TVP Dokument Środa, 06.11.2024 05:45 DZIKA POLSKA - O PAJĄKACH BEZ JADU Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Pająki wciąż potrafią nas zaskoczyć i to nie tylko kunsztem rozsnuwanych przez siebie sieci, czy lotami na nitce. Okazuje się, że niektóre odbywają gody nieomal zimą, inne zimują pod lodem, a cała ich rzesza spędza mroźny czas pod gołym niebem, znosząc nawet dwudziestostopniowe mrozy. Wiele z nich to drobne istoty, których bliskiej obecności nawet się nie domyślamy. Trwają już na ziemi dziesiątki milionów lat, a wiele z nich zostało zakonserwowanych w bursztynie. 06:15 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 44 CZARNE ZŁOTO Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Tradycyjnie polskie ziemie wschodnie zajmowały niegdyś trzecie miejsce na świecie jeśli chodzi o wydobycie ropy naftowej. Radosław Kotarski rusza tym śladem i sprawdza ile zostało na Podkarpaciu z dziedzictwa, które zostawił po sobie Ignacy Łukasiewicz i jego współpracownicy? Czy urządzenia zaprojektowane przez nich byłyby w stanie także dzisiaj wydobyć ropę naftową z podziemi? Na te pytania odpowiada pierwszy odcinek piątej serii Podróży z historią" 06:55 MALUCHY - ODC. 1 POCZĄTKI (BABY STEPS / A PETITS PAS / EP1 THE BEGINNING) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2016 Trzyodcinkowa mini - seria dokumentalna o najmłodszych zwierzętach. Roczna obserwacja trzech wyjątkowych, małych zwierząt i ich hodowców, od ich narodzin, poprzez pierwsze kroki i zmieniające życie doświadczenia. Poznamy bliżej lemury o turkusowych oczach, od których zależy przetrwanie tego gatunku. Bohaterem odcinka będzie też źrebak, dla którego scena stanie się prawdziwym placem zabaw, oraz szczeniak, który ma zostać psem pasterskim. Odcinek 1 - "Początki". We Francji urodzą się trzy maluchy - a każde wiąże swój los z człowiekiem. Będziemy im towarzyszyć od urodzenia do pierwszego życiowego wyzwania. Oto ich historia. Gospodarzem jest Jean - Francois, który wychowywał się z końmi. Był synem farmera i mieszkał na wsi, pilnując stada koni rasy Camargue. Dziś opiekuje się swoim ogierem i dwiema źrebnymi klaczami. Dwa źrebaki, które się wkrótce urodzą, dołączą do stada 16 koni w różnym wieku, które Jean - Francois szkoli do końskich pokazów. Maluchy wkrótce pojawią się na świecie, ale która z dwóch klaczy oźrebi się pierwsza? 07:55 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 2. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 2) Cykl dokumentalny, 45 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odcinek 2. Wielu badaczy nazywa przytulanie interwencjami zwierząt asystujących. Zwierzęta powodują redukcję reakcji krążeniowej. Przytulenie szczeniaczka wyzwala hormon zwany oksytocyną - ten sam, który wyzwala się w czasie karmienia piersią dziecka przez matkę, lub przytulenie do drugiego człowieka. Oksytocyna jest hormonem miłości i wspaniale likwiduje niepokój. Psy przewodnicy dają wielu osobom poczucie niezależności i swobody. Zmieniają ich życie dzięki lepszej mobilności i zyskaniu całkowicie oddanego im przyjaciela. Border collie czy owczarki australijskie są świetnymi psami pasterskimi, które dostawszy zadanie - wykonują je do końca. Są też psy kochające akrobacje w skokach po frisbee. 08:50 SZTUCZNA INTELIGENCJA - ODC. 1 DZIECIŃSTWO (A. I.: TO BE OR NOT TO BE / AI, TRE OU NE PAS TRE. JEUNESSE) Cykl dokumentalny, 49 min, Kanada, 2022 Reżyseria: Matthieu Dugal Trzyczęściowy serial dokumentalny badający kwestie etyczne związane ze sztuczną inteligencją. Śledzimy losy dziennikarza naukowego i wybitnego popularyzatora Matthieu Dugala w jego dążeniu do zbudowania swojego sobowtóra, cyfrowej istoty stworzonej przy użyciu sztucznej inteligencji. Spotka się z wieloma specjalistami od sztucznej inteligencji, takimi jak Yoshua Bengio, Douglas Rushkoff, Hiroshi Ishiguro, Kate Crawford czy Aurlie Jean, aby znaleźć odpowiedzi na nurtujące go pytania. Odc. 1 - "Dzieciństwo". Dane, które zostawiamy w sieci, są fragmentami naszej tożsamości. Ale po opublikowaniu żyją własnym życiem. To nimi żywi się sztuczna inteligencja, która wpływa na nasze otoczenie, działanie i myślenie. Nasze dane to miliardy odłamków, które składają się na wirtualną istotę podobną do nas. A gdybym połączył je wszystkie, te z radia, telewizji i mediów społecznościowych, i wyposażył w sztuczną inteligencję? Jak wyglądałby mój cyfrowy sobowtór? Czy byłby mną? Stałby się ciekawszy? A ja? Kim bym był? Stworzenie cyfrowego bliźniaka nie jest utopią. Będzie miał nasze cechy: głos, pomysły i inteligencję. Wszystko jest gotowe do jego narodzin. Technologia rozwija się wykładniczo. Rośnie w siłę każdego dnia. Od nas zależy, czy w rozwój najpotężniejszej technologii włączymy nasze wartości. Rewolucja dotknie wszystkich. Dlatego każdy musi wziąć udział w dyskusji o tym, jak zachować w niej nasze systemy wartości. 09:45 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RPA - AFRYKAŃSKA TĘCZA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Republika Południowej Afryki liczy 51 milionów mieszkańców. To wyjątkowo zróżnicowany kraj o niezwykłych pejzażach i burzliwej historii. Odkryjemy dziś państwo leżące na południowym skraju kontynentu afrykańskiego. 10:50 .....CZY CI NIE ŻAL? Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1972 Autor: Kazimierz Kudroń W dawnych czasach Tatry, a szczególnie doliny w Tatrach Zachodnich, były miejscem intensywnej gospodarki pasterskiej. Wypas owiec rozwinął się po II wojnie światowej, kiedy to po polskiej stronie Tatr wypasano nawet około trzydzieści tysięcy owiec. Stopniowo nasilał się konflikt pomiędzy góralami a władzami Tatrzańskiego Parku Narodowego. Kolejne obostrzenia uniemożliwiły wypas owiec w tych rejonach. Górale, nie mając innego wyjścia, przenieśli się z owcami na tereny Beskidów, z których po latach również musieli się wynieść. Podhale przez lata słynęło z futrzarstwa i produkcji kożuchów. Wypowiedzi władz i prezentacja fabryk Żywieckich Zakładów Futrzarskich oraz Spółdzielni Pracy Gorce w Nowym Targu. 11:25 LUDZIE I PSZCZOŁY - PANI ANIA Telenowela dokumentalna TVP, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Zdjęcia: Miłosz Kasiura To opowieść o ludziach zafascynowanych pszczołami, których życie nieodłącznie związane jest z cyklem hodowli tych owadów. Dla nich hodowla pszczół, jest treścią życia, pasją, oddechem od klasycznego trwania, ucieczką od presji życia. Każdy odcinek to osobna historia danego bohatera. 12:00 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 3 W HARMONII Z NATURĄ (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 3 DURABLEMENT VOTRE) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 3 - "W harmonii z naturą." W indyjskim stanie Radżastan żyje społeczność, dla której priorytetem jest przyroda i dobrostan zwierząt. Bishnoi darzą szacunkiem wszystkie formy życia na Ziemi. Życiem członków społeczności rządzi dwadzieścia dziewięć zasad. Trudnią się oni głównie rolnictwem. Sadzenie i pielęgnowanie drzew jest dla Bishnoi jak wyznanie wiary. Rolnik dzieli się z drzewem wodą, użytą do jego podlania. Bishnoi nie jedzą mięsa i sami produkują to, czego potrzebują. Bishnoi mogą pochwalić się dużą świadomością ekologiczną. Trudno im zrozumieć wyzwania współczesnego świata. Wszystko zaczęło się od trzydzieściorga utopistów, którzy osiedli w dawnym kamieniołomie, by żyć w zgodzie z naturą. Filozofia wspólnoty nie zmienia się przez lata, a postęp technologiczny ułatwia jej realizację. Energia słoneczna, wiatrowa i wodna otwiera drogę do nowych ekologicznych rozwiązań. Na terenie Walii działają trzy parki narodowe i pięć obszarów chronionych. Przeniesiemy się też do Nowej Zelandii, gdzie ludzie i przyroda tworzą prawdziwą jedność. 12:30 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 4 MORSKIE OPOWIEŚCI (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 4 LA MER A VOIR) Serial dokumentalny, 28 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 4 - "Morskie opowieści." Morze Karaibskie. W skład archipelagu Saint Vincent i Grenadyny wchodzą trzydzieści dwie wyspy i wysepki. Tylko sześć jest zamieszkanych. Największa z nich, Saint Vincent, ma dziewięćdziesiąt sześć tysięcy mieszkańców. To gospodarcze i ekonomiczne serce kraju. Wyspiarze zaopatrują się tu w żywność i artykuły pierwszej potrzeby. Statek Barracuda Mail Boat, rozwozi towary na poszczególne wyspy. Na horyzoncie pojawia się Canouan. Klienci na nabrzeżu czekają, by odebrać zamówienia. Kapitan King ceni sobie szybkość i punktualność. Barracuda bierze kurs na Mayerau, a następnie na Union Island. Pora odwiedzić też Japonię, bo mieszkanki Wysp Japońskich żyją w bliskiej relacji z morzem. Bierzemy też kurs na Norwegię, gdyż norweskie fiordy wdzierają się głęboko w ląd. Obfitują w niezwykłe, naturalne bogactwa. 13:05 IKONA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2016 Reżyseria: Wojciech Kasperski Scenariusz: Wojciech Kasperski Zdjęcia: Łukasz Żal Muzyka: Antoni Komasa - Łazarkiewicz Film opowiada o szpitalu psychiatrycznym Aleksandrowski Central we wsi Aleksandrowskoje obwodu irkuckiego (Syberia). Bohaterami są pacjenci, lekarze i cała okoliczna wieś utrzymująca się głównie z pracy w szpitalu. W Aleksandrowskim Centralu pracuje 3 lekarzy, wszyscy w średnim bądź już podeszłym wieku. Liczba pacjentów waha się w granicach 1520 - 1530, co daje ponad 500 chorych na jednego lekarza. Już dwukrotnie próbowano zamykać Aleksandrowski Central, i dwukrotnie udało się go obronić. Poprzedni gubernator obiecał nawet pieniądze na remont, wymierzono działki, trwały prace przygotowawcze. Niestety nie zdążył, zdjęto go z urzędu. Teraz szpital ma już podpisany wyrok śmierci, a dr Masłow chce zostać na posterunku do momentu jego wykonania. Kiedy zamkną szpital, wieś prawdopodobnie zginie, stanie się martwa jak wiele innych syberyjskich wiosek. Upiorny szpital więzienie razem z opustoszałą wsią Aleksandrowskoje pochłoną błota. Delikatny, wstrząsający film. Opowiedziany z wielką dojrzałością, uważnością i odwagą. Przywraca sens pytań pierwszych, tych najważniejszych. Przypomina, że film czasami może być dziełem sztuki. KFF 2026 "Złoty Lajkonik" dla reżysera najlepszego filmu ufundowany przez Prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich. 14:05 MALUCHY - ODC. 2 KROK ZA KROKIEM (BABY STEPS / A PETITS PAS / EP02: STEP BY STEP) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Trzyodcinkowa mini - seria dokumentalna o najmłodszych zwierzętach. Roczna obserwacja trzech wyjątkowych, małych zwierząt i ich hodowców, od ich narodzin, poprzez pierwsze kroki i zmieniające życie doświadczenia. Poznamy bliżej lemury o turkusowych oczach, od których zależy przetrwanie tego gatunku. Bohaterem odcinka będzie też źrebak, dla którego scena stanie się prawdziwym placem zabaw, oraz szczeniak, który ma zostać psem pasterskim. Odcinek 2 - "Krok za krokiem". Po urodzeniu się - trzy maluchy spędziły pierwsze dni z właścicielami i opiekunami. Teraz zaczyna się drugi etap ich życia: nauka. Od 5 tygodni Natasza spędza cały czas z 4 szczeniaczkami. Zaczyna je rozumieć i rozróżniać. Dziś jest pierwsza próba szkolenia na psy pasterskie. Na razie nie można ich zetknąć z dużymi owcami. Muszą mieć coś na swoją miarę czyli kaczki. Zobaczymy jak bada się charakter małych zwierząt, aby dopasować zadania do ich możliwości. Poznamy sposoby przygotowania młodych osobników do pracy, pokazów, bycia z ludźmi i innymi zwierzętami. To bardzo ciekawe jak, krok za Krokiem, każdego dnia młode zwierzęta uczą się, poznają świat i stają się samodzielne. 15:05 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 3. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 3) Cykl dokumentalny, 44 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odcinek 3. Najskuteczniejszą metodą sprawdzenia, czy w domu są pluskwy - jest pies. Kochamy bigle, bo są małe, lubią jeść i pracować. Tymczasem bigle mają 90 - procentową skuteczność w wyszukiwaniu pluskiew. Centrum handlowe w Singapurze - Clarke Quay - jest siedzibą Pawsibility i tu labradory retrievery, są specjalnie wyszkolone jako psy terapeutyczne, pracujące z dziećmi i młodzieżą. Korzystny wpływ psów na rozwój dzieci jest dobrze udokumentowany. Dowiemy się też jak owczarki holenderskie lub niemieckie pracują jako psy policyjne. Psy pomagają przetrwać i wyczuwają, kiedy potrzebna jest pomoc i opieka nad osobami chorymi np. na bulimię. To psy terapeutyczne. Poznamy również wyżły fryzyjskie, alaskan malamuty. Opiekowanie się ludźmi to jedna z ważniejszych prac psów, a ich miłość i oddanie nie mają sobie równych. 16:00 SZTUCZNA INTELIGENCJA - ODC. 2 DOROSŁOŚĆ (A. I.: TO BE OR NOT TO BE / AI, TRE OU NE PAS TRE. L’ADULTE) Cykl dokumentalny, 49 min, Kanada, 2022 Reżyseria: Matthieu Dugal Odc. 2 - "Dorosłość". Sztuczna inteligencja jest częścią historycznej ciągłości, bo człowiek jako gatunek zawsze tworzył narzędzia i stawał się od nich zależny. Teraz maszyny potrafią nas oszukać z poznawczego punktu widzenia. Ale to, na co naprawdę należy uważać to nie sama technologia, tylko my i nasze ego. Dorastać czy się starzeć? Wierzyć w wieczną młodość czy korzystać z mądrości, którą niesie dorosłość? Jesteśmy coraz dłużej "młodzi". W dużej mierze dzięki technologii. Jakie są wyzwania sztucznej inteligencji? Największe wyzwania są nie tyle technologiczne, co etyczne. Rozpoznawanie twarzy jest kwestionowane, ale wciąż się rozwija. Sztuczna inteligencja to lustro. Nieustannie każe się zastanawiać, kim jestem. Platformy dopasowują się do naszych opinii i pragnień. Zamykają nas w bańkach samozadowolenia. Czy sobowtór zamyka mnie w moim ego? Kim się stanie? Jak będzie ze mną postępował? Jak ja mam postępować z nim? 17:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LAOS. W RYTMIE FAL MEKONGU. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Laosu. Wtulony miedzy meandry Mekongu Laos przez długi czas trzymał się z dala od zgiełku i nowoczesności. Dziś otwiera się na podróżnych, prezentując im wszystko, co najlepsze w wiecznej Azji. Dawna "kraina miliona słoni" zachowała swój niepowtarzalny urok. 18:05 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 5 W SIODLE I NA OKLEP (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 5 A CHEVAL SUR LE MONDE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 5 - "W siodle i na oklep." Jordania - stąd pochodzą niezwykłe konie. Co roku na jordańskiej pustyni odbywają się wyścigi tych zwierząt. Święto koni czystej krwi arabskiej. Są silne i wytrzymałe. Znacznie silniejsze od koni pełnej krwi angielskiej. W dodatku są piękne. Konie pokonują dystans osiemdziesięciu lub stu sześćdziesięciu kilometrów. Ich właściciele podążają za nimi w samochodach terenowych. Konie Attali od lat startują w wyścigach. Obecnie faworytem jest Sacha. Konie czystej krwi arabskiej są uznawane za jedną z najstarszych ras na świecie. Pracownicy królewskich stajni w Jordanii robią wszystko, by zachowały charakterystyczne cechy tej rasy. Również w Andaluzji konie są prawdziwym skarbem. Przeniesiemy się też do Peru, gdzie osadnicy używali koni paso fino do przemierzania olbrzymich odległości w swoich posiadłościach. 18:35 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 6 Z NURTEM RZEKI (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 6 AU FIL DE L'EAU) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 6 - "Z nurtem rzeki." Senegal, rzeka Casamance. Jest dla mieszkańców jej okolic źródłem pożywienia i szlakiem komunikacyjnym. Etienne przypływa na zakupy pirogą. Tu, w Elinkine, sklepy są pełne towarów, które przyjechały lądem z Ziguinchor. Łodzie rozwożą niezbędne produkty do okolicznych wiosek, ukrytych w lesie mangrowym. Elinkine to obowiązkowy przystanek przed dalszą podróżą. Każdy, kto wybiera do Dakaru, musi przypłynąć do Elinkine. Stąd samochodem jedzie do Ziguinchor, gdzie czeka statek do Dakaru. Etienne płynie na wyspę Carabane, gdzie działają liczne ośrodki turystyczne. Przenosimy się do Kambodży. Dwie rzeki nadają rytm życiu w Kambodży: Mekong i Tnl Sab. To zazwyczaj spokojne tempo raz w roku przyspiesza. Odwiedzimy też Alaskę oraz niezwykłe, górskie jezioro w Armenii. Przenieśmy się nad Tamizę, bo dzieje Londynu są ściśle związane z historią rzeki. 19:10 RĘKA FRYZJERA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2009 Reżyseria: Tadeusz Król Scenariusz: Tadeusz Król Zdjęcia: Jan Paweł Pełech Muzyka: Paweł Lucewicz Po śmierci Antoine’a Le Figaro napisał: "Był największym. Na równi z Coco Chanel. Stworzył kobietę współczesną". W Paryżu nazywano go Dalim fryzjerstwa. Był prawdziwym geniuszem w swoim fachu, uwielbianym, podziwianym i rozchwytywanym przez kobiety. Prosty chłopak z Polski oczarował i podbił świat. Zbił niewyobrażalny majątek, czesząc wielkie aktorki, gwiazdy muzyki, koronowane głowy. Wśród niezliczonych klientek słynnego Antoine’a były Sarah Bernhardt, Eleonora Duse, Simone Signoret, Marlena Dietrich, Pola Negri, Joan Crawford, Bette Davis, Greta Garbo, Josephine Baker, Edith Piaf, Brigitte Bardot, a także żona amerykańskiego prezydenta, Eleonor Roosevelt. Był ekscentrykiem i wielkim wizjonerem, człowiekiem wybitnie utalentowanym, który prócz fryzjerstwa miał liczne inne pasje: kręcił filmy, wykazywał duże zdolności aktorskie, wydawał gazety, projektował stroje, torebki i damskie nakrycia głowy, miał swoje perfumy, otworzył linię kosmetyków, wyprodukował pierwszy lakier do włosów, stworzył serię kwadratowych naczyń stołowych w kryształowym szkle. Recytował poezję po angielsku, interesował się sztuką, sam też z powodzeniem zajął się rzeźbą. Jeden z najsłynniejszych mistrzów fryzjerstwa naprawdę nazywał się Antoni Cierplikowski i urodził się w Sieradzu w 1884 r. w prostej rodzinie rzemieślniczej. Jego matka była krawcową, ojciec szewcem. On sam ukończył zaledwietrzy klasy szkoły podstawowej. Jako nastolatek pomagał w salonie fryzjerskim wuja, który mocno nadużywał alkoholu. Właściciel był pod dobrą datą, kiedy akurat trafiła się wytworna klientka. Chłopak do pomocy godnie zastąpił niedysponowanego mistrza. Usłyszał słowa zachwytu, że z taką ręką powinien pracować w Paryżu. Kilkunastoletniemu Antoniemu Cierplikowskiemu udało się nie bez trudu dotrzeć do miasta nad Sekwaną, gdzie znalazł zajęcie w pracowni perukarskiej, która mieściła się w piwnicy pod salonem fryzjerskim. I znowu przypadek zaważył na dalszym losie utalentowanego chłopaka z Polski. 25 listopada, w dniu Świętej Katarzyny, kiedy wszystkie panny muszą mieć wspaniałe fryzury, zakład przeżywał prawdziwe oblężenie. Mistrz nie dawał rady i wezwał na pomoc ucznia, który zachwycił klientki umiejętnościami i pomysłami. Od tej pory niemal cały Paryż chciał się czesać u Antoine’a, który wyczarowywał prawdziwe dzieła sztuki, ale i twarzowe proste fryzury. To on razem z Coco Chanel stworzył współczesną kobietę chłopczycę. Szybko piął się na szczyt, bywał na salonach, dyktował kierunki w modzie. Pierwszy salon fryzjerski Antoine’a przy rue Cambon stał się najmodniejszym miejscem w Paryżu, a jego sława sięgnęła za ocean, gdzie również powstawały eleganckie zakłady. Antoine bogacił się i stawał coraz bardziej ekscentryczny. Miał szklany dom z widokiem na wieżę Eiffla, sypiał w szklanej trumnie, nosił buty na obcasach z kryształu, ubierał się w przedziwne stroje w błękicie i różu. Z niebieskimi włosami i z ufarbowanym na niebiesko chartem przechadzał się po Lasku Bulońskim. Błękit Antoine’a szybko stał się najmodniejszym kolorem świata. W 1965 roku przybył do Polski na uroczyste otwarcie odbudowanego gmachu Teatru Wielkiego i Muzeum im. Xawerego Dunikowskiego. Zorganizował wówczas konkurs dla młodych utalentowanych uczniów fryzjerstwa, a zwycięzca w nagrodę miał wyjechać do Francji. I w ten sposób 12 lutego 1967 r. w Paryżu znalazł się nasz inny znany rodak, mistrz fryzjerstwa Janusz Szymański. To właśnie on i inni uczniowie Antoine’a, tacy jak: Jacek Tatamir, Ryszard Droździak, Zdzisław Gasperowicz wspominają swego guru, opowiadają ciekawostki z jego barwnego życia. O niezapomnianym mistrzu mówią także: historyk Jan Pietrzak i dziennikarz Krzysztof Lisiecki. Antoine nie sprostał nowym wyzwaniom w szybko rozwijającym się świecie. Zniszczyła go konkurencja. Okradany i oszukiwany nawet przez osoby z najbliższego otoczenia, na starość stał się biedakiem. W latach 70. wrócił do Polski. Miał różne wizje, ale z braku pieniędzy nie mógł ich realizować. Zmarł w lipcu 1976 r. Chciał być pochowany w Paryżu, ale podobno oczekiwany samolot nie przyleciał po ciało zmarłego. Zabrakło funduszy. Ostatecznie Antoine spoczął na cmentarzu w Sieradzu, niedaleko grobu rodziców. Mogiły strzeże replika rzeźby Xawerego Dunikowskiego "Dusza oddzielająca się od ciała". Inspiracją dokumentu Tadeusza Króla stała się wystawa "Fryzjer w trumnie" w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w warszawskiej Królikarni w 2006 r. Film bogato ilustrowany zdjęciami i archiwalnymi materiałami filmowymi. 20:10 TERROR W PARYŻU - ODC. 3. MILION STRON AKT (THE TERROR TRIAL / V13 EPISODE 3 - AN INVESTIGATION OF A MILLION PAGES) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2021 Reżyseria: Theo Ivanez Mini - seria kryminalno - polityczna (5 odcinków) o śledztwach w sprawach o zamachy terrorystyczne we Francji. Proces, który rozpoczął się we wrześniu 2021 r. dotyczący ataków popełnionych od 13 listopada 2015 r. Nadzwyczajna sprawa sądowa z 20 oskarżonymi została skierowana do specjalnie utworzonego Sądu, 220 tomów postępowań i prawie 1700 osób. Jest to wydarzenie zgodne z oczekiwaniami, którego się obawiano: ponownie otworzy rany, które ledwo zaczęły się goić. Poprzez zeznania ofiar terroryzmu, prawników, organów ścigania i członków wymiaru sprawiedliwości, ten serial dokumentalny pokazuje, jak Francja przygotowuje się do otwarcia tego bezprecedensowego procesu. Śledząc podstawy sprawy i patrząc wstecz na dowody z policyjnego śledztwa, zrozumiemy funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości antyterrorystycznej w krajach europejskich i sposób, w jaki społeczeństwo reaguje na to, co nie do pomyślenia. Część 3 - "Milion stron akt". 45 tysięcy sygnatur, 45 tysięcy akt sądowych, 1740 - u powodów cywilnych i trzystu pięćdziesięciu adwokatów. 6 miesięcy posiedzeń w sali na 600 osób specjalnie zbudowanej w sercu Pałacu Sprawiedliwości w Paryżu. To proces, którego nie można porównać z żadnym innym. Ten proces przejdzie do historii. W rozprawach uczestniczy wielu adwokatów, więc są bardzo różni. Oskarżeni, którzy nie wybrali adwokatów, dostali obrońców z urzędu, zwykle najlepszych adwokatów młodego pokolenia. 21:20 HAKERZY - NOWI ŻOŁNIERZE CHIN (CHINA’S HACKER ARMY / LES NOUVEAUX SOLDATS DE LA CHINE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Thomas Lafarge Film dokumentalny o hakerach z Chin. Niewiele osób było zaskoczonych, kiedy Microsoft oskarżył chińskich hakerów wspieranych przez państwo o wejście na ich serwery w celu zaatakowania co najmniej 60 000 globalnych użytkowników. Był to jeden z ostatnich z serii chińskich cyberataków. Chiny odpowiadają za 80% przypadków szpiegostwa gospodarczego, z którym mieliśmy do czynienia w Departamencie Sprawiedliwości od uchwalenia stosowanych ustaw w latach 90 - tych. Chiny twierdzą, że tylko starają się ukraść zagraniczne technologie. Pierwsze chińskie ataki hakerskie zostały wywołane dwoma międzynarodowymi wydarzeniami. W 1999 - tym roku, w nocy z 7 - ego na 8 - y maja, podczas operacji NATO w Jugosławii, amerykańskie rakiety zniszczyły chińską ambasadę w Belgradzie. Rosną obawy o bezpieczeństwo i doprowadziły do zakazu lub ograniczenia dostępu Huawei do sieci 5G w wielu krajach, w tym w Ameryce, Wielkiej Brytanii i Australii. "Istnieją dwa rodzaje dużych firm: te, które zostały zhakowane przez Chińczyków, i te, które nie wiedzą, że zostały zhakowane przez Chińczyków" - twierdził w 2014 r. dyrektor FBI James Comey. Chiny mają już największą na świecie sieć nadzoru, wykorzystują technologie do podporządkowania mniejszości, cenzurowania treści i szpiegowania dysydentów. Przez dziesięciolecia zachodni przywódcy chcieli wierzyć, że wzrost gospodarczy Chin nie stanowi zagrożenia dla innych krajów. Ten kraj jest regularnie wymieniany jako źródło numer jeden cyberataków. To niekończąca się bitwa o wpływy gospodarcze i geopolityczne. Dyskretne starcie, które dotyka nas wszystkich. Internet i wszystkie urządzenia do niego podłączone są terenem wojny, w której każdy chwyt jest dozwolony. W tej wojnie od niedawna główne skrzypce grają Chiny. Ich cel: do 2049 - ego roku, czyli do setnej rocznicy Republiki Ludowej, stać się największą światową potęgą. By to osiągnąć, Chiny muszą być mistrzami w sztuce nowoczesnego szpiegowania. 22:30 BIJĄCE SERCE WARSZAWY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2023 Reżyseria: Rafał Łysak Paweł jest nietypowym muzykiem ulicznym, który w centrum stolicy wystukuje rytmy na zniszczonych meblach. Dzięki temu zyskał sobie przydomek "Bijącego serca Warszawy". Wikt i opierunek zapewniają mu dwie siostry, które marzą o tym, aby ich brat wreszcie stał się samodzielny. Paweł wierzy, że dzięki codziennemu graniu zbierze pieniądze na zapewnienie lepszej opieki schorowanej matce. Ta jednak wkrótce umiera, a mężczyzna zmaga się z poczuciem winy, że nie zdążył temu zapobiec. Aby uspokoić skołatane nerwy, próbuje dowiedzieć się, czy mama zyskała drugie życie i w nowym wcieleniu krąży gdzieś po świecie. Poza muzykowaniem, Paweł ma bowiem jeszcze jedną pasję - fanatycznie wyznawany buddyzm. 23:30 ZAGADKI ZBRODNI POLICJI MIEJSKIEJ - ODC. 3 (THE CITY POLICE CRIME / EL CRIMEN DE LA GUARDIA URBANA EP. 3) Cykl dokumentalny, 57 min, Hiszpania, 2023 Reżyseria: Carles Porta Mini - seria dokumentalna (4 odcinki) opowiadająca o trzymających w napięciu kryminalnych historiach z policyjnych kartotek. To prawdziwe zbrodnie z ostatnich 10 lat. Nie ma tu ekspertów opowiadających o swojej pracy, są prawdziwi ludzie opowiadający własne historie. Albo dlatego, że ich doświadczyli, albo dlatego, że je badali. Dużo napięcia i emocji. Połączenie prawdziwych wydarzeń z fikcyjnymi źródłami. Poznamy prawdziwą historię, która zainspirowała twórców serialu fabularnego Netflixa "Burning Body". 4 maja 2017 roku policja znalazła spalony samochód na jednej z dróg w Barcelonie. Wewnątrz pojazdu zlokalizowano pozostałości zwęglonego ciała. Samochód należał do Pedro Rodrgueza, agenta policji miejskiej w Barcelonie. Oficjalnie nie uznano go za zaginionego. Policja zrekonstruowała ostatnie godziny życia Pedra i zaczęła znajdować niespójności w zeznaniach osób najbliższych zaginionemu. Wkrótce odkryto, że Pedro był uwikłany w trójkąt miłosny, w którym jego dziewczyna Rosa, również policjantka, miała wiele do ukrycia. Odc. 3. Wszystko, co pokazano w tym filmie, wydarzyło się naprawdę. Fakty, nazwiska i miejsca są autentyczne. Niektóre opisy mogą być szokujące. Rzeczywistość i śmierć nie mają wrażliwości. W trzecim odcinku zapoznamy się z wersją Alberta, kochanka Rosy. W odcinku pierwszym poznaliśmy fakty i szczegóły ustalone przez śledczych. W drugim wysłuchaliśmy jak Rosa oskarża Alberta o to, że zabił z zazdrości, bo nie mógł znieść myśli, że ona i Pedro chcą założyć rodzinę, a on zostanie sam. Umarli nie mogą kłamać, ale żywi owszem. Posłuchajmy, co mówi Albert. To ta sama opowieść, ale z innej perspektywy. Może ta wersja pozwoli nieco rozjaśnić mrok. 00:40 ELŻBIETA CZYŻEWSKA - SKALA ODDALENIA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1994 Reżyseria: Krzysztof Domagalik Scenariusz: Krzysztof Domagalik Była najpopularniejszą polską aktorką lat 60. Widzowie pamiętają ją z takich filmów, jak "Mąż swojej żony", "Gdzie jest generał?", "Małżeństwo z rozsądku", "Giuseppe w Warszawie", "Pamiętnik znaleziony w Saragossie", "Niekochana", "Wszystko na sprzedaż". Gdy z miłości do warszawskiego korespondenta "The New York Times" opuszczała w 1967 r. Polskę, była u szczytu sławy. W Ameryce pozycja zawodowa i znajomości męża nie wystarczyły jednak do zrobienia kariery aktorskiej. Czyżewska nie znała angielskiego, a drobne sukcesy odnoszone w teatrach uniwersyteckich i off - Broadway były tylko bladym cieniem dawnego powodzenia. W 1975 r. małżeństwo z Davidem Halberstamem się rozpadło i aktorka została sama. No, nie całkiem. Do jej drzwi pukali wszyscy emigrujący za ocean artyści. Czyżewska dawała dach nad głową, pożyczała pieniądze, ułatwiała nawiązanie kontaktów. Jej pomocy zawdzięczają udany start w USA m. in. Janusz Głowacki i Joanna Pacuła. Choć miewała w życiu chwile poważnych załamań i nieraz topiła żale w alkoholu, to jednak zawsze wychodziła z dołka. Skazana z powodu odmiennego akcentu i chronicznego braku siły przebicia na role epizodyczne, zagrała m. in. w "Pozytywce" Costy - Gavrasa, "Pocałunku przed śmiercią" Deardena, "Cadillac Man" Donaldsona, "Canal Zone" Durlinga. Do Polski przyjeżdżała kilkakrotnie, by wystąpić w "Debiutantce" Barbary Sass, "Limuzynie Daimler Benz" Filipa Bajona czy "Odwecie" Tomasza Zygadły. Na deskach Teatru Dramatycznego odbyła się premiera sztuki "Szósty stopień oddalenia" Johna Guarde'a z Czyżewską w roli głównej. Zadbano o to, by aktorka znów poczuła się gwiazdą: dobry tekst, staranna obsada, świetna reżyseria Piotra Cieślaka. Praca nad spektaklem stała się też pretekstem do dłuższej rozmowy z artystką przed kamerami telewizji. Czyżewska wspomina okres swej popularności w Polsce, mówi o zawodowych losach w USA. Szeroko opowiada o funkcjonowaniu teatru amerykańskiego oraz tamtejszego rynku pracy aktorów. Wypowiedzi ilustrują archiwalne materiały filmowe przypominające jej najciekawsze kreacje teatralne, telewizyjne i kinowe. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "WYPRAWA RATUNKOWA" ODC. 314 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Izabela Fatalska W tym odcinku przyjeżdżamy na Podkarpacie w poszukiwaniu kół napędowych do silników stałych, które są wykorzystywane przez Grzegorza Smelę, właściciela Muzeum Silników Stacjonarnych w Konieczkowie. Adam Kania, który miał odpowiednie koła, ogłosił, że może je podarować pasjonatowi. Drugi temat to bolszewickie natarcie w 1920 roku, w kierunku Warszawa. Piękny krajobraz Łomży i Zambrowa. Marynarze z 1. Batalionu Morskiego odpierają sowietów i przepędzają dowództwo rosyjskie. Miejscowa ludność dokonuje prowizorycznych pochówków polskich żołnierzy, a potem przenosi zwłoki na cmentarz w Kołakach Kościelnych. Dziś, po latach tutejsi mieszkańcy na czele z księdzem proboszczem organizują okazałą uroczystość i budują nowy grób, by oddać hołd polskim marynarzom, którzy poświęcili swe życie tak daleko od morza. Ignacy Śmigielski - historyk regionalista opowiada o walkach, jakie miały miejsce w tych rejonach w sierpniu 1920 roku. Głos zabierają też: Tomasz Miegoń - dyrektor Muzeum Morskiego w Gdyni, Sylwester Jaworowski - wójt gminy Kołaki Kościelne i Dariusz Szymanowski ze Stowarzyszenia Wizna. 02:15 AMERYKANIN W PRL - U Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2008 Reżyseria: Piotr Morawski, Ryszard Kaczyński Scenariusz: Piotr Morawski, Ryszard Kaczyński Lektor: Adam Tkaczyk Zdjęcia: Andrzej Adamczak Muzyka: Przemysław Książek 27 czerwca 1964 r. do Polski przybył z pięciodniową wizytą Robert Kennedy, brat zamordowanego siedem miesięcy wcześniej prezydenta Johna Kennedy’ego, ówczesny prokurator generalny i minister sprawiedliwości w amerykańskim rządzie. Towarzyszyła mu żona oraz trójka dzieci, a wizyta miała charakter prywatny: Amerykanie chcieli tu odwiedzić swoich polskich krewnych z rodziny Radziwiłłów, z którymi się spowinowacili poprzez małżeństwo siostry Jacqueline Kennedy, Lee, z księciem Stanisławem Radziwiłłem. Trudno jednak było mówić o prywatności w sytuacji, gdy amerykańscy goście, gdziekolwiek się pojawili, wywoływali euforię Polaków witających ich entuzjastycznie, wiwatujących na ich cześć. Piękni, eleganccy, błyskający nieskazitelnie białymi zębami, swobodni w zachowaniu uosabiali marzenia naszych rodaków o lepszym życiu na Zachodzie. Rodzina Kennedych była mile zaskoczona takim przyjęciem, zwłaszcza że Polska była pierwszym krajem komunistycznym, jaki odwiedzali. Nie kryli podziwu dla Polaków żyjących w trudnych warunkach, dobrze się wśród nich czuli. Dlatego też chętnie wchodzili w tłum, rozdawali uśmiechy, uściski rąk, a nawet zdjęcia prezydenckiego brata, przyjmowali kwiaty i wręczane im karteczki lub listy. Ochrona Roberta Kennedy’ego starała się nie rzucać w oczy, aby nie zakłócać tych bezpośrednich relacji. Wizyta obfitowała też w nieoczekiwane sytuacje. W Warszawie Amerykanie odwiedzili m. in. restaurację "Krokodyl", gdzie akurat odbywało się wesele i stali się, oczywiście, jego główną atrakcją. Byli też w katedrze św. Jana, spotkali się z pracownikami ambasady USA i władzami Uniwersytetu Warszawskiego, złożyli kwiaty pod pomnikiem Bohaterów Getta, odwiedzili małych pacjentów jednego ze szpitali dziecięcych i bawili się w klubie studenckim Stodoła. Kolejne dni spędzili w Krakowie i na Jasnej Górze, gdzie spotkali się z kardynałem Stefanem Wyszyńskim, by na koniec znów powrócić do Warszawy. Każdy ich krok obserwowali etatowi pracownicy służby bezpieczeństwa i zmobilizowani specjalnie na tę okazję bardzo liczni, wmieszani w tłum tajni współpracownicy. Robili zdjęcia, sporządzali notatki i sprawozdania. Nikt, kto uścisnął rękę Robertowi Kennedy’emu, wręczył mu kwiaty czy, co gorsza, jakiś list, nie pozostał niezauważony. Szybko identyfikowano zuchwalca i niebawem odczuwał na własnej skórze przykre skutki swojego tylko z pozoru niewinnego gestu. Uścisk dłoni czy złożona na ręce znakomitego gościa prośba o pomoc finansową, możliwość wyjazdu do Ameryki czy zagraniczne leczenie, mogła kosztować utratę pracy, wyrzucenie z uczelni, odmowę wyjazdu na staż czy odrzucenie podania o mieszkanie. Stawała się też często pretekstem do szantażowania delikwenta, którego zmuszano np. do zostania tajnym współpracownikiem. Szczególnie surowo obchodzono się z osobami mundurowymi, które poważyły się na taki gest. W reportażu znalazły się wypowiedzi ludzi, którzy byli świadkami tamtej pamiętnej wizyty, chwilowymi bohaterami wydarzeń. Do dziś pamiętają tamte wydarzenia, mają zdjęcia z Robertem Kennedym, ale też doświadczyli z tego powodu zainteresowania służb specjalnych. Ich wypowiedzi są bogato ilustrowane archiwalnymi materiałami filmowymi, fragmentami szyfrogramów i notatek urzędników tajnych służb i T. W. 03:00 BIEGIEM, BIEGIEM Film dokumentalny, 41 min, Polska, 1992 Reżyseria: Marek T. Nowakowski, Marzena Witowska - Sabat Scenariusz: Marek T. Nowakowski, Marzena Witowska - Sabat Zdjęcia: Andrzej Półrolniczak Zapis ostatnich miesięcy życia Tadeusza Łomnickiego zarejestrowany podczas prób do spektaklu "Król Lear" w Teatrze Nowym w Poznaniu w 1991 roku. Tuż przed premierą aktor zmarł.