TVP Historia Piątek, 01.11.2024 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 1 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1893 - zmarł Jan Matejko; 1925 - odsłonięcie Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie; 1932 - zmarł Tadeusz Makowski, malarz; 1975 - pierwsza kwesta na Powązkach na ratowanie zabytków cmentarza; 06:55 MARUSARZ - TATRZAŃSKI ORZEŁ Film biograficzny, 53 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marek Bukowski Scenariusz: Maciej Dancewicz, Marek Bukowski Zdjęcia: Artur Zdral Aktorzy: Mateusz Janicki, Marta Maria Wiśniewska, Mateusz Bożek, Janka Cholewa, Olga Szostak, Krzysztof Szczepaniak, Marcin Stępniak, Robert Czebotar, Maciej Mikołajczyk, Paweł Okraska, Konrad Makowski, Tomasz Augustynowicz, Juliusz Krzysztof Warunek, Beata Schimscheiner, Dorota Ruskowska Historia Stanisława Marusarza, legendy i prekursora polskich skoków narciarskich na światowym poziomie. Bez jego legendy, która przyczyniła się do spopularyzowania w Polsce tej dyscypliny sportu, mogłoby nie być sukcesów Wojciecha Fortuny, Adama Małysza i Wojciecha Skupnia, a skoki narciarskie nie stałyby się polskim, narodowym sportem zimowym. "Dziadek", bo tak był nazywany ze względu na trwającą niemal 30 lat karierę sportową, przecierał szlaki późniejszym wielkim mistrzom. Czterokrotny olimpijczyk, dwudziestokrotny Mistrz Polski w skokach narciarskich, dwukrotny rekordzista w długości skoku narciarskiego. Wicemistrz Świata z 1938 r. w Lahti, kiedy to złoty medal przegrał tylko na skutek stronniczej decyzji sędziów. Jeden z kandydatów do medalu niedoszłej olimpiady zimowej w 1940 r. w Garmisch - Partenkirchen. Od pierwszych okupacyjnych miesięcy działał w konspiracji. Będąc kurierem Państwa Podziemnego przedzierał się na Węgry. Został aresztowany wiosną 1940 r. Jego skok z okna więzienia gestapo na Montelupich w Krakowie i ucieczka przez wysoki mur przeszły do legendy. Po wojnie był jednym z najdłużej czynnie uprawiających skoki narciarskie sportowców na świecie, jednak do przedwojennej formy już nigdy nie powrócił. Powszechnie szanowany został honorowym gościem Turnieju Czterech Skoczni w sezonie 1965 - 66. Na słynnej Grosse Olymiaschanze stanął mając 53 lata. Ten słynny skok Marusarza w garniturze staje się pretekstem do przedstawienia jego losów. Drugą bohaterką filmu jest jego siostra Helena. Młoda, piękna i utalentowana narciarka. Podobnie jak brat - żołnierz Związku Walki Zbrojnej i tatrzański kurier. 07:55 HISTORIA POLSKI - WYCIECZKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Łukasz Starek Dzisiejszy Cmentarz Komunalny powstał w 1912 roku i był cmentarzem prawosławnym. Pierwsze groby były mogiłami żołnierzy rosyjskich. W 1918 roku przekształcono go w cmentarz wojskowy, wytyczono aleję główną i podzielono na kwatery. W jednej z nich, w 1921 roku, zgromadzono prochy żołnierzy poległych w I wojnie światowej i w obronie Warszawy w 1920 roku. Centralnym elementem Alei Zasłużonych była kolumna, symbol bohaterów 1920 roku. Chowano tam również legionistów. W latach 1933 - 35 powstała kwatera powstańców styczniowych. W 1939 roku pochowano tu obrońców z okresu polskiego września. W 1945 roku na Cmentarzu Wojskowym pogrzebano szczątki żołnierzy 1939 roku, żołnierzy konspiracji i powstańców, których zwłoki ekshumowano z ulic i skwerów Warszawy. Wtedy też zaczęły powstawać kwatery powstańcze. Tu odbył się pogrzeb Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, jego żony Basi Drapczyńskiej - Baczyńskiej, żołnierzy Szarych Szeregów, Tadeusza Gajcego, którego szczątki odnalazła na barykadzie matka, umieściła w skrzynce i przewiozła na cmentarz. Bardzo szybko sytuacja polityczna zaostrzyła się jednak na tyle, że powstańcy musieli być chowani niemal konspiracyjnie. Po kryjomu pochowano również poległego w 1944 roku Józefa Szczepańskiego "Ziutka", autora "Czerwonej zarazy". 09:00 HRABINA COSEL - KAMARYLA, ODC. 1 Serial TVP, 48 min, Polska, 1968 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Zdzisław Skowroński Zdjęcia: Bogusław Lambach, Jan Janczewski Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Mariusz Dmochowski, Stanisław Jasiukiewicz, Ignacy Gogolewski, Henryk Borowski Jerzy Antczak początkowo zamierzał wystawić fragmenty "Hrabiny Cosel" Józefa Ignacego Kraszewskiego w Teatrze Popularnym TV, którym kierował w Łodzi. Ze względu jednak na skromne możliwości techniczne małego studia projekt ten upadł. Po kilku latach - niezależnie zresztą od Antczaka - adaptację powieści podjął Zdzisław Skowroński. W końcu obaj twórcy rozpoczęli wspólną pracę nad filmem. W trakcie prac nad trzyodcinkowym serialem telwizyjnym zapadła decyzja o równoległej realizacji wersji kinowej. Planując produkcję, ze wzgledów finansowych zrezygnowano z budowy dekoracji w studiu. Większość scen zrealizowano na zamku w Książu koło Wałbrzycha. Mimo złego wówczas stanu technicznego tej olbrzymiej budowli, udało się niewielkim kosztem zaadaptować do potrzeb filmu część pomieszczeń. Wybór był szeroki, gdyż Książ ma ponad 400 pomieszczeń. Sceny plenerowe nakręcono w okalającym zamek parku oraz na obszarze Jury Krakowsko - Częstochowskiej, gdzie Wojciech J. Has kręcił "Rękopis znaleziony w Saragossie". Do "Hrabiny Cosel" uszyto ponad 100 kostiumów - od płaszcza koronacyjnego po kostiumy na maskaradę. Występujący w roli króla Karola XII Daniel Olbrychski sam przygotował i wykonał efektowną scenę spadania z konia, kiedy jako król musztrował żołnierzy szwedzkich. Jest rok 1706. Trwa Wojna Północna. Król szwedzki Karol XII rozbija wojska Augusta II Wettina, zwanego Mocnym. Sejm ogłasza detronizację Augusta i na króla Polski wybiera Stanisława Leszczyńskiego. Wiadomość tę przywozi do Drezna młody polski szlachcic Zaklika. August pozornie nie przejmuje się tym. Szuka zapomnienia w zabawach i ucztach. Pojawienie się na dworze pięknej hrabiny Hoym wnosi do jego życia ożywienie. Wkrótce August zakochuje się niej. 09:55 BÓBR ODRODZENIE RZEKI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Janusz Sozański Scenariusz: Janusz Sozański, Marian Mokwa Zdjęcia: Robert Sitek, Paweł Mróz, Michał Gostyński, Artur Homan Bóbr dopływ Odry rzeka w południowo zachodniej Polsce, płynie przez województwo dolnośląskie i lubuskie. Jest największym lewobrzeżnym dopływem Odry. Rzeka ma długość 272 m. Źródło rzeki znajduje się we wschodnich Karkonoszach w Czechach na wysokości 780 m n.p.m. Płynie w kierunku północno zachodnim doliną o krętym przebiegu. Z powodu budowy i położenia dorzecza charakteryzują go duże i gwałtowne wahania poziomu wody. Rzeka posiada duży spadek, dlatego jej koryto jest gęsto zabudowane obiektami hydrologicznymi. Najczęściej o znaczeniu energetycznym. Bieg Bobru jest bardzo różnorodny, jest mozaiką odcinków szybszych i wolniejszych. Tereny przez, który przepływa rzeka jest bardzo zróżnicowany krajobrazowo. Bory Dolnośląskie przez, który przepływa Bóbr są zamieszkałe przez liczną zwierzynę. A w rzece można spotkać różne gatunki ryb. W górnym odcinku żeruje pstrąg potokowy, brzana i kleń. Okolica Szprotawy to kraina ryb łososiowatych. W lasach zamieszkują liczne gatunki ptaków. Rzeka dostępna jest do spływów kajakowych oraz pontonowych. Spływy te cieszą się wielką popularnością wśród wielbicieli tego sportu z całej Europy. Na trasie możemy podziwiać wiele ciekawostek krajoznawczych. Szlak urozmaicony krajobrazowo; odcinki przełomowe wśród gór a także śródleśne pośród Borów Dolnośląskich. Nad brzegami Bobru usadowiło się wiele miast i miasteczek. Każde z nich w większym lub mniejszym stopniu uzależnione jest od rzeki. Woda od zawsze wpływała na osadnictwo, rozwój rolnictwa, handel. Rzeka broniła przed wrogiem i dawała życie. Na dzień dzisiejszy konieczne jest udrożnienie Starego Bobru. Progi wybudowane na Suchym Bobrze w latach trzydziestych ubiegłego wieku miały ustabilizować dno i stworzyć baseny dla ichtiofauny są w tej chwili w fatalnym stanie i nie spełniają swojej funkcji. Progi stanowią przeszkodę dla ryb dwuśrodowiskowych a Bóbr poniżej jazu Krzywaniec jest zasłany rumowiskiem i wymaga udrożnienia, co jest zadaniem priorytetowym. 10:45 WIDZIEĆ W CIEMNOŚCI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Górski Zdjęcia: Grzegorz Liwińśki Są osoby skromne i ciche, które wszystko wokół siebie przemieniają w dobro. Są i takie, które dodatkowo są niepełnosprawne, a mimo to osiągają rzeczy wielkie, tworzą dzieła, które pozostają na lata, promieniując dobrem i zostawiają trwały ślad na ziemi. Taką osobą była siostra Róża Elżbieta Matka Czacka założycielka Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. To właśnie ona stworzyła miejsce niezwykłe na mapie Polski: Laski. Ośrodek nie tylko formacji duchowej sióstr i polskiej inteligencji, ale przede wszystkim miejsce, w którym pomaga się, prowadząc nauczanie i zajęcia z osobami niewidomymi. Laski to także miejsce, w którym otwierają się oczy widzącym. Znane tylko nielicznym. Czas to zmienić. Z okazji zbliżającej się beatyfikacji został zrealizowany dokument o tym niezwykłym miejscu, jego wychowankach i ludziach, którzy tworzą i tworzyli to miejsce, a przede wszystkim o Róży Czackiej. Jej życie starczyłoby z pewnością nie tylko na dokument, ale i pełen zwrotów akcji serial. Beatyfikacja Matki Czackiej miała miejsce 12 września 2021 roku w Warszawie. Była beatyfikowana razem z księdzem Prymasem Stefanem Wyszyńskim. Film jest opowieścią także o ich przyjaźni. 11:45 PIANISTA (THE PIANIST) Dramat, 142 min, Polska/Wielka Brytania/Francja, 2002 Reżyseria: Roman Polański Scenariusz: Ronald Harwood Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Adrien Brody, Thomas Kretschmann, Frank Finlay, Maureen Lipman, Ed Stoppard, Michał Żebrowski Z zamiarem nakręcenia w Polsce filmu o czasach II wojny światowej Roman Polański nosił się od dawna - zbyt wiele jego własnych, tragicznych przeżyć wiązało się z tym okresem. Czekał tylko na odpowiedni scenariusz. Znakomitego materiału dostarczyła mu autobiografia Władysława Szpilmana, wybitnego pianisty i kompozytora, który w czasie wojny ukrywał się przez długi czas i właściwie tylko cudem ocalał z pogromu. Jego losy zainspirowały tuż po wojnie także Czesława Miłosza i Jerzego Andrzejewskiego do napisania noweli, z której powstał scenariusz filmu "Robinson warszawski". Gotowy film, po licznych przeróbkach narzuconych przez władze, tak bardzo odbiegał jednak wymową od literackiego pierwowzoru, że Czesław Miłosz wycofał swoje nazwisko z czołówki, a propagandowe dzieło wyświetlano ostatecznie w kinach pod tytułem "Miasto nieujarzmione". Chociaż "Pianista" powstał w koprodukcji francusko-polsko-niemiecko-brytyjskiej, w angielskiej wersji językowej i z zagranicznymi aktorami we wszystkich ważniejszych rolach, sam reżyser określił go jako film polski. Obraz ten, przez wielu uznany za dzieło życia Polańskiego, uhonorowano Złotą Palmą na MFF w Cannes w 2002 r. , Oscarami 2003 za reżyserię, scenariusz adaptowany i najlepszą rolę męską (rewelacyjny Adrien Brody), Cezarami 2003 dla najlepszego filmu, za reżyserię, główną rolę męską, muzykę, zdjęcia, scenografię i dźwięk, a także wieloma innymi nagrodami i wyróżnieniami. Akcja rozpoczyna się we wrześniu 1939 r. , kiedy to 28-letni wówczas Władysław Szpilman gra w Polskim Radiu Nokturn cis-moll Fryderyka Chopina. Wybuch niszczy siedzibę rozgłośni i przerywa występ na pięć długich lat. Po wkroczeniu do Warszawy Niemcy wprowadzają rozliczne restrykcje wobec ludności żydowskiej. Władysław, jego rodzice, dwie siostry i brat przeżywają pasmo upokorzeń. Pozbawieni pracy i środków do życia wyprzedają kolejno obrazy, srebra, meble. W końcu z domu znika także największy skarb artysty - fortepian. Prześladowania nasilają się: Szpilmanowie wraz z tysiącami innych Żydów muszą się przenieść do getta, gdzie na porządku dziennym jest nieludzkie traktowanie, okrucieństwo, cierpienia i śmierć. Władysław zarabia na utrzymanie rodziny, grając w kawiarni, gdzie zbiera się towarzystwo podejrzanego autoramentu. Trudno jednak o inne zajęcie. Tymczasem Niemcy zaczynają wywozić transporty Żydów z getta do obozów zagłady. Przychodzi też kolej na Szpilmanów. Władysława w ostatniej chwili wyciąga z szeregu skazańców znajomy żydowski policjant, każąc mu uciekać. Pianista już nigdy więcej nie ujrzy bliskich. Z pomocą członków ruchu oporu udaje mu się uciec z getta. Za murami przechowują go kolejno, w różnych miejscach, polscy przyjaciele. Z okien swojej kryjówki Władysław obserwuje wybuch powstania w getcie. Cały czas musi uważać, by swoją obecnością nie zwrócić na siebie niczyjej uwagi, bo to może być równoznaczne z wyrokiem śmierci. Taka sytuacja trwa do chwili wybuchu powstania warszawskiego. Gdy powstanie upada, Szpilman samotnie ukrywa się wśród ruin miasta, walcząc o przetrwanie z własnym głodem, wyczerpaniem, strachem. Ocalenie przyjdzie z najmniej spodziewanej strony. 14:15 ZIEMIA WIDZIANA Z KOSMOSU - ODC. 4 (EARTH FROM SPACE. 4. CHANGING PLANET) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chloe Sarosh, Barny Revill Odcinek: 4. Changing Planet. Ludzie zamieszkują każdy większy ląd na ziemi. Zakres naszej kolonizacji jest najbardziej widoczny nocą. Naukowcy połączyli wiele zdjęć i stworzyli szczegółowy nocny obraz całego globu. Nasze miasta rozciągają się na powierzchni ziemi. Dzięki zdjęciom robionym przez lata możemy zobaczyć, jak szybko te miasta się rozrastają. W ciągu ostatnich czterdziestu lat powierzchnia Las Vegas wzrosła trzykrotnie. Jego przedmieścia sięgają się na pustynię Nevada. W Tokio mieszka dziś 38 milionów ludzi. Więcej niż w jakimkolwiek innym mieście na świecie. W ciągu zaledwie trzydziestu pięciu lat mała wioska rybacka Shenzen w Chinach stała się nowoczesną, dziesięciomilionową metropolią. Po połączeniu z dziewięcioma sąsiednimi miastami powstało gigantyczne skupisko aglomeracji miejskich zamieszkane przez ponad 60 milionów ludzi. Jego powierzchnia ma ponad 50 tysięcy kilometrów kwadratowych. Każdego dnia człowiek zajmuje nowe obszary i wypiera z nich przyrodę. Z dużej wysokości ulice w Indiach wyglądają jak ciasny, szary, betonowy labirynt. To zmienia nasze pojęcie o funkcjonowaniu ziemi i o tym, jakie miejsce na niej zajmujemy. 15:15 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - ŁÓDŹ Reportaż, 8 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Krzysztof Grzybowski Kolejnym miejscem, jakie odwiedzimy w ramach cyklu "Pomniki Historii", będzie Łódź. Podobnie jak górnicze miasta Zagłębia Ruhry rozwinęła się ona w wyniku gwałtownego boomu gospodarczego. Wszystko zaczęło się 18 września 1820 roku. Wtedy to namiestnik Królestwa Polskiego Józef Zajączek ogłosił zarządzenie, na mocy którego na terenie miasta mogły powstawać osady fabryczne. Przeznaczono je dla sukienników i tkaczy. Liczba ludności szybko rosła: na początku XIX wieku Łódź liczyła 800 mieszkańców, w 1864 roku już 38 tysięcy. O tym z jakich towarów słynęło miasto, co było jego znakiem rozpoznawczym i co pozostawili po sobie najbardziej znani łódzcy przemysłowcy, opowie nam Ryszard Bonisławski z Towarzystwa Przyjaciół Łodzi. Wśród przybyszów, którzy zjechali do miasta wielką rolę odegrał Saksończyk Ludwik Geyer, do którego Białej Fabryki sprowadzono mechaniczne krosna i 50 - konną maszynę parową. Słynna na całą Europę była także Centralna Fabryka Karola Scheiblera oraz przędzalnia Izraela Kalmanowicza Poznańskiego, na terenie której dziś znajduje się Centrum Handlowe Manufaktura. Cenną częścią łódzkiego Pomnika Historii są rezydencje fabrykantów, takie jak Pałac Poznańskiego oraz bogaty zespół kamienic czynszowych przy ul. Piotrkowskiej. Budynki powstały w różnych stylach architektonicznych, każdy zdobiły charakterystyczne motywy. Nie sposób nie wspomnieć słynnej dzielnicy Księży Młyn, na terenie której znajdowały się mieszkania łódzkich robotników. O tym co jest dziś najcenniejszą pamiątką po tamtych czasach oraz jak te dziś opuszczone i często zaniedbane miejsca odzyskiwać dla miasta, porozmawiamy z Miejską Konserwator Zabytków Kamilą Kwiecińską -Trzewikowską. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 105 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Anna Krasuska, Anna Stańko Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Marta Wisniewska, Martyna Dudek, Tomasz Sapryk, Piotr Ligienza, Piotr Gawron - Jedlikowski, Marcin Rogacewicz, Krzysztof` Wrona, Mateusz Kmiecik, Joanna Osyda, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Agata Bykowska, Lech Mackiewicz odc. 105 Niemierza odnajduje chatę, w której więziono Jolentę. Jest coraz bliżej odnalezienia zaginionej córki. Kazimierz zaczyna myśleć o posagu dla Elżbiety. Okazuje się, że królewski skarbiec świeci pustkami. Na zamku ponownie pojawia się Bella, tym razem z biżuterią przygotowaną dla królowej. Niespodziewanie spotyka tam Ligęzę. Gabija dostrzega dziwne zachowanie Mikołaja i chce wiedzieć, co się dzieje. 16:05 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - MIASTO ZATOPIONYCH BOGÓW Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2013 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Andrzej Janowski, Mariusz Gala, Marek Skrzecz, Grzegorz Jóźwiak Lektor: Maciej Gudowski Dzieje wczesnośredniowiecznego Wolina - mające swoje odzwierciedlenie w zapisach kronikarzy, w staroskandynawskich sagach, a także w legendach - są niezwykle barwne. Obraz miasta, jaki wyłania się z tej filmowej opowieści, powstał na podstawie wyników wieloletnich badań prowadzonych przez naukowców. Przy dzisiejszym stanie wiedzy wydaje się jedną z najbardziej prawdopodobnych wizji grodu. Czy naukowcy są zgodni w swoich hipotezach? Widzowie poznają różne stanowiska, a które z nich są trafne, pokażą w przyszłości towarzyszące archeologii coraz to nowe metody badawcze. Wolin cieszy się wyjątkowym zainteresowaniem w świecie odtwórców historycznych dzięki corocznemu Festiwalowi Słowian i Wikingów. W filmie występuje ich kilkuset, w tym wielu obcokrajowców, w rolach dawnych rzemieślników, kupców i wojowników. Scenografią do większości scen był unikalny woliński skansen archeologiczny. Dopełnieniem są wirtualne rekonstrukcje całego kompleksu osadniczego nad Dziwną. Film "Miasto zatopionych bogów" jest efektem współpracy filmowców, naukowców, odtwórców historycznych i wielu ludzi dobrej woli, których połączyła pasja poznawania tajemnic początków Polski. Z nadzieją, że pasja ta będzie się udzielać także widzom. 16:55 TEN CMENTARZ MUSI ŻYĆ Film dokumentalny, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Mateusz Dzieduszycki Scenariusz: Mateusz Dzieduszycki We Lwowie znajduje się wiele miejsc związanych z rodziną Dzieduszyckich, obecną w tym mieście od XV wieku. Należą do nich zarówno domy, w których Dzieduszyccy mieszkali, instytucje, które ufundowali oraz kościoły i cmentarze. Jednym z miejsc, w których pamięć o rodzinie Dzieduszyckich została zachowana, stał się najstarszy w Europie Cmentarz Łyczakowski, miejsce ostatniego spoczynku członków rodziny, zmarłych w końcu XIX i pierwszej połowie XX wieku. 17:15 SZLAK SNÓW Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2020 Reżyseria: Zbigniew Maćków Scenariusz: Daniel Jasiński Zdjęcia: Artur Stroiński, Piotr Marcjasz Wykonawcy: Edwin Petrykat Większość z nas kocha kino. Mamy swoje ulubione filmy, seriale, bohaterów. Ale czy kiedykolwiek zadaliśmy sobie pytanie, co to jest w ogóle film? Jaka jest jego istota? Czy film to tylko kronika dokumentująca historię? Czy może film, jak sugerował Wojciech Jerzy Has, jest niczym sen? Czy wiemy jednak, co to w ogóle sen? A może film to jakaś magia - jak chcą niektórzy? Albo tylko iluzja? Czy lubimy zatem być oszukiwani? A może film to podróż? Podróż bohatera i widza wyruszających razem ku przygodzie w tajemniczym filmowym świecie? Historia Wrocławskiej Wytwórni Filmów Fabularnych, historia zrealizowanych w niej filmów oraz piękne plenery Dolnego Śląska są dla nas pretekstem, by spróbować odpowiedzieć na wyżej postawiony problem, odkrywając jednocześnie historię polskiej kinematografii na Dolnym Śląsku oraz piękne plenery tego regionu. W podróż po Dolnym Śląsku, szlakiem filmów zrealizowanych we Wrocławskiej Wytwórni Filmów Fabularnych, wyrusza aktor Edwin Petrykat. Odwiedzi miejsca, w których realizowane były pamiętne sceny ze znanych i tych mniej znanych, filmów takich jak: "Sami swoi", "Wielki Szu", "Rękopis znaleziony w Saragossie", "Pętla", "Popiół i diament", "Jańcio Wodnik", "Stawka większa niż życie", "Mała Moskwa" i wiele innych. Poprzez fragmenty tych filmów będziemy przypominać miejsca Dolnego Śląska, gdzie kręcone były sceny. Nie pominiemy oczywiście współczesnych realizacji filmowych. Na swojej drodze przez Dolny Śląsk i świat filmu Edwin poprowadzi widza w stronę istoty tego, czym film jest i dlaczego, jako widzowie, znajdujemy w filmach coś, co jest częścią nas samych. Film poprzez tworzenie światów iluzorycznych paradoksalnie ukazuje nam prawdę o nas samych, a na Dolnym Śląsku pomagał Polakom w procesie zadomawiania się w nowym miejscu po II wojnie światowej. 18:15 WIARA 44 Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2023 Reżyseria: Kork Bojanowski Scenariusz: Kork Bojanowski W latach międzywojennych Warszawa nie była miastem nadmiernie religijnym. Ten stan rzeczy uległ zmianie po wybuchu II wojny światowej. Podczas okupacji, pod wpływem szoku wywołanego upadkiem państwa i stałego zagrożenia życia, tysiące warszawiaków wróciło do regularnych praktyk religijnych. Z kolei trudne warunki życia podczas powstania warszawskiego spowodowały dalsze pogłębienie wiary w opiekę Bożą i potrzebę życia sakramentalnego. W ogarniętym walkami mieście posługę kapłańską pełniło ok. 150 księży katolickich. Dzielili oni powstańczy los zarówno z ludnością cywilną, jak i z walczącymi żołnierzami. Odprawiali nabożeństwa na warszawskich podwórkach, w ocalałych kościołach, piwnicach i szpitalach. Udzielali ślubów, chrztów, absolucji zbiorowej żołnierzom i organizowali pogrzeby. Pomagali również w łączeniu rodzin, zabiegali o żywność i lekarstwa. 18:55 POPIEŁUSZKO. WOLNOŚĆ JEST W NAS. - ODC. 2/4 Serial biograficzny, 47 min, Polska, 2013 Reżyseria: Rafał Wieczyński Aktorzy: Karolina Demianiuk, Marek Frąckowiak, Zbigniew Zamachowski, Joanna Szczepkowska, Halina Łabonarska, Adam Woronowicz Odc. 2 Ks. Jerzy rozpoznaje w sobie uczucie nienawiści. Walczy z nim, całkowicie oddając się pomocy poszkodowanym. Jego obecność na politycznych procesach robotników zwraca uwagę agentów Służby Bezpieczeństwa. Ks. Jerzy jest śledzony, ale stopniowo przyzwyczaja się do tego i kontynuuje działalność. Opiekuje się studentami Akademii Medycznej. Popiełuszko jest świadkiem wielkiej demonstracji niepodległościowej 3 maja 1982 r. i jej dramatycznej pacyfikacji przez milicję. Jego przeżycie znajduje ujście w homilii na Mszy za Ojczyznę. Okazuje się, że Popiełuszko potrafi wyrazić to, co czują ludzie. Znajduje uznanie i szacunek u jednych, a zazdrość lub nienawiść u drugich. Władze państwa interweniują przeciwko niemu u biskupów. Do ks. Jerzego garnie się coraz więcej osób. Próby zastraszenia go ze strony służby bezpieczeństwa, zwlaszcza wrzucenie ładunku wybuchowego powodują spontaniczne uformowanie kościelnej służby porządkowej robotników, którzy chronią osobę Księdza i przebieg Mszy za Ojczyznę przed prowokacjami. W kolejnej Mszy za Ojczyznę coraz liczniej uczestniczą znani aktorzy, delegacje z Polski i tłumy z całej Polski, wiernych i niewierzących. 19:45 WSZYSCY TU DO MNIE PRZYJDZIECIE Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1981 Reżyseria: Tomasz Lengren Jaka jest stosowana polityka pochowania osób szczególnie zasłużonych - pyta kierownik miejskiego cmentarza komunalnego. Przede wszystkim trzeba się kierować uczciwą postawą członka partii - odpowiada po chwili. Te i inne podobne refleksje o przemijaniu dają odpowiedź, jak należało żyć w ustroju komunistycznym, aby zasłużyć na miejsce pochówku w alei zasłużonych. 20:00 GROBOWIEC SZEKSPIRA (SHAKESPEARE’S TOMB) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Sophie Elwin Harris Film dokumentalny. Próba rozwiązania dziwnych tajemnic związanych z pochówkiem Williama Szekspira. Spotykamy historyków Cambridge Helen Castor i jej zespół archeologów. W parafialnym kościele w środkowej Anglii znajduje się grób największego angielskiego dramaturga. Jedyny wyryty na nim napis to klątwa. Nietypowy grobowiec Williama Szekspira od lat jest tematem plotek i legend. Wielokrotnie postulowano, by otworzyć ten grób. Jednak Kościół nigdy nie pozwolił zbezcześcić pogrzebanych szczątków. Teraz dzięki najnowszym technikom archeologicznym możemy bez otwierania grobu zajrzeć do jego wnętrza. Dziwne tajemnice i miejskie legendy otaczające miejsce ostatniego spoczynku Szekspira są równie intrygujące i ciekawe jak każda z jego sztuk. Czy, jak głosi legenda, został pochowany na stojąco, zamiast leżeć? Dlaczego jego grób jest podejrzanie krótki? Czy jego czaszka została skradziona przez złodziei grobów? I dlaczego na jego nagrobku widnieje mroczne, tajemnicze ostrzeżenie? Dzięki niesamowitemu nieinwazyjnemu skanowaniu 3D oraz drobiazgowym badaniom i analizom, może uda się odkryć prawdę o tym zagadkowym pochówku, czy też tajemnice grobowca Szekspira zostaną pogrzebane na zawsze? Czterysta lat po śmierci Szekspira w końcu mamy szansę zajrzeć do jego grobu i oddzielić fakty od ludowych podań. Szekspir nie zostawił po sobie dzienników i nikt mu współczesny nie napisał jego biografii, ale wiemy, że wrócił do Stratford, gdzie zmarł w wieku zaledwie pięćdziesięciu dwóch lat. Reszta tajemnic Szekspira spoczywa z nim w tutejszym kościele Świętej Trójcy. Dzięki Szekspirowi jest to jeden z najczęściej odwiedzanych brytyjskich kościołów. Co roku ćwierć miliona turystów podchodzi do słynnego grobu autora "Hamleta". 21:00 PIĘKNY UMYSŁ (BEAUTIFUL MIND) Dramat, 135 min, USA, 2016 Reżyseria: Ron Howard Aktorzy: Russell Crowe, Jennifer Connelly Jest rok 1947. John Forbes Nash Jr. (Russell Crowe) właśnie przybył na Uniwersytet Princeton, aby rozpocząć podyplomowe studia matematyczne. "Tajemniczy geniusz z Zachodniej Wirginii" nie może się poszczycić elitarnym wykształceniem prywatnych szkół średnich ani też odpowiednim zapleczem finansowym, które ułatwiłyby mu wejście w środowisko prestiżowych amerykańskich uniwersytetów - Ivy League. Jedyne, co przemawia na jego korzyść, to wiedza i upór. 23:20 WSZYSCY ŚWIĘCI Film obyczajowy TVP, 75 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Barański Scenariusz: Grzegorz Łoszewski Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Teresa Szmigielówna, Anna Polony, Maciej Stuhr, Tadeusz Huk, Dorota Segda, Danuta Stenka, Emil Karewicz, Wieńczysław Gliński, Alina Janowska, Elżbieta Jarosik, Zofia Merle, Joanna Kurowska, Sławomir Holland, Piotr Adamczyk, Bronisław Pawlik, Leon Niemczyk, Wiesława Mazurkiewicz Film Andrzeja Barańskiego uhonorowany na FPFF w Gdyni nagrodą Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji dla najlepszego filmu telewizyjnego. Rozgrywający się w dniu 1 listopada, przynosi nastrojową wizję bardzo wrośniętego w narodową tradycję Święta Zmarłych, łącząc ją z subtelnymi rozważaniami o naturze przemijania i wnikliwym studium pogmatwanych polskich losów. Prawie 80 - letnia bohaterka pragnie uporządkować swoje sprawy i wyjaśnić wszystko, co dotyczy życia jej własnego i jej dorosłych dzieci. Przeszłość kryje w sobie jednak bolesne tajemnice, a teraźniejszość nie poddaje się jednoznacznym ocenom moralnym. Andrzej Barański, spoglądając na swoich bohaterów z filozoficznym dystansem, nie narzuca żadnych opinii i racji, a zaproszeni przez reżysera do współpracy wybitni aktorzy, również ci rzadko oglądani na ekranie, tworzą postaci wielowymiarowe, bogate wewnętrznie i chwilami wzruszające. W pamięci pozostają aktorzy starszego pokolenia - Teresa Szmigielówna w roli głównej, Wiesława Mazurkiewicz, Alina Janowska, Anna Polony, Wieńczysław Gliński, czy Bronisław Pawlik w swojej ostatniej roli filmowej. Muzycznym leitmotivem opowieści jest rozsławiona przez Piwnicę pod Baranami pieśń Zygmunta Koniecznego ze słowami Tadeusza Śliwiaka w wykonaniu Haliny Wyrodek "Ta nasza młodość...", towarzysząca sekwencjom retrospektywnym. Stare fotografie chłopców i dziewcząt "z tamtych lat" przywołują wspomnienia. W dzień Wszystkich Świętych Maria wraz z synem, jego żoną i wnukami tradycyjnie wybiera się na Powązki. Jej niedawno zmarły mąż spoczywa na cmentarzu wojskowym, obok innych prominentnych działaczy partyjnych. Wszędobylscy chłopcy, którzy babci i rodzicom wciąż zadają kłopotliwe pytania, domagają się jasnej odpowiedzi, czy dziadek był "komuchem" - skoro mówi się, że tutaj leżą "zwykłe komuchy i czerwone pająki". Maria tłumaczy, że był bardzo dobrym człowiekiem. Chce pobyć przy grobie Ludwika sama. Prosi synową, żeby pokazała dzieciom mogiły powstańcze i te z 1920. roku. Syn ma odebrać z dworca siostrę. Gdy Janek i Anka oraz Krystyna z chłopcami ponownie spotykają się przy grobie ojca, okazuje się, że matka zniknęła. Przeszukanie cmentarza nie przynosi rezultatu. Rodzina wraca do domu na świąteczny obiad z rodzicami Krystyny. Anka i Jan, coraz bardziej zaniepokojeni, zaczynają telefonować do szpitali. Maria tymczasem, nie bacząc na chore serce, w zatłoczonym pociągu podróżuje do miejsc, z którymi wiąże się tyle wspomnień. To tutaj, na stacji w Jędrzejowie, po raz ostatni widziała Stefana. Ona, łączniczka AK, wiozła chłopcom z lasu torbę wyładowaną po brzegi. On pierwszy dostrzegł niemiecki patrol, rzucił się do ucieczki. Usłyszała strzały. Te obrazy przesuwają się przed oczami starej kobiety. Na miejscowym cmentarzu szuka żołnierskiej mogiły z brzozowym krzyżem. Minęło przeszło 50 lat, wszystko wokół się zmieniło. Na miejscu usypanego z ziemi grobu stoi okazały, nowobogacki pomnik. Maria nie może zrozumieć, dlaczego sprzedano żołnierską mogiłę, pyta o to młodego księdza, zajętego przyjmowaniem "na wypominki". Ksiądz pamięta, że odkąd tu nastał, mówiono: niczyj grób. Niczyj - bo nikt się nim nie zajmował, czy też nikt w nim nie leżał, tego nie zdołał wyjaśnić. W małym kościółku Maria szuka ukojenia. 00:50 W CIENIU TERRORU - CZĘŚĆ 1 (IN THE FACE OF TERROR / IN THE SHADOW OF TERROR) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Colin Barr, Ruth Kelly Trzyczęściowy film dokumentalny BBC o terroryzmie. Powrót do wydarzeń z nocy 2017 r. Pięć ataków terrorystycznych, 36 zabitych, dziesiątki rannych. Ale Wielka Brytania nie jest sama. W ciągu 10 lat liczba ofiar terroru drastycznie wzrosła na całym świecie. W obliczu tych wydarzeń pytamy dlaczego tak się dzieje, że w Manchesterze, Syrii, Paryżu i całych Stanach Zjednoczonych dochodzi do rozprzestrzeniania się terroryzmu. Jak możemy przetrwać?