TVP Nauka Sobota, 09.11.2024 06:00 CZY WIESZ, ŻE? - /51/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:25 CZY WIESZ, ŻE? - /52/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:55 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW. S. 2 - ŚMIERCIONOŚNA BROŃ. ODC. 3 (ANCIENT ENGINEERING S. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2022 Serial dokumentalny (10 odcinków) prezentujący najciekawsze i najbardziej intrygujące osiągnięcia świata starożytnego, które zainspirowały i wpłynęły na współczesną inżynierię. Każdy odcinek pokazuje jedno przełomowe osiągnięcie, takie jak np. piramidy, Wielki Mur Chiński, rzymskie drogi czy Tadż Mahal. Filmy łączą materiały archiwalne, wywiady z ekspertami, rekonstrukcje, zapierające dech w piersiach zdjęcia lotnicze oraz czerpią z najnowszych osiągnięć technologii, dzięki czemu odkrywają tajemnice starożytnego świata. Autorzy rzucają nowe światło na technikę, materiały konstrukcyjne i myśl innowacyjną stojące za każdym starożytnym osiągnięciem inżynieryjnym i oferują nowe spojrzenie na ich intrygującą i ważną historię. 07:55 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /24/ Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Prowadzący: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek omawia inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy przedstawiają również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie, a będące światowymi odkryciami naukowymi. 08:30 RYTMY ZDROWIA - CUKRZYCA Magazyn medyczny, 21 min, Polska, 2021 Autor: Piotr Poraj Poleski Magazyn medyczny skierowany do kobiet i omawiający najczęstsze schorzenia oraz leczenie i diagnostykę medyczną Cukrzyca typu 1 to przewlekła, podstępna choroba autoimmunologiczna, w której komórki układu odpornościowego atakują komórki trzustki. Przez zaatakowanie zdrowej trzustki organizm nie jest w stanie sam produkować insuliny, która jest potrzebna do metabolizmu cukrów w organizmie. Dlatego też w trakcie leczenia cukrzycy typu 1 konieczne jest podawanie insuliny w postaci zastrzyków podskórnych lub za pomocą pompy insulinowej. W tym wydaniu programu opowiemy o cukrzycy typu 1 u dzieci, młodzieży oraz ludzi dorosłych. Pokażemy też najnowocześniejsze pompy insulinowe. 09:00 NAUKA JEST WSZĘDZIE - 1 Magazyn, 15 min, Polska, 2024 Przystępnie, ciekawie i rzetelnie opowiemy o współczesnej nauce i jej osiągnięciach. Odkrycia i ich praktyczne zastosowanie w naszym życiu przedstawią wybitni badacze z czołowych polskich placówek naukowych. Program prowadzi dr Monika A. Koperska, która pokaże, że to nad czym pracują naukowcy w Polsce i na świecie to nie abstrakcja, ale nasza codzienność. Odpowiemy też na proste pytania np: czy podgrzewanie posiłków w mikrofali nam szkodzi? Jak podgrzewać warzywa, aby nie traciły wartości odżywczych? Do tego w każdym odcinku przedstawimy trzy newsy w kategorii Nauka na świecie - wraz z komentarzem prowadzącej i jej gościa. Na luzie i z dystansem. Poszukamy odkryć, które mają realny wpływ na nasze życie. Pokażemy, że nauka to nie tylko testy laboratoryjne i rozważania naukowców i nowinki ze świata, które nie mają nic wspólnego z naszą codziennością. Opowiemy o nauce tak, że zrozumie nas i sześciolatek i jego babcia. Jak obniżyć rachunek za prąd, jak odkleić dziecko od smartfona i które warzywa są naprawdę zdrowe? Codzienność to nieskończona liczba pytań. Plus naukowcy, którzy mają (p)odpowiedzi jak żyć lepiej, jak zmienia się świat wokół nas i jak po tych zmianach może wyglądać. Przystępnie, ciekawie i rzetelnie, tak chcemy opowiadać o współczesnej nauce i jej osiągnięciach. Odkrycia i ich praktyczne zastosowanie w naszym życiu przedstawia wybitni badacze z czołowych polskich placówek naukowych. Pasjonaci, których talent, ciężka praca i upór dają praktyczne odpowiedzi i rozwiązania wielu problemów. 09:20 NAUKA JEST WSZĘDZIE - 2 Magazyn, 15 min, Polska, 2024 Przystępnie, ciekawie i rzetelnie opowiemy o współczesnej nauce i jej osiągnięciach. Odkrycia i ich praktyczne zastosowanie w naszym życiu przedstawią wybitni badacze z czołowych polskich placówek naukowych. Program prowadzi dr Monika A. Koperska, która pokaże, że to nad czym pracują naukowcy w Polsce i na świecie to nie abstrakcja, ale nasza codzienność. Odpowiemy też na proste pytania np: czy podgrzewanie posiłków w mikrofali nam szkodzi? Jak podgrzewać warzywa, aby nie traciły wartości odżywczych? Do tego w każdym odcinku przedstawimy trzy newsy w kategorii Nauka na świecie - wraz z komentarzem prowadzącej i jej gościa. Na luzie i z dystansem. Poszukamy odkryć, które mają realny wpływ na nasze życie. Pokażemy, że nauka to nie tylko testy laboratoryjne i rozważania naukowców i nowinki ze świata, które nie mają nic wspólnego z naszą codziennością. Opowiemy o nauce tak, że zrozumie nas i sześciolatek i jego babcia. Jak obniżyć rachunek za prąd, jak odkleić dziecko od smartfona i które warzywa są naprawdę zdrowe? Codzienność to nieskończona liczba pytań. Plus naukowcy, którzy mają (p)odpowiedzi jak żyć lepiej, jak zmienia się świat wokół nas i jak po tych zmianach może wyglądać. Przystępnie, ciekawie i rzetelnie, tak chcemy opowiadać o współczesnej nauce i jej osiągnięciach. Odkrycia i ich praktyczne zastosowanie w naszym życiu przedstawia wybitni badacze z czołowych polskich placówek naukowych. Pasjonaci, których talent, ciężka praca i upór dają praktyczne odpowiedzi i rozwiązania wielu problemów. 09:40 ASTRONARIUM - (50) - "DROGA MLECZNA" Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Potrzeba naprawdę ciemnego nieba, aby zobaczyć ją w całej okazałości. Jest to widok jedyny w swoim rodzaju. Droga Mleczna, świetlista wstęga dzieląca nieboskłon na dwie części. Fascynowała nas od tysięcy lat. Dziś wiemy, że tak naprawdę to obraz Galaktyki, w której mieszkamy. W tym programie pokażemy, co takiego wiemy na temat Drogi Mlecznej. 10:15 W RAFIE KORALOWEJ - ODBUDOWA (REEF STORIES) Rafy koralowe stanowią 25 procent życia morskiego na naszej planecie. Seria ukazuje rafy w wodach całego świata, od Recife w Brazylii, przez Zatokę Acqba tuż przy Morzu Czerwonym, po Morze Batangas na Filipinach, i opowiada o niezwykłych i różnorodnych stworzeniach zamieszkujących te podwodne królestwa. Ale rafom grozi wyginięcie z powodu globalnego ocieplenia i wynikającego z tego większego zakwaszenia wód na Ziemi. Jak zwierzęta morskie przystosowują się do tych zmian i co może zrobić człowiek, aby odwrócić proces niszczenia raf? 11:15 ORZEŁ I CHRYZANTEMA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2009 Reżyseria: Jacek Wan Scenariusz: Jacek Wan Zdjęcia: Artur Żurawski, Sławomir Goździk, Marcin Buczkowski Lektor: Jarosław Łukomski Film dokumentalny zrealizowany głównie w Japonii. Jego bohaterem jest Bronisław Piłsudski, starszy brat marszałka Józefa Piłsudskiego, i jego wnuk Kazuyoshi Kimura, który dopiero w 1984 roku dowiedział się, że jego dziadkiem był słynny polski naukowiec. Twórca filmu towarzyszy Kazuoshiemu Kimurze w podroży do Matsuyamy i Nagasaki, jaką odbywa on w poszukiwaniu śladów działalności swojego dziadka. Przy okazji odkrywa również inne ślady działalności Polaków w Japonii. 12:25 KORONA GÓR POLSKI - ODC. 2, SEZON II, MOGIELICA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Mariusz Pilis, Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis, Mariusz Pilis Zdjęcia: Dawid Cechmajster, Krzysztof Skrok Prowadzący: Marta Manowska Cykliczny program mikroturystyczny poświęcony polskim górom, szczytom, których zdobycie razem z nami gwarantuje wejście do elitarnego klubu zdobywców Korony Polskich Gór. Chcemy zachęcać do aktywnego wypoczynku, w miejscach, które naszym zdaniem, nie zostały dotychczas należycie wypromowane. Celem programu jest namówienie widza do odwiedzenia i poznania tych zakątków w polskich górach, które pozostają w cieniu obleganych przez turystów Kasprowego Wierchu czy Gubałówki. Pokażemy przede wszystkim bogactwo przyrody, ale także historię i kulturę tych miejsc oraz ludzi, którzy są symbolami regionu. Mikroturystyka staje się jednym z turystycznych kierunków rozwoju, który wydaje się, przez co najmniej kilka lat będzie preferowanym przez Polaków sposobem na spędzanie wolnego czasu. Tym razem urzekł nas Beskid Wyspowy i najwyższy szczyt - Mogielica, nazywana przez ludność miejscową "kopą" ze względu na swój kształt. 13:00 POLSKIE PARKI NARODOWE - KARKONOSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej zaskakującej strony przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 13:35 RYTMY ZDROWIA - CUKRZYCA Magazyn medyczny, 21 min, Polska, 2021 Autor: Piotr Poraj Poleski Magazyn medyczny skierowany do kobiet i omawiający najczęstsze schorzenia oraz leczenie i diagnostykę medyczną Cukrzyca typu 1 to przewlekła, podstępna choroba autoimmunologiczna, w której komórki układu odpornościowego atakują komórki trzustki. Przez zaatakowanie zdrowej trzustki organizm nie jest w stanie sam produkować insuliny, która jest potrzebna do metabolizmu cukrów w organizmie. Dlatego też w trakcie leczenia cukrzycy typu 1 konieczne jest podawanie insuliny w postaci zastrzyków podskórnych lub za pomocą pompy insulinowej. W tym wydaniu programu opowiemy o cukrzycy typu 1 u dzieci, młodzieży oraz ludzi dorosłych. Pokażemy też najnowocześniejsze pompy insulinowe. 15:30 ZWIERZĘTA. SEZON 2 - ODC. 3 GADY (JUST ANIMALS. SEZON 2 EP. 3 REPTILES) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2020 Reżyseria: Bianca Keeley, Simona Mackinder Drugi sezon wspaniałej serii przyrodniczej. Dajmy się zaintrygować, zaskoczyć i zafascynować niektórymi z najbardziej niesamowitych zwierząt na świecie i poznajmy wszystko, co chcemy wiedzieć o ich życiu i zachowaniu. Te filmy to wysokiej jakości materiały archiwalne, które obejmują rzadkie zachowania, intymne zbliżenia i szybkie sekwencje akcji. Odkryjemy imponujące atrybuty fizyczne, percepcję zmysłową, umiejętności komunikacyjne, a także niezwykłe zdolności i genialne adaptacje niezwykłej gamy stworzeń, dużych i małych. Odcinek 3 Gady. Wzbudzają zarazem lęk i podziw. Łuskowata skóra, zimne, puste spojrzenie, dzika energia. Cechy, które nie zjednują sympatyków. Ale ta prastara grupa zwierząt ma w sobie coś więcej niż sugeruje ich groźny wygląd. Gady potrafią być opiekuńcze, delikatne i wrażliwe. Przyjrzymy się najliczniejszej grupie tych zwierząt - łuskonośnym, do których zaliczamy węże i jaszczurki. Wspólnie obejmują 95 procent gatunków gadów. Ślizgają się i pełzają po wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Jako zwierzęta zmiennocieplne nie zdołałyby tam przetrwać. Węże i jaszczurki podbiły zarówno lądowe jak i morskie środowiska. Ta grupa licząca ponad 10 tysięcy opisanych gatunków stanowi bogaty różnorodny zbiór. Wśród nich pojawiają się diabły, potwory i smoki. Fantastyczne nazwy doskonale pasują do tych niezwykłych zwierząt. Tym, czym pióra dla ptaków a sierść dla ssaków tym łuski są dla gadów. Te trzy grupy wraz z płazami i rybami należą do podtypu kręgowców, które stanowią około pięciu procent gatunków zwierząt na Ziemi. By zostać uznanym za gada, kręgowiec musi mieć skórę pokrytą łuskami bądź kostnymi płytkami zwanymi też tarczkami albo mieszanką jednych i drugich. Samice gadów wytwarzają jaja o skórzastych lub twardych skorupach. Producent: WILDBEAR ENTERTAINMENT Drugi sezon wspaniałej serii przyrodniczej. Dajmy się zaintrygować, zaskoczyć i zafascynować niektórymi z najbardziej niesamowitych zwierząt na świecie i poznajmy wszystko, co chcemy wiedzieć o ich życiu i zachowaniu. Te filmy to wysokiej jakości materiały archiwalne, które obejmują rzadkie zachowania, intymne zbliżenia i szybkie sekwencje akcji. Odkryjemy imponujące atrybuty fizyczne, percepcję zmysłową, umiejętności komunikacyjne, a także niezwykłe zdolności i genialne adaptacje niezwykłej gamy stworzeń, dużych i małych. Odcinek 1. Małpy. Inteligentne zwierzęta o niepohamowanym apetycie na zabawę. Wiele z nich imponuje umiejętnościami akrobatycznymi. Chętnie popisują się zwinnością wśród wierzchołków drzew. Równie doskonale radzą sobie na ziemi. Zamieszkują rozmaite środowiska: od tropikalnych lasów deszczowych po ośnieżone gorące źródła i spalone słońcem pustynie. Około 260 - ciu gatunków małp różni się wyglądem i wielkością. Mogą ważyć 35 kilogramów lub zaledwie sto gramów. Są z natury ciekawskie i rozważne. Gdy to konieczne - groźne. Czasami hałaśliwe i skłonne do psot. Nasi kuzyni z rzędu naczelnych mają osobowość i uczucia. Niekiedy bardzo nas przypominają. Dosyć wyraźnie wyróżniają się na tle pozostałych przedstawicieli świata zwierząt. Często za sprawą efektownych fryzur. Sierść to jedna z cech charakterystycznych dla gromady ssaków. Kolejną jest karmienie potomstwa mlekiem. Wyróżniamy wiele rzędów ssaków. Jednym z nich są naczelne, do których zalicza się pawiany, lemury, goryle i ludzi. Naczelne mają większy mózg niż większość innych ssaków. Producent: WILDBEAR ENTERTAINMENT Drugi sezon wspaniałej serii przyrodniczej. Dajmy się zaintrygować, zaskoczyć i zafascynować niektórymi z najbardziej niesamowitych zwierząt na świecie i poznajmy wszystko, co chcemy wiedzieć o ich życiu i zachowaniu. Te filmy to wysokiej jakości materiały archiwalne, które obejmują rzadkie zachowania, intymne zbliżeni 16:30 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - SERCE OLIMPIJCZYKA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb - Kocięcka Scenariusz: Marta Gołąb - Kocięcka, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Odcinek pokazujący operację kardiochirurgiczną, w czasie której pacjentowi wszczepiana jest zastawka aortalna oraz bypassy. Pacjent to sześćdziesięcioparoletni olimpijczyk z Monachium. Przez całe życie był aktywny i ta aktywność uratowała go od śmierci. Ma wrodzoną wadę serca, a sport miał działanie protekcyjne. Operację przeprowadza zespół prof. dr hab. n. med. Mariusza Kuśmierczyka. 17:00 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 1/10 Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Historia astronomii to dzieje kolejnych odkryć, które zmieniały naszą wizję Wszechświata. Jednak w Polsce zawsze była ona związana z losami naszego kraju. W tym specjalnym cyklu pokażemy, jak polska astronomia odrodziła się wraz z polską niepodległością. I co udało się jej osiągnąć przez sto lat patrzenia w niebo nad wolną ojczyzną. Przedstawimy historię i osiągnięcia najważniejszych polskich ośrodków astronomicznych. Z okazji stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości odwiedzamy miejsca, w których nauka o Wszechświecie odradzała się wraz z niepodległą Rzeczpospolitą. Każdy odcinek będzie poświęcony innemu ośrodkowi naukowemu. 17:35 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - ENERGIA NA ZIELONEJ NÓŻCE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Andrzej Szulkowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Hodują króliki popielniańskie białe i kury zielononóżki kuropatwiane, sadzą drzewa owocowe. EKO Szkoła Życia w Wandzinie to największy w Polsce ośrodek dla ludzi uzależnionych od narkotyków, zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS. Od 15 lat ludzie wyrzuceni poza nawias leczą się, pracują, zdobywają zawód. Uczą się szacunku do siebie i życia na zewnątrz. Podwaliny pod Wandzin położył Marek Kotański. Pierwsi bezdomni zjawili się tam jesienią 1992 roku. W grudniu tegoż roku w zrujnowanym pałacu - bez prądu, wody, ogrzewania, łóżek i jakichkolwiek mebli - zamieszkało 130 osób. Usytuowanie ośrodka było dogodne: w pięknym lesie, 5 km od najbliższej wsi. Można więc było uniknąć protestów miejscowej społeczności obawiającej się, że mają pod bokiem narkomanów. Mieszkańcy Wandzina pracowali ciężko. Sami kopali fundamenty, budowali, robili pustaki i zdobywali niezbędne materiały. Jednocześnie hodowali świnie, krowy, kury, uprawiali ziemię, zakładali tunele foliowe. Dziś Wandzin jest kwitnącym przedsiębiorstwem. W ramach opracowanego przez ONZ programu ochrony bioróżnorodności hoduje się tam zagrożonego wyginięciem królika białego, popielańskiego, a także mrozoodporne odmiany drzew owocowych. Z Programu Małych Dotacji Globalnego Funduszu Środowiska ośrodek dostał środki na wprowadzenie systemu ogrzewania biomasą, m. in. na wymianę kosztownej w eksploatacji instalacji. Dzięki temu koszty ogrzewania zmniejszyły się do symbolicznej złotówki, także dzięki współpracy z nadleśnictwem. Pacjenci zbierają odpady drewna, które dostają za darmo, nadleśnictwo także na tym zyskuje, nie musi płacić za czyszczenie lasu. 18:00 DORWAĆ WIRUSA - SZCZEPIONKI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski Jedyną skuteczną bronią w walce z wirusem SARS - CoV2 okazałysię szczepionki. Dzięki nim udało się odejść od najbardziej uciążliwych obostrzeń jakim były lockdown - y. W tym odcinku programu prześledzimy proces produkcji i zatwierdzania szczepionek do użytku oraz poznamy czym róznią się poszczególne szczepionki. Przyjrzymy się też pracy naukowców, którzy opracowują pierwszą polską szczepionkę przeciwko SARS - CoV2 Dorwać wirusa - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 18:25 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ S.V - LEONARDO DA VINCI Magazyn, 7 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Katarzyna Płonka - Baus Dama z Gronostajem Leonarda da Vinci to najcenniejszy obraz znajdujący się w Polsce. Dziś jest częścią kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie. Kim jest tajemnicza dama i co symbolizuje przedstawione zwierzątko opowie dr Katarzyna Płonka Bałus - kurator Muzeum Czartoryskich Da Vinci i Wilhelm Sasnal, Wit Stwosz i Maria Jarema. O tym jak różnorodne dzieła znajdują się w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie dowiemy się z siódmego sezonu cyklu Którędy po sztukę. Trzydzieści odcinków przygotowywanego programu opowie o wyjątkowych obiektach znajdujących się w jednym z najstarszych krajowych muzeów. 7 października Muzeum będzie obchodziło 140 rocznice powstania z tej okazji opowiemy o pierwszym obrazie, który trafił do jego kolekcji, czyli słynnych Pochodniach Nerona Henryka Siemiradzkiego. Z kolei analiza arcydzieła Leonarda Da Vinci Dama z Gronostajem wpisze się w obchody 500 rocznicy śmierci geniusza renesansu. Wybitni kuratorzy związani z Muzeum odkryją tajemnice również najnowszych nabytków w kolekcji jak obraz Romana Opałki czy Marcina Maciejowskiego. 19:05 CZY WIESZ, ŻE? - /53/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:30 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 2/10 - OBSERWATORIUM ASTRONOMICZNE UNIWERSYTETU IM. ADAMA MICKIEWICZA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Poznań to miejsce, które odegrało szczególną rolę w odrodzeniu niepodległej Polski. Historia tamtych wydarzeń splata się ściśle z narodzinami poznańskiej astronomii. W roku 1919 w stolicy wyzwolonej w powstaniu Wielkopolski powołano do życia Uniwersytet Poznański. Władze nowej, polskiej uczelni zdecydowały o utworzeniu obserwatorium astronomicznego. W tym odcinku przybliżymy jego historię. 20:00 ZWIERZĘTA. SEZON 2 - ODC. 3 GADY (JUST ANIMALS. SEZON 2 EP. 3 REPTILES) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2020 Reżyseria: Bianca Keeley, Simona Mackinder Drugi sezon wspaniałej serii przyrodniczej. Dajmy się zaintrygować, zaskoczyć i zafascynować niektórymi z najbardziej niesamowitych zwierząt na świecie i poznajmy wszystko, co chcemy wiedzieć o ich życiu i zachowaniu. Te filmy to wysokiej jakości materiały archiwalne, które obejmują rzadkie zachowania, intymne zbliżenia i szybkie sekwencje akcji. Odkryjemy imponujące atrybuty fizyczne, percepcję zmysłową, umiejętności komunikacyjne, a także niezwykłe zdolności i genialne adaptacje niezwykłej gamy stworzeń, dużych i małych. Odcinek 3 Gady. Wzbudzają zarazem lęk i podziw. Łuskowata skóra, zimne, puste spojrzenie, dzika energia. Cechy, które nie zjednują sympatyków. Ale ta prastara grupa zwierząt ma w sobie coś więcej niż sugeruje ich groźny wygląd. Gady potrafią być opiekuńcze, delikatne i wrażliwe. Przyjrzymy się najliczniejszej grupie tych zwierząt - łuskonośnym, do których zaliczamy węże i jaszczurki. Wspólnie obejmują 95 procent gatunków gadów. Ślizgają się i pełzają po wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Jako zwierzęta zmiennocieplne nie zdołałyby tam przetrwać. Węże i jaszczurki podbiły zarówno lądowe jak i morskie środowiska. Ta grupa licząca ponad 10 tysięcy opisanych gatunków stanowi bogaty różnorodny zbiór. Wśród nich pojawiają się diabły, potwory i smoki. Fantastyczne nazwy doskonale pasują do tych niezwykłych zwierząt. Tym, czym pióra dla ptaków a sierść dla ssaków tym łuski są dla gadów. Te trzy grupy wraz z płazami i rybami należą do podtypu kręgowców, które stanowią około pięciu procent gatunków zwierząt na Ziemi. By zostać uznanym za gada, kręgowiec musi mieć skórę pokrytą łuskami bądź kostnymi płytkami zwanymi też tarczkami albo mieszanką jednych i drugich. Samice gadów wytwarzają jaja o skórzastych lub twardych skorupach. Producent: WILDBEAR ENTERTAINMENT Drugi sezon wspaniałej serii przyrodniczej. Dajmy się zaintrygować, zaskoczyć i zafascynować niektórymi z najbardziej niesamowitych zwierząt na świecie i poznajmy wszystko, co chcemy wiedzieć o ich życiu i zachowaniu. Te filmy to wysokiej jakości materiały archiwalne, które obejmują rzadkie zachowania, intymne zbliżenia i szybkie sekwencje akcji. Odkryjemy imponujące atrybuty fizyczne, percepcję zmysłową, umiejętności komunikacyjne, a także niezwykłe zdolności i genialne adaptacje niezwykłej gamy stworzeń, dużych i małych. Odcinek 1. Małpy. Inteligentne zwierzęta o niepohamowanym apetycie na zabawę. Wiele z nich imponuje umiejętnościami akrobatycznymi. Chętnie popisują się zwinnością wśród wierzchołków drzew. Równie doskonale radzą sobie na ziemi. Zamieszkują rozmaite środowiska: od tropikalnych lasów deszczowych po ośnieżone gorące źródła i spalone słońcem pustynie. Około 260 - ciu gatunków małp różni się wyglądem i wielkością. Mogą ważyć 35 kilogramów lub zaledwie sto gramów. Są z natury ciekawskie i rozważne. Gdy to konieczne - groźne. Czasami hałaśliwe i skłonne do psot. Nasi kuzyni z rzędu naczelnych mają osobowość i uczucia. Niekiedy bardzo nas przypominają. Dosyć wyraźnie wyróżniają się na tle pozostałych przedstawicieli świata zwierząt. Często za sprawą efektownych fryzur. Sierść to jedna z cech charakterystycznych dla gromady ssaków. Kolejną jest karmienie potomstwa mlekiem. Wyróżniamy wiele rzędów ssaków. Jednym z nich są naczelne, do których zalicza się pawiany, lemury, goryle i ludzi. Naczelne mają większy mózg niż większość innych ssaków. Producent: WILDBEAR ENTERTAINMENT Drugi sezon wspaniałej serii przyrodniczej. Dajmy się zaintrygować, zaskoczyć i zafascynować niektórymi z najbardziej niesamowitych zwierząt na świecie i poznajmy wszystko, co chcemy wiedzieć o ich życiu i zachowaniu. Te filmy to wysokiej jakości materiały archiwalne, które obejmują rzadkie zachowania, intymne zbliżeni 21:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - ENERGIA NA ZIELONEJ NÓŻCE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Andrzej Szulkowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Hodują króliki popielniańskie białe i kury zielononóżki kuropatwiane, sadzą drzewa owocowe. EKO Szkoła Życia w Wandzinie to największy w Polsce ośrodek dla ludzi uzależnionych od narkotyków, zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS. Od 15 lat ludzie wyrzuceni poza nawias leczą się, pracują, zdobywają zawód. Uczą się szacunku do siebie i życia na zewnątrz. Podwaliny pod Wandzin położył Marek Kotański. Pierwsi bezdomni zjawili się tam jesienią 1992 roku. W grudniu tegoż roku w zrujnowanym pałacu - bez prądu, wody, ogrzewania, łóżek i jakichkolwiek mebli - zamieszkało 130 osób. Usytuowanie ośrodka było dogodne: w pięknym lesie, 5 km od najbliższej wsi. Można więc było uniknąć protestów miejscowej społeczności obawiającej się, że mają pod bokiem narkomanów. Mieszkańcy Wandzina pracowali ciężko. Sami kopali fundamenty, budowali, robili pustaki i zdobywali niezbędne materiały. Jednocześnie hodowali świnie, krowy, kury, uprawiali ziemię, zakładali tunele foliowe. Dziś Wandzin jest kwitnącym przedsiębiorstwem. W ramach opracowanego przez ONZ programu ochrony bioróżnorodności hoduje się tam zagrożonego wyginięciem królika białego, popielańskiego, a także mrozoodporne odmiany drzew owocowych. Z Programu Małych Dotacji Globalnego Funduszu Środowiska ośrodek dostał środki na wprowadzenie systemu ogrzewania biomasą, m. in. na wymianę kosztownej w eksploatacji instalacji. Dzięki temu koszty ogrzewania zmniejszyły się do symbolicznej złotówki, także dzięki współpracy z nadleśnictwem. Pacjenci zbierają odpady drewna, które dostają za darmo, nadleśnictwo także na tym zyskuje, nie musi płacić za czyszczenie lasu. 21:35 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW. S. 2 - ŚMIERCIONOŚNA BROŃ. ODC. 3 (ANCIENT ENGINEERING S. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2022 Serial dokumentalny (10 odcinków) prezentujący najciekawsze i najbardziej intrygujące osiągnięcia świata starożytnego, które zainspirowały i wpłynęły na współczesną inżynierię. Każdy odcinek pokazuje jedno przełomowe osiągnięcie, takie jak np. piramidy, Wielki Mur Chiński, rzymskie drogi czy Tadż Mahal. Filmy łączą materiały archiwalne, wywiady z ekspertami, rekonstrukcje, zapierające dech w piersiach zdjęcia lotnicze oraz czerpią z najnowszych osiągnięć technologii, dzięki czemu odkrywają tajemnice starożytnego świata. Autorzy rzucają nowe światło na technikę, materiały konstrukcyjne i myśl innowacyjną stojące za każdym starożytnym osiągnięciem inżynieryjnym i oferują nowe spojrzenie na ich intrygującą i ważną historię. 22:40 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 3/10 Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski W samym sercu Warszawy znajdziemy budynek zwieńczony dwiema kopułami. Gmach, położony w Alejach Ujazdowskich, to siedziba jednego z najstarszych obserwatoriów astronomicznych w Polsce. Jego historia dotkliwie splata się z losami Warszawy i całej niepodległej Rzeczpospolitej 23:10 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /24/ Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Prowadzący: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek omawia inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy przedstawiają również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie, a będące światowymi odkryciami naukowymi. 23:45 W RAFIE KORALOWEJ - ODBUDOWA (REEF STORIES) Rafy koralowe stanowią 25 procent życia morskiego na naszej planecie. Seria ukazuje rafy w wodach całego świata, od Recife w Brazylii, przez Zatokę Acqba tuż przy Morzu Czerwonym, po Morze Batangas na Filipinach, i opowiada o niezwykłych i różnorodnych stworzeniach zamieszkujących te podwodne królestwa. Ale rafom grozi wyginięcie z powodu globalnego ocieplenia i wynikającego z tego większego zakwaszenia wód na Ziemi. Jak zwierzęta morskie przystosowują się do tych zmian i co może zrobić człowiek, aby odwrócić proces niszczenia raf? 00:50 CZY WIESZ, ŻE? - /55/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 02:00 ORZEŁ I CHRYZANTEMA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2009 Reżyseria: Jacek Wan Scenariusz: Jacek Wan Zdjęcia: Artur Żurawski, Sławomir Goździk, Marcin Buczkowski Lektor: Jarosław Łukomski Film dokumentalny zrealizowany głównie w Japonii. Jego bohaterem jest Bronisław Piłsudski, starszy brat marszałka Józefa Piłsudskiego, i jego wnuk Kazuyoshi Kimura, który dopiero w 1984 roku dowiedział się, że jego dziadkiem był słynny polski naukowiec. Twórca filmu towarzyszy Kazuoshiemu Kimurze w podroży do Matsuyamy i Nagasaki, jaką odbywa on w poszukiwaniu śladów działalności swojego dziadka. Przy okazji odkrywa również inne ślady działalności Polaków w Japonii.