TVP Historia Czwartek, 07.11.2024 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1801 - Alessandro Volta przedstawił pierwszą baterię elektryczną; 1917 - bolszewicy opanowali Piotrogród; 1939 - gen. Władysław Sikorski Wodzem Naczelnym; 1980 - zmarł aktor Steve McQueen. 06:45 WOJOWNICY CZASU - KAWALERYJSKI KRAKÓW, CZYLI WIELKA REWIA 1933 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Kawaleria od zawsze była ulubioną formacją wojskową Polaków. Nasza miłość do koni potwierdzana w literaturze i pieśni jest niezaprzeczalna, a ułan przez wieki był obiektem damskiej admiracji. Nic dziwnego więc, że najwspanialsze wojskowe parady odbywały się zawsze z udziałem tej formacji bojowej. Tak było także w Krakowie na Błoniach 6 października 1933 roku... 07:20 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 8 Program historyczny, 50 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. W 1648 roku na kresach wschodnich wybuchło powstanie Kozaków Zaporoskich i chłopstwa ruskiego pod przywództwem hetmana Bogdana Chmielnickiego przeciwko Rzeczypospolitej. Walki trwały do 1657 roku. Jak doszło do wybuchu rebelii i czy można jej było zapobiec? Spór toczą dr Piotr Kroll i dr Przemysław Gawron. Program prowadzi Wojciech Szeląg. 08:10 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 33 (S. III, ODC. 7) Serial historyczny, obyczajowy TVP, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Śliskowski Scenariusz: Katarzyna Terechowicz, Małgorzata Retei Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Patryk Szwichtenberg, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Mateusz Janicki, Kamila Bujalska, Sonia Mietielica, Filip Gurłacz Mania i Ryszard bardzo martwią się o Kasię. Nie tylko dlatego, że Dziady zostają zdjęte przez cenzurę z desek Teatru Narodowego. Kasia i Michał jr biorą udział w demonstracjach i zbierają podpisy pod petycją w sprawie przywrócenia spektaklu. Basia cierpi, bo nie może zajść w wymarzoną ciążę. Dodatkowo narasta jej konflikt z teściową, która wciąż nie akceptuje synowej i daje jej odczuć swoją niechęć. 8 marca 1968 roku Ewa jest na dyżurze w szpitalu Lindleya. Zaczynają tam zwozić rannych spod Uniwersytetu Warszawskiego. Ewa ma pełne ręce pracy. Ofiar milicyjnych pałek jest tyle, że muszą być przetrzymywani na korytarzach. Tymczasem w Brwinowie w środku nocy Anię budzi przeczucie, że wydarzyło się coś złego. 09:05 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1801 - Alessandro Volta przedstawił pierwszą baterię elektryczną; 1917 - bolszewicy opanowali Piotrogród; 1939 - gen. Władysław Sikorski Wodzem Naczelnym; 1980 - zmarł aktor Steve McQueen. 09:10 HISTORIA POLSKI - SOKOŁY WOLNOŚCI (SOKOŁY WOLNOŚCI) Film dokumentalny, 51 min, Polska/USA, 2017 Reżyseria: Robert N. Wachowiak Zdjęcia: Marcin Szociński, Michał Jarosiński Anthony Adamsky, 28 - letni Amerykanin polskiego pochodzenia, z zawodu antykwariusz, z zamiłowania historyk i genealog, pewnego dnia odkrywa w rodzinnych zbiorach zdjęcie swojego pradziadka Johna Adamsky'ego w mundurze wojskowym z okresu I wojny światowej. Nie jest to jednak mundur armii amerykańskiej. Aby rozwikłać zagadkę przodka, Anthony wyrusza w podróż, która prowadzi go przez 7 stanów USA i część Kanady. Po drodze odkrywa, że John odpowiedział na apel Związku Sokolstwa Polskiego w Ameryce i zaciągnął się do polskiej armii zwanej Błękitną Armią, by walczyć o niepodległość Polski. Przeszedł długą drogę, od punktu rekrutacyjnego w USA przez obóz szkoleniowy w Kanadzie, front w zachodniej Europie, by ostatecznie znaleźć się w Polsce, w kraju swojego urodzenia. To sprawia, że Anthony decyduje się na podróż do Polski, by odkryć tam swoje korzenie. Inspiracją do powstania dokumentu "Sokoły wolności" był odnaleziony po 100 latach materiał filmowy, zrealizowany w 1917 roku przez Związek Sokolstwa Polskiego w Ameryce i odrestaurowany w 2017 roku. Jego obszerne fragmenty znalazły się w filmie. 10:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SPALIĆ LONDYN CZ. 1 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do zniszczenia Londynu. W programie wykorzystano materiały archiwalne. 10:40 PODZIEMNE WŁOCHY - AMELIA I NARNI. ODC. 4/8 (UNDER ITALY) Serial dokumentalny, 60 min, Włochy, 2016 Reżyseria: Dario Marani Pełna przygód podróż po podziemnym, nieznanym i tajemniczym świecie kryjącym się zarówno pod największymi miastami, jak i wioskami Włoch. Miały one często ogromne znaczenie historyczne, dlatego ich eksploracja pozwala poznać od podszewki dawne i współczesne dzieje tego kraju. W każdym odcinku gospodarz serii, amerykański archeolog Darius Arya, osobiście odkrywa włoskie podziemia: od Rzymu do Neapolu, od Narni do Gran Sasso, przez miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i archeologicznym, po współczesne miejskie kanały, a to pozwala prześledzić historię Italii od prehistorii, przez epokę grecko - rzymską, wczesnego chrześcijaństwa i średniowiecze do dziś. 11:40 PRZYPADEK POLSKI. POLITYKA I IDEE - ODC. 40 Magazyn historyczny, 15 min, Polska, 2024 Scenariusz: Jacek Kloczowski Zdjęcia: Wojciech Kursa "Przypadek Polski. Polityka i idee" to cykl programów przedstawiających najważniejsze postacie polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, reprezentujące różne nurty i środowiska ideowe. Wśród proponowanych ponad trzydziestu postaci są m.in. Stanisław Koźmian, Maurycy Mochnacki, Adam Jerzy Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Stanisław Cat - Mackiewicz. Autorem scenariuszy poszczególnych odcinków jest dr Jacek Kloczkowski, wiceprezes Ośrodka Myśli Politycznej w Krakowie. Realizacja cyklu będzie łączyć wypowiedzi narratora nagrywane w wybranych miejscach nawiązujących do biografii i idei politycznych przedstawianych postaci z uzupełniającymi je wypowiedziami ekspertów nagrywanymi w studio na odpowiednio graficznie zaaranżowanym tle. Całość uzupełnią ujęcia filmowe oraz ikonografia dotycząca danego tematu /zdjęcia, pisma, dzieła malarskie/ przedstawiona przy użyciu grafiki komputerowej. Towarzyszyć im będzie narracja prowadzona z offu. 12:05 WOJNA DOMOWA - ODC. 12/15 - MONOLOG ZEWNĘTRZNY Serial komediowy TVP, 28 min, Polska, 1966 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Maria Zientarowa Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Alina Janowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Barbara Drapińska, Zofia Czerwińska, Jarema Stępowski Państwo Jankowscy wychodzą z wizytą. Paweł, który kategorycznie odmówił odwiedzenia cioci, za karę zostaje w domu i ma podczas nieobecności rodziców przemyśleć swoje postępowanie i charakter. Chłopak przypomina sobie rozmaite sytuacje ze swojego życia. Dochodzi do wniosku, że to "starzy" są beznadziejni - czepiają się o wszystko, gadają o rzeczach nieważnych, kierują się nie logiką, ale utartymi schematami. A w ogóle to oni - starzy - sprowadzili na świat demograficzny wyż, którego tak nie lubią. Po powrocie państwo Jankowscy zastają w domu pobojowisko. Widzą otwartą lodówkę, zachlapaną łazienkę, wyciągnięty koniak - co prawda nienaruszony, drzwi pomazane hasłami, które pomagały Pawłowi zastanawiać się nad sobą. Tego rodzice się nie domyślają - konstatują, że to pokolenie w ogóle nad niczym się nie zastanawia. 12:40 WOJNA DOMOWA - ODC. 13/15 - MŁODE TALENTY Serial komediowy TVP, 46 min, Polska, 1966 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Maria Zientarowa Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Alina Janowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Jan Ciecierski, Elżbieta Wieczorkowska, Jarema Stępowski Zespół muzyczno - wokalny, w którym występuje Paweł, bierze udział w festiwalu młodych talentów. Młodzież gra i śpiewa, a rywalizacja przenosi się na widownię i za kulisy. Rodzice, a zwłaszcza mamusie, oczekują zwycięstwa i uznania dla swoich pociech w nadziei, że sukces otworzy im drogę do kariery. Zespół Pawła nie zdobywa pierwszego miejsca, ale występ bardzo się wszystkim podoba. 13:35 BOŚNIA I HERCEGOWINA - KRASOWE POŁUDNIE (BOSNIEN UND HERZEGOWINA) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Caroline Haertel, Marjana Momirovic - Film dokumentalny (2 części) o Bośni i Hercegowinie - kraju dzikim i nieznanym - w samym sercu Europy. Z kaskadowymi wodospadami, dziewiczymi krajobrazami rzecznymi i skalistymi pasmami górskimi. Bośnia i Hercegowina urzeka jałowym pięknem krasowego południa i dziewiczą przyrodą gęsto zalesionej północy. Rzadkie i zagrożone zwierzęta wędrują po dolinach i górach pierwotnego lasu Perućica. Nietknięta przyroda oferuje dziewicze środowisko i jest świadectwem imponującej różnorodności ekologicznej. Dlaczego na górze Cincar żyją dzikie mustangi? Jak powstały wodospady wzdłuż rzeki Trebiat? A gdzie można spotkać płaszczki i skorpiony w zatoce Neum? 14:40 POLSKIE WYNALAZKI - POLSTEN Serial dokumentalny, 42 min, Polska, 2022 Reżyseria: Norbert Rudaś Scenariusz: Norbert Rudaś Polskie wynalazki - Polsten. 20 mm armata przeciwlotnicza Polsten była opracowaną przez polskich inżynierów uproszczoną, wojenną wersją armaty Oerlikon, która przy kilkukrotnie niższym koszcie produkcji i zużyciu materiałów zachowywała wszystkie walory oryginału. Wyprodukowany w liczbie ponad 50 tys. egzemplarzy Polsten szybko stał się jedną z podstawowych armat przeciwlotniczych krótkiego zasięgu, zapewniających alianckim żołnierzom osłonę podczas największych operacji II wojny światowej. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 109 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Monika Zięba, Ewa Bulanda, Agnieszka Olejnik Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Piotr Ligienza, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Hubert Wróblewski, Karina Seweryn, Agata Bykowska, Tomasz Ciachorowski, Dominik Łoś, Andrzej Deskur, Robert Gonera, Miron Jagniewski, Zbigniew Waleryś Odc 109. Ligęza zdradza Jaśkowi skrywaną miłość do Belli i związane z tym rozterki. Przyjaciel nie pochwala jego postępowania. Czy Mikołaj oprze się wielkiej namiętności ukochanej? Kazimierz rozsyła gońców do wojewodów i kasztelanów z zaproszeniem na radę, na której mają mówić o zmianach, jakie nastąpią w królestwie. Podkochujący się w Gabiji Wójt, widzi ją w towarzystwie Witautasa. Zbyt pochopnie ocenia sytuację i jest zazdrosny. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNI DZIEŃ HITLERA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 21 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program poświęcony tajemniczej śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dlaczego Rosjanie tak starannie zatarli wszelkie ślady? W jakim celu to uczynili? Program próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę wydarzyło się w bunkrze Kancelarii Rzeszy w ostatnich dniach kwietnia 1945 roku. Ujawnione ostatnio materiały i zeznania świadków wskazują, że dotychczasowe wersje samobójstwa wodza III Rzeszy były błędne. W programie przedstawiono kilka wersji wydarzeń. Wykorzystano bogatą ikonografię i zdjęcia archiwalne. 16:35 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNI DZIEŃ HITLERA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program poświęcony tajemniczej śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dlaczego Rosjanie tak starannie zatarli wszelkie ślady? W jakim celu to uczynili? Program próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę wydarzyło się w bunkrze Kancelarii Rzeszy w ostatnich dniach kwietnia 1945 roku. Ujawnione ostatnio materiały i zeznania świadków wskazują, że dotychczasowe wersje samobójstwa wodza III Rzeszy były błędne. W programie przedstawiono kilka wersji wydarzeń. Wykorzystano bogatą ikonografię i zdjęcia archiwalne. 17:10 HISTORIA POLSKI - MARIA Dokument fabularyzowany, 56 min, Polska, 2011 Reżyseria: Alicja Albrecht Scenariusz: Alicja Albrecht Zdjęcia: Małgorzata Ząbkowska, Artur Zdral Alicja Albrecht odkrywa nieznane dotąd oblicza polskiej noblistki Marii Skłodowskiej - Curie. To portret niezwykłej kobiety, czułej matki, kochającej siostry. Film nie przemilcza tematu romansu uczonej ze współpracownikiem jej męża, Paulem Langevinem. Dzięki niepublikowanym dotąd listom Madame historia obfituje w zaskakujące szczegóły z życia Marii Skłodowskiej i jej bliskich. O polskiej uczonej wypowiadają się znakomite postaci francuskiej i polskiej nauki, a także wnuczka samej noblistki, Helene Langevin - Joliot. Ten filmowy, a zarazem poetycki portret jednej z najwybitniejszych Polek, wiele zawdzięcza aktorskiej kreacji Joanny Szczepkowskiej. W pozostałych rolach: Anna Szawiel, Adam Szyszkowski. 18:10 FLESZ HISTORII - ODC. 686 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 18:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1801 - Alessandro Volta przedstawił pierwszą baterię elektryczną; 1917 - bolszewicy opanowali Piotrogród; 1939 - gen. Władysław Sikorski Wodzem Naczelnym; 1980 - zmarł aktor Steve McQueen. 18:35 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 10 W OKUPOWANEJ EUROPIE, W WALCZĄCEJ POLSCE. Cykl dokumentalny, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Prowadzący: Krzysztof Mroczkowski Cykl programów, przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II wojny światowej. Historia lotników, którzy walczyli w szeregach Polish Air Force w latach 1939 - 1941, czyli od chwili ewakuacji, po zakończeniu działań we wrześniu 1939 roku, po koniec Bitwy o Anglię. 18:55 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 34 (S. III, ODC. 8) Serial historyczny, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Piotr Śliskowski Scenariusz: Piotr Rzepka, Małgorzata Retei Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Patryk Szwichtenberg, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Kamila Bujalska, Sonia Mietielica, Filip Gurłacz, Bartłomiej Kotschedoff Życie Winnych pełne jest dramatycznych wydarzeń. Ewa nie może się otrząsnąć po tym, co ją spotkało podczas zamieszek na Uniwersytecie Warszawskim. Nie umie również wybaczyć Ani, że tak długo utrzymywała w tajemnicy jej pochodzenie. W poszukiwaniu swoich korzeni rozważa nawet wyjazd do Izraela. Wszystko to negatywnie wpływa na jej relacje z rodziną. W nowej rzeczywistości, po wydarzeniach marcowych, nie może się odnaleźć także Michał junior. Tymczasem Mania i Ryszard martwią się kolejnymi alkoholowymi wybrykami Kasi. 19:45 DWORZEC Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1980 Reżyseria: Krzysztof Kieślowski Scenariusz: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Witold Stok Rozziew pomiędzy propagandowym a rzeczywistym obrazem warszawskiego Dworca Centralnego, sztandarowej inwestycji gierkowskiej dekady. 20:00 KURIERSKIM SZLAKIEM. AZYMUT WĘGRY Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2024 "Kurierskim szlakiem. Azymut Węgry" to film dokumentalny, opowiadający historię życia prof. Wacława Felczaka, kuriera tatrzańskiego i emisariusza rządu RP na uchodźstwie. Losy Felczaka, od czasu studiów w latach 30. , były związane z silnym zainteresowaniem Węgrami i historią stosunków polsko - węgierskich. Jako historyk rozwijał w Budapeszcie badania naukowe z nimi związane, a podczas II wojny zorganizował placówkę łączności między rządem Sikorskiego a krajem i nadzorował działalność kurierów, sam będąc jednym z kluczowych na tatrzańskich szlakach. Po wojnie w Paryżu pomagał tworzyć antykomunistyczną konspirację cywilną, co skończyło się 8 latami aresztu przez władze bezpieczeństwa. Na Węgrzech aktywnie wspierał rozwój demokratycznej opozycji, która doprowadziła do upadku ustroju komunistycznego w 1989 r. Wacław Felczak został pochowany w Zakopanem. Film jest przeplatany archiwami, ale również scenami fabularyzowanymi z udziałem Wojciecha Skibińskiego i Mateusza Kurciusa. 21:00 C. K. DEZERTERZY - CZ. I Komedia, 84 min, Polska/Węgry, 1985 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Janusz Majewski, Paweł Hajn Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Gyorgy Selmeczy Aktorzy: Marek Kondrat, Zoltan Bezerdy, Wiktor Zborowski, Jacek Sas - Uhrynowski, Robert Koltai, Anna Gornostaj, Kalina Jędrusik, Krzysztof Kowalewski, Wojciech Pokora, Zbigniew Zapasiewicz, Edward Dziewoński, Anna Majcher,Janusz Bukowski, Mariusz Dmochowski, Gustaw Lutkiewicz, Olgierd Łukaszewicz, Leon Niemczyk, Stefan Friedmann "C. K. Dezerterzy" pojawili się na ekranach polskich kin w okresie komediowej "posuchy". Film Janusza Majewskiego wypełnił tę lukę, która powstała w naszej kinematografii, gdy na chwilę zamilkli Juliusz Machulski i Stanisław Bareja - etatowi spece od komedii. Nic zatem dziwnego, że "Dezerterzy" szybko stali się przebojem sezonu. Wartka akcja, świetne aktorstwo, mnogość najczęściej niewyszukanych gagów zapewniły filmowi spore powodzenie. Za podstawę scenariusza filmu posłużyła mało znana i przez krytykę niezbyt ceniona powieść Kazimierza Sejdy. Książka ta początkowo traktowana była niemal jak plagiat "Przygód dobrego wojaka Szwejka" Jarosława Haszka. Temat przecież ten sam - rozkład C. K. monarchii widziany przez pryzmat wojska. Bohaterowie i typ humoru - także w tym samym stylu. Dopiero po jakimś czasie okazało się, że arcydzieło Haszka przetłumaczono na polski dopiero po ukazaniu się powieści Sejdy. Tak więc Polak nie mógł go znać. Tym bardziej daje do myślenia zbieżność obserwacji, stylu i socjologiczno - historycznych konkluzji obu pisarzy. O ile jednak powieść Haszka zasługuje na miano genialnej, o tyle książka Sejdy jest jedynie barwnie napisanym "czytadłem", choć w latach trzydziestych niezmiernie popularnym i przez ówczesną prasę okrzykniętym "książką miesiąca". Sprawnie skreślona intryga, wyraziści bohaterowie, spiętrzenie zabawnych sytuacji to z kolei cechy, które uczyniły z "C. K. Dezerterów" wdzięczny materiał na filmowy scenariusz. W efekcie pracy Janusza Majewskiego i Pavla Hajnego powstała historia pięciu dezerterów, którzy najpierw drobiazgowo przygotowują ucieczkę (część I), a potem "dają nogę" ze znienawidzonych koszar, by na końcu do nich wrócić (część II). Oryginalnym zamysłem reżysera było powierzenie pięciu głównych ról aktorom różnych narodowości, zgodnie z literą scenariusza. Niestety, zamiar ten spalił na panewce. Ostatecznie rolami Polaka, Czecha, Żyda, Węgra i Włocha podzielili się aktorzy polscy i węgierscy. Akcja filmu toczy się w roku 1918. Do małego garnizonu, gdzieś na węgierskiej prowincji, przybywa nowy zastępca dowódcy - oberleutnant von Nogay (kapitalny Wojciech Pokora) - typ fanatyka i sadystycznego służbisty. Jego zadaniem jest przerobić wielonarodowościową zbieraninę dekowników i maruderów na karne i zdyscyplinowane wojsko C. K. monarchii. Gorliwy Austriak szczególną uwagę zwraca na osobników "podejrzanych politycznie". Jest wśród nich szeregowiec Jan Kaniowski ps. "Kania" - młody Polak, obdarzony niezwykłym sprytem. To on, dzięki rozpowszechnianiu wiadomości o swej ranie, która pozbawiła go męskości, zyskał zaufanie właścicielki miejscowego domu publicznego. Znalazł tym samym drogę do łóżka jej córki - pięknej Mitzi, pilnie strzeżonej przed mężczyznami. On też, wspólnie z Węgrem Benedekiem, planuje operację "Pierzyna". Pod tym dwuznacznym kryptonimem kryje się najprawdziwszy plan dezercji. 22:30 "SENSACJE XX WIEKU" - WŁASOW (GEN. WŁASOW) Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Mirosław Baka, Adam Woronowicz, Bartosz Porczyk, Marek Kasprzyk, Anita Jańcia, Bartłomiej Krat Tego człowieka dwukrotnie skazano na śmierć: w 1946 roku, na mocy wyroku sowieckiego sądu, został powieszony na strunie fortepianowej, co miało przedłużyć jego mękę. Po raz drugi skazano go na śmierć cywilną, gdy propaganda rozpowszechniała fałszywe informacje o jego żołnierzach, którzy mieli mordować powstańców i ludność cywilną w Warszawie w 1944 roku. Było to oczywiste kłamstwo, gdyż w Warszawie nie było żołnierzy, a zbrodnie popełniali degeneraci Kamińskiego. Kim był generał Andrej Własow? Dlaczego ten bohater bitwy pod Moskwą w 1941 roku, decydującej dla dalszego biegu wojny, podjął kolaborację z Niemcami? Jak to się stało, że w 1945 roku, już po zakończonej wojnie, został schwytany przez NKWD? Dopiero teraz, na podstawie ujawnionych dokumentów, można odtworzyć dramatyczne wydarzenia. Jednakże wciąż nieznana pozostaje relacja Własowa i pułkownika (późniejszego generała) Reinharda Gehlena, szefa wywiadu wojskowego Fremde Heere Ost. Dlaczego ten oficer tak zabiegał o utworzenie armii Własowa, na co Hitler zgodził się dopiero w ostatnim okresie wojny? Jedyne źródło, w którym można szukać odpowiedzi na to pytanie - pamiętnik Gehlena - jest absolutnie niewiarygodne. A może przebiegłym szefem FHO nie kierowały pobudki patriotyczne, lecz chęć wykorzystania żołnierzy i zwolenników Własowa w siatce szpiegowskiej, którą budował na terenie ZSRR i którą bardzo sprawnie wykorzystał po wojnie. 23:30 KORFANTY Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Reżyseria: Stefan Skrzypczak Scenariusz: Stefan Skrzypczak, Agata Olenderek Zdjęcia: Roman Wasiluk, Sławomir Bartkiewicz Aktorzy: Adam Bauman, Jerzy Głybin, Michał Dworczyk Jest to opowieść o jednej z najważniejszych postaci Śląska - Wojciechu Korfantym. Opowieść o jego walce o przyłączenie Śląska do Polski. Obejmuje okres ostatnich jego wystąpień w Reichstagu, udziału w Powstaniu Wielkopolskim, przygotowaniach do plebiscytu i walkach w III Powstaniu Śląskim. Przyjęta koncepcja narracyjna, jaką jest wywiad dziennikarzy z Korfantym, umożliwia skupienie się na sprawach, które dla Śląska były wtedy najważniejsze - przyłączenie Śląska do Polski. Narracja wydarzeń prowadzona jest linearnie, z zaznaczeniem dat następujących po sobie wydarzeń. Wprowadzone sceny fabularne nie są jedynie ilustracją historycznych faktów, lecz poprzez dialogi między postaciami pozwalają na poznanie emocji postaci, którymi się kierowały, podejmując decyzje i oceniając bieżące wtedy wydarzenia. Bardzo ważne jest wykorzystanie materiałów archiwalnych (zdjęcia, dokumenty, prasa, ulotki, mapy), które dokumentują minione wydarzenia. 00:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 276 MAPA SERCEM PISANA - ŻARNÓW Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Dzisiejszy odcinek - "Mapa sercem pisana - Żarnów". Jesteśmy w Żarnowie. Pierwsze wzmianki na temat tutejszej świątyni pochodzą z roku 1111 r. czasu lokacji miasta za panowania Bolesława Krzywoustego. Na przestrzeni wieków wielokrotnie dewastowana i łupiona przez Tatarów czy Szwedów, mimo wszystko przetrwała do dziś. Majestat, piękno i aura skumulowanych epok to emocje, z którymi wkraczamy do świątyni w Żarnowie. A chcemy tu sprawdzić, czy w niższych pokładach, pod posadzką nie kryją się tajemnicze artefakty. 01:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - U - BOOTY WYCHODZĄ Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim łodziom podwodnym.