TVP Dokument Piątek, 11.10.2024 05:45 DZIKA POLSKA - MÓJ PRZYJACIEL KILLER Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marzenna Nowakowska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Do niedawna znienawidzone jako konkurenci i wrogowie, dziś coraz częściej cieszące się popularnością i uznaniem, a nawet sympatią. Jastrzębie, sokoły, orły, sowy. Bywają po kontuzjach poddawane rehabilitacji. Przy okazji rehabilitowani zostali też sokolnicy, bo ich metody układania ptaków drapieżnych do łowów okazały się nieocenione przy ratowaniu osobników kontuzjowanych lub odebranych łapiącym je w potrzaski hodowcom gołębi czy kur. W tym odcinku przypatrzymy się rehabilitacji i wychowywaniu skrzydlatych drapieżników pod okiem fachowców. Naszymi gośćmi będą dr Andrzej Kruszewicz z Ptasiego Azylu w warszawskim zoo oraz Piotr Zadworny - sokolnik. 06:20 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 18 RADEK WSTĘPUJE DO ZAKONU Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski potrafi zrobić wiele, aby poznać prawdę o dawnych czasach. Tym razem niemal dosłownie wstępuje do zakonu. Dzięki temu jest w stanie z perspektywy mnisiego habitu opowiedzieć o codziennym życiu średniowiecznych zakonów. Razem z cysterskimi braćmi opowiada o pracy, rozrywkach i kuchni odległych czasów. Jaką funkcję znajdą dla niego mnisi? 06:55 NAJPIĘKNIEJSZE KRAJOBRAZY ŚWIATA - ODC. 2 QUEENSLAND (WORLD’S MOST BEAUTIFUL LANDSCAPES EP. 2 QUEENSLAND) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Barney Snow Serial dokumentalny (8 odcinków). Na naszej planecie znajduje się niesamowita różnorodność zadziwiających krajobrazów. Od rzek i dżungli po góry i lasy, najpiękniejsze i najbardziej majestatyczne cuda natury na świecie czekają, aby je zobaczyć. Każdy odcinek poświęcony jest innemu obszarowi naszego świata. Zabierze widzów w piękną podróż. Unikalne zdjęcia z satelitów i dronów, połączone ze spektakularnymi zdjęciami tego co na dole, aby pokazać to co najlepsze i odkryć tajemnice. Wywiady z ekspertami i ludźmi, którzy nazywają te miejsca swoim domem, wzbogacą wiedzę i pokazują, jak to jest żyć i pracować w tych miejscach. Każdy odcinek to podróż obejmująca przyrodę, geografię, geologię, historię i kontakt ze społecznością lokalną. Odc. 2. Queensland to jeden z najpiękniejszych krajobrazów w północno - wschodniej Australii. Niesamowita mieszanka środowiska leśnego i morskiego powoduje tu eksplozję życia. Większość ludzi widząc las deszczowy dostrzega głównie ścianę zieleni. Dla twórców filmu to naturalna apteczka, magazyn narzędzi, sklep budowlany, supermarket i kościół. Największy na świecie ekosystem morski. W wodach Wielkiej Rafy Koralowej czują się jak w domu. To świat różnorodnych organizmów, kalejdoskop życia, w którym zarazem panuje spokój. Miejscowe lasy sięgają dalekiej przeszłości. To jak wędrówka przez las sprzed 10 milionów lat, podróż w czasie wśród pięknych drzew. W wędrówce przez Queensland podziwiamy cuda i odkrywamy tajemnice tej krainy. Podróż zaczynamy w zachodnim regionie Queenslandu - Channel Country. Tę suchą krainę, zwaną Outback, od czasu do czasu ożywiają strumienie wody. Po deszczu hodowcy wypasają tu bydło, ale przez większość czasu płaską błotnistą równinę przecinają suche koryta rzek. Widziane z góry, to miejsce może przypominać powierzchnię Marsa. 07:50 TRYDENT - KLEJNOT WŁOSKICH ALP (TRENTINO - JEWEL OF THE ITALIAN ALPS / TRENTINO - NATURJUWEL DER ITALIENISCHEN ALPEN) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Heike Nikolaus Film dokumentalny o Trentino na północy Włoch, który jest jednym z najlepiej zachowanych obszarów Alp i domem dla zapierającej dech w piersiach naturalnej scenerii, która jest stosunkowo nieznana. Pierwsze parki przyrody w Trydencie powstały ponad 50 lat temu. Na tle fascynujących obrazów gór, jezior i lasów film eksploruje parki, które stanowią większość chronionego krajobrazu i pokazuje, że unikalny górski krajobraz sprawia, że potęga natury staje się coraz bardziej widoczna z każdym metrem wysokości. Ludzie, którzy tu mieszkają, czują ścisły związek z dziką przyrodą. Ich ambicją jest ochrona ekosystemu. Są dumni ze swojej ziemi i często od pokoleń są związani z Trentino. Młodsze pokolenie jest bardziej niż kiedykolwiek zaangażowane w zieloną przyszłość, szukając sposobów na zachowanie tego wyjątkowego świata przyrody i zwierząt w całej jego różnorodności oraz jak najlepsze wykorzystanie lokalnych zasobów. 08:45 CZŁOWIEK PRZYSZŁOŚCI - ODC. 2 CYFROWY (HUMAN 3.0 / HUMAIN 3.0: BIENVENUE DANS L’AVENIR DE L’HUMANIT 2. L’HOMME CONNECTE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Elena Sender, Philippe Lagnier Scenariusz: Aurlie Saillard Film dokumentalny o najnowszych technologiach medycznych mających służyć ludziom. Szybko zmieniająca się technologia jest wszędzie, dotyka wszystkiego, a ludzie stają się coraz bardziej połączeni. Poprzez dogłębne i zaskakujące wywiady, HUMAN 3.0 bada nowe technologie, które wkrótce pomogą nam przezwyciężyć urazy, choroby, a nawet walczyć ze starzeniem się. Ten dokument to świeże spojrzenie na wizję naszej możliwej, ludzkiej przyszłości. Odc. 2 - "Cyfrowy". Rewolucja w służbie człowieka. Pigułka wykryje raka przewodu pokarmowego. Ale nie tylko tak połączymy się z siecią. Przedmioty, które nas mierzą. Dane, które nam umykają. Cienie, które nas śledzą. Otwieramy drzwi do nieznanego świata. W tym świecie oprogramowania zaspokoją wszystkie potrzeby. Sztuczna inteligencja odgadnie wszystkie pragnienia. Jednak do maszyn trzeba mieć podejście krytyczne. Orwellowskie zagrożenia społeczeństwa totalitarnego są oczywiste. Ciągły pomiar parametrów, prognozy zdrowotne. Czy cyfryzacja świata jest nieunikniona? Czy jest jeszcze możliwa inna droga? Człowiek myśli, że w urządzeniu cyfrowym znalazł narzędzie władzy. Ale czy jego dzieło nie zajmie kiedyś jego miejsca? 09:45 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NIKARAGUA. NATURALNE PIĘKNO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Nikaragua to państwo w Ameryce Środkowej. Słynie z serdecznych mieszkańców i ciekawej historii. Jej wyjątkowa przyroda to prawdziwe sanktuarium bioróżnorodności. Jeziora i wulkany nadają Nikaragui wyjątkowy charakter. Kilka lat temu ten barwny kraj otworzył się na podróżnych z całego świata. 10:45 BALLADA O KROĆPOKU Reportaż, 28 min, Polska, 1987 Scenariusz: Ewa Kozik Zdjęcia: Andrzej Sobański Wykonawcy: Zespół Pieśni i Tańca "Ziemia Żywiecka" Historia Jerzego Fiedora, zwanego Kroćpokiem (Proćpokiem), opowiadana przez starego górala o tym samym nazwisku. Zbójnik wraz z 200 kamratami rabował bogatych w okolicach Kamesznicy koło Baraniej Góry. Jego postać do dzisiaj jest inspiracją dla twórców obrazów malowanych na szkle czy pieśni i poezji góralskiej, czego przykładem są wiersze Wawrzyńca Hubki. Góral Fiedor wskazuje miejsce, w którym stał dom najsłynniejszego żywieckiego zbójnika oraz miejsce jego egzekucji. Opowiada o miłosnych przygodach Kroćpoka, służbie w austriackiej armii oraz odmowie odrabiania pańszczyzny, za co hrabia skazał go na banicję. Tak trafił do lasu, gdzie zaczęła się jego zbójnicka przygoda. W odróżnieniu od rozbójników, dzielił się łupami z biednymi, przez co zyskał ich szacunek i poparcie. Pieśń o zbójniku wykonuje Zespół Pieśni i Tańca Ziemia Żywiecka, pod kierunkiem Jana Brodki. 11:25 LENA NA KAUKAZIE - ARMENIA - JEZIORO SEWAN Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Prowadzący: Lena Urbańska Lena Urbańska to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będzie się starała dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy, ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będzie obserwować, jak się bawią, świętują, pracują, jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków nie zabraknie przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. 11:55 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - EDVARD MUNCH (EXHIBITION ON SCREEN EP. 27 MUNCH) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Odcinek 28. Edvard Munch. "Munch 150" to największa dotąd retrospektywa twórczości norweskiego artysty i wyjątkowa okazja, by zobaczyć w jednym miejscu jego wszystkie ważne prace. Ten być może najsławniejszy w dziejach Norweg namalował między innymi obraz, który stał się synonimem jego nazwiska: Krzyk. Niewiele dzieł sztuki zapada w pamięć tak mocno. I rzadko budzą tak wielkie zainteresowanie poza okresem, w którym powstały. W roku 2012 jedna z wersji Krzyku została sprzedana za prawie 120 milionów dolarów, ustanawiając rekord aukcji publicznych. Wzmocniło to renomę obrazu i jego twórcy, Edvarda Muncha. 12:55 ZNAKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala Zdjęcia: Sylwester Kaźmierczak Muzyka: Tomasz Opałka Historia głuchej Miss Świata, Iwony Cichosz. Jej rodzice, siostra, dziadkowie nie słyszą. Dzięki uporowi babci nauczyła się mówić, lecz nie słyszy własnych słów. Obserwujemy jej codziennie życie, bariery jakie musi pokonywać, by funkcjonować w świecie słyszących. Iwonę poznajemy w szczególnym dla niej momencie - w przeddzień finałów Miss Deaf International (Miss Świata Głuchych) w Las Vegas. Wyrusza do Ameryki, by walczyć w konkursie piękności, który niespodziewanie wygrywa. Korona to przepustka do międzynarodowego środowiska osób głuchych, ale także obowiązki i wyrzeczenia. Iwona nie boi się wyzwań, bo już od najmłodszych lat podejmowała ryzyko, gdy jako 12 - latka wyjechała wraz z ulicznym teatrem w tournee po świecie. Aktywnie działa na rzecz swojego środowiska. Chce, by język migowy został uznany za język obcy. Walczy o to, by słyszący zrozumieli, że nie wystarczy napisać na kartce informacji dla głuchego, bo głusi w większości mają problem z językiem polskim, który jest dla nich językiem obcym. Pokonując wiele słabości i odnosząc sukcesy potwierdza swoją wartość. Widzimy jej drogę do tytułu i ciężką pracę Ambasadorki Głuchych po powrocie zza oceanu. Uczestniczy jako juror w konkursie Miss, Mister & Queen Deaf Tajlandii, zostaje zakwalifikowana do Tańca z Gwiazdami, aktywnie udziela się w mediach. W trakcie tych wydarzeń zupełnie niespodziewanie poznaje miłość swojego życia. 14:00 NAJPIĘKNIEJSZE KRAJOBRAZY ŚWIATA - ODC. 3 HIGHLANDS. GÓRY SZKOCJI (WORLD’S MOST BEAUTIFUL LANDSCAPES EP. 3 HIGHLANDS) Serial dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Barney Snow Serial dokumentalny (8 odcinków). Na naszej planecie znajduje się niesamowita różnorodność zadziwiających krajobrazów. Od rzek i dżungli po góry i lasy, najpiękniejsze i najbardziej majestatyczne cuda natury na świecie czekają, aby je zobaczyć. Każdy odcinek poświęcony jest innemu obszarowi naszego świata. Zabierze widzów w piękną podróż. Unikalne zdjęcia z satelitów i dronów, połączone ze spektakularnymi zdjęciami tego co na dole, aby pokazać to co najlepsze i odkryć tajemnice. Wywiady z ekspertami i ludźmi, którzy nazywają te miejsca swoim domem, wzbogacą wiedzę i pokazują, jak to jest żyć i pracować w tych miejscach. Każdy odcinek to podróż obejmująca przyrodę, geografię, geologię, historię i kontakt ze społecznością lokalną. Odc. 3 - "Highlands". Góry Szkocji należą do najpiękniejszych krajobrazów. Ich surowy krajobraz zapiera dech w piersiach. Można tu podziwiać łańcuchy górskie, poszarpane linie brzegowe z malowniczymi plażami i jeziora głębsze niż morze. Migotanie nad taflą wody sprawia, że wydaje się, jakby w jeziorze działo się coś tajemniczego. Raj dla geologów. W północno - zachodniej części górzystej Szkocji mamy szczęście obserwować coś, co w innych miejscach naszej planety znajduje się głęboko pod ziemią. Kraina neolitycznych innowacji. Mamy tu większe nagromadzenie sztuki neolitu niż łącznie w całej Wielkiej Brytanii. W wędrówce przez góry Szkocji podziwiamy cuda i odkrywamy tajemnice tej krainy. Podróż zaczynamy od najbardziej wysuniętego na północ miasta Wielkiej Brytanii - Inverness. Przed wzburzonymi wodami Morza Północnego tę miejscowość chroni naturalna zapora - zatoka Moray Firth. Rzeka Ness łączy miasto z miejscowym cudem natury - niezwykłym jeziorem. Loch Ness powstało w ostatniej epoce lodowej, kiedy wielki lodowiec torował sobie drogę przez rów tektoniczny. 14:55 DZIKIE WYBRZEŻA (WILD WAYS OF THE COAST) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Andrea Gastgeb Z biegiem czasu wzdłuż różnych wybrzeży świata wyrosły zupełnie różne siedliska. Geolodzy szacują, że na ziemi jest około miliona kilometrów linii brzegowej. Stanowią zaledwie niewielki obszar całej masy lądowej planety, ale są ukształtowane przez ląd i morze. Te dzikie obszary przygraniczne są domem dla niesamowitej różnorodności dzikiego życia. Niektóre zwierzęta spędzają tu całe życie. Inne przybywają tylko w odwiedziny. Żółwie morskie często spędzają kilkadziesiąt lat na morzu, zanim wracają do miejsca urodzenia, aby złożyć jaja. Orki rozwinęły dobrze udoskonalone umiejętności łowieckie na określonych obszarach wybrzeża. Delfiny błystki wycofują się do płytkich zatok, aby odzyskać siły po długich, nocnych polowaniach na otwartym morzu. Kraby Sally lightfoot wychodzą na skały, by zjeść glony, które są dostępne tylko podczas odpływu. Mieszkańcy lasów namorzynowych dzielą się bogactwem oferty ze zwierzętami morskimi pasącymi się podczas przypływu i zwierzętami lądowymi, które robią to samo podczas odpływu. Wyspy Morza Karaibskiego słyną z długich plaż, wspaniałych palm i krystalicznie czystych wód, obfitujących w niezwykłe formy życia. Podwodne łąki trawy morskiej, falujące w płytkich piaszczystych zatokach, przyciągają jedne z największych ssaków morskich. Plaże Morza Karaibskiego zapewniają komfort życia ludziom i zwierzętom. Po drugiej stronie Atlantyku, na Wybrzeżu Szkieletowym, panują skrajnie odmienne warunki. To jedno z najbardziej niegościnnych wybrzeży na naszej planecie. Dzikie, wspaniałe i fascynujące miejsce, w którym ląd spotyka się z wodą. 15:55 CZŁOWIEK PRZYSZŁOŚCI - ODC. 3. NIEŚMIERTELNY? (HUMAN 3.0 / HUMAIN 3.0: BIENVENUE DANS L’AVENIR DE L’HUMANIT 3. L’HOMME IMMORTEL?) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Elena Sender, Philippe Lagnier Scenariusz: Aurlie Saillard Film dokumentalny o najnowszych technologiach medycznych mających służyć ludziom. Szybko zmieniająca się technologia jest wszędzie, dotyka wszystkiego, a ludzie stają się coraz bardziej połączeni. Poprzez dogłębne i zaskakujące wywiady, HUMAN 3.0 bada nowe technologie, które wkrótce pomogą nam przezwyciężyć urazy, choroby, a nawet walczyć ze starzeniem się. Ten dokument to świeże spojrzenie na wizję naszej możliwej, ludzkiej przyszłości. Odc. 3 - "Nieśmiertelny?" Żyć tysiąc, dwa tysiące lat. Pokonać śmierć. Człowiek zawsze śnił o nieśmiertelności. Niektórzy robią dziś wszystko, by spełnić tę fantazję. A giganci Doliny Krzemowej pragną mieć w tym swój udział. Ludzie chcą żyć wiecznie. To będzie największa rewolucja. Analiza genów pozwoliłaby uniknąć chorób. Dzięki selekcji zarodków rodziłyby się tylko wybitnie odporne dzieci. Wielu uważa sekwencjonowanie DNA za pierwszy etap globalnej rewolucji ochrony zdrowia. W przypadku osób starszych leki zatrzymywałyby wskazówki zegarka. To już nie fantastyka naukowa. Nowe technologie przesuwają granice długowieczności. Dokąd zaprowadzi nas strach przed śmiercią? Czy żyjąc wiecznie pozostaniemy ludźmi? Czy pęd za nieśmiertelnością nie zagraża naszemu człowieczeństwu? Z dala od niepokojących scenariuszy nauka obiecuje nam szczęśliwą starość w dobrym zdrowiu. I świat, w którym życie zaczyna się po dwusetce. 17:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - INDIE. TYSIĄCE ZAPACHÓW POŁUDNIA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Indie południowe to kolebka kultury Drawidów, kraina o długiej historii dynastycznej, imperialnej i kupieckiej. Sztuka i tradycje są tu do dziś niezwykle żywe. Wspaniałe pejzaże, świątynie i pałace nie pozostawią obojętnym nikogo, kto postanowi zwiedzić ten region. To także idealne miejsce dla ludzi szukających strawy duchowej. Podróż na południe Indii to niezapomniane przeżycie. Stosunkowo spokojna Kerala słynie z gościnności. Ten bogaty stan od wieków przyciąga kupców i poszukiwaczy przygód. Największe miasto stanu - Koczin, składa się z wielu wysp i półwyspów, między którymi kursują promy. Fort Koczin to historyczne centrum miasta. Warto spędzić tu kilka dni, by poznać historię regionu i odwiedzić liczne galerie sztuki. Całe miasto jest zwrócone ku morzu. Jedną z atrakcji stanową rozłożone, charakterystyczne sieci rybackie. Zostały tu przywiezione przez Chińczyków, na przełomie XIV i XV wieku. 18:05 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - MATISSE (EXHIBITION ON SCREEN EP. 28 MATISSE) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Seria dokumentalna. To spotkanie z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, przy pomocy prywatnych listów ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M. in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. Odc. 28. Matisse. Rekordowa wystawa w Museum of Modern Art (MoMA) i Tate Modern zbadała ostatni rozdział kariery Matisse’a. Widzowie są zaproszeni do obejrzenia intymnego, zakulisowego spotkania z tą wystawą z udziałem kuratorów, historyków i osób, które osobiście znały Matisse’a. Film nakręcony zarówno w MoMA, jak i Tate Modern, odzwierciedla przygotowanie i wystawę. Szczególną uwagę poświęcono pracom konserwatorskim. Pięknie sfilmowane ujęcia ekspozycji przeplatają się z biografią Matisse’a, materiałami zza kulis i sekwencjami z udziałem specjalnych gości. 19:05 BRIGITTE BARDOT, BUNTOWNICZKA NIE BEZ POWODU (BARDOT, REBEL WITH A CAUSE / BRIGITTE BARDOT, LE SEREMENT FAIT AUX ANIMAUX) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Rachel Kahn, Francois Chaumont Film dokumentalny o Brigitte Bardot. W 1973 roku, w wieku 39 lat, Brigitte Bardot postanowiła przerwać karierę aktorską. Była wówczas u szczytu sławy. Poświęciła się ochronie zwierząt. Jej buntownicza natura znalazła prawdziwy wyraz tego, kim naprawdę jest. To intymny portret, ekskluzywne wywiady, opis jej podróży jako ikony kina, która wyprzedziła swój czas stając się radykalną orędowniczką ochrony przyrody. 20:10 NAJNIEBEZPIECZNIEJSZE MIASTA ŚWIATA - ODC. 3 KABUL (DANGEROUS CITIES 3. KABUL / LES VILLES LES PLUS DANGEROUSES DE MONDE: CABOUL) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Gary Grabli Mini - seria dokumentalna (3 odcinki) o najbardziej niebezpiecznych miastach świata. Rio - oprócz idyllicznych plaż Copacabana, energii muzyki samby i czujnego oka Chrystusa Odkupiciela, Rio de Janeiro ma inną stronę. To miasto w stanie wiecznej wojny. Ciężko uzbrojeni handlarze narkotyków kontrolują fawele, podczas gdy specjalnie wyszkolona policja walczy o ich zniszczenie. Czasami fawele stają się polami bitew. Kapsztad - tu wielu najbogatszych ludzi w kraju ma wille nad oceanem. Ale jest też ciemna strona tego zapierającego dech w piersiach, pięknego i najniebezpieczniejszego miasta w Afryce. Kabul - miasto obecnie kontrolowane przez talibów, jest jednym z najniebezpieczniejszych miast na świecie. Ludność licząca cztery miliony ludzi stoi w obliczu ataków terrorystycznych, ucisku talibów i głodu. Odc. 3 - Kabul. Talibowie przejęli kontrolę nad stolicą Afganistanu. Aby przejąć teren, rozmieszczali ciężarówki typu pick - up przejęte od tajnych służb byłego reżimu. Mundury, kałasznikowy i M4 również odebrano armii afgańskiej i amerykańskiej jako łupy wojenne. Afganistan leży na skraju Azji Środkowej i Południowej. Liczy 40 milionów mieszkańców. Stolica - Kabul - znajduje się na wysokości 1800 metrów i otoczona jest pasmem górskim Hindukusz. Zimą temperatury spadają do 20 stopni poniżej zera, za to latem upał jest przytłaczający. Kabul jest bardzo różnorodny etnicznie. Można tu napotkać Tadżyków, Pasztunów, Sunnitów, Uzbeków, Hazarów szyickich i mniejszość sikhijską. Do 2021 roku mieszkańcy Kabulu cieszyli nowoczesnym życiem. Obecnie nękają ich ataki terrorystyczne, uciski i głód. Ludziom żyje się tu jak w piekle. Zagrożenie ze strony talibów czuć nawet w domach. 21:20 NOWA UMOWA SPOŁECZNA (BREAKING SOCIAL) Film dokumentalny, 58 min, Szwecja, 2022 Reżyseria: Fredrik Gertten Umowa społeczna jest dziś podważana i zrywana przez elity finansowe i polityczne. W naszym społeczeństwie ci, którzy dają z siebie najwięcej, często dostają najmniej. A ci, którzy wnoszą niewiele czy nawet niszczą wspólne dobro dostają największy kawałek tortu. Korupcja i rządy kleptokracji, o których coraz częściej słyszymy, niszczą tkankę społeczną, wywołując niepokoje i żądania zmian systemowych. Kleptokracja to zjawisko ogólnoświatowe. Żyjemy w czasach, kiedy koalicje superbogatych megafinansistów przejmują kontrolę nad polityką i ekonomią. W afgańskim urzędzie nie da się nic załatwić bez łapówki. Łapówki bierze nie tylko policjant, nauczyciel, lekarz czy urzędnik. Często trzeba dawać łapówki zwierzchnikowi. Korupcja jest obecna w krajach, takich jak Uzbekistan Nigeria i Honduras. Są złote paszporty portugalskie, hiszpańskie, brytyjskie, karaibskie i maltańskie - można je po prostu kupić. Tacy obywatele przestają podlegać prawu, stają się międzynarodowo bezkarni. korupcyjne elity stworzyły swój własny międzynarodowy świat. Formalnie mogą być obywatelami danego kraju, ale nie czują przynależności do niego. Żyją na pokładzie swoich odrzutowców i jachtów, w porozrzucanych po świecie luksusowych hotelach. Reżyser prezentuje ludzi, którzy są symbolem zmiany i szansą na odnowienie umowy społecznej. Poznajemy syna zamordowanej maltańskiej dziennikarki - Matthew Caruana Galizię i Christiana Smallsa - przewodniczącego i założyciela związków zawodowych w Amazonie. Film pokazuje, w jaki sposób kobiety w Chile kreatywnie brały udział w rewolucji, której efekty są jeszcze nieznane. Oddaje też głos młodym politologom, przedstawiającym świat na krawędzi. 22:35 OGNIEM PISANE (WRITING WITH FIRE) Film dokumentalny, 58 min, Indie, 2021 Reżyseria: Thomas Rintu, Ghosh Sushmit Muzyka: Junaid Tajdar W świecie informacji zdominowanym przez mężczyzn pojawia się jedyna w Indiach gazeta prowadzona przez Dalitki, czyli kobiety należące do najniższych kast społecznych. Uzbrojona w smartfon główna reporterka Meera i inne dziennikarki tej gazety na przekór tradycji zajmują się najbardziej palącymi problemami Indii: społecznymi, obyczajowymi i politycznymi. 23:40 MIASTO GNIEWU S.II - /7/ CMENTARZE GANGSTERÓW Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2019 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Ufo. Tak gangsterzy i policjanci określali osoby, które zaginęły i nigdy się nie odnalazły. Do dzisiaj w policyjnych kartotekach są setki nazwisk ludzi powiązanych z różnymi grupami przestępczymi, a przy ich nazwiskach napis "Zaginiony". Przez prawie 3 lata Ufo był Artur Heining ps. Czacha. Jego ciało znaleziono zakopane na terenie Twierdzy Modlin, dopiero po zeznaniach gangstera, który powiedział, że tam mordowano i grzebano wrogów. Czacha zginął, ponieważ sprzeciwił się braciom Karwowskim - Grzegorzowi i Dariuszowi, szefom gangu nowodworskiego, z którym Czacha współpracował. Wyrok wykonali Konrad Obojski ps. Obój i Rafał Ł. ps. Zwierzak. W tym odcinku opowiemy krótką historię Twierdzy Modlin i jakie tajemnice nie tylko te historyczne skrywa to miejsce. Widzowie dowiedzą się o osobach zaginionych, sposobach uprowadzania i pozbywania się tych ludzi. Poznają też krótką historię Rafała Ł. ps. Zwierzak, najmłodszego zabójcy w historii polskich zorganizowanych grup przestępczych, który pierwszy raz zabił jeszcze przed ukończeniem 20 lat. Poza tym opowiemy o historii gangu nowodworskiego i modlińskiego. Geneza jego powstania, czym się zajmowali i jakich mieli wrogów. Odcinek kończy się wewnętrznym podziałem w grupie nowodworskiej. Bracia Karwowscy na lata trafili do więzienia, a pałeczkę po nich przejął Zwierzak, który bezwzględnie i brutalnie załatwia swoje interesy. 00:15 MIASTO GNIEWU S.II - /8/ UMYSŁ NARKOMANA Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2019 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Muzyka: Tomasz Kamiński Być na haju, mieć halucynacje, zwijać się z bólu i być gotowym na wszystko, żeby ukraść, pobić, okaleczyć, a nawet zabić. To stany świadomości towarzyszące narkomanom. Temat narkotyków wiąże się bezpośrednio z zabójstwem Artura Z. ps. Santos i jego ciężarnej dziewczyny. Santos był dilerem w grupie Rafała Ł. ps. Zwierzak, którego widzowie poznali w poprzednim odcinku. Kiedy Zwierzak po osadzeniu w areszcie braci Karwowskich zaczął przejmować miasto, Karwowscy wydali na niego wyrok śmierci. O tym wyroku wiedział Santos i chwalił się na miejście, że wie, kto ma zabić Zwierzaka. Dotarło to do Zwierzaka, który zlecił jego porwanie i zabójstwo. Zwierzak trafił za kraty. 00:55 CUDZE LISTY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Drygas Scenariusz: Maciej Drygas Służby bezpieczeństwa PRL - u kontrolowały rocznie kilkadziesiąt milionów listów. Wyspecjalizowane komórki zajmowały się codziennie odklejaniem kopert, czytaniem i analizą prywatnej korespondencji. Za sprawą tych zabiegów powstawały specjalne raporty o nastrojach społecznych. Cudze listy pisane przez okres całego PRL - u: intymne, pełne bólu i rozpaczy, ale i te z pogróżkami na władzę, jak również te bardziej pragmatyczne, żeby coś załatwić - stały się tkanką do zbudowania przejmującego portretu wewnętrznego Polaków w PRL - u. Na film składają się unikatowe materiały archiwalne. 02:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "PATENT NR 532" ODC. 316 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Izabela Fatalska Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. W odcinku 316 pod tytułem "Patent 532" autorzy programu wybierają się na Mazowsze do Młyna Przedpełce. 1870 roku praprapradziad obecnego właściciela postawił drewniany wiatrak. Do 1900 roku był to jedyny drewniany wiatrak w okolicy. Prowadzono tu przemiał zboża na mąkę i śrutę dla okolicznych rolników. Przemiał prowadzony był na kamieniach młyńskich. Dopiero w 1930 roku zamontowano silnik spalinowy parowy, który dostarczał energii w tym czasie, gdy nie było wiatru. W czasie trwania II wojny światowej wiatrak był nieczynny. Niemcy w czasie okupacji zakazali pracy w wiatraku, a oprócz tego skonfiskowali maszyny i urządzenia, łącznie z silnikiem. Dziś spróbujemy dopisać do końca historię tego zabytkowego silnika. Grzegorz Smela z Muzeum Silników Stacjonarnych w Konieczkowej dostał sygnał o stojącym w piwnicy czterosuwowym silniku systemu OTTO, znajdującym się tam prawdopodobnie od roku 1880. Jest to więc najstarszy silnik spalinowy w Polsce. W 1876 roku, w fabryce Doitz w Niemczech, inżynier i konstruktor Nikolas Otto zbudował prototypowy silnik spalinowy. Już 4 lata później silnik tego typu trafił do Polski. Fachowcy z Muzeum wydobywają silnik z piwnicy i niebawem będzie on oczyszczony i przygotowany do prezentacji na muzealnej wystawie. 02:35 LUTEK - KRÓTKIE WSPOMNIENIE Z DŁUGIEGO ŻYCIA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 1992 Scenariusz: Jan Łomnicki Zdjęcia: A. Radzko Program poświęcony Ludwikowi Perskiemu - karykaturzyście, twórcy filmów dokumentalnych. Jest w nim miejsce na wspomnienia Perskiego z lat dwudziestych, mowa jest także o mechanizmach rządzących polskim kinem przedwojennym i pracy filmowców. Ludwik Perski wspomina także lata wojenne, na obczyźnie i czas powrotu do kraju. Przypomniana jest twórczość filmowa Perskiego poświęcona wybitnym postaciom polskiego świata kultury. Przy tworzeniu programu wykorzystane zostały fragmenty filmów "Tadeusz Baird", "Bolesław Szablewski", "Grażyna Bacewicz", "Oczekiwania", "W kraju Chopina". 03:30 MIĘDZY PRAWDĄ A WYOBRAŹNIĄ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2007 Reżyseria: Tadeusz Bystram Scenariusz: Stanisław Zawiśliński Zdjęcia: Lesław Skuza Polska szkoła filmowa pozostaje do dziś szczytowym okresem artystycznym w naszej kinematografii. Narodziła się tuż po październikowej odwilży, kiedy to młodzi filmowcy znaleźli się w awangardzie przemian. Zaledwie kilka lat jej działalności (według różnych źródeł istniała w latach 1957 - 1961 lub nawet 1956 - 1964) zaowocowało filmami bardzo oryginalnymi, różnorodnymi, dojrzałymi artystycznie, a jednocześnie szalenie nowatorskimi, utrzymanymi w nowofalowym klimacie. Podejrzliwie przyjmowane w kraju przez tzw. czynniki oficjalne, filmy te spotykały się z bardzo żywym przyjęciem publiczności i triumfowały na międzynarodowych festiwalach, gdyż mówiły o polskich tragediach, kompleksach, rozterkach w sposób uniwersalny, zrozumiały także poza granicami kraju. Szkoła polska stawiała na kino autorskie, odcinając się całkowicie od wzorów przedwojennych i przedwojennych gwiazd. Po latach wojny, a później stalinowskiego terroru wnosiła świeży, jakże potrzebny w sztuce i życiu społecznym oddech. Szczególną rolę w kształtowaniu się szkoły polskiej i powstawaniu kolejnych obrazów z tego nurtu odegrały utworzone jeszcze przed październikiem 1956 r. zespoły filmowe, a zwłaszcza zespół filmowy Kadr. Gromadziły one entuzjastów kina, znających się świetnie na swojej pracy. To ich zasługą było wyłanianie z masy zgłaszanych projektów tych naprawdę wartościowych, promowanie zdolnych filmowców kosztem faworytów partyjnych. Wiele ówczesnych filmów stanowiło adaptacje literatury, ale i oryginalne scenariusze wychodziły często spod ręki pisarzy. Szczęśliwym trafem ówczesne kino przyciągnęło wielu ludzi pióra: Kazimierza i Mariana Brandysów, Tadeusza Konwickiego, Józefa Hena, Jerzego Andrzejewskiego, Marka Hłaskę, Jerzego Stefana Stawińskiego. Solidne literackie podstawy przekładały się na jakość całego filmu. Niezwykłym osiągnięciom reżyserskim i scenariuszowym towarzyszył rozwój kunsztu operatorskiego, a renoma naszych operatorów utrzymuje się do dziś. Rosło też nowe, nieobciążone teatralnymi naleciałościami pokolenie aktorskie z takimi legendami ekranu, jak: Zbigniew Cybulski, Lucyna Winnicka, Tadeusz Janczar, Leon Niemczyk. W filmie Tadeusza Bystrama przypominającym dokonania polskiej szkoły filmowej wspominają tamte niezwykłe lata i zrealizowane wtedy dzieła ich twórcy: reżyserzy, scenarzyści, operatorzy i aktorzy. Oglądamy ich wypowiedzi zarejestrowane specjalnie na potrzeby tego filmu oraz nagrania archiwalne. O szkole polskiej mówią m. in.: Andrzej Wajda, Andrzej Munk, Kazimierz Kutz, Janusz Morgenstern, Stanisław Różewicz, Tadeusz Konwicki, Jerzy Kawalerowicz, Jerzy Stefan Stawiński, Wojciech Jerzy Has, Czesław Petelski, Stanisław Lenartowicz, Roman Polański, operatorzy Jerzy Wójcik i Jan Laskowski, aktorzy: Wieńczysław Gliński, Gustaw Holoubek, Leon Niemczyk. Opowiadają o atmosferze, w jakiej powstawały znaczące do dziś filmy, o perturbacjach politycznych, kłopotach z cenzurą, problemach technicznych towarzyszących pracom produkcyjnym, ale też ogromnym zapale i zaangażowaniu ludzi kina, ich radości tworzenia. Wypowiedzi sław ilustrują fragmenty filmów z tamtego okresu: "Kanał", "Człowiek na torze", "Zimowy zmierzch", "Pętla", "Eroica", "Popiół i diament", "Baza ludzi umarłych", "Ostatni dzień lata", "Pociąg", "Zezowate szczęście", "Do widzenia, do jutra", "Nikt nie woła", "Świadectwo urodzenia", "Matka Joanna od Aniołów".