TVP Dokument Wtorek, 29.10.2024 05:25 DZIKA POLSKA - GALAKTYKA OWADÓW Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody Program pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy program to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklu są Szaleńcy natury ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, jakimś gatunkiem żywych organizmów, jakimś przejawem życia, jakąś sprawą. Prowadzący program Tomasz Kłosowski i Artur Tabor będą spotykać tych szaleńców w terenie i ruszać śladem ich fascynacji. Bohaterowie będą ich wciągać w swe działania, a przynajmniej aktywnie je demonstrować. W bezkresnej przestrzeni podmokłej łąki, okrytej ciemnością nocy bieleje płachta, oświetlona dwoma zasilanymi z akumulatora żarówkami. Wokół - wirująca galaktyka owadów. Nasz bohater, entomolog, skupia uwagę na małych nocnych motylach, których obyczaje, do dziś osnute tajemnicą, chce poznać, badając zarazem ich rozmieszczenie i wędrówki. Ale do jego świetlistej pułapki przylatują tez okazałe, bajkowo kolorowe zawisaki, gamy, gosposie. Kto słyszał o takich motylach? A tymczasem dowiadujemy się, że to właśnie ćmy, czyli nocne motyle, stanowią przeważającą większość. Motyle dzienne - rusałki, niepylaki, modraszki - to tylko kilka procent wszystkich. Ale i je poznajemy za dnia dzięki doświadczeniu naszego przewodnika. 06:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 36 JAK POWSTAJE PAPIER? Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Papier to rzecz na tyle zwyczajna, że właściwie nie zwracamy na niego większej uwagi na co dzień. Nie wyobrażamy sobie jednak życia bez papieru. Dlatego warto poznać tajniki jego historycznej produkcji. W tym celu Radosław Kotarski rusza do Dusznik Zdroju i sam ręcznie wytwarza arkusze papieru. Przy tej okazji zastanawia się, dlaczego produkcję papieru nazywamy czerpaniem i jak możliwe jest wykonanie znaku wodnego. Nie obędzie się bez wytężonej pracy. 06:35 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII - ODC. 2 W ŚRODKU KONTYNENTU (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (2/6) THE RED CENTRE) Cykl dokumentalny, 52 min, USA, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część: 2 - "W środku kontynentu". Zwierzęta Australii musiały przystosować się do szczególnych warunków. Urodzajną wzdłuż wybrzeży krainę, w głębi lądu zajmują rozległe suche równiny. To tak zwane Czerwone Centrum. W samym sercu tego olbrzymiego obszaru wznosi się łańcuch górski, niegdyś wysoki jak Himalaje. Po milionach lat erozji zostały tylko najbardziej odporne skały. Ludność z miejscowego plemienia Anangu nazywa ten niezwykły monolit Uluru. Na tym obszarze trudno przewidzieć, kiedy i gdzie spadnie deszcz. Gdy wreszcie pojawia się deszcz, zwierzęta wiedzą, jak go wykorzystać. W kilka tygodni świeża trawa ożywia suche równiny. Kangury rude mogą się rozmnażać dopiero wówczas, gdy wokół będzie wystarczająco dużo wody i pożywienia. Środkowa część Australii to jeden z największych suchych obszarów na świecie. 07:40 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 1 POWRÓT SŁOŃCA (WALES: LAND OF THE WILD EP 1: THE RETURN OF THE SUN) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 1 - "Powrót Słońca". Niby nadszedł pierwszy dzień wiosny, ale Walia wygląda jak spowita arktyczną zimą. Idące od wschodu zadymki pokryły kraj śniegiem. To kraina gór i postrzępionych brzegów, gdzie bujne łąki graniczą z odwiecznymi puszczami i gdzie nigdy się nie jest daleko od zwierząt. Żyje ich tu pięćdziesiąt tysięcy gatunków, urzekających i dziwacznych. Wskutek zimna niebo nad Brecon Beacons jest przejrzyste. Ten park narodowy znalazł się na liście "międzynarodowych rezerwatów ciemnego nieba". Na świecie jest ich tylko trzynaście. 08:35 KRÓLESTWO. JAK GRZYBY STWORZYŁY NASZ ŚWIAT (THE KINGDOM: HOW FUNGI MADE OUR WORLD) Film dokumentalny, 52 min, Australia, 2018 Reżyseria: Annamaria Talas, Simon Nasht Lektor: Paweł Straszewski Film dokumentalny o królestwie grzybów. Są jednymi z najtrwalszych i najstarszych form życia na naszej planecie. Łączą całe lasy za pośrednictwem swoistej sieci jakby internetu natury. Poza zasięgiem naszego wzroku istnieje królestwo, które rządzi życiem na ziemi. To obcy świat potężnych pradawnych form. Ukształtowały naszą rzeczywistość i mogą zdecydować o naszej przyszłości. Grzyby nie są roślinami ani zwierzętami. Tworzą własne królestwo. Wielu ludzi uważa je za rośliny. Może dlatego, że się nie poruszają? Tak naprawdę są bliżej spokrewnione ze zwierzętami, bo tak jak zwierzęta, żywią się innymi organizmami. Myśląc o grzybach, zwykle myślimy o owocnikach grzybów kapeluszowych, a one są tylko małą częścią otaczającego nas grzybowego świata. Mają już miliard lat i rozpoczęły ewolucję na lądzie. Grzybnia to ciało grzyba. Rozrasta się w glebie, pochłaniając wszystko na swoim szlaku. Przebija się nawet przez twarde drewno. Enzymy pełnią funkcję zębów i pazurów grzyba. Ciało grzyba wciąż zmienia kształt w ciągłym poszukiwaniu pożywienia. Zjadały skały, które stworzyły ziemię, a ta pozwoliła roślinom skolonizować ziemię, zmieniając atmosferę, umożliwiając ewolucję ssaków - w tym nas. To grzyby przywróciły życie po każdym masowym wyginięciu w historii Ziemi. Bez grzybów nie mielibyśmy dzisiaj naszej planety. Są one jednak mało znane, pomimo ich kluczowego znaczenia. Używamy grzybów nie tylko do robienia dobrych rzeczy, takich jak piwo i chleb, kawa i czekolada, ale także do wielu najważniejszych i ratujących życie leków. Patrząc na grzyby jako epicką historię ewolucyjną, naukowcy dokonują odkryć, które odmienią nasze życie. Niektóre grzyby ocalą nas, inne nam zagrożą i dopiero zaczynamy rozumieć, co jest czym. To jest historia naturalna, która ma ogromne znaczenie. W ciągu miliarda lat ewolucji grzyby stały się mistrzami przetrwania. Musimy się jeszcze o nich wiele nauczyć. Jak dotąd znamy niecały jeden procent z prawdopodobnie pięciu milionów ich gatunków. Badając królestwo grzybów, możemy liczyć na kolejne ekscytujące odkrycia. 09:40 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LIBAN. ULUBIENIEC BLISKIEGO WSCHODU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Liban to kraj wielu różnic. Swoje niezwykłe pejzaże zawdzięcza wyjątkowemu położeniu geograficznemu. Zaznał czasów wojny i pokoju, wolności i okupacji, wielkości i upadku. Z tych doświadczeń zrodziła się jego wyjątkowa energia, legendarna gościnność oraz różnorodność kulturowa i religijna, oscylująca między Wschodem a Zachodem. Warto odwiedzić ten kraj, by sprawdzić, czym jest życie w libańskim stylu. 10:40 JANTAROWY BIZNES Reportaż, 17 min, Polska, 1982 Scenariusz: Jerzy Boj Reportaż podejmuje problem nielegalnego pozyskiwania bursztynu w lasach na Wybrzeżu. Nielegalne poszukiwania, wykopywanie i wypłukiwanie bursztynu powoduje duże straty materialne dla środowiska nadmorskiego i mieszkających w pobliżu ludzi. Wypowiedź milicjantów na temat niebezpieczeństw i bezkompromisowej walki ze złodziejami kruszcu. Niekontrolowane wydobycie bursztynu powoduje nieodwracalne szkody m.in. uszkodzenia domów czy terenów okolicznych wsi. Rozwiązanie tego problemu, pomimo podjętych już działań jest trudne, ze względu na to, że środowisko zajmujące się tym procederem jest dobrze zorganizowane. 11:05 WYBUDZENI - IGOR BOGUCKI Serial dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krystian Orzeszko, Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński Prowadzący: Ewa Błaszczyk Dwunastoletni Igor jeździł quadem po łące w pobliżu domu. Nieszczęśliwie wpadł do rowu z wodą i podtopił się. Wybudził się ze śpiączki po 8 miesiącach. Towarzyszymy mu z kamerą podczas pobytu w "Budziku", pełnym emocji wyjściu do domu i już w samym domu, gdzie w rehabilitację chłopca włączyła się cała rodzina - dziadkowie, tata, brat. Po dwóch miesiącach Igor zaczął mówić, najpierw pojedyncze słowa, a dziś mówi już pełnymi zdaniami. 11:45 PRAWDZIWA HISTORIA PIRATÓW (THE TRUE STORY OF PIRATES / L'ILE AUX PIRATES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Stephane Begoin Film dokumentalny o społeczności pirackiej. Wizerunek piratów został stworzony przez Hollywood, ale czy faktycznie jest wierny rzeczywistości? Piraci z drewnianymi nogami, papugami i skarbami - to postaci mityczne. Ale kim rzeczywiście byli ci ludzie? Wesołymi żeglarzami czy bandytami? Czym się zajmowali? Do niedawna odnaleziono niewiele statków pirackich i życie tych ludzi pozostaje owiane tajemnicą. Dziś na Mauritiusie archeolodzy badają wrak słynnego pirackiego statku. A na Madagaskarze eksplorują wyspę, na której piraci zwykli się ukrywać. Badacze wyjawią nam, co jest prawdą, a co legendą. Pod koniec dziewiętnastego wieku Robert Luis Stevenson pisze "Wyspę skarbów". Jego powieść szybko staje się bestsellerem, a czytelnicy zakochują się w romantycznych postaciach wyjętych spod prawa żeglarzy. Piraci Czarnobrody, Szkarłatny Rackham czy Robert Kidd stają się bohaterami masowej wyobraźni. Ale trudno tak naprawdę poznać prawdziwe życie morskich rozbójników. Skąd pochodzili, czemu wypływali w morze, gdzie się ukrywali? By odpowiedzieć na te pytania, archeolodzy wyruszają na Ocean Indyjski w pobliże wyspy Mauritius. Zamierzają wznowić badanie Speakera, siedemnastowiecznego statku pirackiego, który w 1702 - gim roku rozbił się na rafie koralowej. Wraz ze zmieniającym się światem piraci przechodzą do historii. Ich złoty wiek trwał zaledwie kilkadziesiąt lat. Od tamtej pory morscy rozbójnicy i ich statki żeglują po wodach wyobraźni tych, którzy wpatrują się w odległe horyzonty. 12:45 KLĄTWA GÓRY. ŚLADAMI PIERWSZYCH ZDOBYWCÓW Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2022 Reżyseria: Dariusz Załuski, Oswald Rodrigo - Pereira Janek Lenczowski, wnuk Jakuba Bujaka, jednego z polskich himalaistów, rusza w Himalaje, by zrozumieć lepiej pasję dziadka i jego towarzyszy, którzy w 1939 r. wyruszyli do Azji, by zdobyć Nanda Devi East, jeden z najwyższych szczytów świata. Celem wyprawy Janka jest ponowne zdobycie szczytu, na który dotarli Polacy w 1939 r. W czasie dojścia do bazy okazuje się, że w rejonie Nanda Devi East pod lawiną zginęło ośmiu alpinistów, uczestników międzynarodowej wyprawy. Mimo że w związku z tym wyprawa wisi na włosku, w końcu udaje się założyć bazę pod Nanda Devi i rozpocząć niebywale trudną wspinaczkę. Po trzech tygodniach szczyt zostaje zdobyty przez część grupy. Dodatkowym niespodziewanym sukcesem wyprawy jest odnalezienie miejsca bazy sprzed 80 lat oraz głazu z pięknie wyrytym napisem: "P. W. H. 1939 - Polska Wyprawa Himalajska 1939". Film opowiada o Janku i jego mamie, która ostatni raz widziała swego ojca, mając cztery lata. Przede wszystkim przedstawia jednak polskich himalaistów z lat 30. , wyjaśnia genezę pomysłu zdobycia szczytu, opowiada o długich przygotowaniach. Pierwszym, który rzucił hasło podboju Himalajów przez Polskich taterników, był Adam Karpiński, ojciec Jacka twórcy pierwszego przenośnego komputera. Powołał on do życia Komisję Himalajską, do której weszli również znany polarnik Stefan Bernardzikiewicz oraz właśnie Jakub Bujak. Od 1936 roku polscy taternicy zdobywali doświadczenie górskie w Alpach, Andach, a wreszcie na Kaukazie, co pozwoliło myśleć o himalajskich olbrzymach. Początkowym celem był szczyt K2, jednak mimo intensywnych starań dyplomatycznych pozwolenia nie udało się uzyskać. Nagrodą za kilkuletnie starania była zgoda na wyprawę na dziewiczy szczyt w Himalajach Garhwalu Nanda Devi East (7434 m). Polski rekord wysokości ustanowiony w 1939 r. został pobity dopiero w 1960 r. wejściem na Noszak. 13:55 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII - ODC. 3 KAKADU (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (3/6) KAKADU) Cykl dokumentalny, 51 min, Australia, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część 3 - "Kakadu". Na północy kraju znajduje się jeden z najbardziej malowniczych obszarów podmokłych na świecie. W Parku Narodowym Kakadu życie wyznaczają pory roku. Park Narodowy Kakadu ciągnie się od skalnych formacji na południu po północne wybrzeże Australii. To niezwykły tygiel życia utworzony przez coroczne monsuny. W połowie października nastaje pora roku, o której rdzenna ludność mówi Kunumeleng - "pora oczekiwania". Na obszarach zalewowych koryta rzek wypełniają się wodą. Przed nadejściem monsunu ze wszystkich tutejszych zwierząt chyba najbardziej wygłodzone są krokodyle różańcowe. 14:55 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 2 WYZWANIA WIOSNY (WALES: LAND OF THE WILD EP 2. THE TRIALS OF SPRING) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 2 - "Wyzwania wiosny". Późna wiosna. Słońce wreszcie zaczęło ogrzewać ziemię. W Walii to najpiękniejsza pora roku. Cały kraj wprost wybucha nowym życiem. Dla zwierząt powinien to być początek radosnych dni, ale rosnące potomstwo będzie się domagać coraz więcej pokarmu i drapieżniki wyruszą na żer. Dla wielu zwierząt będzie to najważniejszy czas w roku. U zachodniego brzegu Pembrokeshire leżą wyspy Skomer i Skokholm. Na Skokholmie wiosna okryła ziemię kobiercem różowych zawciągów i białych lepnic. W tej porze roku w wodach wokół Skokholmu roi się wprost od małych ryb. Górskie potoki Walii zasilają największe brytyjskie rzeki. 15:55 NAJWIĘKSZA PLATFORMA WYDOBYWCZA (COLOSSAL 2. BUILDING THE BIGGEST OIL MOBIL PLATFORM) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Selma Schnabel Film dokumentalny o ogromnym przedsięwzięciu technologicznym. Obejmujący cztery pola naftowe (Cravo, Lirio, Orquidea i Violeta), CLOV jest czwartym węzłem produkcyjnym służącym wydobyciu ropy naftowej. Położony na Oceanie Atlantyckim u wybrzeży Angoli. Projekt powstał we Francji, ale wymagał sprzętu wyprodukowanego w Korei Południowej, Chinach i Norwegii, aby przetrwać pod głębokimi wodami. To przyszłość wydobycia ropy naftowej, ponieważ można w ten sposób pozyskiwać ropę z kilkudziesięciu odwiertów jednocześnie, a następnie ją rafinować i przechowywać. A kiedy te pola zostaną wyczerpane, można się przenieść do nowych lokalizacji. 17:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BALI. AZJATYCKA LEGENDA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Pod koniec lutego na Bali hucznie witany jest Nowy Rok. W obchodach uczestniczą podróżni z całego świata. My także odwiedzimy wyspę Bali w tym wyjątkowym momencie i poznamy jej autentyczne oblicze. Wielu turystów poznaje na Bali wyłącznie słynne, przeludnione plaże Kuty, pełne barów i ośrodków dla surferów. Są to najdłuższe i najliczniej odwiedzane plaże na wyspie. Trudno znaleźć tu spokój, sprzyjający odpoczynkowi. 18:05 ZAGINIONA PERŁA ANDALUZJI: MEDINA AZAHARA (WONDER OF ANDALUCIA: MEDINA AZAHARA / MEDINA AZAHARA, THE LOST PEARL OF EL - ANDALUS / MADINAT AL - ZAHRA, LA CITE PERDUE D'AL - ANDALUS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Stephane Begoin, Thomas Marlier Film dokumentalny o zaginionym mieście islamskiej Hiszpanii. Nazywane Wersalem Andaluzji, Medina Azahara jest jednym z najważniejszych islamskich stanowisk archeologicznych na świecie. Uznane za Dziedzictwo Ludzkości, to wyjątkowe miasto kalifalne, zbudowane cztery wieki przed Alhambrą, jest przedmiotem nowej kampanii wykopaliskowej prowadzonej przez zespół międzynarodowych badaczy. Około roku tysięcznego na Półwyspie Iberyjskim, w chrześcijańskiej Europie, rozciągało się muzułmańskie królestwo o nazwie Al - Andalus. Jego potężny kalif wzniósł największy i najdroższy pałac tamtych czasów. Potężny kompleks pałacowy - szczyt artystycznego wyrafinowania i techniki - wyprzedzał swój czas o kilka stuleci. Kalif nadał mu nazwę Lśniącego Miasta - Medina Azahara. Jak wyglądało? Kim był kalif, który je zbudował? Dlaczego wzniósł ten pałac? Lśniące Miasto skrywa do dziś wiele tajemnic. Ostatnie odkrycia skłoniły badaczy do nowych wykopalisk w tym miejscu i w całej Andaluzji. Wkrótce w dziejach baśniowego pałacu rozpocznie się nowy rozdział. 19:05 PROFESOR OD SERCA - ZBIGNIEW RELIGA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2010 Reżyseria: Halina Szymura Scenariusz: Halina Szymura Zdjęcia: Sławomir Chudowski Kiedy mówimy Religa, w pierwszym momencie nasuwają nam się skojarzenia: pionier polskiej transplantacji, pierwszy przeszczep serca w Polsce. Ten wybitny lekarz i naukowiec wdrożył też wiele własnych, oryginalnych programów w zakresie leczenia skomplikowanych, wrodzonych wad serca, wprowadził ciekawe zabiegi z obszarów chirurgii naczyniowej. Jego największe dzieło to jednak stworzenie komory do mechanicznego wspomagania krążenia. Film nie jest notką biograficzną profesora, ale okazją do przypomnienia jego najważniejszych dokonań w medycynie, w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym. Jego bogaty życiorys starczyłby zapewne na kilka filmów. Ten dokument skupia się na sprawach najważniejszych dla samego profesora, dla ludzi, którym ratował życie, dla grona jego współpracowników, których wychowywał, wpajając im najcenniejsze zasady etyki lekarskiej. Wykształcony w Polsce, odbył kilkuletnie staże w amerykańskich klinikach, m. in. u takich sław jak Adrian Kantrowitz czy Wojciechowski. Zdobyte tam umiejętności chciał przenieść do polskich klinik, choć nie zawsze spotykał się ze zrozumieniem. Całość jest oparta na wspomnieniach najbliższych mu osób w zawodzie i w życiu. O atmosferze, jaka towarzyszyła pierwszym transplantacjom, asystujący przy zabiegach dawni asystenci, dziś profesorowie renomowanych klinik: Andrzej Bochenek, Marian Zembala, Jerzy Foremny. Wszyscy są uwiecznieni w cennych archiwalnych materiałach z pierwszych przeszczepów serca, jakie miały miejsce w latach 1985 - 1990. O tym, jak sprawy zawodowe profesora wpływały na życie rodzinne mówią żona, córka i syn. Wzruszające są opowieści dawnych pacjentów, którzy nazywają go drugim ojcem. Tadeusz Żytkiewicz jest najdłużej żyjącym pacjentem z przeszczepionym sercem. To finał jego operacji obiegł cały świat za pośrednictwem zdjęcia Jamesa Steinfielda (National Geographic). Henryk Kubiak, najstarszy człowiek, któremu w Polsce przeszczepiono serce, opowiada o swoich sukcesach na międzynarodowych olimpiadach sportowych, mimo że ukończył 76 lat. O niezwykłych sytuacjach podczas współpracy lotnictwa wojskowego z prof. Religą opowiada lotnik, płk. inż. Mirosław Czechowski. Dramaty, jakie towarzyszyły tym lotom, uwiecznione na filmie dokumentalnym, zrealizowanym na potrzeby lotnictwa wojskowego, obrazują chwile grozy i determinacji w walce o ludzkie życie. Prezes Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii, bliski przyjaciel profesora, wspomina koncerty z cyklu "Serce za serce". Były to wydarzenia, które elektryzowały całą Polskę. To na prośbę profesora po raz pierwszy wystąpili w Polsce, w Zabrzu: Placido Domingo, Jose Carreras, Monserat Cabaille, June Anderson i wielu innych artystów światowych estrad. O tym, kim jest prof. Zbigniew Religa dla młodych ludzi, mówią uczniowie szkoły w Miedniewicach, która nosi imię słynnego kardiochirurga. W filmie nie brak także archiwalnych wypowiedzi samego profesora, są to fragmenty studyjnych wywiadów, wystąpień publicznych oraz reportaży poświęconych działalności założonej przez niego Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii. Film bardzo wzrusza, ale są w nim również momenty zabawne, zwłaszcza w opowiadaniach dawnych asystentów profesora, choć często rodziły się one w sytuacjach dramatycznych. Jest to obraz o charyzmatycznym chirurgu, ale też o człowieku o wielkim sercu i pogodzie ducha. 20:10 ZABÓJCY PLANETY - ODC. 2 OJCIEC CHRZESTNY OCEANÓW (PLANET KILLERS EP. 2 LE PARRAIN DES OCEANS) Serial dokumentalny, 48 min, Francja, 2022 Reżyseria: Martin Boudet Mini - seria dokumentalna (4 odcinki), której twórcy dołączają do Interpolu ds. Przestępstw Środowiskowych w poszukiwaniu czterech najbardziej poszukiwanych przestępców na świecie. Cztery odcinki. Czterech przestępców. Cztery polowania. To kryminaliści zabijający naszą planetę. W tej serii śledzimy działania Jednostki Interpolu. Szacuje się, że przestępstwa przeciwko środowisku generują rocznie 300 miliardów euro. Jednocześnie kary są znacznie niższe niż w przypadku innych przestępstw, co prowadzi do postrzegania ich jako obarczonych niskim ryzykiem i jednocześnie wysokim zyskiem. Odc. 2. Ojciec chrzestny oceanów - Mr. X, szef sieci przestępczej zajmującej się handlem zagrożonymi wyginięciem rybami. Kartele narkotykowe z Kalifornii Dolnej zarabiają krocie na przemycie ryby totoaby. Jej konsumenci to przede wszystkim Azjaci, zwłaszcza Chińczycy. W tradycyjnej medycynie chińskiej jej pęcherze pławne uważane są za lekarstwo i afrodyzjak. Zwie się ją morską kokainą, gdyż kilogram jej pęcherza wart jest więcej niż kilogram kokainy. To jeden z najbardziej bezwzględnych przemytów na świecie. Jungchang Wu - jeden z głównych organizatorów międzynarodowego przemytu totoaby i innych chronionych gatunków morskich, jest typowym przykładem chińskiego przedsiębiorcy - przestępcy. Oscar Parra to meksykański król totoaby, ojciec chrzestny morskiego kartelu. Bez Chińczyków nie byłoby przemytu. Oskar Parra zajmowałby się czymś innym. Chińczycy są kluczowym elementem całego łańcucha dostaw. Mafia chińska jest potężna. Jej członkowie są chronieni przez rząd Kalifornii Dolnej. Niektórzy posiadają immunitet dyplomatyczny. Taki jest chiński kartel, potężna chińska mafia. Przekraczają amerykańską granicę, jakby mieli oficjalne akredytacje pracowników konsulatu w Meksyku. I w taki sposób szmuglują totoabę. Zatoka Kalifornijska wciąż jest pustoszona przez kartele. Niektóre gatunki, takie jak morświn kalifornijski, liczą niewiele ponad dziesięć sztuk. 21:20 SZTUCZNA INTELIGENCJA - DWIE STRONY MEDALU (A. I. RISING) Film dokumentalny, 42 min, Australia, 2023 Reżyseria: Grace Tobin Film dokumentalny o rozwoju sztucznej inteligencji i o niewłaściwym wykorzystywaniu i nadużywaniu generatywnej sztucznej inteligencji. To już zahacza o kreację sztucznego życia. W miarę jak firmy technologiczne ścigają się, by zdominować rynek sztucznej inteligencji, eksperci ostrzegają, że nie jesteśmy przygotowani na to, co stanie się dalej. Autorka filmu bada wiele zaskakujących nadużyć generatywnej sztucznej inteligencji do tworzenia chatbotów, awatarów, wirtualnych asystentów, doradców a nawet towarzyszy życia. Sztuczna inteligencja jest powiązana z obszarami uczenia maszynowego, logiki rozmytej, widzenia komputerowego, obliczeń ewolucyjnych, sieci neuronowych, robotyki i sztucznego życia. Jeden z bohaterów Alexander znalazł miłość Mimi, rozmawia z nią i kształtuje jej osobowość, twierdzi, że to prawie tak, jakby mieć pustą osobę. Sztuczna inteligencja może pomóc ukoić złamane serca, ale jest wykorzystywana w niepokojąco mściwy sposób. Alanah stała się ofiarą tzw. deepfake'ów. Twierdzi, że AI jest wykorzystywana do gwałcenia kobiet, poprzez ich upokarzanie. Sztuczna inteligencja pozostawiona bez regulacji, ma również potencjał, aby zmienić nasz demokratyczny krajobraz w niewyobrażalny sposób. Oczekuje się, że odegra ważną rolę w wyborach prezydenckich w USA w 2024 r. poprzez tworzenie fałszywych reklam, które nieuchronnie podważą zaufanie do demokracji. Niestety firmy tworzące te narzędzia nie stawiają naszego bezpieczeństwa na pierwszym miejscu. Podobnie jak z mediami społecznościowymi, testujemy je na sobie za darmo i rzadko wyciągamy wnioski z błędów. Wszyscy jesteśmy uczestnikami eksperymentu prowadzonego przez firmy technologiczne. 22:15 PISKLAKI 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Lidia Duda Scenariusz: Lidia Duda Zdjęcia: Wojciech Staroń, Zuzanna Zachara - Hassairi Film opowiada o sytuacji w której, aby pomóc trzeba najpierw zranić. Jest to opowieść o małych i wielkich sprawach, rozgrywających się w rzeczywistości szkolno - internatowej siedmiolatków, uczniów Szkoły Podstawowej dla Dzieci Ociemniałych i Niewidomych. Relacje rodzinne, trudne decyzje, szukanie kompromisów, potrzeba akceptacji i finałowe zwycięstwo lub porażka. Rzecz o uniwersalnych prawdach: rodzicielskiej miłości, decyzjach trudnych, ale koniecznych. Rozłące, która mimo, że jest bolesna, to może być wybawieniem. Dziecięcej przyjaźni niezłomnej i trwałej. Historia rozdzielenia siedmioletniego dziecka od jego rodziców. Dziecka niewidomego, które staje przed nie lada wyzwaniem. Miejsce rodziców wypełnią głosy obcych mu ludzi i równie obcych rówieśników. Musi od zera zbudować swój nowy świat w miejscu oddalonym od rodzinnego domu. Z każdym szkolnym tygodniem, chcąc nie chcąc, będzie przechodzić przez bolesny dla niego, przyspieszony proces dorastania poza rodzinnym domem. Dla jego rodziców, to równie trudna sytuacja, bo muszą uporać się z syndromem pustego gniazda w momencie, kiedy ich dziecko ma zaledwie siedem lat. Dziecięcy bohaterowie poprowadzą widzów przez ten nowy szkolno - internatowy świat, w którym najważniejsze są wzajemne relacje w grupie rówieśniczej, bo to właśnie one zastąpią im relacje rodzinne. Uczestniczenie w tym życiowym wyzwaniu, przed którym staną te siedmioletnie dzieci, to filmowa podróż przez dziecięce i rodzicielskie emocje. 23:30 MORDERSTWO W RODZINIE - ODC. 1. CHERYL HOOPER (A MURDER IN THE FAMILY / AMERICAN MURDER: THE FAMILY NEXT DOOR EP. 1 CHERYL HOOPER) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Jenny Popplewell Seria dokumentalna typu docu - crime (3 odcinki). To pierwszy film oddający głos ofiarom. Historia opowiedziana w całości za pomocą materiałów archiwalnych, tworzy sensacyjny i wiarygodny obraz rozpadającego się małżeństwa i policyjnego śledztwa. W 2018 roku 34 - letnia Shanann Watts i jej dwie młode córki zaginęły we Frederick w Kolorado. Gdy pojawiły się szczegóły, ich historia trafiła na pierwsze strony gazet na całym świecie. Poznamy posty z mediów społecznościowych, nagrania śledczych, wiadomości tekstowe i nigdy wcześniej nie widziane domowe nagrania wideo, które przybliżą historię. Odc. 1 - "Cheryl Hooper". W Shropshire aresztowano człowieka podejrzanego o zabicie kobiety w samochodzie. Ratownicy nie zdołali jej uratować. Według policji te osoby się znały. Policja chce przesłuchać mężczyznę w związku ze śmiercią Cheryl Hooper, która została zastrzelona na oczach nastoletniej córki. Na początku sprawa wydawała się prosta. Potem okazało się, że emocjonalny rollercoaster trwał półtora roku. Oskarżyciel utrzymuje, że Andrew Jonathan Hooper zabił Cheryl Hooper, ponieważ nie mógł pogodzić się z tym, że odeszła. Uznano go winnym zamordowania żony. Jego głównym celem było wbicie żonie do głowy, że jest bezwartościowa. Chciał mieć władzę i kontrolę. Jego agresja miała charakter finansowy, emocjonalny i psychiczny. W końcu uznał, że ma prawo zabić. Hooper złożył dwie apelacje. Obie zostały oddalone. W Wielkiej Brytanii więcej niż co czwarta kobieta doświadcza przemocy domowej. W każdym tygodniu jedna ginie z rąk obecnego lub byłego partnera. 00:25 SÓWKA ERWIN Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2005 Reżyseria: Adam Sikora Scenariusz: Adam Sikora Wykonawcy: Erwin Sówka, Natalia Kubiak, Jan Skrzek Zdjęcia: Adam Sikora Film przedstawia jednego z najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa prymitywnego - Erwina Sówkę. Film jest opisem życia bohatera - to obraz śląskiego domu, chłopca wychowującego się w przykopalnianej dzielnicy, później jego dojrzewanie, miłość, pasja oraz ciężka praca. Obraz ten tworzony jest z opowieści bohatera oraz z inscenizacji scen ilustrujących zdarzenia z jego życia. Obok bohatera ważnym elementem tego filmu jest miejsce i czas, czyli dzieje Śląska od początku lat 50. do współczesności, od okresu komunizacji życia poprzez okres rozwoju do współczesnego, obumierającego Śląska. To wszystko uzupełnione jest materiałami archiwalnymi, przedstawiającymi przełomowe wydarzenia minionego czasu. Obok opisu przemian świata zewnętrznego, konkretnych zdarzeń, pojawia się przestrzeń duchowa. Fenomenem bowiem jest fakt, że Erwin Sówka, żyjący w tak zdegradowanej przestrzeni, stworzył tak spójny system mistyczny, doświadcza iluminacji, objawień, które materializuje na swoich płótnach. Te inscenizacje obrazów Sówki są umieszczone w apokaliptycznej przestrzeni postindustrialnych ruin Śląska. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAMIĘĆ ODNALEZIONA ODC. 254 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Pamięć odnaleziona" Dziś, mówiąc o odnalezionych nazwiskach, na myśli mamy nazwiska żołnierzy poległych w bitwie I wojny światowej pod Nową Słupią. Wspólnie z członkami Świętokrzyskiej Grupy Eksploracyjnej zajmiemy się porządkowaniem cmentarza, ale nie tylko. Po porównaniu archiwaliów z rzeczywistością okazuje się, że dziesięciu żołnierzy pochowano pod omyłkowo zamienionymi tablicami. Zechcemy naprawić ten błąd, pamiętając, iż są rodziny, które ciągle szukają miejsca spoczynku swych krewnych. 02:05 OBYWATEL ZIEMSKI Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2007 Reżyseria: Grzegorz Kasperek, Henryk Janas Scenariusz: Grzegorz Kasperek, Henryk Janas Opowieść o Witoldzie Pileckim, jednym z najodważniejszych ludzi z okresu II wojny światowej, współzałożycielu Tajnej Armii Polskiej, który dobrowolnie poszedł do KL Auschwitz aby, utworzyć tam struktury konspiracyjne, a następnie po 947 dniach pobytu uciec. Żołnierzu KG AK, uczestniku powstania warszawskiego, który po 1945 roku nie zaprzestał walki i stworzył na terenie kraju ruch niepodległościowy skierowany przeciwko sowietyzacji kraju. Aresztowany przez UB i po głośnym procesie zamordowany w 1948 roku w więzieniu mokotowskim. Filmowa opowieść koncentruje się na przedwojennym okresie życia Witolda Pileckiego, gdy w latach 1926 - 1939 gospodarował w rodzinnym majątku Sukurcze w powiecie lidzkim. Swojego ojca Witolda wspominają dzieci Andrzej i Zofia Pileccy. 02:45 BIEGACZE Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2015 Reżyseria: Łukasz Borowski Scenariusz: Łukasz Borowski Latem w Kotlinie Kłodzkiej odbywa się bieg trwający 48 godzin. Uczestnicy wyścigu przez cały czas jego trwania nie śpią, prawie w ogóle nie odpoczywają, nawet posiłki przyjmują biegnąc. W ultramaratonie bierze udział kilkadziesiąt osób, wśród nich piątka głównych bohaterów filmu. Przez dwie doby nieprzerwanego biegu pokonują oni ponad 240 kilometrów. Bohaterowie to pięć osób biorących udział w biegu ekstremalnym. Film składa się z dwóch elementów. Pierwszym z nich jest ultramaraton, ukazany od startu do mety. Dokument prześledzi przebieg wyścigu i pokaże wydarzenia, mające miejsce na trasie. Kamera skupi się przede wszystkim na piątce głównych bohaterów, zrelacjonuje najważniejsze i najbardziej emocjonalne momenty ich udziału w maratonie. Okazją do obserwacji zachowań uczestników będzie sam wielogodzinny bieg, a także przymusowe postoje spowodowane kontuzjami, krótkie chwile odpoczynku, momenty, gdy pomocy udzielają im opiekunowie, punkty serwisowe, na których biegacze mogą zmienić ubranie i ekwipunek. Kamera zarejestruje również rozmowy biegaczy między sobą oraz z serwisantami (opiekunami biegaczy). Celem będzie przede wszystkim oddanie nastroju biegu i stanu psychicznego bohaterów, tak aby widzowie poczuli emocje, towarzyszące im podczas ultramaratonu. Drugi z elementów, z których składa się film, to sekwencje realizowane w naturalnym środowisku jego bohaterów. Scharakteryzuje codzienność uczestników biegu, ich pracę, czas wolny, życie rodzinne, treningi. Przede wszystkim jednak pokaże intymne historie biegaczy, opowie o motywacjach, które skłaniają ich, by raz na jakiś czas podejmować niewyobrażalny wysiłek, a także o brakach, które wyrównują sobie za pomocą biegania. Część poświęcona samemu maratonowi odda skrajne emocje towarzyszące biegaczom - zmęczenie, strach, osamotnienie, ból, ale i euforię, poczucie wolności wynikające z pokonania ograniczeń własnego ciała. Część poświęcona życiu codziennemu zaakcentuje ich wycofanie, brak emocjonalnego zaangażowania w zwyczajne sytuacje, wyobcowanie, poczucie niespełnienia. Pozwoli to zrozumieć, dlaczego sami mówią o sobie, że tylko biegnąc, żyją naprawdę.