TVP Dokument Wtorek, 22.10.2024 05:35 DZIKA POLSKA - W DZIEŃ FOCZEGO NARODZENIA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Zdjęcia: Tomasz Michałowski Pracownicy Stacji Morskiej w Helu tym razem zdradzają widzom tajniki życia fok. W Bałtyku żyje 20 tysięcy fok szarych - pięć razy mniej, niż przed stu laty. Do niedawna zagrożone wyginięciem, dziś mają szansę na odrodzenie. Co roku z helskiego fokarium wypływają w morze młode foki. Rodzą się tu pod okiem człowieka, ale podlegają treningowi, który pozwala im z jednej strony nabrać zaufania do ludzi, a z drugiej - zachować wszelkie cechy w pełni dzikich zwierząt. Nim to nastąpi, młode, narodzone z końcem zimy foczki pozostają pod opieką swych matek, oferujących im zasobne, mające do 80 proc. tłuszczu mleko oraz czułą opiekę. 06:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 29 NAJDALSZE ZAKĄTKI DAWNEJ POLSKI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Gdzie sięgały wschodnie granice dawnej Rzeczpospolitej? Czy zostały jakieś ślady po wielkich wojnach z Turcją, Tatarami i Kozakami? Radek Kotarski rusza śladami miejsc znanych z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Weryfikuje książkowe podania z faktycznymi wydarzeniami. Odwiedza także nieco mniej popularne miasta na dzisiejszej Ukrainie, w których jednak jak na dłoni widać fascynujące ślady polskiej historii. 06:45 BELIZE NIEZNANE - ODC. 1 (UNKNOWN BELIZE EP. 1) Serial dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Ben Summers Mini - seria dokumentalna (4 odcinki), która przybliży nam Belize - mały kraj w Ameryce Środkowej, leżący na półwyspie Jukatan, nad Morzem Karaibskim, od północy graniczący z Meksykiem, a na zachodzie z Gwatemalą. Poznamy ten kraj i jego piękny krajobraz, sposób życia i historię sukcesu w zakresie integracji współczesnego życia z ochroną środowiska. To podróż pełna zapierających dech w piersiach scenerii i najwspanialszych zwierząt. W serialu występuje m in Francis Ford Cappola. Rafa koralowa przy Belize ma 320 km długości i rozciąga się wzdłuż wybrzeża w kierunku południowym. Jest drugą co do wielkości rafą koralową na świecie. Około połowy terytorium kraju zajmują strefy ochrony z lasami tropikalnymi i sosnowymi, namorzynami i bogatą przyrodą. Odc. 1. Udajemy się do północnego Belize, znanego z rolnictwa i lasów. Odwiedzimy rezerwat wyjców, Wyruszymy w morze, aby łapać i oznaczać rekiny. Dalej na północ dołączymy do innej grupy zajmującej się ochroną przyrody podczas nocnego polowania na krokodyle. Będziemy obserwować ptaki na lagunie Crooked Tree. Spotkamy rolników mennonickich, zarówno zwolenników, jak i przeciwników ochrony przyrody, a następnie wyruszymy w głąb lasu deszczowego, gdzie dowiemy się o epickich zmaganiach o ochronę lasów, a także poznamy niezwykłą przyrodę. 07:45 ROPUCHY I LUDZIE (TOAD PEOPLE) Film dokumentalny, 52 min, Kanada, 2020 Reżyseria: Mika Mcknley, Isabelle Groc Film dokumentalny, którego bohaterami są płazy od dawna uważane za istotny składnik globalnej różnorodności biologicznej. Ze względu na wrażliwość na zmiany w środowisku, płazy są szczególnie dobrymi wskaźnikami zdrowia ekosystemu. Spadek ich populacji może sygnalizować zmiany w środowisku, w tym jakości powietrza lub wody - zmiany, które ostatecznie wpływają na inne gatunki zamieszkujące przestrzeń, w tym na ludzi. Kiedy więc populacja zachodniej ropuchy w wiejskiej społeczności Kanady zaczęła spadać, problem ten nie był tylko powodem do niepokoju dla mieszkańców, ale wezwaniem do działania. Ten film podąża za potężnym, kierowanym przez społeczność ruchem na rzecz ratowania tego zagrożonego gatunku. Od lobbowania na rzecz wprowadzenia w życie przepisów dotyczących gatunków zagrożonych wyginięciem, po wprowadzanie zmian strukturalnych w swoich społecznościach. Aby zapobiec ingerencji w migrację ropuch, ci pełni pasji obywatele postawili sobie za misję ochronę siedlisk ropuch. To również opowieść o nadziei i o ludziach, którzy przypominają nam, że ochrona przyrody zaczyna się u nas. 08:45 CHEMICZNY ŚWIAT - ODC. 1 POCZĄTKI (THE CHEMICAL WORLD EP. 1 ORIGINS) Cykl dokumentalny, 52 min, USA, 2021 Reżyseria: Marck Radomsky, Alice Tylor Scenariusz: Dr Jordan Nguyen Seria dokumentalna (3 odcinki) o tym, jak chemia ukształtowała naszą planetę, ludzkie życie i całe życie na Ziemi od gigantycznego płetwala błękitnego do najmniejszego organizmu jednokomórkowego. Co zaskakujące, ze wszystkich pierwiastków chemicznych w układzie okresowym tylko sześć: węgiel, wodór, azot, tlen, fosfor i siarka łączy się, tworząc wszystko, co znamy, od planet w naszym Układzie Słonecznym po niewidzialne bakterie i wirusy. Odc. 1. Przełomowe odkrycia naukowe i technologiczne, które pozwoliły nam zrozumieć, jak zaczęło się życie, jak ewoluowało, co je utrzymuje, jak człowiek wykorzystał wiedzę o chemii, aby poprawić swoją egzystencję. Od czasu odkrycia struktury DNA w 1955 r. i późniejszego zsekwencjonowania całego ludzkiego kodu genetycznego przez Human Genome Project w 2000 r. , naukowcy coraz bardziej potrafili wyjaśnić reakcje chemiczne zachodzące w organizmie człowieka. Dzięki temu można teraz leczyć wcześniej nieuleczalne choroby genetyczne, rozumieć rolę, jaką chemia odgrywa w miłości, wyjaśniać tajemnice macicy i jak nienarodzony płód kontroluje chemicznie zarówno matkę, jak i ojca. Znaleziono nawet sposoby na spowolnienie nieuchronnego słabnięcia naszych ciał z powodu starzenia się. 09:45 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - EGIPT - WOKÓŁ NILU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do Egiptu. Dotrzemy do piramid w Aleksandrii i do delty Nilu, a także do Kairu, gdzie odkryjemy wyjątkowe muzeum. Nil zaprowadzi nas do Górnego Egiptu, gdzie będziemy podziwiać niezwykłe świątynie. Przeprawimy się przez pustynię, by zanurkować w Morzu Czerwonym. 10:50 MISJA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1978 Scenariusz: Karol Bielecki, Stefan Wajcman Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Filmowa opowieść o pracy polskich konserwatorów zabytków w republice Macedonii. Przedstawiono wkład polskich archeologów, architektów, historyków sztuki i konserwatorów zabytków w ratowanie bezcennych zabytków kultury tego regionu. Prace archeologiczno - konserwatorskie prowadzono: w mieście Prilep (dawna stolica Macedonii) - twierdza Markovi Kuli, w Debreszte - konserwacja ruin budowli sakralnej, Heraclea - pozostałości bazyliki wczesnochrześcijańskiej i amfiteatr antyczny, Ochryd - amfiteatr z II wieku p.n.e. Wizyta w pracowni snycerskiej w Ochrydzie. W filmie mowa także o współpracy polsko - jugosłowiańskiej przy wykopaliskach na górze Gaik w Radzikowie koło Czerwińska na Mazowszu. Archeologowie znaleźli eksponaty świadczące o tym, że było to miejsce odprawiania pogańskich obrzędów religijnych. 11:25 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 9. KOSOWO Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Seria podróżnicza, niewiele mająca wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Republika Kosowa to najmłodsze państwo europejskie, które zostało powołane do życia w wyniku rozpadu Socjalistycznej Republiki Jugosławii. Niedawna integralna część składowa Serbii, funkcjonująca jako okręg autonomiczny, ogłosiła jednostronnie niepodległość 17 lutego 2008 r. Wydarzenie to uruchomiło międzynarodowy spór na temat dezintegracji współczesnych państw w wyniku separacji ich części składowych. W tym odcinku Lena wybierze się do tego małego kraju, aby poznać jego mieszkańców, ich kulturę, ale przede wszystkim niełatwą, często krwawą historię. 11:55 PODRÓŻ PRZEZ WŁOCHY - ODC. 1 VIA CASSIA (VIA ITALIA LA CASSIA) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Benoit Felici Czteroodcinkowa mini - seria dokumentalna. Podróż po starych Włoszech. To najlepszy sposób na odkrycie pięknych i tajemniczych krain na Półwyspie Peloponeskim. Pojawiają się różne regiony Italii. Podążamy za pięknymi krajobrazami i spotykamy tych wszystkich, którzy nadal je ożywiają. Odc. 1 - "Via Cassia". Jak wszystkie starożytne drogi, Via Cassia zaczyna się w Rzymie. Drogom rzymskim nadawano nazwę na cześć osób, które zleciły ich budowę. Via Cassia swoje powstanie zawdzięcza Gajuszowi Kasjuszowi Longinusowi. Nasza podróż rozpoczyna się od mostu Mulwijskiego. Jest on jednym z najstarszych w Rzymie. Będziemy jechać po śladach Via Cassii przez ponad 450 km. Odwiedzimy północne Lacjum i Toskanię. Spotkamy się z tymi, którzy ożywiają te ziemie. Via Cassia nie straciła nic ze swojego historycznego, symbolicznego i kulturalnego znaczenia. Via Cassia kieruje się w stronę Florencji i biegnie do portu Carrara. Przecina miasta Viterbo i Montefiascone, prowadzi przez Toskanię do Sieny. Za Florencją skręca w stronę wybrzeża i kończy się w Carrarze - światowej stolicy marmuru. Powędrujemy Via Cassią i z jej perspektywy spojrzymy na dzisiejsze Włochy. 13:00 TYLKO WIATR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zofia Kowalewska Muzyka: Jesimchan Turechanowicz Tokubajew 92 - letni Zdzisław i jego 25 - letnia wnuczka wyruszają w liczącą 5000 km podróż do odległej wioski w Kazachstanie. Dla niego jest to powrót do miejsca, w które jako nastolatek został zesłany przez Sowietów podczas II wojny światowej. Po 70 latach ponownie wyrusza w podróż do kraju dzieciństwa w poszukiwaniu swojej pierwszej miłości, którą musiał zostawić za sobą. Wnuczka pragnie wesprzeć go w tej trudnej podróży, jednocześnie odkrywając rzeczywistość kryjącą się za bajkami, które słyszała w dzieciństwie. Jest to ostatnia szansa dla nich, aby się pożegnać. 14:05 BELIZE NIEZNANE - ODC. 2 (UNKNOWN BELIZE EP. 2) Serial dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Ben Summers Mini - seria dokumentalna (4 odcinki), która przybliży nam Belize - mały kraj w Ameryce Środkowej, leżący na półwyspie Jukatan, nad Morzem Karaibskim, od północy graniczący z Meksykiem, a na zachodzie z Gwatemalą. Poznamy ten kraj i jego piękny krajobraz, sposób życia i historię sukcesu w zakresie integracji współczesnego życia z ochroną środowiska. To podróż pełna zapierających dech w piersiach scenerii i najwspanialszych zwierząt. W serialu występuje m in Francis Ford Cappola. Rafa koralowa przy Belize ma 320 km długości i rozciąga się wzdłuż wybrzeża w kierunku południowym. Jest drugą co do wielkości rafą koralową na świecie. Około połowy terytorium kraju zajmują strefy ochrony z lasami tropikalnymi i sosnowymi, namorzynami i bogatą przyrodą. Odc. 2. Będziemy podążać biegiem dwóch głównych rzek Belize: Macal i potężnej Belize. Dołączymy do lokalnych strażników podczas patrolu rzecznego, którzy walczą o ochronę papugi szkarłatnej, eksplorują największy las sosnowy w kraju, odwiedzając najwyższy wodospad w Ameryce Środkowej. Ruiny Majów w Cahal Pech ujawniają część bogatej historii regionu. Po wyczerpującym, czterodniowym wyścigu kajakowym dotrzemy do tętniącej życiem stolicy, Belize City. Stamtąd udamy się na wyspy drugiej co do wielkości rafy koralowej na świecie, aby spotkać się zarówno z rybakami, jak i działaczami na rzecz ochrony przyrody pracującymi w tym idyllicznym środowisku i wśród cudów oceanu. 15:00 GŁOWONOGI PODBIJAJĄ MORZA (CEPHALOPODS, CONQUEST OF THE SEAS / CÉPHALOPODES: LE RÈGNE DES VENTOUSES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Bertrand Loyer Film dokumentalny, przyrodniczy, w którym poznamy bliżej mątwy, kalmary i ośmiornice. Te dziwne zwierzęta bardzo skutecznie przystosowują się do zmian w swoim środowisku. W morskich głębinach żyje olbrzymia rodzina zwierząt obdarzonych niezwykłymi zdolnościami. Te bezkręgowce potrafią do woli zmieniać kształty i barwy swoich ciał. Posiadają one liczne ramiona z przyssawkami, wyrastające bezpośrednio z głowy. Właśnie stąd pochodzi nazwa "głowonogi". Gromada ta obejmuje ośmiornice, mątwy i kalmary. Od kilkudziesięciu lat ci dalecy kuzyni ślimaków występują coraz liczniej w morzach i oceanach. Część z nich posiada osiem ramion porośniętych licznymi przyssawkami, trzy serca pompujące błękitną krew, podobną do krwi skorpionów i pająków a nawet - dziewięć mózgów: ten główny, który analizuje i zarządza, znajduje się w głowie, a osiem dodatkowych - w ramionach. Inne głowonogi posiadają wewnętrzną muszlę, która kontroluje ich wyporność, oraz dwie rozwijane macki, którymi chwytają ofiary. Te morskie kameleony mogą zmieniać nie tylko barwy, lecz także kształt ciała, dzięki milionom pojedynczych komórek - tak zwanych chromatoforów i brodawek. Badając genom głowonogów, badacze doszli do wniosku, że ich inteligencja przeszła niezwykłą drogę ewolucyjną, która nadal trwa, pod wpływem człowieka. 16:00 CHEMICZNY ŚWIAT - ODC. 2 WNĘTRZE (THE CHEMICAL WORLD EP. 2 WITHIN) Cykl dokumentalny, 51 min, Australia, 2021 Reżyseria: Marck Radomsky, Alice Tylor Scenariusz: Dr Jordan Nguyen Seria dokumentalna (3 odcinki) o tym, jak chemia ukształtowała naszą planetę, ludzkie życie i całe życie na Ziemi od gigantycznego płetwala błękitnego do najmniejszego organizmu jednokomórkowego. Co zaskakujące, ze wszystkich pierwiastków chemicznych w układzie okresowym tylko sześć: węgiel, wodór, azot, tlen, fosfor i siarka łączy się, tworząc wszystko, co znamy, od planet w naszym Układzie Słonecznym po niewidzialne bakterie i wirusy. Odc. 2 - "Wnętrze". Odkąd poznaliśmy strukturę DNA - kodu życia - nadeszła fala odkryć na temat biologii człowieka: naszych korzeni, chemii miłości, czy męskiej chemii zmieniającej się przez ciążę partnerki. Tylko cztery pierwiastki: węgiel, wodór, tlen i azot są składnikami 3 miliardów zasad azotowych w naszym DNA. Poznamy chemię naszych początków, cofając się w czasie o ponad cztery miliardy lat, aby odkryć nowe dowody życia na Ziemi, ukryte głęboko w strukturze geologicznej planety, w najgłębszych oceanach i w najdalszych zakątkach naszego Układu Słonecznego. Chemia pozwala zrozumieć starzenie się. DNA przekazuje informacje, tworząc własną kopię. Dążenie do opanowania chemii doprowadziło do niesamowitych przełomów, które ulepszyły każdy aspekt ludzkiego życia ale miały też niszczycielskie konsekwencje. 17:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KAZACHSTAN. SERCE AZJI ŚRODKOWEJ. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do Kazachstanu. Stepy i góry Kazachstanu tworzą ciekawy i zróżnicowany krajobraz. Jego bogata i długa historia sięga czasów wielkiego Jedwabnego Szlaku. Kraj między Ałtajem a brzegami Wołgi tworzą liczne i różnorodne narodowości. Mieszkańcy tego ogromnego kraju chętnie podejmują podróżnych, odrywając przed nimi jego sekrety. 18:05 PODRÓŻ PRZEZ WŁOCHY - ODC. 2 VIA APPIA (VIA ITALIA L_APPIA) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Benoit Felici Czteroodcinkowa mini - seria dokumentalna. Podróż po starych Włoszech. To najlepszy sposób na odkrycie pięknych i tajemniczych krain na Półwyspie Peloponeskim. Pojawiają się różne regiony Italii. Podążamy za pięknymi krajobrazami i spotykamy tych wszystkich, którzy nadal je ożywiają. Odc. 2 - "Via Appia". Via była pierwszą rzymską drogą. I najstarszą w zachodnim świecie. Powstała na zamówienie konsula Appiusza Klaudiusza w 312 roku przed naszą erą. To po niej rzymskie armie wyruszały na podbój południowej części półwyspu. Po niej też wędrowali podróżnicy, którzy ukształtowali kulturę Włoch i całej Europy. Via Appia opuszcza mury miasta przez bramę świętego Sebastiana. Jej trasa usiana jest pozostałościami po starożytnym Rzymie. Podróż to wędrówka w głąb całej włoskiej historii. Od czasów starożytnych do dziś po bruku przeszły miliony ludzi. Droga przyspieszyła rozwój handlu i połączyła Kampanię, Basilicatę i Apulię ze stolicą Rzymu. Obecnie nie jest już przejezdna, ale pozostaje historycznym i kulturowym wyznacznikiem. Appia biegła w linii prostej w kierunku Terraciny. Przecinała Kampanię przez miasta Capua i Benevento. Przechodziła przez region Basilicata zaledwie kilka kilometrów od Matery. Biegła w głąb kraju. W Apulii docierała do portu, który w starożytności miał ogromne znaczenie handlowe. Kończyła się w mieście Brindisi - wschodniej bramie Włoch. 19:10 IDA HAENDEL. WIEM SKĄD JESTEM (IDA HAENDEL. WIEM SKĄD JESTEM EMITOWAĆ Z BC366109!!!!) Film dokumentalny, 53 min, Niemcy/Polska, 2011 Reżyseria: Christine Jezior Scenariusz: Christine Jezior Zdjęcia: Theo Solik, Philips Kaminiak, Christian Berges, Patric Kulig Ida Haendel, światowej sławy skrzypaczka. Film przedstawia historię jej życia, która zaważyła na tym, że w Polsce artystka nie jest znana szerszej publiczności. U schyłku życia Ida Haendel coraz częściej wraca do kraju swego urodzenia, a w szczególności do rodzinnego Chełma. W filmie opowiada po polsku o swoim życiu, mówi o wyborze, jakiego dokonała, o swoich bliskich, o poświęceniu się muzyce i karierze. Czy Polacy znają dzieje i osiągnięcia Idy Haendel, która nigdy nie wyrzekła się Polski i zawsze ze wzruszeniem tu wraca? Ona sama mówi: "Polska jest dla mnie ojczyzną, dlatego mogę w niej bywać bez jakichkolwiek kontekstów i podtekstów politycznych, jedynie w celach artystycznych". Tytuł "Wiem, skąd jestem" sugeruje, że w filmie został położony nacisk głównie na wątek o polskich korzeniach Idy Haendel. Nie założyła własnej rodziny, zawsze mieszkała z rodzicami, a ojciec zajmował się jej karierą. Czy analizując teraz swoją przeszłość, Ida Haendel ponownie podjęłaby decyzję, żeby to właśnie muzyka była jedyną treścią w jej życiu? Jakie znaczenie mają dla niej takie wartości jak rodzina, ojczyzna, miłość i przyjaźń, dobra materialne? Czy czuje się spełniona, czy niczego nie żałuje? Dlaczego była tak rzadko zapraszana do Polski? Mimo sędziwego wieku nie myśli o zakończeniu kariery. Jest honorowym ambasadorem UNESCO na Kraje Bliskiego Wschodu. W 1991 roku otrzymała z rąk Elżbiety II Komandorię Orderu Imperium Brytyjskiego, a w 2000 roku następca tronu książę Karol wręczył jej dyplom honoris causa prestiżowego Royal College. Obecnie pisze drugą część swojej biografii i jak sama twierdzi, nie chce jej zakończyć, ponieważ czuje, że coś ważnego jeszcze wydarzy się w jej życiu. Coś, co należałoby dodać do biografii. Czy jest to związane z Polską? Pierwsza część biografii "Kobieta ze skrzypcami" dotychczas nie ukazała się w języku polskim.. Osią niezwykłego dokumentu "Wiem skąd jestem" jest Partita Bacha (Partita II d - Moll, BWV 1004) składająca się z 5 części: Allemanda: Dzieciństwo, Polska (Chełm, Warszawa), Corrente: Kariera, Muzyka, Sarabanda: Kobieta, Miłość, Przyjaźń, Gigue: Służba, Obowiązek, Misja, Chaconne: Powroty, Polska (Chełm, Warszawa). O życiu Idy Haendel opowiada także w filmie jej siostra Alicja. Jakim człowiekiem jest słynna skrzypaczka powiedzą również: Vladimir Ashkenazy, Zubin Mehta, Martha Argerich, Simon Rattle, Murray Perahia, Daniel Barenboim, Anne Sophie Mutter. Do jej bliskich przyjaciół należeli Isaac Bashevis Singer, Artur Rubinstein, Jascha Heifetz. Ida opowiada anegdoty z nimi związane. Zakończeniem filmu jest wypowiedź Idy Haendel "... wiem skąd jestem. Mych chełmskich korzeni i dzieciństwa przy ulicy Łącznej 5 nie przysłoniły koncerty z największymi postaciami muzyki i dla największych tego świata". 20:15 CZARNA WOŁGA - TERRORYŚCI ZNAD WISŁY Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Marian Bobrowski, Michał Bożek Wykonawcy: Przemysław Semczuk Zamachy terrorystyczne na wysokich dygnitarzy partyjnych w okresie PRL były skrzętnie ukrywane przez władze przed opinią publiczną. W ten sposób nikt nie dowiedział się o dwukrotnej próbie zamachu na Władysława Gomułkę na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Władzy nie udało się jednak ukryć wydarzenia z 1971 r. Dwaj bracia, Jerzy i Ryszard Kowalczykowie, przeprowadzili wtedy skuteczny zamach bombowy w auli Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. Ich proces miał wymiar propagandowy, a orzeczona wobec jednego z braci kara śmierci miała odstraszać innych "wrogów ustroju" przed tego typu akcjami protestacyjnymi. 21:20 SKĄD, DOKĄD Film dokumentalny, 53 min, Francja/Polska/Ukraina, 2023 Reżyseria: Maciej Hamela Zdjęcia: Yura Dunaj, Wawrzyniec Skoczylas, Marcin Sierakowski, Piotr Grawender Muzyka: Antoni Komasa - Łazarkiewicz Dokument o losach ludzi w czasie wojny w Ukrainie. Początek inwazji Rosji na Ukrainę. Ludzie zawieszeni w czasie i przestrzeni, w obliczu niepewnego tu i teraz, decydują się na porzucenie tego, co mają najcenniejsze i wsiadają bez zastanowienia do zakurzonego samochodu na obcych rejestracjach. Samochód przemierza tysiące kilometrów, pełniąc rozmaite funkcje: poczekalni, szpitala, schronu, a przede wszystkim przestrzeni do zwierzeń i wyznań, którymi w sposób naturalny zaczynają dzielić się współtowarzysze podróży z przypadku. To portret zbiorowy złożony z doświadczeń ludzi, którzy mają jeden cel: znaleźć bezpieczne schronienie. W ich tymczasowym azylu, nieważne są różnice płci, wieku, koloru skóry, sprawności fizycznej, pochodzenia, tożsamości, poglądów czy wiary. W języku ukraińskim skąd (zvidky) i dokąd (kudy), to też rutynowe pytania zadawane podczas próby przebicia się przez liczne punkty kontrolne, rozmieszczone na terenie Ukrainy. Film nagrodzony na festiwalach: 2023 - Millennium Docs Against Gravity FF: polska premiera; 2023 - Festival de Cannes: światowa premiera. Short List For Oscar 22:25 DZIECKO I CLOWN (THE KID AND THE CLOWN) Хлопчык і клоўн (Klovn for livet), д/ф Film dokumentalny, 53 min, Dania, 2011 Reżyseria: Ida Gron Zdjęcia: Ida Gron Muzyka: Roger Goula W szpitalu dla dzieci chorych na raka ktoś taki jak Angus jest jak przybysz z innego świata. Mężczyzna w przebraniu clowna próbuje oderwać małych pacjentów od ponurej codzienności, pozwala im na chwilę zapomnieć o bólu, chorobie i osamotnieniu. Dla Angusa to coś więcej niż rutynowa praca dwa razy w tygodniu, polegająca na rozśmieszaniu i magicznych sztuczkach. Z kilkuletnim Tobiasem, któremu towarzyszy w terapii od wielu miesięcy, połączy go prawdziwa przyjaźń - na oddziale onkologicznym doświadczenie wyjątkowo trudne. 23:30 MROCZNE DUSZE - ODC. 2 JACK UNTERWEGER: WIĘZIENNY POETA (DEADLY SOULS EP. 2 JACK UNTERWEGER: THE PRISON POET (AUSTRIA/USA/THE CZECH REPUBLIC)) Serial dokumentalny, 45 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Carsten Oblaender, Justin Wolfe Dokumentalna seria kryminalna (6 odcinków). Seryjni mordercy pozbawiają życia bez litości i wyrzutów sumienia. Co ich prowokuje? Co skłania do zabijania? Kapitan policji ze Stanów wraz ze znanym brytyjskim psychologiem sądowym ponownie zbadają akta niektórych z najbardziej wstrząsających seryjnych morderstw na świecie. Psycholog wraz z policjantem przeanalizują patologiczne umysły seryjnych morderców. Razem pozwolą widzowi zrozumieć, co powoduje, że niektóre mroczne dusze zabijają w najokrutniejszy sposób. Odc. 2 - "Jack Unterweger: więzienny poeta". Ten przypadek jest interesujący, ponieważ przestępca działał nie w jednym kraju, lecz w kilku. Wykorzystał sławę, by ukrywać się pod latarnią. Jack Unterweger zabił co najmniej 12 kobiet w czterech krajach. Jego żądzy nie zaspokoiły nawet sława ani pieniądze. Po załapaniu, nie chciał się przyznać do popełnienia morderstw. Ale znaleziono niepodważalny dowód, że był zabójcą jednej z kobiet - Blanki. Jack dostaje karę dożywocia bez możliwości zwolnienia warunkowego. Po ogłoszeniu wyroku Jack wrócił do celi. Później, w nocy, powiesił się na sznurku wyciągniętym z dresu. Zawiązał taki sam węzeł, jak na ofiarach. Ale tym razem na odwrót. Umiał manipulować i miał kompetencje społeczne, przez co wyrządził wiele krzywdy. 00:30 WITAJCIE W DOMU Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2004 Reżyseria: Krzysztof Lang Scenariusz: Krzysztof Lang Zdjęcia: Andrzej Wolf Muzyka: Andrzej Krauze W związku z wejściem Polski do Europy i przeniesieniem granicy UE z naszej granicy na wschodnią, młode małżeństwo celników przenosi się ze Zgorzelca do Chełma. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WALKI O PAMIĘĆ ODSŁONA KOLEJNA (ODC. 299) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Walki o pamięć odsłona kolejna" W przekazach ludowych na północno - zachodnim Mazowszu pojawiała się opowieść o grupie bojowników Polskiej Organizacji Wojskowej, która w październiku 1918 roku rozbiła dużą kolumnę niemieckich wojsk okupacyjnych z tzw. Ost Frontu. Historycy powiadali, że to tylko przekaz i nie ma dowodów na owo wydarzenie. Ale nam udało się dowód zdobyć. W domowym archiwum jednego z mieszkańców wsi Dobre odkryliśmy fotografie kapliczki z napisem "Na pamiątkę walki stoczonej w tym miejscu przez oddział POW z pruskim najeźdźcą w dniu 10 X 1918 roku - uczestnicy tejże w podzięce za wolność Ojczyzny krzyż ten stawiają". Na fotografii wokół kapliczki widzimy grupę kilkunastu mężczyzn, członków POW. Przez kilka dni przebadaliśmy wiele kapliczek, aż dotarliśmy do relacji, że Niemcy w 1939 roku kazali napis zalepić cementem. Mamy pewność, że wiemy, który to obiekt. "Już tylko las" Następnie ruszamy w okolice Płocka ku kolejnemu wyzwaniu. Lokalna legenda głosi, że gdzieś w okolicy była kiedyś mogiła powstańców styczniowych. Dziś nie ma po niej śladu, a my przy pomocy sprzętu georadarowego spróbujemy sprawdzić, czy jest szansa na jej odnalezienie. 02:00 TAM JEST NASZE ŻYCIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2007 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Wykonawcy: Alain Berenboom, Olgierd Budrewicz, Dominique Collot, Bernard Collot, Przemysław Deles, Krzyszof Filipow, Andrzej Nagórny Zdjęcia: Roman Wasiluk W 1991 roku do Polski przyjechał po raz pierwszy w życiu Andrzej Nagórny, urodzony w 1939 roku w Strasburgu, syn ostatniego konsula generalnego przedwojennej Polski. Przyjechał - albo jak sam mówi - "wrócił" do ojczyzny, choć przecież nigdy wcześniej nie widział kraju swoich rodziców. Wrócił tu i zamieszkał, bo jego ojciec wychowywał go w przeświadczeniu, że: "jesteśmy we Francji tymczasowo i kiedyś trzeba będzie do Polski wrócić". Ojciec Andrzeja, Tadeusz Nagórny, syn znanego senatora, służył w wojsku Józefa Piłsudskiego, w 1928 roku został adiutantem przybocznym prezydenta Ignacego Mościckiego, a potem ostatnim, przedwojennym konsulem generalnym Polski w Brukseli i Strasburgu. Zachował się pamiętnik, pisany przez niego dzień po dniu od momentu wstąpienia na służbę u prezydenta Mościckiego, będący niezwykle cennym świadectwem epoki, w której żył. Oprócz pamiętnika tysiące fotografii dokumentujących życie najważniejszych osób w państwie, oficjalnych i prywatnych. I pamiątki rodzinne, a każda z nich wpleciona w historię Polski i świata. W czasie II wojny światowej Tadeusz Nagórny był założycielem wojska polskiego walczącego w Francji. Po wojnie wrócił na stanowisko konsula w Strasburgu, ale na krótko, bo nie chciał uznać komunistycznej władzy w Polsce, więc z dnia na dzień został na ulicy, bez środków do życia. Jego syn miał wtedy 7 lat, córka 13. Przez lata cała rodzina żyła w biedzie. Ale zawsze, na pierwszym miejscu były tu rozmowy o Polsce, nauka polskości i patriotyzmu, przekazywanie ojczystej tradycji i wychowywanie dzieci w duchu miłości i tęsknoty do kraju, którego nigdy nie widziały. Gdy Andrzej miał 14 lat, jego ojciec ciężko zachorował. Chłopiec, ucząc się, musiał jednocześnie pracować i zarabiać na utrzymanie rodziny. 4 lata później poszedł na wojnę w Algierze. Walczył 5 lat. Został nurkiem wojskowymi i dzięki tej umiejętności mógł po wojnie pracować m.in. z kapitanem Cousteau (znanym w Polsce z filmów o podwodnych podróżach). Ciężką pracą dorobił się ogromnej fortuny, którą 3 razy tracił. Obecnie Andrzej Nagórny mieszka w Polsce i jest właścicielem polsko - francuskiej firmy handlowej. Wciąż pielęgnuje pamięć o ojcu, który nauczył go miłości do nieznanej ojczyzny. Andrzej Nagórny byłby świetnym przewodnikiem po miejscach, w których żył i pracował jego ojciec. A niezwykle bogaty zbiór rodzinnych pamiątek (w tym pisany przez lata pamiętnik) i tysiące fotografii, znakomicie dokumentowałyby historię nie tylko życia ostatniego konsula Rzeczypospolitej, ale także i przedwojennej Polski. 03:00 DLATEGO ZROBIŁEM FILM Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2001 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Antoni Krauze Zdjęcia: Jacek Knopp, Jacek Petrycki Wykonawcy: Bohdan Kosiński, Paweł Kędzierski, Maciej Kosiński, Marcel Łoziński, Maciej Szumowski, Tomasz Zygadło Film przedstawia sylwetkę Bohdana Kosińskiego, znanego reżysera dokumentalisty. Bohdan Kosiński, człowiek o dwóch pasjach - astronomia i film opowiada o swojej twórczości i skomplikowanym życiorysie. Film wzbogacają fragmenty najbardziej znanych filmów Kosińskiego: "Lubelska starówka". "100 lat". "Temat sportowy". "Na torach". "Budowałem miasto". "Poręczenie". "Parada wspomnień". "Szkic etnograficzny". "Przerwany film". "Salwa".