TVP Dokument                         Poniedziałek, 21.10.2024


Zmiany z dnia 08.10.2024
w stosunku do raportu z dnia 23.09.2024

(dodano pozycję programową)
10:50 OSTATNI POSTERUNEK

Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1989
Scenariusz: Michał Dąbrowski
Zdjęcia: Roman Farat

Hołd weteranów, angielskich lotników, którzy przylecieli do Polski, aby upamiętnić czasy II wojny światowej, poległych kolegów i pobyt w obozie jenieckim. Powitanie i dekoracja lotników, którzy pomogli Polakom w czasie II wojny światowej. Weterani składają wieńce przy pomniku Nike w Warszawie. Wspomnienia lotników o trudnych lotach oraz o czasie pobytu w obozie jenieckim, gdzie Niemcy zmuszali ich do bardzo ciężkich prac. Grupa brytyjska przybyła do Polski, aby pożegnać tych, którzy nie przeżyli. Poddają w wątpliwość zasadność ich śmierci w obliczu tego, że świat nadal niczego się nie nauczył. Ostatni posterunek jest wyrazem hołdu poległym.



(usunięto pozycję programową)
01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PZL - 50 JASTRZĄB ZAGINĄŁ



(dodano pozycję programową)
01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICA KAPLICZKI (ODC. 295)

Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023
Autor: Adam Sikorski
Lektor: Artur Kalicki

"Tajemnica kapliczki"
 
Kiedy w roku 1920 umilkły strzały polskich pułków przepędzających bolszewików na wschód, mieszkańcy mazowieckiej wsi Strachówka przy trakcie ciągle noszącym ślady straszliwych zmagań postawili kapliczkę wotywną, dziękując za ocalenie. Na bocznej ścianie fundamentów wmurowali tablicę, dziękując w inskrypcji opatrzności. Kiedy w roku 1939 we wrześniu ponownie pojawili się tu Sowieci, zażądali usunięcia tablicy. Mieszkańcy zwlekali, a niebawem pojawili się Niemcy, którym napis nie wadził. Kapliczka przetrwała nienaruszona do lata roku 1944. Mając w pamięci niedawne doświadczenia, kiedy czołówki pancerne Armii Czerwonej zbliżały się do Strachówki, mieszkańcy tablicę z kapliczki zdjęli i zakopali. W czasach komuny woleli o sprawie milczeć. Dziś dysponujemy tylko wtórnymi przekazami, ale zdecydowani jesteśmy podjąć poszukiwania. 

"Tymianki - Bucie. Reduta pamięci" 

Następnie przeniesiemy się na pogranicze Mazowsza i Podlasia, by pokazać jak wspaniałe owoce przynieść może pamięć lokalna. Maleńka wioska Tymianki - Bucie zaimponowała nam patriotyczna energią. Tu, gdzie spoczywa dwóch nieznanych żołnierzy Wojska Polskiego, poległych w obronie ojczyzny w sierpniu w 1920 roku, powstało niezwykłe miejsce pamięci. Historia łatwo dostępna. Dosyć uporczywie drążymy temat, który roboczo nazywamy powstańcza bitwa o szyny. W momencie wybuchu powstania styczniowego nowo wybudowana linia Petersburg - Warszawa dla Rosjan oznaczała możliwość przerzutu wielkich mas wojska, a dla kierownictwa powstania narastające, śmiertelne zagrożenie. I zawsze pragnęliśmy, by podróżny, czekający na dworcu w Łochowie choć na chwilę myślą odpłynął w tamten czas. 

"Miejsce straceń"
 
Kolejne miejsce pamięci powstańców styczniowych. Metalowy krzyż na skrzyżowaniu trzech dróg w Skarżynie, w gminie Czerwin. Według ustnych przekazów w 1863 roku stała tu szubienica i przywożono tu ujętych powstańców na stracenie. Mieszkańcy nazywali owo miejsce bożą męką.