TVP Historia Piątek, 15.11.2024 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1630 - zmarł Johannes Kepler; 1916 - zmarł Henryk Sienkiewicz; 1980 - polska prapremiera widowiska Tadeusza Kantora "Wielopole, Wielopole"; 1980 - pielgrzymka Jana Pawła Wielkiego do Niemiec; 06:45 FLESZ HISTORII - ODC. 687 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 07:00 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 11 PARTYZANCI I AMAZONKI 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Prowadzący: Krzysztof Mroczkowski Cykl programów, przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II wojny światowej. Opowieść o lotnikach, uzupełniona o dane bitewne, czy też techniczne i materiały wspomnieniowe, dotąd niepublikowane, pochodzące ze zbiorów Fundacji Charytatywnej Stowarzyszenia Lotników Polskich w Londynie. Obecnie w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego. To cykl o lotnikach, którzy walczyli w szeregach Polish Air Force w latach 1939 - 1941, czyli od chwili ewakuacji, po zakończeniu działań we wrześniu 1939 roku, po koniec Bitwy o Anglię. 07:20 SPÓR O HISTORIĘ - WARNA 1444 Debata, 30 min, Polska, 2022 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska, Prowadzący: Tomasz Muller 16 kwietnia 1945 roku rozpoczęła się Operacja Berlińska. Uczestniczyła w niej między innymi dowodzona przez gen. Karola Świerczewskiego 2. Armia Wojska Polskiego. Licząca 90 tysięcy żołnierzy jednostka miała osłaniać lewe skrzydło 1. Frontu Ukraińskiego. Jednak Świerczewski zdecydował, aby szybko opanować Drezno. Kiedy część oddziałów podeszła pod miasto, 21 kwietnia, w powstałą na ich tyłach lukę w rejonie Budziszyna - weszły silne niemieckie ugrupowania pancerne. Uderzenie niemieckie doprowadziło do rozcięcia ugrupowania 2. Armii na pół i zagłady licznych jednostek. Zawiodło dowodzenie. Dopiero kosztem wielkich strat udało się ustabilizować linię frontu. Bitwa Budziszyńska zakończyła się pyrrusowym zwycięstwem oddziałów polsko - sowieckich. Podawane oficjalnie straty 2. Armii porażały. Poległo blisko 5 tys. żołnierzy. Niemalże 3 tysiące uznano za zaginionych. Rannych było ponad 10 tysięcy. 2 Armia straciła co piątego żołnierza. 08:00 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 38 (S. III, ODC. 12) Serial historyczny, obyczajowy, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Śliskowski Scenariusz: Monika Franczak, Małgorzata Retei Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Weronika Humaj, Jan Wieczorkowski, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Patryk Szwichtenberg, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Kamila Bujalska, Filip Gurłacz, Marcin Franc, Ina Sobala Rodzina Winnych jednoczy się w bólu po kolejnej stracie. Na Władka kojąco działa obecność Michelle, która jest zafascynowana zachodzącymi w Polsce zmianami. Czuje, że to właśnie tu, a nie we Francji, są jej korzenie. Ryszard coraz bardziej angażuje się w ruch antykomunistyczny. Spotyka się z równie niezadowolonymi robotnikami z Ursusa. Przygotowują ulotki i kolportują je po mieście i w zakładzie. Adam Komornicki wciąż osacza Kasię i Małgosię. Żąda uznania jego ojcostwa. Przebiegły Komornicki nie ugnie się przed niczym w dążeniu do celu. Czy Kasia wygra tę batalię? 09:00 HISTORIA POLSKI - NARODZINY POLSKICH SKRZYDEŁ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Zdjęcia: Maciej Mroziewski Swoistym przewodnikiem będzie album wydany w roku 1933 przez majora Mariana Romeykę pt. "Ku czci poległych lotników". Jest to wyjątkowej jakości, także edytorskiej, praca dedykowana początkom wojsk lotnictwa polskiego, a jednocześnie księga pamięci lotników poległych w pierwszych latach niepodległości. Księga ta jest niejako podsumowaniem starań o budowę Pomnika Lotnika w Warszawie, łączy się z konkretnym miejscem i czasem. Film stanowi wędrówkę w czasie i przestrzeni po miejscach, gdzie w pierwszych trzech miesiącach polskiej niepodległości ogromnym wysiłkiem garstki ludzi stworzono podstawy samodzielnego i w miarę nowoczesnego rodzaju broni. Cała opowieść jest oparta na odniesieniach do miejsc i ludzi na szlaku kluczowych zdarzeń tego procesu historycznego. Odwiedzimy lotnisko Rakowice, gdzie są realizowane zdjęcia do wszystkich pozostałych części, opartych na zasobach Muzeum Lotnictwa Polskiego. Realizacja uwzględnia też takie miejsca, jak Hureczko pod Przemyślem, Lewandówka we Lwowie, Pole Mokotowskie w Warszawie, a także Poznań, lotnisko Ławica oraz Muzeum Czynu Powstańczego. 09:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego. 10:25 EUGENIUSZ KWIATKOWSKI. MĄŻ STANU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Reżyseria: Mirosław Bork Scenariusz: Mirosław Bork Zdjęcia: Andrzej Adamczyk Eugeniusz Kwiatkowski. Chyba nie ma w polskiej historii polityka i działacza gospodarczego z tak wielkimi zasługami dla rozwoju kraju. I mimo że większość słyszała o jego dokonaniach, nie ma drugiej postaci tak zapomnianej. Urodził się pod koniec XIX wieku niedaleko Zbaraża na Kresach, zmarł w 1974 roku w gierkowskiej Polsce. Był legionistą Piłsudskiego, brał udział w wojnie 1920 roku, scalał Polskę po zaborach, był ministrem i wicepremierem, rozwijał gospodarkę i dbał o polską monetę, przygotowywał do starcia z Niemcami, przeżył upokorzenie internowania w Rumunii, dramat śmierci syna w kampanii wrześniowej, euforię pierwszych lat po II wojnie światowej i klęskę realnego socjalizmu w stalinowskiej wersji. A potem 25 lat milczenia, skazania na polityczny i społeczny niebyt. I na sam koniec chichot historii - tuż przed śmiercią ekipa Gierka próbuje uczynić z niego swego patrona. Zmarł w 1974 roku, o czym komunistyczne gazety donosiły w kilku zdaniach na dalszych stronach. Skąd się wziął i na czym polegał fenomen człowieka, którego inicjatywy są do dzisiaj podstawą polskiej gospodarki? Dlaczego tak bezwzględnie wyeliminowano go z życia publicznego, mimo zasług, których nie zdołali zakwestionować nawet komuniści? Okres, w którym skupiają się wszystkie napięcia bogatego życia Eugeniusza Kwiatkowskiego, to czas pomiędzy rokiem 1945, kiedy wbrew wszystkim, motywowany chęcią pracy dla ojczyzny, zdecydował się na powrót do Polski, a rokiem 1948, kiedy ostatecznie usunięto go z życia publicznego, zabraniając wyjazdów na Wybrzeże i do ukochanej Gdyni. Ten krótki okres, skupiający w sobie wszystkie polskie dylematy, to podstawowa kanwa narracji. 11:20 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 9 Program historyczny, 50 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 12:10 MYŚLICIELE - SYLWETKI POLSKIE - ODC. 1 STANISŁAW KOŹMIAN Cykl reportaży, 3 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jacek Kloczkowski Zdjęcia: Wojciech Kursa, Kacper Solan Prowadzący: Lidia Olszak "Myśliciele - sylwetki polskie" to cykl programów przedstawiających w syntetyczny sposób najważniejsze postacie polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, reprezentujące różne nurty i środowiska ideowe. Wśród proponowanych ponad trzydziestu postaci są m.in. Stanisław Koźmian, Maurycy Mochnacki, Adam Jerzy Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Stanisław Cat - Mackiewicz. Autorem scenariuszy poszczególnych odcinków jest dr Jacek Kloczkowski, wiceprezes Ośrodka Myśli Politycznej w Krakowie. 12:15 ZMIENNICY - ODC. 4/15 - TYPOWA LOGIKA DAMSKO - MĘSKA Serial TVP, 57 min, Polska, 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Barbara Dziekan, Krystyna Tkacz, Antonina Girycz, Krystyna Kołodziejczyk, Irena Kwiatkowska, Ewa Konstanciak, Mariusz Dmochowski, Krzysztof Kowalewski, Mieczysław Hryniewicz Prezes Koniuszko namawia Kasię, by dolepiła sobie wąsy, ubrała po męsku i zdała egzamin na prawo jazdy jako jego syn. Dziewczyna początkowo wyraża zgodę, ale w ostatniej chwili wycofuje się. Przebiera się jednak jeszcze raz i z papierami Mariana Koniuszki dostaje angaż w MPT, gdzie wcześniej odesłano ją z kwitkiem, gdyż była kobietą. Ze względu na przedłużający się pobyt pana Stanisława w szpitalu, Kasia zostaje zmiennikiem Jacka. Ten popada w tarapaty. Nocą odwozi pijanego Mroczkowskiego - zastępcę Koniuszki - w towarzystwie prostytutki. Gdy rano Mroczkowski budzi się z alkoholowego snu, znajduje w wannie trupa kobiety. 13:30 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 2 TAJEMNICE PAŁACU VAUX - LE - VICOMTE (LES SECRETS DU CHATEAU DE VAUX - LE - VICOMTE) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. Odcinek 2 - "Tajemnice pałacu Vaux - le - Vicomte". Pięćdziesiąt kilometrów od Paryża wznosi się arcydzieło z XVII w. , pałac będący wzorem dla Wersalu - Vaux - le - Vicomte. 6400 m2 powierzchni. Wyjątkowy dach z kopułą, której szczyt sięga 36 m nad ziemią. Tę skomplikowaną budowę prowadziło kilku znakomitych fachowców. Wśród nich byli przyszli budowniczowie Wersalu, architekt Louis le Vau i ogrodnik Andre le Notre. Pałac i jego czterdziestohektarowy ogród w stylu francuskim wymagają gigantycznych prac. Innowacyjna architektura, transformacja pejzażu, wojna i korupcja na najwyższych szczeblach władzy... oto historia legendarnego pałacu Wielkiego Stulecia. Vaux - le - Vicomte jest najczęściej odwiedzanym prywatnym pałacem we Francji. 14:30 W CIENIU TERRORU - CZĘŚĆ 3 (IN THE FACE OF TERROR / IN THE SHADOW OF TERROR) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Colin Barr, Ruth Kelly Kolejna część filmu dokumentalnego BBC o terroryzmie. Powrót do wydarzeń z nocy 2017 r. Pięć ataków terrorystycznych, 36 zabitych, dziesiątki rannych. Ale Wielka Brytania nie jest sama. W ciągu 10 lat liczba ofiar terroru drastycznie wzrosła na całym świecie. W obliczu tych wydarzeń pytamy, dlaczego tak się dzieje w Manchesterze, Syrii, Paryżu i całych Stanach Zjednoczonych, dlaczego dochodzi do rozprzestrzeniania się terroryzmu. Jak możemy przetrwać? 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 115 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Ewa Bulanda Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Piotr Ligienza, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Agnieszka Mandat, Karina Seweryn, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Agata Bykowska, Tomasz Ciachorowski, Grzegorz Woś, Sebastian Perdek, Dominik Łoś, Robert Gonera Odc. 115 Biskup Grot dowiaduje się o planach króla o przeniesieniu targu do Sokołowa. Jest wściekły, ponieważ dokumenty są już przypieczętowane. Kazimierz konsekwentnie realizuje swoje plany. Chce przyłączyć do królestwa Wschowę, ostatni kawałek Wielkopolski, którego nie udało się odzyskać jego ojcu. Na Wawelu pojawia się orszak ze Świdnicy. Katarzyna jest przerażona, kiedy dowiaduje się, że po Helenę przyjechał łotr Guncel. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - POJEDYNEK W VENLO Widowisko historyczne, 50 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Piotr Garlicki, Tomasz Dedek, Wojciech Wysocki, Marek Kalita, Jerzy Schejbal Opatrzność czuwała nad wodzem. Choć ładunek dynamitu z aż trzema, dla pewności, zapalnikami i dwoma mechanizmami zegarowymi eksplodował w ściśle wyznaczonym czasie, to jest 8 listopada 1939 o godzinie 21:20, zabijając sześciu i raniąc wielu towarzyszy partyjnych, w monachijskiej piwiarni "Buergerbraeukeller" Hitlera już nie było. Wbrew obyczajom, wcześniej niż zwykle opuścił siedzibę corocznego zjazdu nazistów. Szczęście uśmiechnęło się też do organów ścigania. Hans Georg Elser, stolarz z zawodu i komunista z przekonania, został schwytany tego samego dnia, wieczorem, podczas próby ucieczki do Szwajcarii. Podobno zachowywał się podejrzanie na przejściu granicznym. Nie sposób pojąć, dlaczego tak wytrawny i przezorny zamachowiec zamiast spokojnie wrócić do domu, usiłował opuścić Niemcy. Pytań jest więcej. Ktoś musiał pomagać Elserowi w składaniu tajnych wizyt w piwiarni. Ktoś musiał nie słyszeć - przez trzydzieści nocy z rzędu! - hałasu towarzyszącego drążeniu w filarze wnęki na bombę. Kto? Skąd u prostego stolarza imponująca wiedza pirotechniczna? I wreszcie dlaczego pojmany zbrodniarz nie stanął natychmiast pod murem ani nawet przed sądem? Został osadzony w Dachau, w którym przebywał przez kilka lat w dobrych, jak na obóz koncentracyjny, warunkach. Został zamordowany dopiero w kwietniu 1945 roku. Tego samego dnia stracono byłego szefa Abwehry, Wilhelma Canarisa, dzień później - bliskiego współpracownika admirała, Hansa Ostera. Ktoś zadbał o to, aby zwycięscy alianci nie poznali sekretów tajnych służb Trzeciej Rzeszy. W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" Bogusław Wołoszański przedstawia zagadkowe, do dziś nie w pełni wyjaśnione kulisy zamachu na Hitlera dokonanego w listopadzie 1939 roku. Wojna z Polską już się skończyła, wojna z Zachodem - pomijając farsę "drole de guerre" - jeszcze się nie zaczęła. Trwały za to intensywne gry polityczne i dyplomatyczne, zmagania stronnictw i koterii, a także walki służb wywiadowczych. Nie tylko z przeciwnikami zza linii frontu. Niemiecka generalicja obawiała się przedwczesnego uderzenia na mocarstwa zachodnie. Z niepokojem patrzyła na rosnące wpływy SS. Wywiad wojskowy admirała Canarisa ostro konkurował z kierowanym przez Waltera Schellenberga wywiadem SS. Zamach monachijski i wydarzenia późniejsze, w tym nader łatwe schwytanie sprawcy, oraz porwanie przez Sicherheitsdienst w nadgranicznym holenderskim miasteczku Venlo dwóch wywiadowców brytyjskich, mogły być następstwem rywalizacji niemieckich tajnych służb - Abwehry i SS, jak też pokłosiem znacznie poważniejszego konfliktu w najwyższych kręgach kierowniczych Trzeciej Rzeszy. Czyżby Elser miał zabić nieobliczalnego Adolfa Hitlera, by nowy przywódca, rozsądny Heinrich Himmler, mógł szybko wynegocjować warunki pokoju z zachodnimi aliantami i pomaszerować na Wschód? 17:05 HISTORIA POLSKI - WŁADYSŁAW HR. ZAMOYSKI. PAN Z WIELKOPOLSKI. WŁADCA TATR Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2012 Reżyseria: Janusz Sidor Scenariusz: Janusz Sidor Lektor: Janusz Sidor Zdjęcia: Mirosław Basaj Film oparty na dokumentach, rzeczywistych śladach życia Władysława hr. Zamoyskiego. Prezentuje biografię i wybrane wątki dzieła bohatera. Z filmu tego można dowiedzieć się, że to, co zwyczajnie myślimy sobie dziś o Zakopanem, o polskich Tatrach, to dzieło konkretnego człowieka oraz, że bez jego poświęcenia, z pewnością i Tatry, i Zakopane, możliwe też, że i Kórnik, jako zamek muzeum z wielką biblioteką, wyglądałyby inaczej, a może w ogóle już by ich nie było lub byłyby gdzie indziej, w innym kraju, w innym miejscu, zaginione, nie nasze, jak wiele skarbów przeszłości Polski. 18:15 POLSKIE 100 LAT - SPORY O KSZTAŁT USTROJU II RP Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Piotr Weychert, Mirosław Chojecki Muzyka: Michał Lorenc Lektor: Tomasz Marzecki Wykonawcy: Kazimierz Kaczor Jedną z najistotniejszych prac pierwszego Sejmu Rzeczypospolitej było uchwalenie jednogłośnie 17 marca 1921 roku Konstytucji, nazwanej później marcową. Konstytucja mówiła o Polsce jako państwie demokratycznym, w którym wprowadzono trójpodział władz. Władzę wykonawczą sprawował prezydent i rząd; władzę ustawodawczą parlament złożony z dwóch izb: Sejmu i Senatu, wybieranych co pięć lat według ordynacji pięcioprzymiotnikowej; władzę sądowniczą niezawisłe sądy. W konstytucji zawarto obszerny katalog praw i wolności obywatelskich, między innymi wolności słowa, zgromadzeń i stowarzyszeń, gwarantowanych niezależnie od płci, pochodzenia społecznego, wyznania i narodowości, a także prawa socjalne pracowników. Prezydent, wybierany na siedmioletnią kadencję przez Zgromadzenie Narodowe, czyli połączone izby parlamentu, miał bardzo ograniczone kompetencje. Jesienią 1922 roku odbyły się wybory do I kadencji Sejmu i Senatu. Do pierwszego zadania Zgromadzenia Narodowego należał wybór prezydenta. Został nim Gabriel Narutowicz. Józef Piłsudski nie kandydował. Prawica narodowa i centrum rozpętały agresywną kampanię przeciw Narutowiczowi, który tydzień później został zamordowany. Kolejnym prezydentem został wybrany Stanisław Wojciechowski. On także nie dokończył swojej 7 - letniej kadencji i w czasie przewrotu majowego w 1926 roku podał się do dymisji. Utworzenie rządów opartych na stabilnej większości, przy rozdrobnieniu Sejmu, okazało się niemożliwe. Regułą stały się różne formy gabinetów mniejszościowych bądź pozaparlamentarnych, popieranych bądź przynajmniej tolerowanych przez często odległe od siebie kluby polityczne. W rezultacie prestiż parlamentu, początkowo bardzo wysoki, szybko zaczął maleć. Rosła natomiast irytacja opinii publicznej, która postrzegała te rozgrywki jako stratę czasu, zajęcie jałowe, niepozwalające na konstruktywną pracę. 18:55 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 39 (S. III, ODC. 13) Serial historyczny, obyczajowy TVP, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Śliskowski Scenariusz: Katarzyna Terechowicz, Małgorzata Retei Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Kamila Bujalska, Filip Gurłacz, Marcin Franc, Jacek Beler, Jacek Mąka, Maja Malesa Ania i Andzia marzą o powrocie Ewy i małego Stasia. Mania jest przerażona polityczną działalnością Ryszarda. Nie może pozwolić, żeby jej mężowi stała się krzywda. Tymczasem wśród robotników z Ursusa rośnie niezadowolenie. Rozwiązaniem może być już tylko strajk. Winnych dopadają demony przeszłości. Ania zastanawia się, czy wyznać Mani długo skrywaną tajemnicę i czy siostra jej wybaczy. Martwi się, że prawda zburzy szczęście i stabilizację całej rodziny. 19:40 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - POWĄZKI Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Krzysztof Grzybowski Jeden z najpiękniejszych i szczególnie cennych w Europie, panteon dwustu lat trudnej sławy i chwały Warszawy. Bogate muzeum dziejów miasta, którego już nie ma. Tak przed laty o Warszawskich Powązkach pisał związany z nimi w sposób szczególny Jerzy Waldorff. W kolejnym odcinku Pomników Historii będziemy sprawdzać czego o naszej przeszłości możemy się dowiedzieć w takim miejscu jak to. Warszawskie Powązki kojarzymy przede wszystkim ze starym cmentarzem. Tymczasem w skład całego zespołu wchodzi kilka nekropolii: cmentarz katolicki, luterański, kalwiński, żydowski oraz dwa cmentarze muzułmańskie kaukaski i tatarski. To niezwykle ważne miejsce w historii polskiej nauki, kultury i polityki to tu pochowani zostali najwybitniejsi obywatele, którzy mieli największy wpływ na życie stolicy i kraju. Największą część zespołu bo aż 43 z 88 hektarów stanowią tzw. Stare Powązki uważane za jeden z najpiękniejszych cmentarzy w Europie. O tym niezwykłym miejscu opowiedzą nam Anna Jagiellak z Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków oraz Michał Jabłoński proboszcz parafii Ewangelicko - Reformowanej w Warszawie. 20:00 PLANETA SKARBÓW - ODC. 2 INDIE (PLANET OF TREASURES EP. 2 INDIA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 2 - "Indie". Indie to wielowarstwowość, długa historia oraz języki, kultury i fascynujące mity. To świat kontrastów - bogactwo i ubóstwo, sacrum i profanum, zatłoczone miasta i bajkowe krajobrazy pełne wiekowych drzew. Ten kraj przemawia do zmysłów. Poprzez kolejnych władców, religie, ludzi oraz kultury, które na przestrzeni wieków odciskały tu swoje piętno. Indie to dźwięk kosmosu i nieskończona różnorodność. Kraina pełna bogactw i dziwów. Jej historię można poznać między innymi dzięki miejscom uznanym przez UNESCO za obiekty dziedzictwa kultury. Hindusi czczą Ganges, Brahmaputrę, Indus oraz wiele innych rzek. Odgrywają one ważną rolę niemal we wszystkich rytuałach. Nie ma człowieka, którego ilość i różnorodność kultur w Indiach nie zadziwia. Indie to nie kraj, lecz kraj krajów, cywilizacja. Swoje źródła ma tutaj buddyzm, zaś hinduizm, za sprawą licznych diaspor, dociera obecnie wszędzie. 21:00 ZMIERZCH IMPERIUM - ODC. 1. TIMUR, MIECZ ISLAMU (END OF EMPIRE) Serial dokumentalny, 60 min, Australia, 2018 Australijski fotoreporter David Adams przemierza Wielką Brytanię, Gruzję, Uzbekistan, Chiny i Indie, przybliżając historie czterech charyzmatycznych przywódców: Karola Wielkiego, Attyli, Tamerlana i Edgara Spokojnego oraz ich rodów, które straciły w spektakularny sposób wpływy po śmierci tych władców. Seria jest niezwykle atrakcyjna wizualnie: wykorzystano w niej najnowsze techniki graficzne i filmowe, między innym prezentując widzom eksponaty w wirtualnym muzeum. 22:00 MOONRAKER Film sensacyjny, 121 min, Francja/Wielka Brytania/USA, 1979 Reżyseria: Lewis Gilbert Scenariusz: Christopher Wood Aktorzy: Roger Moore, Lois Chiles, Michel Lonsdale, Richard Kiel, Corinne Clery, Emily Bolton, Toshiro Suga, Irka Bochenko Jedenasty film z "bondowskiego" cyklu, wyróżniony w 1979 r. nominacją do Oscara za efekty specjalne i uchodzący za jeden z najbardziej spektakularnych. Charakterystyczne dla wszystkich filmów z tej serii bogactwo wymyślnych gadżetów ustępuje tutaj rozmachowi dekoracji i szczególnie widowiskowym efektom specjalnym. Nic zatem dziwnego, że budżet "Moonrakera" dwukrotnie przewyższył koszty realizacji poprzedniego "bonda" - "Szpiega, który mnie kochał", ale - podobnie jak on - zdobył w rodzimej Wielkiej Brytanii miano najbardziej kasowego filmu roku. Orbitalną stację kosmiczną, w której rozgrywają się niektóre sceny filmu, wzorowano na scenografii do "Odysei kosmicznej 2001" Stanleya Kubricka. Wahadłowiec Moonraker, przekazany Brytyjczykom przez Amerykanów, znika bez śladu w przestrzeni kosmicznej podczas próbnego lotu. James Bond otrzymuje zadanie zbadania tej tajemniczej sprawy. Odkrywa, że statek kosmiczny zagarnęła tajna organizacja, na której czele stoi szalony miliarder Hugo Drax. Bond udaje się do jego siedziby w Kalifornii w celu zdobycia informacji i tylko cudem uchodzi stamtąd cało. Zdobywa jednak plany tajemniczej kapsułykosmicznej. Jej produkcją zajmuje się tajne laboratorium w Wenecji. Z weneckiego laboratorium Bond wykrada fiolkę z nieznaną, bardzo toksyczną substancją. Identyczne pracownicy laboratorium umieszczają w kosmicznych kapsułach. Choć ludzie Draxa nieustannie depczą mu po piętach, usiłując go zlikwidować, superagent cało dociera do Rio de Janeiro. Tam czeka już na niego odwieczny wróg o wdzięcznym przezwisku Szczęki (w tej roli potężny, mierzący 218 cm wzrostu, Richard Kiel, który występował już wcześniej w "Szpiegu, który mnie kochał"). Bond spotyka w Rio także Holly Goodhead, piękną agentkę CIA, poznaną u Draxa, która niebawem zostaje porwana przez jego ludzi. Uciekając przed Szczękami, agent 007 trafia do "zielonego piekła" - amazońskiej dżungli, ale i tam dopada go miliarder - szaleniec. Wyjawia mu wreszcie przeznaczenie dziwnych kapsuł wypełnionych śmiercionośną substancją, szykując go na straszną śmierć wraz z Holly. 00:15 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Zdjęcia: Waldemar Szmidt Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę. Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czteroodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:10 WYCIECZKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Łukasz Starek Dzisiejszy Cmentarz Komunalny powstał w 1912 roku i był cmentarzem prawosławnym. Pierwsze groby były mogiłami żołnierzy rosyjskich. W 1918 roku przekształcono go w cmentarz wojskowy, wytyczono aleję główną i podzielono na kwatery. W jednej z nich, w 1921 roku, zgromadzono prochy żołnierzy poległych w I wojnie światowej i w obronie Warszawy w 1920 roku. Centralnym elementem Alei Zasłużonych była kolumna, symbol bohaterów 1920 roku. Chowano tam również legionistów. W latach 1933 - 35 powstała kwatera powstańców styczniowych. W 1939 roku pochowano tu obrońców z okresu polskiego września. W 1945 roku na Cmentarzu Wojskowym pogrzebano szczątki żołnierzy 1939 roku, żołnierzy konspiracji i powstańców, których zwłoki ekshumowano z ulic i skwerów Warszawy. Wtedy też zaczęły powstawać kwatery powstańcze. Tu odbył się pogrzeb Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, jego żony Basi Drapczyńskiej - Baczyńskiej, żołnierzy Szarych Szeregów, Tadeusza Gajcego, którego szczątki odnalazła na barykadzie matka, umieściła w skrzynce i przewiozła na cmentarz. Bardzo szybko sytuacja polityczna zaostrzyła się jednak na tyle, że powstańcy musieli być chowani niemal konspiracyjnie. Po kryjomu pochowano również poległego w 1944 roku Józefa Szczepańskiego "Ziutka", autora "Czerwonej zarazy". 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 332 NIGDY Z KRÓLAMI... Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2024 Autor: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. "Nigdy z królami" Ruszamy nad Wisłę, w okolice Czerwińska. Tu, posiłkując się pozyskaną stara mapą odnajdujemy wysepkę o nazwie Konfederatka. Co to takiego? Według przekazów historycznych to wyspa, która odegrała ważną rolę w czasie Konfederacji Barskiej. Stąd udawało się konfederatom kontrolować żeglugę na Wiśle. Przypuszcza się, że z Gdańska płynęło dla nich na barkach wiślanych zaopatrzenie, pieniądze i broń. Dziś Konfederatka to wspaniały fragment dzikiej przyrody. Ale wyobraźnia przywołuje tu rozstawione namioty i wozy taborowe, płonące ogniska i grupki ćwiczące fechtunek, a do prowizorycznego portu dobijają galary ze sprzętem wojennym "Aleksandra Sochaczewskiego reportaż z piekła" Kibitka - okratowana karetka więzienna, która toczyła się wybrukowanymi drogami coraz dalej na wschód wraz z Polakami, którzy po powstaniu styczniowym zsyłani byli na Syberię. Często nie wiemy jak dokładnie wyglądał los zesłańca. Nie było wówczas aparatów i telewizyjnych kamer, by takie losy zarejestrować. Do głosu dochodził więc artysta malarz. Aleksander Sochaczewski sam był powstańcem styczniowym, skazanym po jego upadku na dwadzieścia lat pobytu na Syberii. Dziś mamy wyjątkową okazję by obejrzeć wystawę jego prac plastycznych, dokumentujących losy zesłańców. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 2 Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Część druga programu, w którym Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okręty podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. W tym odcinku autorzy skupiają się na początkowym okresie II wojny światowej, kiedy to obie strony konfliktu doskonaliły swój sprzęt i techniki działań.