TVP Historia Piątek, 18.10.2024 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 18 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1558 - uruchomiono pierwsze w Polsce stałe, międzynarodowe połączenie pocztowe (Kraków - Wenecja); 1931 - zmarł Thomas Edison; 1957 - otwarto pierwszą po upadku stalinizmu wystawę sztuki nowoczesnej w Zachęcie; 1981 - Wojciech Jaruzelski został mianowany pierwszym sekretarzem KC PZPR; 06:45 FLESZ HISTORII - ODC. 683 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 07:00 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 7 NIE TYLKO 303 - WIELKIE POLOWANIE 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Prowadzący: Krzysztof Mroczkowski Cykl programów przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II wojny światowej. 07:20 SPÓR O HISTORIĘ - POTOP MOSKIEWSKI Debata, 30 min, Polska, 2023 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Mirosław Nagielski, Krzysztof Kosarzecki, Konrad Bobiatyński Moskiewski najazd na Rzeczpospolitą w 1654 r. wymknął się uwadze potomnych. Zasługa w tym przede wszystkim Henryka Sienkiewicza, który rozsławił inne konflikty tego czasu: Powstanie Chmielnickiego (1648 - 1651) i potop szwedzki (1655 - 1660). Echa owej zapomnianej wojny odnajdujemy już we wstępie do ''Potopu'', ale od początku towarzyszy nam enigmatyczny ton: ''Rozpaliła się wówczas wzdłuż całej wschodniej granicy Rzeczypospolitej straszliwa wojna''. I dalej w kolejnych rozdziałach: ''Fala zalewała kraj coraz dalej, gdzieniegdzie tylko o warowne mury się obijając, ale i mury padały jedne za drugimi i jak upadł Smoleńsk''. Klęska Rzeczypospolitej w latach 1654 - 1655 to swoisty katalog infamii. Szlachta okryła się nią na polu walki i na sejmikach. Swoje do przyczyn klęski dorzucił król Jan Kazimierz. Rzeczy haniebnych dopuszczało się wojsko, a smutek ogarnia, gdy czyta się o postawie ludności Kresów wobec nadciągających moskiewskich hord. 08:00 STULECIE WINNYCH S.II - ODC. 20 (S. II, ODC. 7) Serial obyczajowy, historyczny, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Rogalski, Piotr Trzaskalski, Piotr Śliskowski Scenariusz: Michał Buszewicz Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Lesław Żurek, Erika Karkuszewska, Lidia Sadowa, Mariusz Bonaszewski, Stefan Pawłowski, Hanna Oknińska, Ninel Kos Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Gdy Warszawa staje do heroicznej walki o wolność, Ania Winna rodzi synka. Nikomu nie wyjawia prawdy o ojcu dziecka. W pierwszych dniach powstania w kamienicę, gdzie mieszka Michał Śniegocki trafia bomba. W pożarze budynku giną Ola, córka Michała i jego matka. On sam trafia do kościoła księdza Ignacego, a następnie postanawia dołączyć do powstańców. W zakrystii zjawia się Krysia z młodszym bratem Andrzejem. Oboje roznoszą meldunki. Ignacy ubolewa, że w powstaniu walczą dzieci. Tymczasem w Brwinowie Mania prowadzi swoją własną walkę. Jest częstym gościem w domu Heleny Turczyńskiej, która od początku wojny ukrywa u siebie Żydów. Mania umila dzieciom czas, czytając im bajki i wiersze. W Stawisku, dokąd regularnie przychodzi po książki, wciąż tłum ukrywających się. Wśród znanych artystów mieszka tam m.in. Andrzej Panufnik, kompozytor, autor "Warszawskich dzieci". 08:55 HISTORIA POLSKI - PIŁSUDSKI BRONISŁAW: ZESŁANIEC, ETNOGRAF, BOHATER Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Reżyseria: Waldemar Czechowski Film o starszym bracie marszałka Piłsudskiego, Bronisławie. Urodził się 21 października 1866 roku w Zułowie na Litwie. Za udział w zamachu na cara zesłany na 15 lat katorgi na wyspę śmierci Sachalin. 09:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NIEZWYKŁE ROZKAZY HITLERA Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony agresji niemieckiej na Belgię i Francję oraz ewakuacji aliantów spod Dunkierki. 10:20 POŚWIĘCAJĄC ŻYCIE PRAWDZIE Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2014 Reżyseria: Bogdan Czermiński Scenariusz: Grażyna Czermińska Zdjęcia: Bogdan Czermiński Wykonawcy: Józef Szopiński Film dokumentalny o tragicznej historii 12 lekarzy, specjalistów i ekspertów z dziedziny medycyny sądowej, którzy znaleźli się w składzie powołanej przez Niemców Międzynarodowej Komisji Lekarskiej do zbadania mordu w Katyniu. Członkowie komisji pochodzili z krajów zależnych od Rzeszy: Belgii, Bułgarii, Danii, Protektoratu Czech i Moraw, Rumunii, Słowacji, Węgier i Finlandii oraz z neutralnej Szwajcarii. W kwietniu 1943 roku mieli osobiście dokonać sekcji zwłok zamordowanych w Katyniu polskich oficerów i ustalić dokładny czas popełnienia zbrodni. Wszyscy złożyli podpisy pod dokumentem obwiniającym ZSRR o dokonanie tej zbrodni. Po wojnie, mimo gróźb, szykan i oskarżeń o kolaborację z nazistami, większość członków Komisji nie wyparła się swoich oświadczeń. Tylko dwóch, profesor Hajek z Czech i profesor Markow z Bułgarii pod groźbą kary śmierci zostało zmuszonych przez władze komunistyczne do odwołania swoich podpisów. Dla pozostałej dziesiątki ta decyzja miała dramatyczny wpływ na losy ich samych lub ich rodzin; tajemnicze zgony i morderstwa, więzienie, konieczność emigracji, naciski własnych rządów na nieujawnianie prawdy o zbrodni katyńskiej. Skąd wzięła się u nich tak silna determinacja i upór w dążeniu do ujawnienia prawdy o Katyniu, jakie były motywy, które kazały im narażać dla niej życie? Profesor Francois Neville na tak postawione pytanie odpowiedział "Vitam impendere Vero" - poświęcając swoje życie prawdzie. Autorom filmu udało się dotrzeć do rodzin kilku członków komisji. W filmie znajdą się wspomnienia Rodicy, córki dr Alexandru Birkle ' a nagrane w jej mieszkaniu w Bukareszcie. Na Słowacji o swoim wujku Frantiku Šubku opowie Margarita Kanikowa, a o Francois Naville ' u opowie jego siostrzeniec w Szwajcarii profesor Gabriel Aubert. Sylwetki pozostałych członków komisji zaprezentowane zostaną w formie krótkich biogramów. Tło historyczne tamtych czasów zaprezentują historycy. W filmie zostaną wykorzystane obszerne filmowe materiały archiwalne dotyczące zbrodni katyńskiej oraz doniesienia prasowe z tamtego okresu. Jednym z ważniejszych elementów ikonograficznych filmu będą materiały archiwalne będące w posiadaniu rodzin członków komisji. 11:10 RZECZ POLSKA S.I - HODOWLA ZWIERZĄTEK KAROLA BORSUKA Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości. W czwartym odcinku prezentujemy grę planszową Hodowla Zwierzątek, dziś znaną jako Superfarmer. Gra została stworzona przez Karola Borsuka w okupowanej Warszawie, a jej produkcja była jedyną możliwością pracy zarobkowej dla zwolnionego przez Niemców z uniwersytetu profesora matematyki. Jedyny zachowany w całości egzemplarz gry jest prezentowany w Muzeum Powstania Warszawskiego, pozostałe spłonęły w stolicy w sierpniu 1944 roku. 11:20 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 5 Program historyczny, 25 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 12:20 DALEKO OD SZOSY - ODC. 2/7 - PRAWO JAZDY Serial TVP, 74 min, Polska, 1976 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Henryk Czarnecki, Zbigniew Chmielewski Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Krzysztof Stroiński, Sławomira Łozińska, Antoni Jurasz, Gustaw Lutkiewicz, Irena Kownas, Jan Himilsbach, Janusz Paluszkiewicz, Andrzej Wichrowski, Bogusław Semotiuk, Tomek Wilczyński, Ferdynand Matysik Leszek rozpoczyna pracę jako niewykwalifikowany robotnik. Uparcie dąży do celu, jaki sobie wyznaczył. Oszczędza każdy grosz, aby uzbierać pieniądze na wymarzony kurs prawa jazdy. Pracowity i ambitny chłopak kończy kurs samochodowy i zostaje kierowcą wywrotki. Od czasu do czasu przyjeżdża na wieś. Spotyka się z Bronką, która widzi w nim idealnego kandydata na męża. Wspólnie snują plany na przyszłość. Są ze sobą bardzo szczęśliwi, ale dziewczyna nie chce rozpocząć współżycia przed ślubem. Po powrocie do miasta Leszek spędza noc z przygodnie poznaną prostytutką. Wkrótce przekonuje się, że jest zarażony chorobą weneryczną. Tymczasem skruszona Bronka przyjeżdża do niego z wizytą. Chłopak robi wszystko, żeby ani przez chwilę nie zostać z nią sam na sam. Prosi o pomoc zdumionego kolegę z pokoju, by nie odstępował ich na krok. Narzeczona zaczyna coś podejrzewać... 13:45 ZIEMIA WIDZIANA Z KOSMOSU - ODC. 2 (EARTH FROM SPACE. 2. PATTERNED PLANET) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Barny Revill, Chloe Sarosh Wykonawcy: Janusz Szydłowski Odcinek: 2. Patterned Planet U wybrzeży lądów w strefach tropikalnych często występują rafy koralowe. Na pierwszy rzut oka ich kształty wydają się zupełnie przypadkowe. Istnieją w nich jednak pewne stałe elementy - jasne kręgi otaczające ciemną plamę koralowców. Dzięki zdjęciom satelitarnym naukowcy znaleźli ten charakterystyczny kształt w rafach koralowych na całym świecie. Zrozumienie mechanizmu ich powstawania pozwala lepiej ocenić stan oceanów i stan zdrowia zwierząt zamieszkujących rafy koralowe. Ryby, których życie jest związane z rafą, w różny sposób znajdują pożywienie. Niektóre żerują bezpośrednio na koralowcach. Inne przeszukują dno morskie wokół rafy. Ale żerowanie w otwartej przestrzeni bywa niebezpieczne. Drapieżniki takie jak grańce koralowe czy rekiny patrolują okolice rafy. Dlatego małe ryby tylko wyjątkowo się od niej oddalają. Pilnują, żeby bezpieczne schronienie zawsze było w pobliżu. Z czasem dno wokół każdego fragmentu rafy zostaje ogołocone z pożywienia. Powstają w ten sposób jasne kręgi gołego piasku. Przez miliony lat siły przyrody kształtowały ziemski krajobraz. Ale teraz to my decydujemy o tym, jak w przyszłości będzie wyglądała nasza planeta. 14:45 PRAWDZIWE "POLOWANIE NA CZERWONY PAŹDZIERNIK" - ODC. 1/2 (THE REAL HUNT FOR RED OCTOBER) Film dokumentalny, 42 min, Kanada, 2020 Ten dwuczęściowy film po raz pierwszy ujawnia odtajnioną historię rosyjskiego okrętu podwodnego Czerwony Październik. O jednostce opowiadał film fabularny z 1984 roku "Polowanie na Czerwony Październik", w którym sowiecki atomowy okręt podwodny próbował uciec do USA i jednocześnie był ścigany przez amerykańską i sowiecką marynarkę wojenną. Oparty na bestsellerowej powieści Toma Clancy'ego, ukazywał aspekty techniczne, dramat i charakter podwodnej bitwy. Niewielu zdaje sobie sprawę, że książka i film zostały zainspirowane tajną konfrontacją nuklearną, która według niektórych zmieniła bieg historii świata. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 95 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Anna Krasuska, Joanna Ślesicka Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik, Rafał Paradowski Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Aleksandra Przesław, Marta Wiśniewska, Piotr Ligienza, Tomasz Sapryk, Marcin Rogacewicz, Hubert Wróblewski, Wenanty Nosul, Karina Seweryn, Wiktoria Wolańska, Paulina Lasota, Joanna Osyda, Paulina Kondrak, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Izabela Noszczyk Odc. 95 Zdezorientowana Jolenta budzi się w czeskiej chacie. Jest zrozpaczona, kiedy dowiaduje się, jakie plany wobec niej ma Arnost. Na Wawel przybywają możni z Wielkopolski: Przybysław z Sierakowa, ojciec Heleny, i Mikołaj z Biechowa. Kazimierz oczekuje sojuszu i gwarancji lojalności ze strony Pomorzan. W zamian ma sporo do zaoferowania, dlatego wysyła przybyłych na rozmowy z księciem słupskim - Bogusławem. Przybysław chce, by jego córka wróciła na Wawel. Dwór zaczyna huczeć od plotek. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - ROSENBERGOWIE CZ. 1 Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Historia Juliusa i Ethel Rosenbergów była jedną z najgłośniejszych afer szpiegowskich w historii USA. Byli oni pierwszymi amerykańskimi obywatelami, którzy zostali skazani w czasie pokoju na śmierć na krześle elektrycznym za szpiegostwo. W 1951 r. rozpoczął się proces sądowy, o którym mówił cały świat. Julius i Ethel Rosenbergowie zostali oskarżeni o zdradę państwa. Głównie oskarżenie dotyczyło przekazywania tajnych danych dotyczących amerykańskiego programu nuklearnego. Wyrok wykonano w więzieniu Sing - Sing. 16:35 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - ROSENBERGOWIE CZ. 2 Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Historia Juliusa i Ethel Rosenbergów była jedną z najgłośniejszych afer szpiegowskich w historii USA. Byli oni pierwszymi amerykańskimi obywatelami, którzy zostali skazani w czasie pokoju na śmierć na krześle elektrycznym za szpiegostwo. W 1951 r. rozpoczął się proces sądowy, o którym mówił cały świat. Julius i Ethel Rosenbergowie zostali oskarżeni o zdradę państwa. Głównie oskarżenie dotyczyło przekazywania tajnych danych dotyczących amerykańskiego programu nuklearnego. Wyrok wykonano w więzieniu Sing - Sing. 17:05 HISTORIA POLSKI - KLERYCY W KOMUNISTYCZNEJ ARMII Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2017 Reżyseria: Stanisław Królak, Elżbieta Szumiec - Zielińska Scenariusz: Stanislaw Królak, Elżbieta Szumiec - Zielińska W 1959 r. władze komunistyczne złamały zawarte dziewięć lat wcześniej porozumienie między Rządem a Episkopatem Polski o niepowoływaniu seminarzystów do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Zanim rozpoczęło się wcielanie alumnów do wojska, zdecydowano, że państwo będzie nadzorować ich kształcenie w seminariach duchownych. Podkreślano, że nowy narybek duchowieństwa rzymsko - katolickiego jest sfanatyzowany, ślepo wykonuje wytyczne swego kierownictwa i nie daje gwarancji lojalnej współpracy z władzami państwowymi. 12 października 1959 roku Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz poinformował Episkopat Polski, że (...) ze względu na wysoce niewłaściwą atmosferę panującą w seminariach duchownych, jak również wywołującą kategoryczny sprzeciw postawę społeczną młodego duchowieństwa, minister oświaty i Urząd do Spraw Wyznań sprawować będą nadzór nad wyższymi i niższymi diecezjalnymi i zakonnymi seminariami duchownymi. Wobec sprzeciwu biskupów rozpoczęto wcielanie kleryków do wojska. 18:05 WOJOWNICY CZASU - KRWAWE POŁONINY, CZYLI BITWA NA KLAROWCU 1915 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Wiosną 1915 roku, w niespełna rok od wybuchu, wielka wojna nabrała tempa. Na froncie zachodnim trwała wojna pozycyjna, w której Niemcy - pod Ypres we Francji - po raz pierwszy ulżyli śmiercionośnego gazu, a nad polami bitew pojawiły się pierwsze bojowe aeroplany. Tymczasem na wschodnim froncie rozpoczynała się wielka operacja, której celem miało być przełamanie frontu rosyjskiego w okolicy Gorlic. Jednym z jej epizodów była zapomniana dziś, stoczona 4 maja przez siły rosyjskie, austro - węgierskie i pruskie krwawa bitwa na Górze Rogowskiej, czyli na Klarowcu. 18:50 STULECIE WINNYCH S.II - ODC. 21 (S. II, ODC. 8) Serial historyczny, obyczajowy, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Rogalski, Piotr Trzaskalski, Piotr Śliskowski Scenariusz: Ilona Łepkowska Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Stefan Pawłowski, Aleksandra Pisula, Tomasz Włosok, Piotr Rogucki, Patryk Szwichtenberg, Lesław Żurek, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Lidia Sadowa, Mariusz Bonaszewski, Jakub Guszkowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Wiosną 1945 roku Paweł Bartosiewicz pojawia się w Brwinowie z misją do wykonania. W willi Iwaszkiewiczów władza komunistyczna lokuje nowych lokatorów. Jarosław próbuje pracować, ale wrzaski pijanych radzieckich towarzyszy sprawiają, że między enkawudzistami i pisarzem dochodzi do awantury. Z armią wyzwolicieli do Brwinowa dociera również Jasiek. Pod koniec wojny pałac Wieruszów jest pełen rannych. Wśród nich jest Ryszard, kompan Jaśka z wojennej tułaczki. W szpitalu poznaje Manię. W ruinach Warszawy powoli budzi się życie. Warszawiacy wracają do swoich domów, szukają bliskich. Michał dostaje list z Czerwonego Krzyża z informacją, że jego żona przeżyła wojnę. 19:35 FLESZ HISTORII - ODC. 683 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 20:00 ZŁOTO, WALUTA ZACHŁANNOŚCI - ODC. 1. SKARB NAD SKARBY (ODC. 1. DANGEROUS HUNT) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy/Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Tanja Dammertz, Almut Faass Kronika fascynującej i przerażającej historii złota - powszechnie pożądanego lśniącego metalu, za którym ludzie rzucili się w krwawą pogoń. Kruszec ten napędza ludzkość od zarania dziejów. Tak jak urzekające jest jego piękno, pościg za tym cennym metalem jest bezwzględna. Żądza złota prowadzi ludzi do zabijania bez litości, niszczenia całych kultur i podejmowania samobójczych misji. Globalny popyt na złoto trwa do dziś; jest to waluta kryzysowa, pożądana w jubilerstwie, światowy skarb i gorący towar. Jego cena wciąż rośnie, eksplodując w ciągu ostatnich 40 lat. Co jest katalizatorem tego przyciągania, które trzyma świat w napięciu? Autorzy serii zgłębiają tajemnicę tego wyjątkowego metalu i badają geologiczne, kulturowe, polityczne i ekonomiczne znaczenie złota. 21:05 RZYM. OSIEM PRZEŁOMOWYCH DNI - ODC. 6. UPADEK NERONA (8 DAYS THAT MADE ROME) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Jim Greayer Wielokrotnie nagradzana historyczka, Bettany Hughes, przemierza rzymski świat w tej ośmioczęściowej historii starożytnego Rzymu. W serii widzowie poznają osiem przełomowych dni, które definiują niezwykły sukces Imperium Rzymskiego oraz serię wydarzeń, które ostatecznie zakończyły się upadkiem rzymskiej republiki. Odc. 6. 9 czerwca 68 n.e. Cesarz Neron popełnia samobójstwo. 22:00 JAMES BOND - ŻYJ I POZWÓL UMRZEĆ (LIVE AND LET DIE) Film sensacyjny, 116 min, Wielka Brytania, 1973 Reżyseria: Guy Hamilton Scenariusz:Tom Mankiewicz Aktorzy: Roger Moore, Yaphet Kotto, Jane Seymour, Clifton James, Julius W. Harris, Geoffrey Holder, David Hedison, Gloria Hendrey Ósmy film z serii o przygodach superagenta 007 Jamesa Bonda i pierwszy, w którym tę rolę zagrał Roger Moore, gdy zmęczony już bondowskim wizerunkiem Sean Connery kategorycznie odmówił dalszych występów. Roger Moore, popularny już wówczas dzięki roli Simona Templara w telewizyjnym serialu "Święty", zyskał swym nowym wcieleniem międzynarodową sławę. W sumie zagrał brytyjskiego superagenta siedmiokrotnie, nadając swej postaci nie tylko nonszalancki wdzięk, z jakiego Bond, w wydaniu Connery'ego, słynął już wcześniej, ale też dystans i spore poczucie humoru. Niezmienna pozostała słabość Bonda do pięknych kobiet. Reżyserii "Żyj i pozwól umrzeć" podjął się Guy Hamilton, zręczny twórca dwóch wcześniejszych filmów z tego cyklu - "Goldfingera" z 1964 r. i "Diamenty są wieczne" z 1971 r. Dziewczynę superagenta zagrała tu Jane Seymour, późniejsza doktor Quinn z popularnego serialu telewizyjnego. Tytułową piosenkę, nominowaną do Oscara, napisali Linda (słowa) i Paul (muzyka) McCartneyowie, a śpiewa ją Paul ze swym zespołem Wings. "Żyj i pozwól umrzeć", podobnie jak poprzednie "bondy", bił rekordy kasowe w Wielkiej Brytanii, gdzie zyskał miano najpopularniejszego filmu 1973 roku. Dziś, gdy przeciętny widz obejrzał już setki filmów sensacyjnych, w których roi się od komputerowych efektów specjalnych, tempo akcji utrzymuje się na granicy ludzkiej percepcji, a obrońca prawa jest równie brutalny jak przestępcy, z którymi walczy, wytworny dżentelmen z londyńskiego West Endu, o nieskazitelnych manierach i w nienagannie wyprasowanym garniturze, jawi się jako postać nieco anachroniczna, nawet jeśli posługuje się nowoczesnymi gadżetami w rodzaju zegarka wytwarzającego pole magnetyczne i będącego jednocześnie piłą tarczową. Mimo to miłośnicy gatunku i postaci najsłynniejszego agenta wszech czasów na pewno się nie zawiodą. Gdy jednego dnia zostają zabici aż trzej agenci tajnych służb Jej Królewskiej Mości, James Bond musi opuścić czułe ramiona swej najnowszej "zdobyczy" i wyruszyć do akcji. Zgodnie z otrzymanymi instrukcjami udaje się do nowego Jorku na spotkanie z niejakim Mister Bigiem, czarnoskórym bossem tamtejszego podziemia przestępczego, który opanował rynek handlu heroiną. Big bywa w jednym z nocnych klubów w Harlemie, ale nie ma ochoty na rozmowy z Bondem, co daje mu boleśnie odczuć. Znacznie przystępniejsza okazuje się piękna wróżka, która przepowiada przyszłość z kart tarota. Nie bacząc na dwóch drabów, którzy mają za zadanie go zabić, Bond udaje się na karaibską wyspę San Monique. Tamtejsza agentka CIA, Rosie Carver, oferuje mu pomoc w dostaniu się do pilnie strzeżonej rezydencji doktora Kanagi, o którym wiadomo, że utrzymuje bliskie kontakty z Mr. Bigiem. Okazuje się jednak, że dziewczyna jest podwójnym szpiegiem i lepiej nie polegać na jej wskazówkach. Bond własnymi sposobami dociera do posiadłości Kanagi. Ku swemu zaskoczeniu, zastaje tam poznaną w Harlemie wróżkę. 00:05 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJCY Cykl dokumentalny, 46 min, Polska, 2003 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Tomasz Dedek, Artur Dziurman, Piotr Grabowski, Rafał Mohr, Dorota Chotecka, Anna Wesołowska, Andrzej Warcaba, Wojciech Leśniak, Robert Talarczyk, Antoni Gryzik, Bogdan Kalus Prawdopodobnie w grudniu 1926 roku w Moskwie powstała tzw. Grupa Jaszy, której zadaniem było likwidowanie ludzi poza granicami Związku Radzieckiego Nie ma wątpliwości, że zamach na gen. Kutiepowa, przywódcę emigracyjnej organizacji byłych carskich oficerów przeprowadzony w Paryżu 26 stycznia 1930 roku, był ich dziełem. Grupa Jaszy liczyła tylko 20 osób w centrali w Moskwie i 212 agentów w 16 państwach. 01:10 MSZA Z KSIĘDZEM JERZYM Film dokumentalny, 38 min, Polska, 1995 Reżyseria: Jolanta Kessler Chojecka Scenariusz: Jolanta Kessler Chojecka Zdjęcia: Cezary Makowski, Sławomir Kretkowski Comiesięczne Msze za Ojczyznę, odprawiane przez ks. Jerzego Popiełuszkę w warszawskim kościele pod wezwaniem św. Stanisława Kostki, gromadziły tłumy wiernych zjednoczonych wspólnym pragnieniem wolności. W latach 1982 - 84 Sławomir Kretkowski i Cezary Makowski wielokrotnie utrwalali je na taśmie. Fragmenty tych unikatowych materiałów, pochodzących zwłaszcza z grudniowych modłów, Jolanta Kessler - Chojecka złożyła w jedyną w swoim rodzaju całość - celebrowaną przez ks. Jerzego Mszę za Ojczyznę, jakiej w rzeczywistości nigdy nie było, a która powinna się odbyć w grudniu 1984 r. W również skompilowanej homilii ks. Popiełuszki nicią przewodnią jest troska o dobro ojczyzny, pamięć o tych, którzy polegli w walce o godność człowieka pracującego, wołanie o sprawiedliwość, prawdę i trwanie przy ideałach "Solidarności". Nie wygłosił jej, zamordowany w październiku 1984 roku. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 279 "TYLAWA - REDUTA PAMIĘCI" Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA PRZEZ PIEKŁO CZ. 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program Bogusława Wołoszańskiego, popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. W tym wydaniu autor omawia: - dzieje konwojów wiozących sprzęt wojenny dla Związku Radzieckiego, - sytuację na frontach europejskich, - zajęcie Norwegii przez Niemców, - pomoc Anglii w transporcie broni dla Związku Radzieckiego, - szlaki morskie z portów amerykańskich i kanadyjskich do Murmańska, - rolę Norwegii w planach wojennych Adolfa Hitlera, - znaczenie strategiczne portu w Murmańsku, - atak wojsk niemieckich na Murmańsk.