TVP Historia Środa, 13.11.2024 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 13 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1817 - utworzenie Ossolineum we Lwowie; 1924 - Nobel dla Reymonta; 1956 - do Moskwy wrócił Konstanty Rokossowski, dotychczasowy polski minister obrony narodowej z nadania Stalina; 06:55 ARSENAŁ. MAGAZYN MILITARNO - HISTORYCZNY - SHERMAN - BITWA POD FALAISE Magazyn, 24 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki, Jerzy Grabowski Scenariusz: Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki, Jerzy Grabowski Zdjęcia: Maciej Brola, Rafał Biernacki Prowadzący: Przemysław Predygier Lektor: Jacek Sobieszczański Cykl przedstawiający pojazdy militarne, broń oraz obiekty historyczne będące w posiadaniu muzeów, kolekcjonerów militariów lub grup rekonstrukcyjnych, które odegrały istotną rolę w historii polskiego oręża. Tym razem o czołgu amerykańskim Sherman i I Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka 07:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 342 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2024 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Było nie minęło"to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy. 08:00 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 36 (S. III, ODC. 10) Serial historyczny, obyczajowy, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Śliskowski Scenariusz: Marek Kreutz, Małgorzata Retei Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Patryk Szwichtenberg, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Kamila Bujalska, Filip Gurłacz, Marcin Franc, Ina Sobala Michał junior robi rodzicom niespodziankę i przedstawia im swoją dziewczynę Agnieszkę. Ania wciąż ma nadzieję na powrót Ewy. Zastanawia się, co może zrobić, żeby spotkać się z ukochaną córką. Basia coraz gorzej znosi mieszkanie z teściową. Tym bardziej że ta buntuje syna i sugeruje, że żona "wchodzi mu na głowę". Jasiek bardzo tęskni za Antkiem i jedzie do niego. Lotta stawia mu ultimatum, może zamieszkać z nią i synem, ale tylko w NRD. Jasiek wraca do Polski i zaczyna załatwiać swoją przeprowadzkę do Niemiec. Ryszard angażuje się w ruch antykomunistyczny. Mania jest przerażona. Nie może pozwolić, aby jej mężowi stała się krzywda. 08:45 PIERWSZA KADROWA Cykl reportaży, 29 min, Polska, 2014 Scenariusz: Julian Rachwał Zdjęcia: Sebastian Jensz- Stawowczyk, Wojciech Kursa, Lesław Janusz Muzyka: Krzysztof Suchodolski Film jest próbą uzasadnienia legendy I Kompanii Kadrowej, utworzonej przez Józefa Piłsudskiego 3 sierpnia 1914 r. w Krakowie, zatem w kilka dni po wybuchu I wojny światowej, wpisując się w obchody okrągłej, 100 rocznicy początku tej wojny. To rodzaj dokumentalnej formy z inscenizowanymi wstawkami o anatomii zdarzeń, splocie historycznych uwarunkowań i przypadków, powodujących narodziny Kadrówki. Do wypowiedzi fachowców (historyków, autorów opracowań) autorzy filmu dołączyli także dobrane głosy ludzi w jakiś sposób powiązanych z bohaterami bądź wydarzeniami historycznymi tamtego czasu (w dużej mierze chodziło o więzy rodzinne). Tego typu relacje w kilku przypadkach nawet pozwoliły skorygować stan wiedzy historycznej związanej z Legionami w kontekście I wojny, przydając filmowi także swojego rodzaju funkcję badawczą. Generalnie jednak chodziło o to, by forma filmu naśladująca domową gawędę, poprzez ciepło tego rodzaju przekazu była bliższa współczesnemu widzowi, wpływała na jego zainteresowanie. Film tak naprawdę opowiada przecież o znalezieniu drogi wolności po ponad stuletniej niewoli, czyli w konsekwencji narodzinach II Rzeczpospolitej, co w sumie daje niebagatelny walor edukacyjny. 09:20 HISTORIA POLSKI - DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI - NIE TYLKO SZABLĄ I PIÓREM Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1990 Scenariusz: Andrzej Kozłowski Film o gwałtownym przyspieszeniu wynalazczości na przełomie XIX i XX w. Maria Skłodowska - Curie na taśmie filmowej. Wiele zdjęć i rycin. Działający patefon na wałek. Początki motoryzacji, firma Benza, pionierzy lotnictwa. Obszerne felietony przeplatane są wypowiedziami prof. Jerzego Skowronka. 09:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - B - BARBAROSSA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę na temat II wojny światowej. W tym wydaniu okoliczności planu Barbarossa - ataku Niemiec na Związek Radziecki 22 czerwca 1941 roku. 10:30 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - UTTARAKHAND U ŹRÓDEŁ GANGESU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Uttarakhand u źródeł Gangesu. 11:30 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - ODC. 20 Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Scenariusz: Jarosław Dumanowski, Mirosław Bork Trudno uwierzyć, że do tej pory nie powstał serial na temat polskiej kuchni pokazujący, w sposób systematyczny i zgodny z najnowszymi badaniami, dziedzictwo kulinarne otrzymane od naszych przodków. "Historia kuchni polskiej" w 26 czterdziestominutowych odcinkach wypełnia tę lukę zabierając widzów w podróż przez niezwykłe smaki, tradycje i obyczaje. Scenariusz serialu powstał w oparciu o prace naukowe prof. Jarosława Dumanowskiego - głównego eksperta i prowadzącego narrację. Odtworzenia potraw obecnych na polskich stołach od czasów Chrztu Polski do współczesności, dokonał Maciej Nowicki, twórca nowego trendu w polskiej kuchni - historycznej rekonstrukcji kulinarnej. Wnikliwe przedstawienie tła historycznego pozwala na zrozumienie okoliczności, w których kształtowała się polska kuchnia. Rozmowy ze specjalistami z Polski i ze świata uzupełniają narrację ukazując przenikanie idei i potraw ponad europejskimi granicami. Przywołanie konkretnych przepisów i ich odtworzenie w profesjonalnym studiu kulinarnym, ułatwia widzom zrozumienie smaków i technik przygotowywania potraw z przeszłości, a chronologia odcinków odpowiada najważniejszym zmianom zachodzącym w polskiej kuchni w kolejnych okresach historycznych. "Historia kuchni polskiej" to historia polskiej kultury materialnej w wersji dla każdego. 12:15 ZMIENNICY - ODC. 2/15 - OSTATNI KURS Serial TVP, 58 min, Polska, 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Irena Kwiatkowska, Krystyna Tkacz, Adam Ferency, Kazimierz Kaczor, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski, Katarzyna Skawina, Bronisław Pawlik, Wojciech Pokora, Piotr Pręgowski, Mieczysław Hryniewicz Pan Stanisław wraca z ostatniego kursu swoją starą taksówką, wchodzi pod samochód i bierze się do naprawy. Na nieszczęście, na auto spada posąg myszy, który urwał się spod lecącego helikoptera. Dyrektor Michalik, z ważnego ministerstwa, również ma pechowy dzień. Gdy wychodzi z domu na spotkanie z kochanką, wpada do wykopu kanalizacyjnego. Zarówno taksówkarz, jak i dygnitarz trafiają do tego samego szpitala. Żona Michalika, córka partyjnego działacza, załatwia mężowi wspaniałą opiekę. Jednak wskutek zamiany dokumentów lekarze i pielęgniarki biorą za Michalika pana Stanisława. 13:20 HISTORIA POLSKIEGO SPORTU - KU NIEPODLEGŁOŚCI CZ. 1 Cykl dokumentalny, 48 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zbigniew Rytel Scenariusz: Zbigniew Rytel Cykl dokumentalny, zrealizowany z okazji stulecia odzyskania niepodległości, podsumowujący sto lat sukcesów polskiego sportu. To historia polskich sportowców, ich osiągnięć, rekordów, zwycięstw, medali, sukcesów i porażek, pokazywana na tle dziejów Polski. Serial łączy formę klasycznego dokumentu z klipem, bazującym na emocjach, wynikających z pokazywania znanych wszystkim Polakom, sukcesów sportowych. To sentymentalna podróż przez dzieje polskiego sportu, opowiedziana ustami głównych bohaterów. Wszystko zmontowane w płynną opowieść, snutą niczym baśń, czytana wnukowi przez dziadka z pradawnej księgi. 14:20 HISTORIA BRONI - WALKA WRĘCZ. ODC. 3/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. "Historia broni" to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 15:10 CHWILA WSPOMNIEŃ - ŚWIEŻO MALOWANE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2005 Reżyseria: Stanisława Domagalska Scenariusz: Stanisława Domagalska Zmiana epoki niesie ze sobą konieczność obalania pomników, zmiany symboli, przemalowania szyldów, wymiany patronów ulic. Zmieniają się też ludzie, by dostosować się do sytuacji. Zmiany toczą się lawinowo i nie sposób ich zatrzymać, choć nie zawsze są po naszej myśli. Historia zerwała się z łańcucha i pędzi przed siebie. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 113 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Anna Krasuska, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Piotr Ligienza, Marcin Rogacewicz, Violetta Arlak, Karina Seweryn, Karolina Kominek, Agata Bykowska, Ryszard Jabłoński, Sebastian Perdek, Kacper Lech, Gabriela Chojecka, Dominik Łoś, Bartłomiej Cabaj, Andrzej Popiel, Stanisław Sygitowicz Odc. 113 Ligęza wraca na Wawel. Od króla dowiaduje się, że urząd marszałka jest już zajęty i piastuje go Piotr Szafraniec. Gabija w tajemnicy opiekuje się Audre, ukrywającą się przed światem. W Świdnicy panuje poruszenie planowanym przybyciem Heleny na dwór. Bolko niespodziewanie wysyła na Wawel Guncela, by ten należycie zbadał sytuację, zanim wróci z nową dwórką. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - POLOWANIE NA MÓZGI Cykl dokumentalny, 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odtworzenie nieznanej historii ostatnich miesięcy II wojny światowej, gdy specjalne jednostki amerykańskie i radzieckie usiłowały schwytać niemieckich konstruktorów rakiet. 17:05 HISTORIA POLSKI - KAMIENNY ŚLAD. NATOLIN '39 Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2023 Reżyseria: Hanna Zofia Etemadi Scenariusz: Hanna Zofia Etemadi Film opowiada o zapomnianej, pierwszej egzekucji zbiorowej, dokonanej przez Niemców 13 listopada 1939 roku w Natolinie. Tę przejmującą historię poznamy dzięki wywiadom ze znawcami tematu, archiwaliom oraz inscenizacjom aktorskim, zrealizowanym na podstawie zeznań świadków rozstrzelania. W rolach świadków wystąpili aktorzy: Joanna Lissner, Dagmara Bąk, Jadwiga Wianecka, Stanisław Biczysko, Aleksander Buchowiecki, Jędrzej Czerwonogrodzki. Zeznania czytali Zuzanna Lipiec oraz Tomasz Marzecki. W filmie wzięli również udział harcerze z ursynowskich szczepów: 69. WDHiZ im. Bohaterów Monte Cassino i 53. WDHiZ im. gen. Józefa Zachariasza Bema. 17:55 NARODZINY STATKU Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1961 Reżyseria: Jan Łomnicki Film ukazuje ostatnie chwile przed wodowaniem nowego statku. Ciężka praca stoczniowców zostaje zwieńczona majestatycznym wodowanie statku. 18:10 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 9 Program historyczny, 50 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 18:55 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - GOSTYŃ Reportaż, 8 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Krzysztof Grzybowski W kolejnym odcinku cyklu Pomniki Historii odwiedzimy Gostyń. Ta niewielka miejscowość znajduje się 70 kilometrów od Poznania, 37 km od Jarocina, 34 km od Leszna i 100 km od Wrocławia. Na wzniesieniu zwanym Świętą Górą położony jest zespół kościelno - klasztorny Filipinów. Jego główna część to kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Filipa Neri zbudowany na wzór weneckiej bazyliki Santa Maria della Salute w Wenecji. Świątynie zaprojektował Baltazar Longhena, a ufundowała ją rodzina Konarzewskich. Ten Pomnik Historii to największe sanktuarium Maryjne w Wielkopolsce. W rozmowie z księdzem Markiem Dudkiem, przełożonym kongregacji Oratorium św. Filipa Neri dowiemy się dlaczego świątynia powstała właśnie tutaj, skąd się wzięli Filipini oraz świadkiem jakich ciekawych wydarzeń była Święta Góra. Z kolei Wojciech Czeplik, skrzypek, członek Kapeli Świętogórskiej opowie nam co szczególnie cennego znajduje się w archiwach klasztornych, kim był Józef Zajdler i dlaczego uważano go za polskiego Mozarta. Zwiedzimy wnętrze świątyni, zajrzymy do zakrystii, przyjrzymy się bliżej niezwykłym freskom pod kopułą i odwiedzimy podziemia bazyliki. Przewodnikiem po tym miejscu będzie Krzysztof Grzybowski. 19:10 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 37 (S. III, ODC. 11) Serial historyczny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Śliskowski Scenariusz: Katarzyna Terechowicz, Małgorzata Retei Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Patryk Szwichtenberg, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Kamila Bujalska, Filip Gurłacz, Marcin Franc, Ina Sobala Kasia pomimo dramatycznych przejść staje na nogi i znowu zaczyna grać. Kiedy już odzyskuje równowagę i radość życia, o jej względy zaczyna walczyć były kochanek, ojciec Małgosi. Nasila się konflikt Basi z teściową i kryzys w małżeństwie z Tomkiem. Basia ma dosyć złego traktowania i braku oparcia w mężu. Stawia mu ultimatum. Do Brwinowa przyjeżdża Damian, syn Kazi i Władka, ze swoją córką Michelle. Kazia jest przeszczęśliwa, bo w końcu ma swoich synów obok. Jasiek po przejściach z Lottą pogodził się z ojcem i pomaga rodzinie. 20:05 KRONIKI HITLERA - ODC. 12. ZBRODNIARZ WOJENNY. LATA 1943 - 1944 (KRONIKI HITLERA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Lektor: Paweł Straszewski Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 21:10 ZIELONY ATRAMENT Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2023 Reżyseria: Paweł Wyszomirski Scenariusz: Paweł Wyszomirski Zdjęcia: Sławomir Pultyn Marianna Sankiewicz była wieloletnią wykładowczynią Politechniki Gdańskiej. Jej metody pracy wpłynęły na całe pokolenie studentów, którzy obecnie współtworzą gdańskie elity naukowe, społeczne i kulturalne. Fabularyzowany dokument o Mariannie Sankiewicz przybliży tę wybitną akademiczkę, docenta Politechniki Gdańskiej. 22:10 W CIENIU TERRORU - CZĘŚĆ 3 (IN THE FACE OF TERROR / IN THE SHADOW OF TERROR) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Colin Barr, Ruth Kelly Kolejna część filmu dokumentalnego BBC o terroryzmie. Powrót do wydarzeń z nocy 2017 r. Pięć ataków terrorystycznych, 36 zabitych, dziesiątki rannych. Ale Wielka Brytania nie jest sama. W ciągu 10 lat liczba ofiar terroru drastycznie wzrosła na całym świecie. W obliczu tych wydarzeń pytamy, dlaczego tak się dzieje w Manchesterze, Syrii, Paryżu i całych Stanach Zjednoczonych, dlaczego dochodzi do rozprzestrzeniania się terroryzmu. Jak możemy przetrwać? 23:15 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 1 (ENIGMA CZ. 1) Widowisko, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Czeczot, Mateusz Banasiuk, Grzegorz Małecki, Marcin Sztabiński, Marcin Czarnik, Marcin Kwaśny Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję w czasie klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny (skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny (ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich); naukowy (tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu). Jednakże ten sukces został nam skradziony; tylko historycy wiedzą, że to Polacy złamali Enigmę. Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechna wiedza na ten temat nie jest kształtowana przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany. Czteroodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 00:25 PORUCZNIK ROBERT OSZEK - BOHATER NIEPODLEGŁEJ Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2021 Reżyseria: Stefan Skrzypczak Scenariusz: Stefan Skrzypczak Historia kariery i życia por. Roberta Oszka, barwnego i bohaterskiego człowieka, którego losy łączą Śląsk z morzem i są metaforą marzeń i dokonań II Rzeczpospolitej. Już jako chłopiec, z polskiej rodziny robotniczej w Zabrzu, marzył o egzotycznych podróżach. Jako nastolatek w 1910 roku uciekł z domu i zaciągnął się na norweski statek wielorybniczy. Przez dwa lata pływał po północnym Atlantyku. Po powrocie został powołany do cesarskiej marynarki i wziął udział w niemieckiej ekspedycji do Meksyku i Haiti. Ukończył szkoły marynarki w Mürwik i Altonie i podczas I wojny walczył na niemieckim krążowniku pancernym SMS Blücher, na torpedowcach i trałowcach. Gdy Polska odzyskała niepodległość, Oszek zdezerterował z armii niemieckiej i wstąpił do polskiej marynarki wojennej w stopniu podporucznika. Walczył we Flotylli Pińskiej, która broniła Kresów Wschodnich. W czasie wojny polsko - bolszewickiej odznaczył się w zwycięskiej dla Polaków bitwie pod Czarnobylem, gdzie tak celnie kierował ogniem, iż udało się zatopić jedną z bolszewickich jednostek. Na wieść o wydarzeniach na Śląsku wziął urlop. W czasie III Powstania Śląskiego dowodził specjalnym oddziałem szturmowym marynarzy, który brał udział w najcięższych walkach, a jego samochód pancerny pomalowany w trupie czaszki, nazywany krążownikiem na kołach, budził strach wśród niemieckich oddziałów. Kpt. mar. Robert Oszek zasłynął także tym, uratował przed buntownikami Wojciecha Korfantego, przywódcę powstania. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KEGRESSE ODC. 262 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Kegress, zapis narodzin" 135 sztuk podwozi terenowych o niezwykłych właściwościach zakupiła we Francji armia II Rzeczpospolitej na początku lat trzydziestych ubiegłego wieku. Mowa o pojazdach niezwykłych, bowiem świat zaszokowały możliwości radzenia sobie przez nie w bardzo trudnym terenie. Odniosły sukcesy w rajdach Paryż - Pekin, pokonując bezdroża Himalajów, wygrywały na piaskach Sahary. Patent Kegresse polegał na kombinacji przodu klasycznego samochodu osobowego z tylnym napędem gąsienicowym. Dodatkowo w przednim zderzaku umieszczono walec ułatwiający pokonywanie rowów. W naszej armii podwozia wykorzystano do budowy samochodów pancernych i holowników armat. Po kampanii wrześniowej Niemcy sporą cześć tych maszyn wywieźli do Norwegii i stamtąd jeden mocno zniszczony egzemplarz zdobył komandor Sebastian Draga. Obecnie pracuje przy jego rekonstrukcji. Złożymy widzom raport z przebiegu tych prac. "Busko źródłami sławne" Następnie ruszymy na południe, by zająć się wielką karierą małego miasteczka. Busko to jedno z najstarszych miast w Polsce. Dziś tętni życiem i jest miejscowością znaną. A jak było w przeszłości? "Wojna w miniaturze" Kolejnym miejscem które odwiedzimy, będzie Sandomierz. Tu umówiliśmy się z nauczycielem historii, który wie, jak zaintrygować swoim przedmiotem młodych i najmłodszych. To naprawdę niezwykły pomysł edukacyjny nakierowany na młodych ludzi niewidzących świata poza cyfrową rzeczywistością gier komputerowych. Stowarzyszenie Modelarzy Redukcyjnych budujące wojenne dioramy wpadło na pomysł namówienia ich do odtwarzania bitew Września 1939 roku - najpierw przez klejenie modeli sprzętu, poprzez studiowanie prac historyków wojskowości, po rozgrywanie w miniaturze konkretnych bitew, np. bitwy pod Mokrą. Tu zaczynają się młodzi ludzie czuć dowódcami i żołnierzami tamtego czasu. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SZLAK ŻYCIA Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony alianckim konwojom morskim dostarczającym zaopatrzenie do Murmańska i Archangielska dla ZSRR walczącego z armią niemiecką.