TVP Historia Czwartek, 31.10.2024 06:25 BYŁ TAKI DZIEŃ - 31 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1517 - tezy Lutra na drzwiach katedry w Wittenberdze; 1910 - Wyspiańskiego inscenizacja mickiewiczowskich "Dziadów" w Teatrze Miejskim w Krakowie; 1940 - koniec Bitwy o Anglię; 1945 - zmarł Wincenty Witos; 06:30 WOJOWNICY CZASU - BURZA NAD BUGIEM, CZYLI LUBELSZCZYZNA 1944 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Latem 1944 roku wynik II wojny światowej wydawał się przesądzony. Siły niemieckiego Wehrmachtu cofały się na zachód przed Rosjanami, którzy wkroczyli na ziemie polskie. Rozpoczęta w czerwcu operacja "Bagration" Niemcom miała przynieść sromotną klęskę. Częścią tej ofensywy była operacja brzesko - lubelska, w której niepoślednią, choć tragiczną rolę odegrali Polacy... 07:05 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 7 Program historyczny, 50 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 12 maja 1926 r. marszałek Józef Piłsudski na czele zgromadzonych w Rembertowie oddziałów wojskowych wyruszył na Warszawę. Rozpoczął się "przewrót majowy". Planowana przez Józefa Piłsudskiego demonstracja zbrojna, przybrała postać kilkudniowych, krwawych walk w stolicy. Po stronie marszałka walczyło 12 tys. żołnierzy. Rząd Wincentego Witosa wspierało 8 tys. W czasie kilkudniowych walk zginęło 379 osób, w tym 215 żołnierzy. Rannych było około 900 osób - przede wszystkim gapiów. W programie prowadzonym przez Wojciecha Szeląga uczestniczą dr hab. Marek Sioma i prof. dr hab. Arkadiusz Adamczyk. 08:00 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 29 (S. III, ODC. 3) Serial historyczny, obyczajowy, 43 min, Polska, 2021 Reżyseria: Klara Kochańska Scenariusz: Piotr Rzepka, Ilona Łepkowska, Małgorzata Retei Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz, Mariusz Cygan Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Patryk Szwichtenberg, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Mateusz Janicki, Kamila Bujalska, Sonia Mietielica, Bartłomiej Kotschedoff Zjawiskowa Kasia gra w szkolnych etiudach i zdobywa na studiach coraz większą popularność. Andzia, zaniepokojona zalotami Benka do Soni, prosi Stanisława o interwencję. Jasiek znajduje się w potrzasku, ukrywa przed wszystkimi związek z ciężarną Lottą i liczy na przenosiny w Bieszczady. Ewa coraz częściej zastanawia się nad własną tożsamością. Czuje się obca wśród Winnych, dręczy ją niepokój związany z przeszłością. Kazimierz staje się coraz większym zagrożeniem dla rodziny Winnych. Szantażuje przerażoną Anię. Czy Ewa dowie się prawdy o swoim pochodzeniu? 08:50 HISTORIA POLSKI - TAKA BYŁA TELEWIZJA 1952 - 1970 Cykl dokumentalny, 54 min, Polska, 2002 Reżyseria: Ireneusz Engler Scenariusz: Ireneusz Engler W programie wykorzystano fragmenty archiwaliów telewizyjnych z lat 1952 - 1970. 09:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - INWAZJA, KTÓREJ NIE BYŁO CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program cykliczny popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony alianckim przygotowaniom do lądowania w Normandii. 10:25 PODZIEMNE WŁOCHY - NEAPOL. ODC. 3/8 (UNDER ITALY) Serial dokumentalny, 60 min, Włochy, 2016 Reżyseria: Dario Marani Pełna przygód podróż po podziemnym, nieznanym i tajemniczym świecie kryjącym się zarówno pod największymi miastami, jak i wioskami Włoch. Miały one często ogromne znaczenie historyczne, dlatego ich eksploracja pozwala poznać od podszewki dawne i współczesne dzieje tego kraju. W każdym odcinku gospodarz serii, amerykański archeolog Darius Arya, osobiście odkrywa włoskie podziemia: od Rzymu do Neapolu, od Narni do Gran Sasso, przez miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i archeologicznym, po współczesne miejskie kanały, a to pozwala prześledzić historię Italii od prehistorii, przez epokę grecko - rzymską, wczesnego chrześcijaństwa i średniowiecze do dziś. 11:25 PRZYPADEK POLSKI. POLITYKA I IDEE - ODC. 39 Magazyn historyczny, 15 min, Polska, 2024 Scenariusz: Jacek Kloczowski Zdjęcia: Wojciech Kursa "Przypadek Polski. Polityka i idee" to cykl programów przedstawiających najważniejsze postacie polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, reprezentujące różne nurty i środowiska ideowe. Wśród proponowanych ponad trzydziestu postaci są m.in. Stanisław Koźmian, Maurycy Mochnacki, Adam Jerzy Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Stanisław Cat - Mackiewicz. Autorem scenariuszy poszczególnych odcinków jest dr Jacek Kloczkowski, wiceprezes Ośrodka Myśli Politycznej w Krakowie. Realizacja cyklu będzie łączyć wypowiedzi narratora nagrywane w wybranych miejscach nawiązujących do biografii i idei politycznych przedstawianych postaci z uzupełniającymi je wypowiedziami ekspertów nagrywanymi w studio na odpowiednio graficznie zaaranżowanym tle. Całość uzupełnią ujęcia filmowe oraz ikonografia dotycząca danego tematu /zdjęcia, pisma, dzieła malarskie/ przedstawiona przy użyciu grafiki komputerowej. Towarzyszyć im będzie narracja prowadzona z offu. 11:50 WOJNA DOMOWA - ODC. 7/15 - POLSKI JOGA Serial komediowy TVP, 27 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Maria Zientarowa Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Bohdan Łazuka, Anna Jaraczówna W trakcie zbierania makulatury Anula natrafiła na podręcznik ćwiczeń jogi. Jest zafascynowana praktykami hinduskich mistrzów, przekonuje nawet ciocię, że ta gimnastyka gwarantuje idealne odprężenie fizyczne i psychiczne. "Mistrz" grany przez Bohdana Łazukę wcale nie stroni od alkoholu i za słoną opłatą aplikuje Anuli i jej ciotce porcję ćwiczeń. 12:25 WOJNA DOMOWA - ODC. 8/15 - WIZYTA STARSZEJ PANI Serial komediowy TVP, 47 min, Polska, 1966 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Maria Zientarowa Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Wanda Łuczycka, Wojciech Siemion, Jarema Stępowski Do państwa Jankowskich przyjeżdża z wizytą babcia. Poucza i strofuje wszystkich domowników, co najbardziej denerwuje wnuka. Starsza pani zmusza sąsiadki do drylowania wiśni i smażenia konfitur. Trafia nawet do szkoły Pawła, gdzie robi wykład nauczycielowi o szkodliwości noszenia miękkich kapci. 13:20 BOŚNIA I HERCEGOWINA - BUJNA PRZYRODA PÓŁNOCY (BOSNIEN UND HERZEGOWINA) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Caroline Haertel, Marjana Momirovic - Film dokumentalny (2 części) o Bośni i Hercegowinie - kraju dzikim i nieznanym - w samym sercu Europy. Z kaskadowymi wodospadami, dziewiczymi krajobrazami rzecznymi i skalistymi pasmami górskimi. Bośnia i Hercegowina urzeka jałowym pięknem krasowego południa i dziewiczą przyrodą gęsto zalesionej północy. Rzadkie i zagrożone zwierzęta wędrują po dolinach i górach pierwotnego lasu Perućica. Nietknięta przyroda oferuje dziewicze środowisko i jest świadectwem imponującej różnorodności ekologicznej. Dlaczego na górze Cincar żyją dzikie mustangi? Jak powstały wodospady wzdłuż rzeki Trebiat? A gdzie można spotkać płaszczki i skorpiony w zatoce Neum? 14:25 KRONIKI HITLERA - ODC. 10. DOWÓDCA. LATA 1941 - 1943 (KRONIKI HITLERA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 15:25 KORONA KRÓLÓW - ODC 104 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Monika Zięba - Rybowska, Ewa Bulanda Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Marta Wisniewska, Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Tomasz Sapryk, Sławomir Orzechowski, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Wenanty Nosul, Agnieszka Mandat, Karina Seweryn, Wiktoria Wolańska, Joanna Osyda, Hanna Wojak Odc. 104 Bogoria kolejny dzień oczekuje Wielkiego Mistrza Zakonu. Jego komturzy wodzą duchownego za nos i grają na zwłokę. W Malborku dzieje się coś tajemniczego i niezwykle dziwnego. Rozmowę Wójta z Marcinem ktoś podsłuchuje. Mikołaj chce się dowiedzieć jak najwięcej o zbliżającym się transporcie skór. Król dopytuje o postępy w śledztwie. Jasiek z Wójtem nie chcą zdradzać zbyt wiele. Egle zaczyna domyślać się, że Ligęzę i Bellę może coś łączyć. Prosi Gabiję o pomoc. 15:55 NA TROPACH HISTORII - NA WZGÓRZU ŚWIĘTOPAWELSKIM Program historyczny, 12 min, Polska, 2021 Autor: Dorota Kosierkiewicz Cykl przybliżający historię województwa świętokrzyskiego: miejscowości, domów, ulic, ludzi. Opisując zrywy narodowe, klęski, wielkie i małe zwycięstwa, najnowsze odkrycia archeologiczne i geologiczne. 16:10 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJCY Cykl dokumentalny, 46 min, Polska, 2003 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Tomasz Dedek, Artur Dziurman, Piotr Grabowski, Rafał Mohr, Dorota Chotecka, Anna Wesołowska, Andrzej Warcaba, Wojciech Leśniak, Robert Talarczyk, Antoni Gryzik, Bogdan Kalus Prawdopodobnie w grudniu 1926 roku w Moskwie powstała tzw. Grupa Jaszy, której zadaniem było likwidowanie ludzi poza granicami Związku Radzieckiego Nie ma wątpliwości, że zamach na gen. Kutiepowa, przywódcę emigracyjnej organizacji byłych carskich oficerów przeprowadzony w Paryżu 26 stycznia 1930 roku, był ich dziełem. Grupa Jaszy liczyła tylko 20 osób w centrali w Moskwie i 212 agentów w 16 państwach. 17:10 HISTORIA POLSKI - ŻOŁNIERZE GENERAŁA MACZKA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Rafał Geremek Scenariusz: Rafał Geremek Film dokumentalny przybliżający prawdziwe historie żołnierzy podległych generałowi Stanisławowi Maczkowi w czasach drugiej wojny światowej. 18:10 FLESZ HISTORII - ODC. 685 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 18:25 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 9 NIE TYLKO 303 - POLSKIE SIŁY POWIETRZNE 13 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Prowadzący: Krzysztof Mroczkowski Cykl programów przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II wojny światowej. 18:50 POPIEŁUSZKO. WOLNOŚĆ JEST W NAS. - ODC. 1/4 Serial biograficzny, 48 min, Polska, 2009 Reżyseria: Rafał Wieczyński Scenariusz: Rafał Wieczyński Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Paweł Sydor Aktorzy: Karolina Demianiuk, Marek Frąckowiak, Zbigniew Zamachowski, Joanna Szczepkowska, Halina Łabonarska, Adam Woronowicz Pierwsza część czteroodcinkowej telewizyjnej wersji kinowego filmu "Popiełuszko. Wolność jest w nas" w reżyserii Rafała Wieczyńskiego. Wersja kinowa filmu, do której TVP1 również posiada prawa, zostanie pokazana w 30. rocznicę tragicznej śmierci kapłana Solidarności, ks. Jerzego Popiełuszki (1947 - 1984). To opowieść o człowieku, który ze skromnego chłopaka z podlaskiej wsi stał się duchowym przewodnikiem swojego pokolenia oraz symbolem wolności i odwagi. Film przedstawia życie księdza Jerzego od lat dzieciństwa na polskiej prowincji, poprzez okres kształtowania się jego powołania w wojsku, a następnie pokazuje proces rodzenia się legendy ks. Jerzego Popiełuszki w czasie ciężkiej próby stanu wojennego. Dzięki swej wyjątkowej duchowej sile połączonej z ciepłem i poczuciem humoru ks. Jerzy zyskał wielki autorytet oraz powszechną sympatię. Zabójstwo, a także ujawnienie jego okoliczności, wywołało wstrząs i oburzenie społeczne. Do dziś istnieją poważne wątpliwości dotyczące tej zbrodni. Lata pięćdziesiąte na Podlasiu. Podporządkowane Stalinowi władze rozbijają resztki partyzantki niepodległościowej, szaleje propaganda. W domu rodzinnym małego Popiełuszki oparciem jest wiara. Koniec lat sześćdziesiątych. Młody Popiełuszko jest zmuszony do pełnienia służby wojskowej w represyjnej jednostce dla studentów seminarium duchownego. Młodzieńcza buta powoduje, że nie chce zdjąć różańca. Spotykają go szykany i represje. Staje się duchowym przywódcą kleryków, którzy nie zamierzają podporządkować się politrukom, znacznie jednak nadwyręża zdrowie. W sierpniu 1980 w rok po pierwszej pielgrzymce Jana Pawła II do Polski robotnicy zaczynają strajki przeciwko reżimowi. Popiełuszko jako ksiądz na nowej placówce w Warszawie nie wzbudza entuzjazmu proboszcza, bo nie umie śpiewać. Kiedy strajkujący hutnicy proszą o odprawienie mszy świętej tylko przypadek sprawia, że to ks. Popiełuszko trafia do Huty Warszawa. Tu uczestniczy w powstaniu Solidarności, poznaje sprawy robotników, pomaga im, zaczyna czuć się potrzebny. 13 grudnia 1981 r. zostaje wprowadzony w Polsce stan wojenny. Warszawę opanowuje armia i milicja, strajki są brutalnie tłumione, a podopieczni ks. Jerzego internowani. O różnicach między filmem kinowym a serialem mówi sam reżyser: "Telewizyjna, czteroczęściowa wersja filmu Popiełuszko. Wolność jest w nas zawiera nowe sekwencje. Całość oparta jest na wersji kinowej, ale w każdym odcinku znajduje się kilka scen dotąd niepublikowanych. Niektóre wątki, które w 2, 5 - godzinnym filmie kinowym zostały tylko dotknięte, tutaj w telewizyjnej formie trwającej w sumie ok. 3 godzin znajdują pełniejszy wyraz. Dotyczy to np. sekwencji w jednostce wojskowej, do której przymusowo wcielano alumnów, albo relacji ks. Jerzego ze studentami medycyny i jego pracy jako duszpasterz pielęgniarek. Dowiemy się np. skąd ks. Jerzy miał psa i dlaczego nazwał go Tajny. Poznamy lepiej jego relację z proboszczem i innymi księżmi, a także z własną rodziną. W serialu znalazła się też nakręcona jeszcze z udziałem prymasa Józefa Glempa scena z okresu poprzedzającego wprowadzenie stanu wojennego. Serial przypomina więcej metod działania SB. Rozwinięty jest także finał filmu. Całość zachowuje ten sam rytm i tempo, a wmontowane sceny, których nie można było obejrzeć w kinie, uzupełniają obraz rzeczywistości PRL, wnoszą nowe elementy dramaturgii, a czasem także humoru". 19:45 NA TROPACH HISTORII - TETRAPOD ODMASZEROWAŁ DO UNESCO Program historyczny, 10 min, Polska, 2022 Autor: Dorota Kosierkiewicz Cykl przybliżający historię województwa świętokrzyskiego: miejscowości, domów, ulic, ludzi. Opisując zrywy narodowe, klęski, wielkie i małe zwycięstwa, najnowsze odkrycia archeologiczne i geologiczne, podążamy śladami, które pozostawiła historia, ale nie tylko ta oczywista, zapisana ruinami zamków, kościołami, dziełami sztuki, ale również prehistoria i archeologia. 20:00 OŚWIĘCIM. ZAPOMNIANA HISTORIA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2023 Reżyseria: Joanna Zając, Mirosław Krzyszkowski Scenariusz: Joanna Zając, Mirosław Krzyszkowski Opowieść o tym, jak w przedwojennym Oświęcimiu twórczo splatały się losy Polaków i Żydów. Nawiązywały się między nimi relacje, tworząc złożoną tożsamość miasteczka. Ten międzyludzki, często bardzo osobisty, wymiar polsko - żydowskiej koegzystencji w przedwojennym Oświęcimiu, a także spojrzenie na tę tematykę z perspektywy czasów już współczesnych, to główny motyw filmu: "Oświęcim. Zapomniana historia". 20:50 WIELKA UCIECZKA (GREAT ESCAPE) Film wojenny, historyczny, przygodowy, 165 min, USA, 1963 Reżyseria: John Sturges Scenariusz: W. R. Burnett, James Clavell Aktorzy: Donald Pleasence, Nigel Stock, Steve McQueen, Richard Attenborough, James Donald Zdjęcia: Daniel L. Fapp Muzyka: Elmer Bernstein Widowiskowy film wojenny z wątkami komediowymi i znakomitą obsadą. Za podstawę scenariusza posłużyła powieść australijskiego pisarza, Paula Brickhilla (1916 - 1991), autora historycznych książek o wydarzeniach z II wojny światowej. Brickhill sam był pilotem w czasie wojny, trafił do niemieckiej niewoli. Był świadkiem przygotowań do najsłynniejszej w historii masowej ucieczki z niemieckiego obozu jenieckiego. Stalag Luft III powstał na słabo zaludnionym terenie w Sagan, dzisiejszy Żagań należący do Polski. Do wyjątkowo dobrze strzeżonego obozu, podlegającego dowództwu niemieckich wojsk lotniczych, trafiali jeńcy, którzy wielokrotnie podejmowali próby ucieczki. Stąd miało nie być już odwrotu. Zdjęcia były kręcone pod Monachium. Właśnie tam pod kierownictwem konsultanta filmu, C. Wallace'a Floody, zbudowano wierną kopię stalagu spod Żagania. Spędził on w obozie trzy lata, był jednym z organizatorów wielkiej ucieczki. Przygotowania przebiegały w ścisłej tajemnicy, tylko garstka osób znała szczegóły tajnej operacji. Wszystko szło zgodnie z planem, choć przedsięwzięcie wymagało dużego nakładu pracy: kopano trzy tunele, przygotowywano fałszywe dokumenty, szyto cywilne ubrania, sporządzano mapy. Stalag Luft III, rok 1942. W niemieckim obozie zostają osadzeni specjalni jeńcy. Po kilku nieudanych ucieczkach z innych obozów trafia tu także Bartlett, który kontaktuje się z brytyjskim oficerem Ramsayem. Wspólnie z innymi jeńcami organizują największy w historii wojny plan ucieczki z obozu. Rozpoczynają prace nad wydrążeniem trzech tuneli, którym nadają imiona: Tom, Dick i Harry. Ich celem jest zorganizowanie ucieczki dla co najmniej 250 jeńców. Tymczasem Amerykanin Hilts i Szkot Ives próbują na własną rękę opuścić obóz. Niestety, w czasie uroczystości związanych ze świętem 4 lipca Niemcy odkrywają tunel Tom. Ives zostaje zastrzelony. Nadchodzi ustalony termin ucieczki. 23:45 SENSACJE XX WIEKU - SYNDYKAT ZABÓJCÓW Widowisko, 45 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Ręce dyktatora sięgały daleko. Nawet na drugą półkulę. W 1940 roku z rozkazu Kremla zginął przebywający na emigracji w Meksyku Lew Trocki, człowiek numer dwa - tuż po Leninie w hierarchii władzy wczesnych lat bolszewickiej Rosji. Zabójca zatłukł skłóconego ze Stalinem bohatera rewolucji toporkiem do kruszenia lodu. Stalin zmarł w roku 1953, nie bez dyskretnej pomocy najbliższych współpracowników. Wprawdzie żaden z akolitów nie ośmielił się podnieść świętokradczej ręki na generalissimusa, ale też nikt nie wyciągnął pomocnej dłoni, gdy pozbawiony opieki medyków wódz przez wiele godzin konał w swej podmoskiewskiej daczy. Walkę o schedę po Chorążym Pokoju wygrał Nikita Chruszczow. Wkrótce ujawnił wybranym i wypróbowanym towarzyszom zbrodnie byłego przywódcy, potępił też surowo metody stosowane przez siepaczy z NKWD. Nie bez racji; korzystanie ze sprzętu użytku domowego do wykonywania wyroków na przestępcach politycznych jest nienowoczesne, często nieskuteczne (Trocki nie zginął na miejscu) i zdecydowanie nieprofesjonalne. Wrogowie Kraju Rad mieli być odtąd likwidowani metodami naukowymi. Niestety, naukowo opracowany zamach na Gieorgija Okołowicza, przewodniczącego jednej z emigracyjnych organizacji rosyjskich w Niemczech, nie udał się, bowiem niedoszły zabójca "wybrał wolność", oraz pokazał dziennikarzom swą broń - ukryty w papierośnicy minipistolet strzelający zatrutymi pociskami. Mniej szczęścia od Okołowicza miał Lew Rebet, jeden z prominentnych działaczy ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej rezydującej w Monachium. Morderca użył z powodzeniem nowego wynalazku specjalistów z KGB - niemal niewykrywalnego gazu trującego zatrzymującego akcję serca ofiary. Udoskonalony, dwustrzałowy model miotacza gazowego posłużył w październiku 1959 roku do zabójstwa Stepana Bandery, przywódcy OUN - Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Realizatorzy widowiska przedstawiają też inne akcje agentów Biura Zadań Specjalnych. Celem tej placówki, działającej w strukturze radzieckiej służby bezpieczeństwa, była fizyczna likwidacja niewygodnych dla Kremla liderów emigracyjnych ugrupowań antysowieckich, dysydentów, zbiegów i innych "zdrajców ojczyzny". 00:45 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. KATYŃ Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2010 Autor: Barbara Włodarczyk Technologia tej zbrodni opracowana była w najmniejszych szczegółach. Strzał zawsze w tył głowy i zawsze z bliska, żeby nie marnować kul. Kaci, którzy wykonywali egzekucję, żalili się, że byli tak przesiąknięci zapachem krwi, że nawet psy od nich uciekały. O tych i o innych szczegółach mordu opowie bohaterka reportażu - wicedyrektor Muzeum Katyńskiego, która dokumentuje wspomnienia osób mieszkających w okolicach lasu katyńskiego. W programie znajdą się pełne emocji i barwne wspomnienia o szczegółach i okolicznościach zbrodni, a także o tym, w jaki sposób i dlaczego skrywano prawdę. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KSIĘŻNEJ IZABELI ŚWIAT ZAGINIONY Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. W dzisiejszym odcinku: Księżnej Izabeli świat zaginiony Po raz kolejny jesteśmy w Puławach, by zgłębić arcyciekawą historię kamieni księżnej Izabeli Czartoryskiej. A historia ta zaczyna się po roku 1784, kiedy księżna wraz z mężem Adamem Kazimierzem Czartoryskim przenoszą swą siedzibę do Puław. Poza urządzaniem samego pałacu, w pobliskiej Parchatce małżonkowie urządzili wówczas dodatkowy dom wypoczynkowy z ogrodem i jak wieść gminna niesie, w pobliżu tego domu znajdowała się tajemnicza biała grota Rodzinna tajemnica Kolejna historia, którą zechcemy zaprezentować miała miejsce w styczniu 1945 roku, w czasie zimowej ofensywy sowieckiej armii. Tereny nad Pilicą stały się wówczas wielkim cmentarzyskiem sprzętu i ludzi. Dokumentujemy dziś miejscową opowieść o niemieckim oficerze, który na wieść o końcu wojny popełnił tu samobójstwo. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 3 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Tematem odcinka jest przebieg Bitwy o Atlantyk.