TVP Dokument Sobota, 09.11.2024 05:40 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - ENERGETYCZNE BŁOTA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Wielkie bagna nad Biebrzą okazały się niespodziewanym źródłem energii. Nie chodzi tu o metan wydobywający się czasem z bagien i łatwo ulegający zapłonowi, ani o spalanie torfu (dziś już uważane za barbarzyństwo energetyczne i ekologiczne, choć jeszcze kilkadziesiąt lat temu snuto plany budowy elektrowni opalanej torfem). Źródłem energii, którą można stąd pozyskiwać z korzyścią dla przyrody, jest biomasa roślinna. Niegdyś powierzchnię torfowisk wykaszano, zbierając stąd liche siano, głównie na ściółkę. Nad Biebrzą stały setki stogów, czekających na mróz, gdy będzie można do nich dojechać po lodzie skuwającym błota. Wykaszane ręcznie torfowiska były siedliskiem lęgowym unikalnej fauny, zwłaszcza ptasiej, podobnej do tej, jaka zamieszkuje tundrę. Wraz ze zmianą charakteru gospodarki rolnej zaniechano wykaszania, a błota zaczęły szybko zarastać krzewami i lasem, skazując unikalną faunę na zagładę. Dla jej ochrony zaczęto te obszary wykaszać na nowo za pomocą nowocześniejszych technik niż kosa, ale pozostaje mnóstwo bezużytecznej biomasy. Powstają jednak programy jej wykorzystania do ogrzewania budynków. W odcinku ukazujemy entuzjastów i propagatorów tego rozwiązania. Pozwala to nam zarazem uchwycić jedyny w swoim rodzaju, historyczny zwrot w traktowaniu przyrody bagien, do niedawna uważanych za wstydliwe nieużytki. 06:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 47 SKARB POLSKICH PÓL Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie tak wcale dawno temu, aby zrobić sobie ubranie nie wystarczyło wyłącznie wykonanie odpowiedniego kroju, ale trzeba było utkać od podstaw sam materiał. Dlatego przez całe stulecia nasze babcie zajmowały się uprawą i obróbką lnu. Radosław Kotarski podąża tym tropem i pod czujnym okiem p. Krystyny stara się przerobić zebrany len na nici. 06:45 GDY MORZE ZAGRAŻA MIASTOM (WHEN OCEANS THREATEN CITIES / QUAND LA MER MENACE LES VILLES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Laurence Thiriat Film dokumentalny o miastach, które są położone na wybrzeżach i przez to narażone bardziej niż inne na huragany, burze, nawałnice i powodzie. Zagraża im również sól i erozja. Ze względów strategicznych największe miasta świata leżą w strefie przybrzeżnej. Woda stanowi bezpośrednie zagrożenie dla blisko ośmiuset milionów ich mieszkańców. Wybraliśmy trzy symboliczne miasta na trzech różnych kontynentach: Nowy Jork, Rotterdam i Singapur. Miasta, z których każde boryka się z wyjątkowymi problemami i musi zrewidować swoje relacje z wodą, aby przetrwać na dłuższą metę. Za 50 lat wszystkie bariery przeciwprzepięciowe na świecie przestaną działać. Najlepsi eksperci toczą prawdziwy wyścig z czasem z żywiołami. Czy konieczne będzie zamknięcie zatoki nowojorskiej? A może Morze Północne, by chronić wybrzeże Atlantyku? Jakie rozwiązania pozostaną wówczas dla miast nadmorskich? Czy rozwiązaniem byłoby poruszanie się po wodzie? Pomimo armii badaczy i naukowców, zmobilizowanych w różnych częściach świata, walka z wodą pozostaje nierówna w różnych krajach. Nasi przodkowie osiadali nad brzegami oceanów, by budować tam miasta. W 2050 roku aż sto czterdzieści milionów ludzi na całym świecie doświadczy losu klimatycznych uchodźców. Ludzkość staje w obliczu nieodwracalnych zmian. Od tego, jak sobie z nimi poradzi, zależy jej przetrwanie. 07:45 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 5. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 5) Cykl dokumentalny, 45 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odc. 5. Border collie to wspaniałe psy, niezwykle bystre, z ogromną energią i łatwo je szkolić. To rasa pasterska lub pracująca. Czasem w miejskim środowisku, jeśli nie pracują, mają problemy ze stresem i lękami. Jednak czy można nauczyć psa prowadzić samochód? Sznaucery olbrzymie to energiczne i bardzo inteligentne psy. Muszą mieć dużo ruchu i wyzwań. Psy są szkolone do szukania narkotyków. Wybierając odpowiednie psy bierze się pod uwagę inteligencję, chęci i zapał. Teriery są szkolone do tropienia szkodników, zwłaszcza szczurów. To psy różnej wielkości, są wyjątkowo inteligentne, pełne werwy i zapału. Psy pracujące są przyjaciółmi na całe życie. 08:40 FASCYNUJĄCE OKO (THE EYE - FASCINATION VISION / DAS AUGE - FORSCHUNG SEHEN) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Ralph Loop Film dokumentalny o wzroku i możliwości widzenia. Wielu nie wyobraża sobie życia bez widzenia i opiera swoje działania głównie na tym zmyśle. Wraz ze wzrostem oczekiwanej długości życia słabnie wzrok, a choroby grożące ślepotą stają się coraz bardziej prawdopodobne. Dzięki nowoczesnej wiedzy walka z możliwością utraty wzroku jest coraz efektywniejsza. Dzięki okularom z czerwonym światłem, soczewkom kontaktowym do prezbiopii lub bionicznym implantom czipowym podejścia badawcze w tym filmie pokazują, w jaki sposób można zachować lub odzyskać wzrok za pomocą złożonych, ale także bardzo prostych środków. W polu widzenia peryferyjnego o kącie 214 stopni w nasze oczy uderzają niezliczone wrażenia wzrokowe. 09:40 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - QUEBEC. INNA AMERYKA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Quebecu. Quebec to największa kanadyjska prowincja, francuskojęzyczna enklawa na anglosaskim kontynencie. Gościnność i serdeczność mieszkańców kontrastują z lodowatymi, rozległymi pustkowiami, z których słynie ten region. W 1608 roku francuski podróżnik Samuel de Champlain założył niewielką osadę nad Rzeką Świętego Wawrzyńca. Czterysta lat później nazwa Quebec pozostaje obietnicą nowego świata. W miejscu dzisiejszego Montrealu, de Champlain utworzył ośrodek handlu futrami. Wkrótce powstała tu także misja katolicka. Francuzi stopniowo przekształcali Montreal w ważną metropolię. Miasto położone jest głównie na dwóch dużych wyspach, które opływają dwie odnogi Rzeki Świętego Wawrzyńca. Architektura ratusza odzwierciedla burzliwą historię Montrealu. 10:40 KURPIE Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1964 Reżyseria: Witold Żukowski Scenariusz: Witold Żukowski Etnograficzny reportaż z życia Kurpiów, ludności pochodzenia mazurskiego, zamieszkującej tereny puszczańskie w dorzeczu dolnej Narwi i jej dopływów, ludzi twardych, utalentowanych, zręcznych rzemieślników i wszechstronnych artystów. Dokument składa się z ich wypowiedzi oraz zdjęć reportażowych pokazujących czas pracy. 10:55 GRABARZE Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1950 Reżyseria: Marta Marczak, Karol Marczak Scenariusz: Marta Marczak Film przyrodniczy prezentujący zagadnienia z życia owadów, z rzędu chrząszczy, zwanych grabarzami. Ludzie przywykli traktować owady jako szkodniki, lecz twórcy zwracają uwagę na pożyteczną rolę grabarzy w środowisku naturalnym. Wyposażone w czułki, mocne żuwaczki, owłosione odnóża oraz dwie pary skrzydeł żerują i wychowują potomstwo na drobnej padlinie, która rozkładając się zanieczyszczałaby powietrze. Odór rozkładającej się padliny, na przykład myszy, czy kreta potrafią wyczuć z dużej odległości. Grabarze używając swoich mocnych odnóży instynktownie zakopują zwłoki w celu ochronnym przed zbyt szybkim wysychaniem zwłok na wietrze i słońcu. Rozkład padliny trwa około dwóch tygodni, a grabarze dzięki temu zapewniają przyszłość swojemu potomstwu. W zdjęciach wykorzystano duże zbliżenia makro ukazujące rozwój gąsienic poczwarek młodych chrząszczy. 11:20 LUDZIE I PSZCZOŁY - PANI HAJNALKA Telenowela dokumentalna tvp, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Zdjęcia: Miłosz Kasiura Opowieść o ludziach zafascynowanych pszczołami, których życie nieodłącznie związane jest z cyklem hodowli tych owadów. Dla nich hodowla pszczół jest treścią życia, pasją, oddechem od rutynowego trwania, ucieczką od presji życia. Każdy odcinek to osobna historia jednego bohatera. 12:00 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 9 SPORTOWE EMOCJE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 9 DESTINATION SPORT) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 9 - "Sportowe emocje". Od grudnia do maja wybrzeża Hawajów są królestwem surferów, zdolnych atakować nawet dziesięciometrowe fale. Historia surfingu zaczęła się właśnie tutaj, choć nie wiadomo dokładnie kiedy. Hawajskie rodziny przekazywały sobie tajniki tego sportu z pokolenia na pokolenie. Hawaje to mekka surferów. Na Hawajach trudno jest zdobyć renomę. Trzeba mieć talent, i robić wszystko, by zainteresować sobą sponsorów. Talentów i fal tutaj nie brakuje, ale niewiele jest firm, gotowych promować surferów. Przenosimy się do Turcji. Jest tu wielu zapaśników. Na wyspie Reunion sport jest synonimem przygody. Bierzemy kurs na Polinezję. Przed nami także wizyta w Szwajcarii. 12:25 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 10 ODROBINA LUKSUSU (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 10 RIEN QUE DU LUXE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 10 - "Odrobina luksusu". Polinezja. Wyspa Bora - Bora uznawana jest za wymarzone miejsce na urlop. Zawdzięcza tę reputacje nie tylko turkusowej lagunie, ale także luksusowym hotelom na palach. To miejscowy znak firmowy: dachy z liści pochutnika, bambus i egzotyczne drewno nadają hotelowi polinezyjski styl. Noc kosztuje tu około sześciuset euro. Budynki wymagają stałej konserwacji. Duże zasolenie powietrza i silne słońce sprawiają, że lakiery, którymi chronimy drewno, zużywają się po osiemnastu miesiącach. Co półtora roku trzeba remontować hotele, by goście zastali taki sam widok, jak na folderach i kartkach pocztowych. Wody wokół wyspy obfitują w bogatą florę i faunę. Między bungalowami biolodzy założyli szkółkę koralowca. Bezludne raje u wybrzeży Karaibów to prawdziwe oazy luksusu. Przenosimy się do Meksyku. Stąd polecimy prosto do Włoch. Francuski półwysep Cap Ferret również przyciąga miłośników luksusu. 13:00 TACY BYLIŚMY - /7/ JAK SIĘ BAWILIŚMY Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Cykl dokumentalno - rozrywkowy, który stanowi niezwykłą i barwną podróż w czasie do lat 70. i 80. minionego stulecia. Przypominamy, jak wyglądało wówczas życie i... jacy byliśmy. Tym razem zapraszamy wszystkich na parkiet! Nie ma sensu podpierać ścian - dyskoteka się nie zawali. Panowie proszą panie, panie proszą panów - niech żyje zabawa. Oto, jak się bawiliśmy! 13:30 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 2 SEZON II, ANDRZEJ FURTEK - BACA Magazyn, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jakub Baryga Scenariusz: Jakub Baryga Zdjęcia: Przemysław Matejko, Maciej Krajewski, Michał Michalec, Adam Sienkiewicz Prowadzący: Sebastian Karpiel Bułecka Podhalańscy górale to wyjątkowa społeczność. Pielęgnująca tradycje, kultywująca obrzędy i zwyczaje swoich ojców, ale przede wszystkim społeczeństwo mocno związane z naturą. To ona wyznacza rytm życia, pracy i codziennych aktywności. To fascynujący mariaż wzajemnego przenikania i szacunku do tatrzańskiej przyrody, Esencja zjawiska zwanego góralszczyzną. Pierwsza seria programu, skupiła się na jednym z najbardziej charakterystycznych elementów góralskiej kultury - typowej podhalańskiej architekturze. Wpisanej w krajobraz, pełnej fascynujących historii, tworzonej przez wyjątkowe osobowości. W drugiej serii, chcielibyśmy przybliżyć ludzi i ich życie w pełnej symbiozie z naturą. Pokazać z pozoru zwykłe dni z góralskiej codzienności - pracę i obowiązki (np. wypas owiec, spływy z drewnem czy specyfikę kowalstwa artystycznego) ale także pokoleniowość i silne tradycje rodzinne, pełne wyjątkowych obrzędów, reguł i zwyczajów - od kuchni po arkana podhalańskiego rzemiosła. W tym odcinku poznamy podhalańskiego bacę - Andrzeja Furtka, który całe życie wypasa owce pod Tatrami. Ale bacowanie i zajmowanie się owcami na wypasie to praca od świtu do zmierzchu - o czym w tym odcinku na własnej skórze przekona się Sebastian. Od pobudki o 6 rano, włączy się w rytm życia juhasów i bacy Józefa, który bacówkę na Kuźnicach prowadzi od ponad 40 lat. Wspólnie owce wygonią na wypas, Sebastian wysprząta obejście, wydoją owce aby przygotować się do precyzyjnego procesu wyrabiania oscypków. Pomagać im będą juhas Jędrek i syn bacy Józefa, Wojtek, który po ojcu przejął tradycję bacowania. 14:00 NAJMŁODSI WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 1 NA SAWANNIE (ANIMAL BABIES SAFARI BABIES) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Gavin Boyland Miniserial dokumentalny BBC Worldwide. Dzieci zwierząt w trzech bardzo różnych środowiskach naturalnych. Na rozległych sawannach Afryki najmłodsi napotykają najlepszych na świecie drapieżników i muszą stawić czoło silnej konkurencji. W życiu każdego zwierzęcia pierwsze miesiące po narodzinach mają decydujące znaczenie. Każdy dzień przynosi kolejne wyzwania i dramaty. Zobaczymy, jak nowo narodzonym zwierzętom udaje się przetrwać i radzić sobie w trzech niezwykle malowniczych, choć niezbyt przyjaznych środowiskach. Na rozległych sawannach Afryki dorastające zwierzęta muszą zmierzyć się ze szczytowymi drapieżnikami oraz z zaciekłą rywalizacją. Młodzi mieszkańcy wód muszą radzić sobie u zdradliwych wybrzeży i wśród niebezpiecznych prądów morskich. W skalistym świecie gór brakuje pożywienia, a wokół panują ekstremalne warunki pogodowe. Dzielne młode zwierzęta stosują niezwykłe strategie, by pokonać najróżniejsze przeszkody. W otaczającym je okrutnym świecie muszą szybko się uczyć. Jeśli będą uważnie obserwować otoczenie i zwalczać przeciwności, dadzą sobie radę. W pierwszej części dokumentu podróżujemy po wielkich sawannach Afryki, gdzie żyją jedne z najbardziej rozpoznawalnych zwierząt świata. Trawiaste równiny pokrywają niemal połowę kontynentu i wciąż się zmieniają. Doświadczane przez gwałtowne zmiany pogody, stanowią środowisko, w którym czas obfitości przeplata się z okresami głodu. Na tym niezwykłym obszarze dorastają rozmaite zwierzęta. Stada liczące miliony osobników rywalizują o to samo pożywienie. Nie brakuje tu również łowców. Równiny wschodniej Afryki to obszar, na którym poluje najwięcej dużych drapieżników na świecie. Nic dziwnego, że pierwszym wyzwaniem najmłodszych zwierząt jest uniknięcie zabójczego ataku. Mimo wielu przeciwności młodzi mieszkańcy sawanny muszą przetrwać najbardziej niebezpieczny okres życia. Na drodze do dorosłości będą szukać własnego miejsca wśród równin Afryki. W następnej części poznamy maluchy żyjące w wodzie, które muszą radzić sobie z zagrożeniami na wybrzeżach i z silnymi prądami. W trzeciej części ruszamy w góry, gdzie jest bardzo mało żywności, a warunki pogodowe są ekstremalne. Fascynujące zdjęcia i ujmujące historie zwierząt sprawiają, że tę serię ogląda się z przyjemnością. 15:00 POWRÓT DO DZICZY - ODC. 4 ARKANSAS. USA (BEN FOGLE: RETURN TO THE WILD SERIES 2 EP. 4) Serial dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Sean Mcdonnell Seria dokumentalna, podróżnicza. 6 odcinków. Poszukiwacz przygód Ben Fogle odwiedza ludzi z całego świata. poznaje miejsca, w których żyją i sposoby na przetrwanie w trudnych nierzadko warunkach. Odc. 4. Arkansas. USA. 16:05 PLANETY - JOWISZ. ODC. 3/5 (THE PLANETS) 49 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Stephen Cooter W trzecim odcinku Jowisz. Poza wewnętrznym obszarem Układu Słonecznego i pustkowiem pasa planetoid krąży Jowisz, ojciec chrzestny planet. Wyglądem przypomina gładką fakturę marmuru, lecz w jego grubych na tysiące kilometrów chmurach szaleją gwałtowne burze. To piękny i potężny świat. Cztery i pół miliarda lat temu jego grawitacja miała niszczący wpływ na otaczające go światy. Przyciągając materiał skalny wnętrza Układu Słonecznego, odmienił losy planet, również Ziemi. Jowisz to świat o mrocznej przeszłości. Nie trzeba daleko szukać, by znaleźć na to dowody. Na pustyni w Arizonie znajduje się Krater Barringera. Powstał pięćdziesiąt tysięcy lat temu, gdy asteroida o średnicy czterdziestu metrów uderzyła w powierzchnię Ziemi z prędkością czterdziestu trzech tysięcy kilometrów na godzinę. Być może właśnie Jowisz skierował ją w stronę Ziemi. W jaki sposób z tak daleka Jowisz może wpływać na losy Ziemi? I jak do tego doszło? Dopiero obejrzenie Jowisza z bliska pozwoliło sformułować pierwsze wnioski. 17:10 JEZIORA Z SIMONEM REEVEM - CZĘŚĆ 2. (THE LAKES WITH SIMON REEVE) Serial dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Sam Bagnall Trzyczęściowa seria BBC Studios. Od pracowników łodzi podwodnych po farmerów górskich, Simon Reeve spotyka mieszkańców Cumbrii, odkrywając nowe spojrzenie na ten wspaniały zakątek Wielkiej Brytanii. Kraina Jezior to największy park narodowy w Anglii. Rozsławiony przez poetę Williama Wordswortha, jego surowe piękno zajmuje wyjątkowe miejsce w brytyjskim życiu. Ale jest to również sedno wielu kluczowych problemów, przed którymi stoi świat od zrównoważonego rozwoju po zmiany klimatyczne. Simon Reeve spotyka najbardziej fascynujące postacie z Krainy Jezior, dowiaduje się o zagrożeniach dla jej delikatnej przyrody i odwiedza niektóre ze spektakularnych i kontrowersyjnych projektów energetycznych znajdujących się w jej granicach. 18:10 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 11 ZIMOWE SZALEŃSTWO (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 11 DESTINATION NEIGE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 11 - "Zimowe szaleństwo". Amerykański stan Wyoming. Ze względu na surowy klimat zapadlisko Jackson Hole pozostało niezamieszkane aż do 1870 roku. Dawna ziemia traperów i kowbojów jest dziś znanym ośrodkiem turystycznym. Działa tu najstarsza stacja narciarska na zachód od Missisipi. Dziś Jackson cieszy się opinią luksusowego ośrodka narciarskiego dla bogatej klienteli. Przenosimy się kilka tysięcy kilometrów na wschód, do Turcji. Góra Erciyes, o wysokości 3970 m, góruje nad miastem Kayseri w Kapadocji. Zapaleni narciarze odkryli ją dopiero niedawno. Od kilku lat na jej szczycie działa nowoczesny ośrodek narciarski, którego trasy zjazdowe mają łączną długość dwustu kilometrów. Będziemy też w Norwegii, skąd przeniesiemy się do Kanady. W Górach Skalistych znajdują się setki kilometrów szlaków przeznaczonych wyłącznie do jazdy na skuterach śnieżnych. Wracamy do Europy. W Szwajcarii narciarze mogą korzystać nie tylko ze świetnych warunków klimatycznych, ale także z licznych tras zjazdowych i stoków. 18:30 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 12 PARKI I REZERWATY (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 12 AU BONHEUR DES PARCS) Serial dokumentalny, 27 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 12 - "Parki i rezerwaty". Chorwacja. Tutaj niedźwiedzie brunatne są stosunkowo liczne. Jednak w wielu innych europejskich krajach wyginęły, podobnie jak rysie, wilki czy duże ptaki drapieżne. W parku naturalnym mamy do czynienia z mieszkańcami, a nie z turystami. Jest tu sporo wiosek, a nawet miasteczek. Przenosimy się do Stanów Zjednoczonych. Stan Montana to raj dla miłośników przyrody. Na terenie Montany znajduje się aż osiem parków narodowych. Wody Polinezji stanowią schronienie dla niezwykle bogatej fauny. Tetiaroa była dawniej siedzibą władców Polinezji. Marlon Brando utworzył tu rezerwat, w którym dziś bezpiecznie bytują olbrzymie kolonie głuptaków, rybitw i fregat. Park Narodowy Doana to doskonały przykład bogactwa i różnorodności ekosystemów. Dominują tu wydmy, śródziemnomorskie zarośla i bagna. w 1984 roku Park Narodowy Doana został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. 19:05 LEGENDY ROCKA 4 - TINA TURNER (TINA TURNER) Cykl dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Lyndy Saville Prowadzący: Danielle Perry, Will Hodgkinson, John Aizlewood, Stuart Williams, Camilla Pia Tina Turner to legendarna amerykańska wokalistka obdarzona charakterystycznym głosem oraz charyzmą i energią sceniczną. Swoją karierę muzyczną rozpoczynała od śpiewania w chórach kościelnych. Punktem zwrotnym w karierze stała się dla niej współpraca, a później małżeństwo z legendarnym gitarzystą Ikiem Turnerem. Małżeństwo zakończyło się głośnym rozwodem w 1976 roku. Powodem rozwodu było fizyczne i psychiczne maltretowanie wokalistki przez jej męża. W 1984 roku po ośmiu latach zastoju w karierze Tina powróciła do wielkiego showbiznesu i na szczyty listy przebojów. 20:10 BANKSY AND THE RISE OF OUTLAW ART Film dokumentalny, 108 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Elio Espana Film dokumentalny o artyście ulicznym zwanym Banksy, który jest uważany za najbardziej wyjętego spod prawa twórcę. Jego sztuka polityczna, kryminalne ekscesy i brawurowe akcje oburzają establishment od ponad dwudziestu lat. Film zawiera rzadkie wywiady z Banksym i przedstawia historię twórcy, który przewodził nowemu, rewolucyjnemu ruchowi i zbudował wielomilionowe imperium, podczas gdy jego tożsamość pozostawała owiana tajemnicą. Zawiera wywiady ze: światowej sławy artystą Benem Eine; byłą prawą ręką Banksy'ego, Stevem Lazaridesem; pionierem graffiti Johnem Nationem; autorem i artystą Felixem "FLX" Braunem; znanym artystą ulicznym Riskiem; autorem, artystą i kuratorem muzeum Alanem Ketem; autorem i artystą Scape; biografem Banksy'ego Will Ellsworth - Jonesem; autorem i wydawcą Richardem Jonesem; popkulturowym twórcą Simonem Reynoldsem i historykiem sztuki Claire De Dobay Rifelj. 21:50 GRACE KELLY: ZAGINIONE MILIONY (GRACE KELLY’S MISSING MILLIONS) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adam Warner Film dokumentalny opowiadający o losach Grace Kelly - aktorki i księżniczki Monako. Typowa dziewczyna z sąsiedztwa, która odwróciła się od ojca milionera, żeby się stać jedną z najsłynniejszych w świecie kobiet. Była laureatką Oscara, aktorką, która błyszczała na srebrnym ekranie i tworzyła wspaniałe kreacje. Czarującą ikoną mody i światową trendsetterką. Była twardym graczem oraz nieustępliwą negocjatorką. Kiedy zmarła, prywatne dokumenty ujawniły, że zostawiła jedynie dziesięć tysięcy dolarów i zrujnowaną chatę w Irlandii. W tym programie guru finansów Gemma Godfrey przegląda dokumenty i analizuje liczby, odkrywając prawdę o milionach zarobionych i straconych oraz ujawniając, gdzie ostatecznie podziała się fortuna Kelly. Film przypomina też kim była i co robiła ta wyjątkowo piękna kobieta. Ten dokument to niesamowite archiwa, analizy i wywiady, zagłębiające finanse Grace Kelly, aby odkryć wnikliwą bizneswoman i myślącą przyszłościowo filantropkę. 22:55 SPACEREK STAROMIEJSKI Dokument fabularyzowany, 13 min, Polska, 1958 Reżyseria: Andrzej Munk Bohaterką fabularyzowanego dokumentu jest uczennica szkoły muzycznej, która spaceruje po Starówce w Warszawie. Dziewczynka słucha dźwięków miasta. Film powstał w oparciu o pomysł kompozytora Andrzeja Markowskiego. 23:10 ĆWICZENIA WARSZTATOWE Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1996 Reżyseria: Marcel Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki Uliczna sonda na temat dzisiejszej młodzieży, pozwalająca ukazać możliwości filmowego preparowania podwójnych odpowiedzi. Każda wypowiedź może być poczytana albo za pozytywną, albo za negatywną. 23:35 ŻĄDZA KRWI: PORTRET PSYCHOPATY (BLOODLUST - THE DESIRE TO KILL / MORDLUST - DIE DUNKLE SEITE IN UNS) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Sebastian Gunther Film dokumentalny docu - crime. Co czyni człowieka mordercą? Czy to kwestia genetyki czy uwarunkowań społecznych? To pytania, które zadają sobie nie tylko naukowcy, ale także miłośnicy kryminałów, zarówno tych literackich i filmowych, jak i z życia wziętych. Autorzy filmu rozmawiają z reporterką sądową i autorką kryminałów o fikcji i rzeczywistości w jej najgorszej sprawie o morderstwo. Spotykają neurobiologa badającego mózgi psychopatów i pytają mordercę o to, jak się nim stał. 00:35 JUREK KUKUCZKA - POŻEGNANIE 1989 Film dokumentalny, 28 min, Polska, 1989 Zdjęcia: Andrzej Galiński, Artur Hajzer, T. Anna Pietraszek, Wanda Rutkiewicz, Ryszard Warecki, Krzysztof Wielicki Lektor: Lechosław Herz Film upamiętniający sylwetkę Jerzego Kukuczki, sławnego himalaisty, który zginął podczas wyprawy na Lhotse 24 października 1989 roku. Jerzy Kukuczka wsławił się zdobyciem Korony Świata - wszystkich szczytów górskich mierzących powyżej 8000 metrów. Na program składają się migawki filmowe, fotografie i nagrania z taśmy wideo ostatniego wywiadu telewizyjnego Jerzego Kukuczki. 01:45 KAPELMISTRZE - DZIKA MUZYKA Film muzyczny, 42 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Knittel Scenariusz: Tomasz Knittel Wykonawcy: Kapela ze Wsi Warszawa, Prusinowski Kompania, Kapela Brodów, Kapela Maliszów, Tęgie Chłopy, InFidelis, Sutari, Adam Strug, Chłopcy kontra Basia, Zawołany Skład Weselny Dokumentalny film "KapelMistrze" ma na celu rzetelną dokumentację zjawisk polskiej muzyki tradycyjnej, dlatego do udziału w projekcie zaproszono 10 najbardziej docenionych i utytułowanych zespołów pokazujących bogactwo i różnorodność tego nurtu: Kapela ze Wsi Warszawa, Kapela Brodów, Adam Strug, Tęgie Chłopy, Kompania Prusinowski, Kapela Maliszów, Chłopcy Kontra Basia, Sutari, Zawołany Skład Weselny, Infidelis. Chcemy przybliżyć muzykę ludową w formie ciekawej i inspirującej dla młodego widza: atrakcyjnych i przystępnych w odbiorze teledysków. Klipy filmowe będą realizowane na ulicach Warszawy, zderzając polską wieś z wielkomiejskim krajobrazem stolicy. 02:55 DZIECKO SZCZĘŚCIA - SZKIC DO PORTRETU HELMUTA KAJZARA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1994 Reżyseria: Andrzej Titkow Scenariusz: Andrzej Titkow Zdjęcia: Jacek Knop Wykonawcy: Sławomir Smoczyński, Andrzej Makowiecki Urodził się w niedzielę i w czepku, był dzieckiem szczęścia - mówi siostra Ewa Kotlarczyk, przeglądając zdjęcia z rodzinnego albumu. "Urodziłem się i wychowałem na pograniczu, pograniczu państw, języków, kultur, wojny i pokoju. To zawieszenie - między - jest stygmatem nie do usunięcia. Między proletariackim internacjonalizmem a prowincjonalnością, między katolicyzmem a ewangelicyzmem, między totalitaryzmem a demokracją, między indywidualizmem a ubóstwieniem mas, między buntem i nadzieją na zgodę a ostrożnym optymizmem. Między..." - napisał Helmut Kajzar w tomie "Sztuki i eseje". U podnóża najstarszej świątyni ewangelickiej wzniesionej w Polsce Jerzy Kronholc mówi o klimacie duchowym, w którym Kajzar wzrastał. Obaj spędzali wakacje w Cieszynie na rozmowach i lekturach. Spotkali się tu także w roku 1968, w okresie inwazji na Czechosłowację - gdy przez miasto przetaczały się czołgi i kolumny wojsk, Kajzar układał akurat swój "Paternoster", niezwykle efektowny debiut dramaturgiczny. Żona Jolanta Lothe opowiada o ich kolejnych spotkaniach - w szkole teatralnej, w "Syrenie" i w teatrze Józefa Szajny, gdzie razem pracowali. Ona była już wtedy znaną aktorką, on młodym reżyserem - "przyszedł pan Lothe", mówiono. Później, znów w ślad za żoną, przeszedł do Narodowego. Adam Hanuszkiewicz widzi w nim najwybitniejszego reżysera, z jakim się zetknął, w pełni oryginalnego. - Ty jesteś nienormalny - cytuje Kajzara - inni dyrektorzy po pierwszej reżyserii mnie wyrzucają, a ty mi już czwartą proponujesz... Spotkania z nim to były nieustanne egzaminy, nigdy nie wiedziałem, czy rozumiem, czego ode mnie oczekuje - wspomina Zdzisław Wardejn. Gdy wystawiali "+ + +" ("Trzema krzyżykami") w trakcie przedstawienia cenzura poleciła usunąć jedną kwestię - zagraj co chcesz, ale szkoda mi tego tekstu, powiedział Kajzar. Aktor przyjął wyzwanie, publiczność spontanicznie podjęła grę - i nawet lepiej, że wyrzucili, skomentował reżyser po przedstawieniu. "Trzema krzyżykami" zdjął z afisza dyrektor Hanuszkiewicz, gdy zmarło dwoje aktorów z obsady. A wiesz, kto miał być trzeci? Ja - wyznał Helmut. Wiedział, że jest nieuleczalnie chory, przez ostatnie lata pracował w biegu. W domu pozostały taśmy magnetofonowe z nagranym głosem Helmuta Kajzara, rozmowami z córką. Paula ze wzruszeniem ogląda serię zdjęć legitymacyjnych ojca - to śmieszne pomyśleć, że był nim ten chłopczyk... W filmie o życiu wybitnego reżysera teatralnego, dramatopisarza, poety, o jego osobowości i poglądach na sztukę i świat mówią najbliżsi, przyjaciele, współpracownicy, w tym aktorzy Teatru Współczesnego we Wrocławiu, gdzie wystawił wiele swoich sztuk, także we własnej reżyserii. Andrzej Titkow wykorzystał fragmenty przedstawień "Paternoster" (reż. Jerzy Jarocki), "Villa dei miseri" (reż. Helmut Kajzar), "Gwiazda" (reż. Zdzisław Wardejn), fragmenty wypowiedzi Kajzara i jego tekstów teoretycznych, m.in. Manifestu Teatru Meta - Codziennego, oryginalną muzykę Piotra Mossa do spektaklu "Villa dei miseri", wiersz Tadeusza Różewicza "+ + + (pamięci Helmuta Kajzara)", zdjęcia, archiwalne nagrania. A przede wszystkim serdeczne, żywe wspomnienia, których nie zatarł czas, jaki upłynął od uwiecznionych na płycie nagrobnej dat: 1941 - 1982.