TVP Dokument Środa, 09.10.2024 05:35 DZIKA POLSKA - WYJŚCIE SMOKA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz W wyrobisku starej cegielni koło Lublińca na Śląsku odkryto złoże pełne szczątków i śladów zwierząt z ery dinozaurów. Wśród nich - kości ogromnego, drapieżnego, nieznanego dotąd nauce dinozaura, którego badacze nazwali wręcz smokiem. Ale obok były też szczątki wielkiego, roślinożernego dicynodonta - ssakokształtnego gada, o którym dotąd sądzono, że egzystował przed dinozaurami, a nie jednocześnie z nimi. W niedalekim Krasiejowie koło Opola ta sama ekipa paleontologów zdobyła kości innego, nieznanego dotąd dinozaura, którego nazwano wręcz śląskim dinozaurem opolskim. Te odkrycia okazały się naukową sensacją i zmieniły gruntownie niektóre poglądy dotyczące ewolucji prazwierząt. Poddały np. w wątpliwość to, czy rzeczywiście kolejne formy pradawnych gadów ginęły na skutek katastrof kosmicznych. O emocjach towarzyszących odkrywaniu śladów dawnego życia i interpretowaniu znalezisk opowiadają w tym odcinku odkrywcy z Instytutu Paleobiologii PAN: prof. Jerzy Dzik, dr Tomasz Sulej i Grzegorz Niedźwiecki. 06:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 16 SMAK TORUNIA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak wiele miasto może zawdzięczać piernikom? Okazuję się, że naprawdę sporo. To one rozsławiły imię Torunia na całym świecie i co najciekawsze - dzieje się tak do dzisiaj! Radosław Kotarski tym razem bierze sprawy we własne ręce, dosłownie i w przenośni, ponieważ sam wypieka pierniki według tradycyjnej receptury. Poza tym sprawdza, jak wiele słów i stwierdzeń przeniknęło do języka polskiego dzięki toruńskim wyrobom. 06:45 PARK NARODOWY NEW FOREST (THE CROWN'S ANCIENT FOREST / WALD DER WILDEN PONYS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Austria, 2021 Reżyseria: Emma Ross, Sarah Cunliffe W sercu południowej Anglii leży królewski las; dzikie i magiczne miejsce o starożytnym pięknie, które prawie się nie zmieniło od czasu, gdy król Wilhelm Zdobywca ogłosił je jako swoje tereny łowieckie około 900 lat temu. Rozciągający się od słynnych równin Salisbury do skalistych brzegów kanału La Manche Park Narodowy New Forest jest największym i najbogatszym nizinnym obszarem dzikiej przyrody w Wielkiej Brytanii, w którym występuje więcej starożytnych lasów, omszałych bagien i bogatych wrzosowisk- niż jakikolwiek inny krajobraz w Europie. W filmie jesteśmy świadkami niezwykłego roku w tej starodawnej krainie i historii opowiedzianych oczami najbardziej kultowych zwierząt. Poznamy nowo narodzone źrebię, parę jastrzębi gnieżdżących się w prastarych lasach, daniela i jego jelonka oraz rodzinę lisów. Jak przetrwają coraz bardziej dotkliwe susze w parku, niszczycielskie pożary i surowe zimowe opady śniegu? Od uczty po głód, to niezwykła opowieść o tym, jak jeden z najbardziej spektakularnych parków narodowych w Wielkiej Brytanii daje schronienie wielu rzadkim gadom i owadom oraz jak jego mieszkańcy nadal odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu przyszłości lasu. 07:45 BALEARY. NIEUJARZMIONA PRZYRODA (BALEARES, THE UNTAMED ARCHIPELAGO / BALEARES, ARCHIPELAGO INDOMITO EN) Film dokumentalny, 52 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Ruben Casas Oche Film dokumentalny, przyrodniczy. W samym sercu zachodniej części Morza Śródziemnego archipelag Balearów kryje świat, którego nawet narastająca inwazja człowieka nie była w stanie zniszczyć. To jeden z najczęściej wybieranych kierunków podróży w zachodniej części Morza Śródziemnego, a powody są oczywiste. Znajdziemy tu urokliwe zatoczki, przepiękne zachody słońca i zapierającą dech w piersiach przyrodę. Baleary mają wiele do zaoferowania - możesz zwiedzać nadmorskie miasteczka, odkrywać krajobrazy niczym z filmu lub też uprawiać sporty wodne. Szczególnie spokojne są Minorka i Formentera, dwie małe, rajskie wyspy na Morzu Śródziemnym. Większymi wyspami są Majorka i Ibiza. Na pierwszej wyróżniają się stolica, Palma, Park Narodowy Cabrera oraz Sierra de Tramontana. Ibiza z kolei ze względu na swoją bioróżnorodność i kulturę została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Znajdują się tu bowiem ruiny osady fenickiej w Sa Caleta, nekropolia w Puig des Molins oraz starówka miasta Eivissa. Film nagrodzony na Festiwalu Filmów NATURVISION 2019, GREENSCREEN 2019. 08:45 FIORDY PEŁNE PLASTIKU (PLASTIC FJORDS / PLASTHAVET) Film dokumentalny, 59 min, Norwegia, 2022 Reżyseria: Jan Inge Skogheim Film dokumentalny o norweskich fiordach, które są bezpieczną przystanią dla natury, choć niestety nie do końca jest to prawdą. Plastikowe śmieci można znaleźć tu wszędzie. Dzieje się to w jednym z najbardziej odległych miejsc i zarazem w jednym z najbogatszych krajów na świecie. Norweskie fiordy są piękne, dopóki nie widzi się plastiku. Mogłoby się wydawać, że to zanieczyszczenie jest problemem dla obszarów zabudowanych lub krajów rozwijających się. Plastik przenika do łańcucha pokarmowego zwierząt i tak trafia do naszych ciał. Ponad 80% chemikaliów, które znajdujemy w plastiku, to chemikalia nam nieznane, nie mają nawet nazwy. Skąd możemy wiedzieć, że są one bezpieczne? Naukowcy odkryli, że toksyny w plastiku powodują gromadzenie się dodatkowego tłuszczu w komórkach tłuszczowych. Czy to może być czynnikiem globalnego kryzysu otyłości? I czy bakterie, które jedzą plastik, mogą pomóc nam posprzątać to, z czym sami sobie nie poradzimy? Musimy dbać o to, by plastik nie trafiał do środowiska naturalnego. Musimy sprzątać. Bo jeśli Norwegia, bogaty kraj z najnowocześniejszym systemem gospodarowania odpadami, jest zasypana plastikiem, to co z resztą świata? Musimy coś zrobić. Będzie trudno, ale trzeba zacząć działać już teraz! 09:55 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAURITIUS I RODRIGUES. KRÓLOWE OCEANU INDYJSKIEGO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Mauritius to położona między Afryką a Azją wyspa o kolonialnej przeszłości. Najważniejszymi elementami jej krajobrazu są białe, piaszczyste plaże i piękne laguny. Mauritius charakteryzuje się olbrzymią różnorodnością etniczną i kulturową. Osiedlali się tu Europejczycy, Afrykanie, Hindusi i Chińczycy. Siostrzaną wyspą Mauritiusu jest Rodrigues. Obie, wraz z wyspą Reunion, należą do archipelagu Maskarenów. Rodrigues leży 560 kilometrów od północno - wschodniego brzegu Mauritiusu. To niewielka wyspa o długości zaledwie 18 kilometrów. Rzadko docierają do niej turyści, dlatego zdołała zachować swoją kreolską duszę. Wyspa ucierpiała z powodu intensywnej deforestacji, prowadzonej tu od czasów kolonialnych. Na jej zachodnim wybrzeżu znajduje się Anse Quito - sanktuarium żółwi olbrzymich. Aurele Andre wkłada mnóstwo energii w odnowę gatunku, który całkiem zniknął z Rodrigues. Tu żółwie są bezpieczne. 10:55 W JASZCZUROWYM HERBIE Reportaż, 20 min, Polska, 1980 Autor: Andrzej Geber, Krzysztof Miklaszewski Zdjęcia: Janusz Hnatyk Prowadzący: Krzysztof Miklaszewski Lektor: Artur Bober XX lecie krakowskiego klubu studenckiego Pod Jaszczurami stało się pretekstem do opowieści o fenomenie tego miejsca, gdzie tak intensywnie rozwija się scena jazzowa, a ferment twórczy łączy artystów, polityków, intelektualistów. Rozmowa Jana Poprawy, Andrzeja Jaroszewskiego i Grzegorza Tusiewicza o działalności klubu, który jest miejscem promocji dla młodych artystów i przyjemności dla odbiorców. Spotkanie założycieli i sympatyków Jaszczurów. Fragmenty występów Jana Kudyka z Jazz Band Ball Orchestra, Andrzeja Zauchy z Dżamble, Grupy Laboratorium, Leszka Długosza, Zbigniewa Książka z Ewą Domagałą. 11:25 LENA NA KAUKAZIE - GRUZJA - WINOBRANIE (Z SUPRĄ) Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Prowadzący: Lena Urbańska Lena to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będziemy się starali się dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będziemy patrzeć, jak się bawią, jak świętują, jak pracują, jak jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków będziemy mieli przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. Będziemy chodzić po nieutartych szlakach, ale jednocześnie nie tracić z pola widzenia tego, co może zainteresować masowego widza w Polsce, i za granicą. 12:00 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 6 LIGURIA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 6 LIGURIA) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 6 - "Liguria". Malowniczy róg Włoch, mieniący się kolorami nadmorskich wiosek i wspaniałym widokiem na morze. Ten odległy region ma jednak coś więcej do zaoferowania poza cudownymi krajobrazami. Od Cinque Terre po Genuę - tutaj miejscowi artyści doskonalą swoją wyjątkową sztukę od dziesięcioleci. Ci rzemieślnicy swoimi wyrobami składają hołd magicznemu miejscu, które zwą domem. Tętniące życiem miasteczka przyciągają pół miliona turystów rocznie. Stulecia temu przybyszami byli jednak artyści, szukający zacisznego miejsca. Krajobraz jest wspaniały, a morze przepiękne. Genua, współczesne miasto ze starożytną przeszłością. Dzięki morskiemu handlowi z fortecy z czasów przed rzymskich, w złotej epoce odrodzenia stała się kwitnącą republiką. Wzdłuż linii portowej zamożni kupcy stawiali pałace, goszczące europejskie rodziny królewskie. 12:55 POLACY NA KRAŃCU ŚWIATA: JEDNA WYPRAWA - 4 ŻYWIOŁY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2016 Reżyseria: Damian T J Wojciechowski Zdjęcia: Adam Sienkiewicz Pierwsza polska wyprawa w rejon pasma Sary Beles na granicy chińsko - kirgiskiej. W wyprawie brało udział 8 Polaków w wieku od 26 do 55 lat. Góry Kokszał - tau znajdują się w południowej Kirgizji na granicy z Chinami w jednym z najbardziej niedostępnych regionów Azji Centralnej. Położone są w strefie przygranicznej i jeszcze do niedawna były całkowicie niedostępne nie tylko dla turystów, ale także dla obywateli Kirgistanu. Również dzisiaj na wjazd w tę strefę potrzebne jest specjalne pozwolenie z KGB. Celem wyprawy było przepłynięcie po raz pierwszy przez polską grupę położonego na wysokości 3, 500 metrów Jeziora Kel - suu. Jezioro ma długość 12 km i na całej długości położone jest wśród niedostępnych skał. Do dnia dzisiejszego zaledwie kilka rosyjskich grup przepłynęło to jezioro. Kolejny cel to pierwsze w historii wejście na szczyt Sary Beles (4650 m.) oraz spływ po lodowatej rzece Kok - kija. O ile dwa pierwsze cele udało się zrealizować, tak pierwszy w historii rafting po tej wijącej się w kilkusetmetrowym kanionie rzece nie został zakończony, ponieważ zaginęło 3 uczestników wyprawy. Wyprawa była tylko trudna fizycznie, lecz równocześnie przepiękna pod względem krajobrazowym i przyrodniczym. Film jest zapisem podróży, zmagań z niedostępną i dziką przyrodą oraz doświadczeń uczestników wyprawy w walce z własnymi słabościami. Nie zabrakło również tematu spotkania Polaków z ludźmi i kulturą Kirgistanu. 14:00 NAJPIĘKNIEJSZE KRAJOBRAZY ŚWIATA - ODC. 1 SNOWDONIA (WORLD’S MOST BEAUTIFUL LANDSCAPES EP. 1 SNOWDONIA) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Barney Snow Serial dokumentalny (8 odcinków). Na naszej planecie znajduje się niesamowita różnorodność zadziwiających krajobrazów. Od rzek i dżungli po góry i lasy, najpiękniejsze i najbardziej majestatyczne cuda natury na świecie czekają, aby je zobaczyć. Każdy odcinek poświęcony jest innemu obszarowi naszego świata. Zabierze widzów w piękną podróż. Unikalne zdjęcia z satelitów i dronów, połączone ze spektakularnymi zdjęciami tego co na dole, aby pokazać to co najlepsze i odkryć tajemnice. Wywiady z ekspertami i ludźmi, którzy nazywają te miejsca swoim domem, wzbogacą wiedzę i pokazują, jak to jest żyć i pracować w tych miejscach. Każdy odcinek to podróż obejmująca przyrodę, geografię, geologię, historię i kontakt ze społecznością lokalną. Lokalizacje: Rzeka Mekong, The Causeway Coastal Route, Queensland Australia, Snowdonia, Kanadyjskie Góry Skaliste, Kraina Jezior, Amazonka, Szkockie Wyżyny. Odc. 1 - "Snowdonia". Do najpiękniejszych krajobrazów z pewnością należy Snowdonia, w języku walijskim Eryri. Ta oaza spokoju leży w północno - zachodniej Walii. To magiczne miejsce. Świat jak z baśni, z drzewami spowitymi mchem i porostami. Miejscowe dziewięć łańcuchów górskich wyróżnia niezwykła historia geologiczna. Góry wzbogacają nasze życie. Czas spędzany tu na zwykłych wędrówkach otwiera zupełnie nowe horyzonty. Można tu podziwiać 215 jezior, rzadkie gatunki zwierząt i bogatą historię człowieka sięgającą tysięcy lat wstecz. Dzika przyroda, historia kultury, wszystko się w Snowdonii splata i nieustannie zmienia. W wędrówce przez Snowdonię podziwiamy jej cuda i odkrywamy tajemnice wspaniałej krainy. Podróż zaczynamy nad Morzem Irlandzkim, wędrując nad Zatoką Cardigan wzdłuż piaszczystych plaż nieopodal miasta Harlech. 14:55 MENORKA. REZERWAT BIOSFERY (MENORCA. BIOSPHERE RESERVE) Film dokumentalny, 52 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Jordi Escandell, Toni Escandell Film dokumentalny o hiszpańskiej wyspie Menorka na Morzu Śródziemnym, która jest druga co do wielkości w archipelagu Balearów. Ta wyspa została ustanowiona rezerwatem biosfery ponad 25 lat temu. Jest zamieszkana przez zwierzęta i rośliny, których nie można znaleźć nigdzie indziej na świecie. Przez wszystkie pory roku film ten uchwycił wyjątkowe krajobrazy, odosobnione piękno i dzikie zwierzęta, które nadal rozwijają się tam pod ochroną rezerwatu. 15:55 CZŁOWIEK PRZYSZŁOŚCI - ODC. 1 NAPRAWIONY (HUMAN 3.0 / HUMAIN 3.0: BIENVENUE DANS L’AVENIR DE L’HUMANIT 1. L’HOMME REPARE) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2017 Reżyseria: Elena Sender, Philippe Lagnier Scenariusz: Aurlie Saillard Film dokumentalny o najnowszych technologiach medycznych mających służyć ludziom. Szybko zmieniająca się technologia jest wszędzie, dotyka wszystkiego, a ludzie stają się coraz bardziej połączeni. Poprzez dogłębne i zaskakujące wywiady, HUMAN 3.0 bada nowe technologie, które wkrótce pomogą nam przezwyciężyć urazy, choroby, a nawet walczyć ze starzeniem się. Ten dokument to świeże spojrzenie na wizję naszej możliwej, ludzkiej przyszłości. Odc. 1 - "Naprawiony". By naprawić człowieka, trzeba dać nura w głąb jego ciała. W narządy, neurony, mózg. Sparaliżowany chodzi, bezwładne ramię się porusza, proteza zastępuje utraconą kończynę. Nauka dogania fikcję. Rodzi się nowy człowiek przyszłości. Nadzwyczajny postęp stawia pod znakiem zapytania dalsze losy ludzkości. Czy człowiek pozostanie sobą? Coraz dalej, aż do serca maszyny. Nowe technologie przekraczają ostatnią granicę, by modyfikować ludzkie geny. Potrafimy dziś podmienić dowolny gen. Te zmiany mogą być dziedziczne. Politechnika w Lozannie, jeden z najlepszych ośrodków badawczych w Europie. Postępy robotyki budzą wielkie nadzieje, ale skonstruowanie egzoszkieletu wcale nie jest proste. Może nawet bardziej skomplikowane od budowy robota. Ulepszyć człowieka? Uczynić go wydajniejszym, bardziej produktywnym? A może mądrzejszym i wrażliwszym? Doskonalszym. 17:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PROWANSJA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Prowansja to niezwykle ciekawy region Francji. Liliowe pola lawendy, kobaltowe niebo, podmuch mistralu i upojne zapachy działają na zmysły jej mieszkańców i gości. Podróżni cenią Prowansję za gaje oliwne, wspaniałe zabytki i malownicze winnice, a także - za styl życia. Od Verdon po Mont Ventoux, od Forcalquier po Luberon - Prowansja to miejsce spotkań z niezwykłymi ludźmi, z kulturą i z historią. Wiosną powietrze przesycone jest wonią ziół. Kamienne domy pięknie wtapiają się w skaliste tło. Stoimy u bram Prowansji, krainy, która zapada w serce i cieszy oczy. Wąskie uliczki, stare domy, szum fontanny... w miasteczkach takich, jak to, życie płynie leniwie. Można usiąść na placu w cieniu drzewa oliwnego albo na schodkach kościoła. Każdy zakątek jest piękny i pełen harmonii. 18:05 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - MANET (EXHIBITION ON SCREEN EP. 26 MANET) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Seria dokumentalna. To spotkanie z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów zakulisowych w wiodących muzeach i galeriach na świecie. M. in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. Odcinek 26. Manet. W Królewskiej Akademii Sztuki powstaje wystawa Manet. Portrecista życia. Przyjrzymy się temu wydarzeniu od kulis i wysłuchamy wyjątkowych gości. Zajmiemy się też samym Manetem i tym, jak postrzegał swoją twórczość. Często bywa błędnie zaliczany do impresjonistów, choć nigdy nie uważał się za jednego z nich. Malował współczesny świat - szybko zmieniający się XIX - wieczny Paryż i jego mieszkańców, w tym swoich bliskich, przyjaciół, znajomych. Londyńska wystawa pokaże, jak Manet z portretu zrobił narzędzie, które pomaga poznawać świat. 19:05 KURIERKA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marek Lazur Głównym tematem jest podróż 17 - letniej kurierki. Władysława Krystyna Rzepecka, córka żołnierza AK Andrzeja Harata, była kurierką Okręgu Śląskiego AK. W dramatycznych okolicznościach, jadąc przez 8 godzin w jednym przedziale z oficerem SS z kancelarii Hitlera, przewiozła do Warszawy walizkę wypełnioną dokumentami z Auschwitz, w celu przekazania ich kurierowi Polskiego Państwa Podziemnego, Janowi Karskiemu. W ramach misji powierzonej mu przez rząd w Londynie, Karski zbierał dowody zbrodni hitlerowców w okupowanej Polsce. Gotowy raport przedstawił władzom na uchodźstwie oraz sojusznikom w Londynie i Waszyngtonie. Niestety, misja nie przyniosła rezultatu, a sam raport nie miał wpływu na decyzje aliantów. Po przewiezieniu dokumentów do Warszawy, bohaterska kurierka została aresztowana przez gestapo i na 8 miesięcy osadzona w obozie w Mysłowicach, filii KL Auschwitz. 20:10 NAJNIEBEZPIECZNIEJSZE MIASTA ŚWIATA - ODC. 1 KAPSZTAD (DANGEROUS CITIES 1. CAPETOWN / LES VILLES LES PLUS DANGEROUSES DE MONDE: CAPETOWN) Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2022 Reżyseria: Gary Grabli Mini - seria dokumentalna (3 odcinki) o najbardziej niebezpiecznych miastach świata. Rio - oprócz idyllicznych plaż Copacabana, energii muzyki samby i czujnego oka Chrystusa Odkupiciela, Rio de Janeiro ma inną stronę. To miasto w stanie wiecznej wojny. Ciężko uzbrojeni handlarze narkotyków kontrolują fawele, podczas gdy specjalnie wyszkolona policja walczy o ich zniszczenie. Czasami fawele stają się polami bitew. Kapsztad - tu wielu najbogatszych ludzi w kraju ma wille nad oceanem. Ale jest też ciemna strona tego zapierającego dech w piersiach, pięknego i najniebezpieczniejszego miasta w Afryce. Kabul - miasto obecnie kontrolowane przez talibów, jest jednym z najniebezpieczniejszych miast na świecie. Ludność licząca cztery miliony ludzi stoi w obliczu ataków terrorystycznych, ucisku talibów i głodu. Odc. 1. Kapsztad to prawie 6 milionów mieszkańców i drugie co do wielkości miasto w RPA. Mekka turystyczna, gdzie bogacze zamieszkują nadmorskie wille, ale są tu też wszechobecne, choć skrzętnie ukryte slumsy takie jak Hanover Park, Manenber i Khayelistha, w których szerzy się przestępczość. Zabójstwa w biały dzień, kradzieże, ataki i handel ludźmi są na porządku dziennym. Policji ciężko jest zapanować nad sytuacją. Ginie tu ponad 3 tysiące osób rocznie. Centrum miasta to pole bitwy. Mieszkańcy budują mury, kładą drut kolczasty, przewody wysokiego napięcia i zawieszają kamery. Mieszkańcy Kapsztadu nie mogą się czuć bezpiecznie nawet w swoich pojazdach. 21:25 ROHINGOWIE, W PUŁAPCE WYGNANIA (THE ROHINGYAS: TRAPPED IN EXILE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Mathilde Cusin, Alban Alvarez Film dokumentalny o sytuacji Rohingya, społeczeństwa które po masakrach dokonanych przez armię birmańską w 2017 r. uciekło masowo do sąsiedniego Bangladeszu, a ten zamknął ich w obozie dla uchodźców Cox’s Bazar. Ten zaś stał się najgęściej zaludnionym obozem dla uchodźców na świecie i zarazem najniebezpieczniejszym, zagrożonym powodziami, pożarami i wojnami gangów. W obozie panuje nędza, ale może być jeszcze gorzej. Dwa lata temu rząd Bangladeszu postanowił przenieść część uchodźców na odizolowaną wyspę Bhasan Char w Zatoce Bengalskiej. Ta baza wojskowa, nazywana wyspą więzienną, została przekształcona w obóz recepcyjny dla Rohingya. Już 23 000 ludzi zostało przeniesionych, a łącznie ma tu ich być 100 000. Po raz pierwszy od otwarcia obozu w grudniu 2020 roku Bangladesz zezwolił na wizytę ekipy filmowej. Zdjęcia lotnicze są uderzające: horyzont identycznych baraków, który nieuchronnie przywołuje na myśl obóz koncentracyjny. Wyspa jest narażona na cyklony i nie ma pewności, czy zbudowana tama wystarczy do ochrony jej mieszkańców. Po przybyciu na wyspę rodzinom zostaje przydzielona przestrzeń osobista, ale nie ma możliwości pracy, edukacji, prawa do wyjazdu. Birma odmawia uznania Rohingów za oficjalną mniejszość. Władze klasyfikują ich jako Bengalczyków, którzy w XX wieku imigrowali nielegalnie na teren Birmy. 22:30 ŻYĆ NIE UMIERAĆ. DŁUGOWIECZNI NA KAUKAZIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest nie tylko odpowiedź na pytania, dlaczego akurat na Kaukazie jest tak dużo stulatków (wbrew ciężkim warunkom życia i trudnej historii), co decyduje o długim życiu, jaki jest jego sens i czy kaukaski eliksir długowieczności można przenieść do Europy. Film przedstawia też refleksje świadków historycznych wydarzeń, ich spojrzenie na teraźniejszość i współczesne problemy rosyjskich republik kaukaskich. O sile dokumentu zadecyduje również dotarcie do rzadko pokazywanych miejsc i ludzi oraz atrakcyjna forma. 23:35 MIASTO GNIEWU S.II - /3/ DZIKI WSCHÓD Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2019 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Cykl dokumentalny opowiadający o początkach zorganizowanej przestępczości w Polsce. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porachunków. W cyklu wykorzystano materiały archiwalne Telewizji Polskiej S. A. , materiały archiwalne Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. 00:10 MIASTO GNIEWU S.II - /4/ POKÓJ PRZESŁUCHAŃ. Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2019 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Cykl dokumentalny o początkach zorganizowanej przestępczości w Polsce. Wykorzystano materiały archiwalne Telewizji Polskiej S. A. , Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. Jedna z wersji zakłada, że Wojciech Kalinowski ps. Orzech zginął, bo zdecydował się na współpracę z policją. Ta sprawa jest pretekstem do opowiedzenia historii o przesłuchaniach, podczas których policjanci łamali przestępców i przeciągali na swoją stronę. Były różne metody przesłuchań. Policjanci opowiedzą o rodzajach przesłuchań i sposobach docierania do przestępczego umysłu. Jak wspominają bohaterowie, niektórym podczas przesłuchania trzeba było polać wódki, innym herbaty, a jeszcze innym spuścić łomot. W tym odcinku widzowie poznają sposoby pozyskiwania informatorów. Usłyszymy ciekawe historie policjantów, którzy werbowali przestępców do współpracy. Również gangsterzy opowiedzą, dlaczego decydowali się na współpracę z policją i co w zamian za nią otrzymywali. 00:45 GŁOS NADZIEI Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2002 Reżyseria: Maciej Drygas Scenariusz: Maciej Drygas Zdjęcia: Andrzej Musiał Sygnał dźwiękowy Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa wbił się w pamięć kilku pokoleń Polaków. W czasach komunistycznej propagandy rozgłośnia był jednym z nielicznych źródeł wiarygodnych informacji z kraju i ze świata. Nawyk codziennego kontaktu z audycjami Radia Wolna Europa stał się dla znacznej części społeczeństwa praktyką. Tej "wrogiej" stacji słuchali ludzie w miastach, miasteczkach i na wsiach, dorośli i młodzież. Dla wielu z nich była to forma prywatnej wojny z totalitaryzmem. Prezentowany film jest retrospektywną podróżą do czasów PRL - u, a przewodnikami w niej są nie historycy, lecz zwykli ludzie, którzy regularnie zasiadali przy odbiornikach, by słuchać RWE. Tytuł filmu, "Głos nadziei", najlepiej oddaje, czym były dla nich te audycje. Nie tylko poszerzały horyzont wolności i były orężem przeciwko indoktrynacji, ale także utwierdzały w nadziei, że ten nienormalny stan kiedyś się skończy. W programie biorą także udział pracownicy państwowych radiostacji zagłuszających, których zadanie polegało na możliwie najskuteczniejszym głuszeniu sygnału RWE. Wspomnienia i filmowe materiały archiwalne przeplatają się z fragmentami audycji RWE. Wraz z pojawieniem się na falach eteru Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w kraju powstały radiostacje do zagłuszania jej sygnału. Socjalistyczne władze nie mogły pozwolić, aby do kraju docierały "wrogie" treści. RWE otwarcie zapowiadało walkę z sowieckim reżimem, z rusyfikacją i sowietyzacją polskiej kultury, z fałszowaniem historii i tradycji. Przypominało, że Polska żyje, walczy i zwycięży. Pomimo utrudnionego odbioru Polacy słuchali RWE, czasem kilkakrotnie tej samej audycji, by wyłowić informacje z trzasków i szumów zagłuszania. Mogli dowiedzieć się stamtąd m.in. o sfałszowaniu wyborów w 1952 roku, o rewolucji na Węgrzech w 1956 roku, o zrywie niepodległościowym Czechosłowacji i krwawym stłumieniu go przez socjalistyczne armie, o strajkach na Wybrzeżu, o działalności i zamordowaniu księdza Popiełuszki. 19 czerwca 1994 roku Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa nadała ostatnią audycję. 01:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "WYPRAWA RATUNKOWA" ODC. 314 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Izabela Fatalska W tym odcinku przyjeżdżamy na Podkarpacie w poszukiwaniu kół napędowych do silników stałych, które są wykorzystywane przez Grzegorza Smelę, właściciela Muzeum Silników Stacjonarnych w Konieczkowie. Adam Kania, który miał odpowiednie koła, ogłosił, że może je podarować pasjonatowi. Drugi temat to bolszewickie natarcie w 1920 roku, w kierunku Warszawa. Piękny krajobraz Łomży i Zambrowa. Marynarze z 1. Batalionu Morskiego odpierają sowietów i przepędzają dowództwo rosyjskie. Miejscowa ludność dokonuje prowizorycznych pochówków polskich żołnierzy, a potem przenosi zwłoki na cmentarz w Kołakach Kościelnych. Dziś, po latach tutejsi mieszkańcy na czele z księdzem proboszczem organizują okazałą uroczystość i budują nowy grób, by oddać hołd polskim marynarzom, którzy poświęcili swe życie tak daleko od morza. Ignacy Śmigielski - historyk regionalista opowiada o walkach, jakie miały miejsce w tych rejonach w sierpniu 1920 roku. Głos zabierają też: Tomasz Miegoń - dyrektor Muzeum Morskiego w Gdyni, Sylwester Jaworowski - wójt gminy Kołaki Kościelne i Dariusz Szymanowski ze Stowarzyszenia Wizna. 02:30 WYKLUCZENI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2017 Reżyseria: Artur Dziurman Film dokumentalny o krakowskiej grupie Integracyjnego Teatru Aktora Niewidomego. Obraz w reżyserii Artura Dziurmana stanowi osobisty portret zespołu aktorskiego działającego w teatrze ITAN. W "Wykluczonych" członkowie grupy opowiadają o swoim życiu, pracy artystycznej, problemach i marzeniach. Film przedstawia niełatwą sytuację, w jakiej znaleźli się twórcy oraz to, jak mimo przeciwności radzą sobie z tworzeniem spektakli i codziennością. Ukazuje aktorów w okresie pracy nad przedstawieniem "Starsi panowie dwaj" (na podstawie dorobku Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego), w którym oprócz stałego zespołu występują również Bohdan Łazuka i Jacek Fedorowicz. To muzyczne widowisko scala wszystkie postaci występujące w filmie. Ukazuje także pełne możliwości i talent aktorów jedynego w Polsce zawodowego, integracyjnego teatru osób z dysfunkcją wzroku. 03:25 PAŁAC Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2012 Reżyseria: Tomasz Wolski Scenariusz: Tomasz Wolski Zdjęcia: Tomasz Wolski Film o Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, symbolu komunizmu, który dziś funkcjonuje według zasad rynku kaptalistycznego. To historia opowiedziana poprzez pracowników ochrony, którzy na 37 monitorach kontrolują wszystko, co się dzieje w PKiN - ie. Ekipa dociera z kamerą m.in. do niezwykłego trenera na basenie, do pana Andrzeja, który zarządza pionem technicznym, a jego praca to codzienny spacer hektarami korytarzy i pałacowych pomieszczeń oraz ciągłe rozmowy przez telefon. Oko kamery podpatruje także mieszkańców Warszawy, którzy regularnie przychodzą na sesje Rady Miasta, a także urzędniczkę dokarmiającą piwniczne koty oraz bezdomnych, którzy śpią w krzakach przed Kinoteką. Film jest ciepłą, a zarazem ironiczną metaforą współczesnej historii Polski. To opowieść o miejscu, gdzie przeszłość, już w pewnym sensie muzealna, jest tak bardzo bliska współczesności. A także o czasach, w których każdy nasz krok jest rejestrowany za sprawą permanentnego monitoringu, z czego chyba nie do końca zdajemy sobie sprawę.