TVP Nauka Niedziela, 27.10.2024 05:55 CZY WIESZ, ŻE? - /306/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:25 CZY WIESZ, ŻE? - /307/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:00 PODWODNY ŚWIAT - MORZA ODPADÓW (SUBMERGED UNIVERSE - SPONSORED SEAS) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 07:30 PODWODNY ŚWIAT - ZEPSUTE ZABAWKI (SUBMERGED UNIVERSE - BROKEN TOYS) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 08:00 RAPORT NAUKOWY - 96 23 min, Polska, 2024 Scenariusz: Artur Onacki, Bogumił Radajewski Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 08:35 RYTMY ZDROWIA - UDARY MÓZGU. CZYNNIKI RYZYKA UDARÓW Magazyn medyczny, 20 min, Polska, 2022 Autor: Piotr Poraj Poleski Magazyn medyczny skierowany do kobiet, omawiający najczęstsze schorzenia oraz leczenie i diagnostykę medyczną. Udar mózgu jest trzecią najczęstszą chorobą w Polsce po chorobach serca i nowotworach. Jest też pierwszą przyczyną trwałej niepełnosprawności osób po 40. roku życia. W Polsce w ciągu roku udar mózgu dotyka około 80 tysięcy osób i powoduje około 30 tysięcy zgonów. Do najważniejszych czynników ryzyka udaru, które są od nas zależne, należą: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, mała aktywność fizyczna, niewłaściwa dieta oraz zbyt duża masa ciała. Należy podkreślić, że palenie tytoniu jest jedną z głównych przyczyn chorób naczyniowych, w tym także udaru mózgu, zarówno niedokrwiennego, jak i krwotocznego. 09:00 PRZYRODNIK NA TROPIE - /8/ - DĄB Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Dawno, dawno temu wierzono, że dąb był pierwszym drzewem na świecie. Jego korona miała wspierać niebo, a korzenie miały sięgać aż do piekieł, stanowiąc jego podporę. Wierzono, że tylko błyskawica z nieba mogła go pokonać. Był drzewem świętym i królewskim. Jego liście widnieją na polskich pieniądzach - na jednogroszówce mamy jeden liść, na dwugroszówce dwa liście, na pięciogroszówce pięć. 09:35 ASTRONARIUM - (59) - KOSMICZNY TELESKOP HUBBLE'A Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Teleskop, który zmienił sposób, w jaki patrzymy na Wszechświat. Jeden z najważniejszych przyrządów naukowych w dziejach ludzkości. Kosmiczny teleskop Hubble’a pokazał nam we Wszechświecie rzeczy, jakich nie widzieliśmy nigdy wcześniej. W tym programie przypomnimy najważniejsze odkrycia z jego udziałem. I sprawdzimy, jak z możliwości teleskopu Hubble’a mogą korzystać Polacy. 10:10 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - AZJA: ŻYCIE I ŚMIERĆ (VOYAGE OF CONTINENTS - THE TECTONICS OF LIFE AND DEATH - ODC. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Yanick Rose Muzyka: Sylvain Moreau Na samym początku Ziemia była kulą ciekłej materii. Jakikolwiek utwardzony ląd natychmiast się topił w rozgrzanym do czerwoności jądrze Ziemi. W miarę schładzania się planety powstawały pływające wyspy stałej materii. Był to proces trwający miliardy lat. W tym odcinku poznamy historię tektoniczną Azji. Jest ona wyjątkowo burzliwa. Największy kontynent Ziemi doświadczał wybuchów wulkanów o sile skutkującej najstraszliwszymi w historii naszej planety spustoszeniami. Te procesy wciąż trwają. Od utworzenia się pierwszych mas lądu na Syberii aż po kolizję z Indiami Azja nigdy nie przestała się zmieniać. Jest największym i najbardziej różnorodnym kontynentem - domem dla 4 miliardów ludzi żyjących w 50 krajach! Wiemy już, że to siły tektoniczne Azji spowodowały największe masowe wymieranie życia w historii Ziemi. To tu zakończyło się panowanie dinozaurów i zostały uformowane najbardziej majestatyczne góry na świecie. Wiemy również, że ta sama energia zachowała życie na odizolowanym mikrokontynencie. Wraz z autorami filmu wędrujemy po całym kontynencie azjatyckim, a nasza wędrówka zaczyna się nad jeziorem Bajkał. To najstarsze i najgłębsze jezioro na świecie uważane jest za sanktuarium geologii azjatyckiej. Skały znalezione na jego brzegu opowiadają historię trzech miliardów lat, niemal od początku naszej planety. 11:15 GENIUSZE I MARZYCIELE. HENRYK MAGNUSKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marek Gajczak Scenariusz: Marek Gajczak Henryk Magnuski (1909 - 1978) był wybitnym polskim naukowcem, którego odkrycia miały znaczący wpływ na losy II wojny światowej, a tym samym życie milionów osób. Był inżynierem, pionierem bezprzewodowej komunikacji, twórcą walkie - talkie i jednego z pierwszych modeli podręcznej radiostacji. Henryk Magnuski urodził się w Warszawie i był absolwentem Politechniki Warszawskiej. Podczas jego pobytu w Nowym Yorku w 1939 roku wybuchła II wojna światowa. Na prośbę siostry, która zorientowała się, że Niemcy aresztują i mordują polską inteligencję, został w USA i zaczął pracę w koncernie telekomunikacyjnym (późniejszej Motoroli). Tam też rozpoczął prace na swoimi najsłynniejszymi odkryciami: radiostacją walkie - talkie oraz latarnią naprowadzającą samoloty na lotnisko. Po wojnie o kimś, kto pracuje dla USA, w Polsce nie można było mówić wcale. Później po latach, gdy sytuacja polityczna się zmieniła, o Magnuskim zapomniano. Niezwykłą wartością filmu są materiały archiwalne nagrane przez samego bohatera jego własną kamerą. Mamy więc rzadką okazję poznać nie tylko jego zawodowe, ale i prywatne życie. Głównymi narratorami opowieści są m. in.: jego dzieci Marylin J. Magnuski i Henry S. Magnuski oraz dr Venugopal V. Veeravalli z University of Illinois. Filmowy portret Magnuskiego ma przybliżyć zarówno polskim, jak i zagranicznym widzom jego dokonania, które znacząco zmieniły współczesny przemysł militarny, radiowy, telefoniczny oraz infrastrukturę gospodarstw domowych. 12:20 DORWAĆ WIRUSA - WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski Cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. Za ciężką, nierzadko prowadzącą do śmierci, chorobę odpowiedzialnych jest ich kilka. Te najgroźniejsze powodują śmierć w 30 proc. przypadków. Najbardziej zaraźliwe mają skuteczność od 70 do 90 proc. Wirusy zapalenia wątroby. To im będzie poświęcony ten odcinek programu. Niestety, nie na wszystkie udało się znaleźć szczepionkę. Czy naukowcom uda się dorwać tego groźnego wirusa? 12:50 JASNE JAK SŁOŃCE - JAK Z BICZA STRZELIŁ 3 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Nowiński Scenariusz: Grzegorz Nowiński Zdjęcia: Filip Cichecki Prowadzący: Franciszek Cofta Krótkie felietony wideo, w których prowadzący przedstawia, analizuje i tłumaczy zjawiska, ciekawostki ze świata nauki. 13:00 JASNE JAK SŁOŃCE - BOTOKS 2 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Nowiński, Grzegorz Nowiński Scenariusz: Grzegorz Nowiński, Grzegorz Nowiński Zdjęcia: Filip Cichecki Prowadzący: Franciszek Cofta Krótkie felietony wideo, w których prowadzący przedstawia, analizuje i tłumaczy zjawiska, ciekawostki ze świata nauki. 13:00 RAPORT NAUKOWY - 96 23 min, Polska, 2024 Scenariusz: Artur Onacki, Bogumił Radajewski Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 13:30 RYTMY ZDROWIA - UDARY MÓZGU. CZYNNIKI RYZYKA UDARÓW Magazyn medyczny, 20 min, Polska, 2022 Autor: Piotr Poraj Poleski Magazyn medyczny skierowany do kobiet, omawiający najczęstsze schorzenia oraz leczenie i diagnostykę medyczną. Udar mózgu jest trzecią najczęstszą chorobą w Polsce po chorobach serca i nowotworach. Jest też pierwszą przyczyną trwałej niepełnosprawności osób po 40. roku życia. W Polsce w ciągu roku udar mózgu dotyka około 80 tysięcy osób i powoduje około 30 tysięcy zgonów. Do najważniejszych czynników ryzyka udaru, które są od nas zależne, należą: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, mała aktywność fizyczna, niewłaściwa dieta oraz zbyt duża masa ciała. Należy podkreślić, że palenie tytoniu jest jedną z głównych przyczyn chorób naczyniowych, w tym także udaru mózgu, zarówno niedokrwiennego, jak i krwotocznego. 14:00 GIGANCI NAUKI - ENERGIA ODNAWIALNA Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Prowadzący: Łukasz Nowicki Teleturniej oparty na oryginalnym formacie TVP, dedykowany wyłącznie wiedzy naukowej, znakomite połączenie emocji i zabawy z edukacją i misją popularyzacji nauki. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji przygoda z zagadkami i tajemnicami nauki. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta Nauki i nagroda 20 tys. PLN. Teleturniej składa się z 3 rund i finału wieńczącego dzieło. Zasady poszczególnych rund różnią się od siebie, punkty poszczególnych rund sumują się. Energia jest początkiem wszystkiego. To ona napędza ludzkość każdego dnia, w kierunku jutra i zmian na lepsze. Naukowcy wciąż szukają nowych sposobów, by pozyskiwać ją mądrzej i wydajniej. Ogień, woda, ziemia i powietrze - te 4 żywioły od zawsze nas fascynowały, a ich siła budziła respekt. Dziś dzięki nowoczesnej technologii możemy z niej korzystać. Energia odnawialna to energia przyszłości, szansa dla przyszłych pokoleń, ale też temat, w którym wiedzą będą mogli się wykazać uczestnicy tego odcinka teleturnieju "Giganci nauki". 15:00 STACJA ARKTYKA - SKANOWANIE LODOWCA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Sambor Wilk Scenariusz: Odeta Moro, SAMBOR WILK, PATRYCJA KOSKOWSKA Przemieszczanie się po lodowcu w miejscu, gdzie ubywa masy w wyniku zjawiska cielenia, graniczyłoby z szaleństwem. Dlatego Oskar Głowacki bada lodowiec na różne sposoby. Jego międzynarodowy zespół skanuje lodowce. Ten nowatorski sposób pozwoli lepiej oszacować ich wielkość oraz ocenić, dlaczego lodowce cielą się i jaka jest trasa gór lodowych, które lodowiec urodził. To dość ważne zagadnienie w epoce globalnych zmian klimatu, kiedy woda z topniejących lodowców odpowiada za połowę notowanego obecnie wzrostu średniego poziomu morza wynoszącego przeszło 3 mm na rok. Dzięki najnowocześniejszym urządzeniom pokażemy, jak przeprowadza się takie badanie, a następnie zobaczymy jego efekty na monitorze komputera. Wykona je dr Paulina Lewińska, członkini zespołu Oskara Głowackiego z AGH w Krakowie. 15:30 TAJEMNICE ZWIERZĄT - ODCINEK 1. MISTRZOWIE REGENERACJI (THE ANIMAL WITHIN 1. THE REGENERATORS) Cykl dokumentalny, 45 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Daniel Oron Sześcioodcinkowa seria dokumentalna o tym, jak zwierzęta ewoluowały na przestrzeni czasu. Przeanalizujemy, jak możemy skorzystać na ich ewolucji. Natura stworzyła doskonałe maszyny. Ostatecznie przetrwały tylko najszybsze, najtwardsze i najbardziej przebiegłe istoty. Co kryje się w tych niesamowitych stworzeniach? Czego potrzeba, aby uczynić je jeszcze lepszymi i bardziej ekscytującymi; czego możemy się nauczyć? Odcinek 1 - "Mistrzowie regeneracji". Nasze zdolności medyczne bledną w porównaniu z możliwościami zwierząt. Regeneracja daje ewolucyjną przewagę. Zdolność regeneracji narządów, kończyn bądź zębów mogłaby w niezwykły sposób wpływać na nasz powrót do zdrowia. Przed nami zwierzęta, które potrafią aktywować i zmieniać swoje komórki tak, by naprawiać uszkodzenia organizmu. Rekiny - groźni drapieżcy - radzą sobie z tym doskonale. Są na szczycie piramidy troficznej. Biologia meduz to naturalne perpetuum mobile. Transdyferencjacja wciąż pozostaje dla nas tajemnicą. 16:20 PODRÓŻE KOSMICZNE - ZIEMIA W OGNIU (COSMIC JOURNEYS) Serial dokumentalny, 4 min, USA, 2017 Złożone z kilkunastu filmów krótkometrażowych "Podróże kosmiczne" zabierają widza na wycieczkę po kosmicznych przestworzach, ukazując niezwykłe widoki oraz fascynujące osobliwości naszego wszechświata. Przekazy z krążących wokół Ziemi satelitów, zdjęcia wykonane przez załogi stacji kosmicznych, obrazy sąsiednich planet to dla widza tej serii spotkanie twarzą w twarz z efektami najnowocześniejszych badań międzygwiezdnych i wiedzą naukową na ich temat. W tym odcinku jego twórcy badają powstawanie zjawiska "megapożarów" - pożarów płonących na ogromnych obszarach naszej planety i niemal niemożliwych do opanowania. Choć te naturalne pożary są przyczyną straszliwych zniszczeń i unicestwiają życie, okazuje się, że umożliwiają także pojawienie się nowych roślin i mikroorganizmów. A jak działa na środowisko nieustająco płonący ogień wzniecany na Ziemi przez człowieka? Jak na naszą planetę wpływa przemysł i emisja gazów cieplarnianych? 16:30 JAK ŻYJE LAS... - ZAWSZE DO USŁUG Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Scenariusz: Robert Słowik Las służy człowiekowi i gospodarce na wiele sposobów, jest bezcennym stabilizatorem równowagi ekosystemu naszej planety. W tym odcinku przypomnimy o rozmaitych funkcjach lasu - od procesów glebotwórczych, produkcji tlenu, siedliska roślin i zwierząt, po różne role lasów w rozwoju gospodarki. Przede wszystkim jednak przedstawimy niematerialne walory lasu jako miejsca odpoczynku, relaksu i doznań estetycznych. Nad tym, by ta funkcja była spełniana, a las był miejscem otwartym i bezpiecznym, czuwa sztab ludzi. W tym odcinku opowiemy, na czym polega ich praca. Dokumentalny cykl "Jak żyje las...", realizowany wspólnie z Lasami Państwowymi, przybliża widzom tajniki gospodarki leśnej, obala mity, tłumaczy pojęcia i definicje z nią związane. Leśników, naukowców i ekspertów występujących w programie łączy wspólna pasja - las jako ekosystem istotny dla życia ludzi, cenne środowisko przyrodnicze dostarczające tlenu, pochłaniające dwutlenek węgla i gwarantujące równowagę zasobów wodnych, a jednocześnie źródło ważnych dla gospodarki surowców. 16:55 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - LEŚNA BRAĆ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Potrafił odnaleźć w lesie i pokazać innym to, czego oni sami tam nie zobaczą. Otwierał oczy na przyrodę nawet samym leśnikom. I pozostawał jednocześnie niewidocznym dla dzikich mieszkańców lasu, których fotografował i filmował. Artur Tabor, zmarły tragicznie podczas jednej ze swych przyrodniczych wypraw fotograf i filmowiec, był wyjątkowo mocno i na wiele sposobów zżyty z lasem. Nieraz starał się po prostu wyglądać jak krzak, fragment pnia albo taką postać nadać terenowemu jeepowi, z którego podpatrywał naturę, a w którym nieraz i mieszkał. Sprytne sposoby maskowania się łączył z ogromną, graniczącą z szaleństwem determinacją w swych na wskroś już nowoczesnych łowach. Bohaterowie odcinka, wspominając Artura, starają się sięgnąć do źródeł tej pasji. 17:30 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - ICH MALEŃKI MODRASZEK Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska W odcinku wystąpili dr Marcin Sielezniew i jego żona Izabela Dziekańska. Dr Marcin Sielezniew jest entomologiem, entuzjastą motyli myrmekofilnych, czyli takich, które do swojego rozwoju wykorzystują mrówki. To dla nich przeniósł się z Warszawy do Białegostoku, a w przyszłości planuje zamieszkać na podlaskiej wsi, by mieć jeszcze bliżej do obiektów swych badań modraszków arion. W programie starają się odpowiedzieć na pytanie - Czemu modraszek jest tak niezwykłym motylem? 17:55 METODY KRYMINALISTYKI - DNA (FORENSIC - THE SCIENCE OF CRIME) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Trzyczęściowa seria dokumentalna ukazuje naukowe kulisy spektakularnych polowań na kryminalistów. Za drzwiami laboratoriów instytutów medycyny sądowej, uniwersytetów i ośrodków badawczych naukowcy i eksperci odkrywają kluczowe informacje dla wskazania sprawców zbrodni. Dzięki stale ewoluującym metodom badawczym stają się bohaterami w walce ze zbrodnią doskonałą. 18:55 CZY WIESZ, ŻE? - /308/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 27 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:25 CZY WIESZ, ŻE? - /309/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 27 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 20:00 TAJEMNICE ZWIERZĄT - ODCINEK 1. MISTRZOWIE REGENERACJI (THE ANIMAL WITHIN 1. THE REGENERATORS) Cykl dokumentalny, 45 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Daniel Oron Sześcioodcinkowa seria dokumentalna o tym, jak zwierzęta ewoluowały na przestrzeni czasu. Przeanalizujemy, jak możemy skorzystać na ich ewolucji. Natura stworzyła doskonałe maszyny. Ostatecznie przetrwały tylko najszybsze, najtwardsze i najbardziej przebiegłe istoty. Co kryje się w tych niesamowitych stworzeniach? Czego potrzeba, aby uczynić je jeszcze lepszymi i bardziej ekscytującymi; czego możemy się nauczyć? Odcinek 1 - "Mistrzowie regeneracji". Nasze zdolności medyczne bledną w porównaniu z możliwościami zwierząt. Regeneracja daje ewolucyjną przewagę. Zdolność regeneracji narządów, kończyn bądź zębów mogłaby w niezwykły sposób wpływać na nasz powrót do zdrowia. Przed nami zwierzęta, które potrafią aktywować i zmieniać swoje komórki tak, by naprawiać uszkodzenia organizmu. Rekiny - groźni drapieżcy - radzą sobie z tym doskonale. Są na szczycie piramidy troficznej. Biologia meduz to naturalne perpetuum mobile. Transdyferencjacja wciąż pozostaje dla nas tajemnicą. 21:05 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - LEŚNA BRAĆ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Potrafił odnaleźć w lesie i pokazać innym to, czego oni sami tam nie zobaczą. Otwierał oczy na przyrodę nawet samym leśnikom. I pozostawał jednocześnie niewidocznym dla dzikich mieszkańców lasu, których fotografował i filmował. Artur Tabor, zmarły tragicznie podczas jednej ze swych przyrodniczych wypraw fotograf i filmowiec, był wyjątkowo mocno i na wiele sposobów zżyty z lasem. Nieraz starał się po prostu wyglądać jak krzak, fragment pnia albo taką postać nadać terenowemu jeepowi, z którego podpatrywał naturę, a w którym nieraz i mieszkał. Sprytne sposoby maskowania się łączył z ogromną, graniczącą z szaleństwem determinacją w swych na wskroś już nowoczesnych łowach. Bohaterowie odcinka, wspominając Artura, starają się sięgnąć do źródeł tej pasji. 21:45 PODWODNY ŚWIAT - MORZA ODPADÓW (SUBMERGED UNIVERSE - SPONSORED SEAS) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 22:15 PODWODNY ŚWIAT - ZEPSUTE ZABAWKI (SUBMERGED UNIVERSE - BROKEN TOYS) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 22:45 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - ICH MALEŃKI MODRASZEK Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska W odcinku wystąpili dr Marcin Sielezniew i jego żona Izabela Dziekańska. Dr Marcin Sielezniew jest entomologiem, entuzjastą motyli myrmekofilnych, czyli takich, które do swojego rozwoju wykorzystują mrówki. To dla nich przeniósł się z Warszawy do Białegostoku, a w przyszłości planuje zamieszkać na podlaskiej wsi, by mieć jeszcze bliżej do obiektów swych badań modraszków arion. W programie starają się odpowiedzieć na pytanie - Czemu modraszek jest tak niezwykłym motylem? 23:25 RAPORT NAUKOWY - 96 23 min, Polska, 2024 Scenariusz: Artur Onacki, Bogumił Radajewski Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 24:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - AZJA: ŻYCIE I ŚMIERĆ (VOYAGE OF CONTINENTS - THE TECTONICS OF LIFE AND DEATH - ODC. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Yanick Rose Muzyka: Sylvain Moreau Na samym początku Ziemia była kulą ciekłej materii. Jakikolwiek utwardzony ląd natychmiast się topił w rozgrzanym do czerwoności jądrze Ziemi. W miarę schładzania się planety powstawały pływające wyspy stałej materii. Był to proces trwający miliardy lat. W tym odcinku poznamy historię tektoniczną Azji. Jest ona wyjątkowo burzliwa. Największy kontynent Ziemi doświadczał wybuchów wulkanów o sile skutkującej najstraszliwszymi w historii naszej planety spustoszeniami. Te procesy wciąż trwają. Od utworzenia się pierwszych mas lądu na Syberii aż po kolizję z Indiami Azja nigdy nie przestała się zmieniać. Jest największym i najbardziej różnorodnym kontynentem - domem dla 4 miliardów ludzi żyjących w 50 krajach! Wiemy już, że to siły tektoniczne Azji spowodowały największe masowe wymieranie życia w historii Ziemi. To tu zakończyło się panowanie dinozaurów i zostały uformowane najbardziej majestatyczne góry na świecie. Wiemy również, że ta sama energia zachowała życie na odizolowanym mikrokontynencie. Wraz z autorami filmu wędrujemy po całym kontynencie azjatyckim, a nasza wędrówka zaczyna się nad jeziorem Bajkał. To najstarsze i najgłębsze jezioro na świecie uważane jest za sanktuarium geologii azjatyckiej. Skały znalezione na jego brzegu opowiadają historię trzech miliardów lat, niemal od początku naszej planety. 01:05 CZY WIESZ, ŻE? - /310/ (DID YOU KNOW?) Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:45 POLSKIE PARKI NARODOWE - PARK NARODOWY BORY TUCHOLSKIE Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 02:20 GENIUSZE I MARZYCIELE. HENRYK MAGNUSKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marek Gajczak Scenariusz: Marek Gajczak Henryk Magnuski (1909 - 1978) był wybitnym polskim naukowcem, którego odkrycia miały znaczący wpływ na losy II wojny światowej, a tym samym życie milionów osób. Był inżynierem, pionierem bezprzewodowej komunikacji, twórcą walkie - talkie i jednego z pierwszych modeli podręcznej radiostacji. Henryk Magnuski urodził się w Warszawie i był absolwentem Politechniki Warszawskiej. Podczas jego pobytu w Nowym Yorku w 1939 roku wybuchła II wojna światowa. Na prośbę siostry, która zorientowała się, że Niemcy aresztują i mordują polską inteligencję, został w USA i zaczął pracę w koncernie telekomunikacyjnym (późniejszej Motoroli). Tam też rozpoczął prace na swoimi najsłynniejszymi odkryciami: radiostacją walkie - talkie oraz latarnią naprowadzającą samoloty na lotnisko. Po wojnie o kimś, kto pracuje dla USA, w Polsce nie można było mówić wcale. Później po latach, gdy sytuacja polityczna się zmieniła, o Magnuskim zapomniano. Niezwykłą wartością filmu są materiały archiwalne nagrane przez samego bohatera jego własną kamerą. Mamy więc rzadką okazję poznać nie tylko jego zawodowe, ale i prywatne życie. Głównymi narratorami opowieści są m. in.: jego dzieci Marylin J. Magnuski i Henry S. Magnuski oraz dr Venugopal V. Veeravalli z University of Illinois. Filmowy portret Magnuskiego ma przybliżyć zarówno polskim, jak i zagranicznym widzom jego dokonania, które znacząco zmieniły współczesny przemysł militarny, radiowy, telefoniczny oraz infrastrukturę gospodarstw domowych.