spektakularne miejsca wysp Nowej Zelandii. Odkrywamy także niezwykle zróżnicowane krajobrazy i dziką przyrodę Australii, najbliższego sąsiada Nowej Zelandii, z którym kiedyś była połączona. "Modern Dinosaurs" ukazuje ewolucję nowozelandzkiej przyrody na przestrzeni tysiącleci i szuka odpowiedzi na pytania, jak powstała Nowa Zelandia, jak się zmienia i jaka przyszłość czeka tutejszą faunę. 02:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 252 RADOMSKO Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Radomsko to miasto, w którym można usiąść na najdłuższej drewnianej ławce w Polsce. Liczy ona 94 metry długości. Jednocześnie może na niej siedzieć aż 190 osób. Składa się z 58 połączonych ze sobą odcinków, mierzących od 80 cm do ponad 2, 5 m każdy. Patronką Radomska jest Jadwiga Andegaweńska - jedna z dwóch kobiet na polskim tronie, którą wybrano na królową Polski - na zjeździe szlachty w Radomsku w 1384 roku. Jednym z najważniejszych zabytków miasta jest dawny ratusz miejski. Budynek został wzniesiony w 1859 w stylu eklektycznym z charakterystycznymi wieżami w narożnikach. Obecnie znajduje się w nim siedziba Muzeum Regionalnego imienia Stanisława Sankowskiego - historyka i badacza Radomska oraz okolic. W mieście można też odwiedzić muzeum na wolnym powietrzu. Pierwsze w Europie Otwarte Muzeum Żydowskie składa się z 50 wmurowanych w chodniki, kamiennych tablic, o wymiarach 50 na 60 centymetrów. Upamiętniają one ważne wydarzenia i miejsca związane z liczną społecznością żydowską zamieszkującą Radomsko przed II wojną światową. W jednej z dzielnic miasta, dawnej wsi Stobiecko Miejskie, znajduje się - jedyna w tej części Polski - zagroda tatarska. Wybudował ją w 1875 roku cieśla Adam Gałwa. Po II wojnie światowej została przebudowana. Radomsko jest rodzinnym miastem braci Różewicz. Pamięć o Januszu Różewiczu - poecie, Stanisławie Różewiczu - reżyserze i Tadeuszu Różewiczu - dramaturgu, pielęgnowana jest w Radomsku na każdym kroku.