TVP Kultura Środa, 13.11.2024 06:10 TAMTE LATA, TAMTE DNI - IZABELA TROJANOWSKA Magazyn, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Marta Perchuć-Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dzisiaj spotkamy się z Izabelą Trojanowską, jedną z najbardziej utalentowanych polskich aktorek. Opowie nam o swoim dzieciństwie spędzonym w Olsztynie i swoich pierwszych artystycznych występach. Wspólnie wspomnimy rolę Kasi Kunickiej, w którą wcieliła się w kultowym serialu "Kariera Nikodema Dyzmy". 06:50 Z PRZYTUPEM - OBEREK Widowisko kameralne, 15 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Prowadzący: Piotr Piszczatowski Oberek był m.in. jedną z ulubionych form kompozycji Grażyny Bacewicz. Jako taniec nazywany jest również "obertasem". Zatańczą go dla nas Grzegorz Ajdacki i Natalia Ajdacka, a zagra Janusz Prusinowski Kompania. Cykl 10 odcinków poświęconych polskim tańcom tradycyjnym. Zobaczymy potańcówki, na których do tańca przygrywają muzykanci z różnych części Polski. Prowadzący program Piotr Piszczatowski oraz zaproszeni goście nauczą widzów podstawowych kroków tradycyjnych polskich tańców, takich jak kujawiak, śląski trojak, polka galopka z Suwalskiego, wielkopolski wiwat, kurpiowski powolniak, oberek, mazurek (w wersji z Radomskiego) oraz krakowiak i polka w lewo z Rzeszowskiego. 07:20 Z PRZYTUPEM - POLKA GALOPKA Widowisko kameralne, 15 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Prowadzący: Piotr Piszczatowski Co do pochodzenia polki są zdania rozbieżne, niektórzy twierdzą że taniec ten pochodzi z Czech, inni zaś uważają że wywodzi się od wielu tańców całej Europy. Polka galopka, bo niej mowa w tym odcinku pochodzi z Wiednia i zawiera w sobie elementy podobne do krakowiaka. Podobnie jak inne polki zachowana jest w metrum parzystym i ma charakter energiczny. O tym jak się ją powinno tańczyć powie p. Józef Murawski, a zagra kapela Józefa Murawskiego z Szypliszk. Cykl 10 odcinków poświęconych polskim tańcom tradycyjnym. Zobaczymy potańcówki, na których do tańca przygrywają muzykanci z różnych części Polski. Prowadzący program Piotr Piszczatowski oraz zaproszeni goście nauczą widzów podstawowych kroków tradycyjnych polskich tańców, takich jak kujawiak, śląski trojak, polka galopka z Suwalskiego, wielkopolski wiwat, kurpiowski powolniak, oberek, mazurek (w wersji z Radomskiego) oraz krakowiak i polka w lewo z Rzeszowskiego. 07:45 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 19 NA TORACH HISTORII Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem dosłownie i w przenośni podąża torami historii. Sprawdza, jak dawniej podróżowano koleją i dowiaduje się czym było piąte koło u wozu. Poznaje także sekrety, które skrywa zabytkowa parowozownia w Wolsztynie oraz próbuje uruchomić dawne maszyny i drezyny. To prawdziwie historyczna podróż. 09:05 MODRZEJEWSKA - PEREGRYNACJE ODC. 2/7 Serial TVP, 81 min, Polska, 1990 Autor: Anna Bojarska Reżyseria: Jan Łomnicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: KRYSTYNA JANDA, BARBARA HOROWIANKA, MAREK BARGIEŁOWSKI, JAN ENGLERT, HANNA SKARŻANKA, DANUTA WODYŃSKA Helena jest w Bochni. Znajomy Zimajera, Lobojko otwiera szkołe tańca, a później z Zimajerem amatorską scenę, teatrzyk w którym Helena grała główne role. Tu waśnie Lobojko wymyśla dla niej pseudonim "Modrzejewska". Helena odnosi duże sukcesy. Zaczynają się objazdy prowincji, ciężka praca, kłopoty materialne. Zaczynają się konflikty w zespole. Zimajer z Heleną uciekają do Lwowa, a potem wyjeżdżają do Czerniowiec. 10:40 NIEBO NAD BERLINEM (W WIDEOTECE: AILES DU DESIR / DER HIMMEL UBER BERLIN / WINGS OF DESIRE) Film fabularny, 122 min, Francja/Niemcy, 1987 Reżyseria: Wim Wenders Scenariusz: Wim Wenders, Peter Handke Zdjęcia: Henri Alekan Muzyka: Jurgen Knieper Aktorzy: Bruno Ganz, Solveig Dommartin, Otto Sander, Peter Falk Film ten opowiada historię o dwóch aniołach wędrujących po powojennym Berlinie. Niewidzialni dla ludzi niosą pomoc wszystkim napotykanym samotnym i przygnębionym duszom. W końcu, po wielu wiekach, jednemu z aniołów przestaje się podobać nieśmiertelność i postanawia zostać człowiekiem aby doświadczyć radości codziennego życia. Spotyka cyrkową akrobatkę i znajduje w niej wypełnienie swoich wszystkich śmiertelnych pragnień. Odkrywa również, że nie jest osamotniony w swoim odkryciu, a wyłącznie czysto duchowe doznania nikomu nie dają satysfakcji. "Każde dzieło ludzkich rąk rodzi się z pragnienia i na początku jest tylko pragnieniem. Pragnieniem, by wzbogacić świat o coś nowego, zachwycić innych pięknem lub prawdą, albo po prostu pokazać coś inaczej, od nieznanej zupełnie strony. Ja pragnąłem stworzyć film o Berlinie, film, w którym Berlin byłby najważniejszym z bohaterów, miastem obdarzonym duszą i uczuciem, czymś więcej niż tylko podzielonym zasiekami wspomnieniem ponurej historii." 12:55 ŻYCIE MOJE SKRĘTAMI BIEŻY - OPOWIEŚĆ O ŻYCIU I TWÓRCZOŚCI WŁADYSŁAWA ST. REYMONTA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2000 Reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Scenariusz: Lucyna Smolinska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Ryszard Jaworski "Życie moje skrętami bieży..." - ten cytat zaczerpnięty z dzienników Władysława Stanisława Reymonta stanowi znakomite preludium do opowieści o jego bardzo zawiłych losach i niezwykle trudnej drodze do pisarstwa. Autorzy filmu wykonali mozolną, niemal detektywistyczną pracę, by dotrzeć możliwie do wszystkich dostępnych źródeł i wyjaśnić różne wątpliwości i niejasności dotyczące biografii pisarza, który w świadomości społecznej funkcjonuje głównie jako autor "Ziemi obiecanej" i "Chłopów". Tymczasem ma całkiem pokaźny dorobek, a w jego burzliwym i skomplikowanym życiorysie, porównywanym z biografią Jacka Londona, znajduje się wiele znaków zapytania. Odpowiedzialność za te niejasności ponosi częściowo sam pisarz, który dowolnie kreował swój wizerunek, jak i biografowie, którzy dali się wywieść na manowce. Film, bazując na materiałach źródłowych, dziennikach, korespondencjach, wspomnieniach osób zaprzyjaźnionych z Reymontem, a przede wszystkim rodzinnych archiwaliach i relacji żyjącej jeszcze siostrzenicy, Zofii Załęskiej, stara się pokazać prawdę o pisarzu. Urodzony 7 maja 1867 roku we wsi Kobiele Wielkie koło Radomia, jako Stanisław Władysław Rejment, przyszły literat był bardzo niespokojnym duchem i od wczesnej młodości przysparzał rodzicom dużo kłopotów. Popadł w konflikt z ojcem, który chciał, by syn poszedł w jego ślady i został organistą. On jednak inaczej widział swoją przyszłość. Zafascynowany literaturą i historią Polski, dużo czytał, zaniedbując czasem inne obowiązki. Nie ukończył właściwie żadnej szkoły, wierzył jednak w swój talent i już w wieku 15 lat postanowił zostać pisarzem. Pomimo ogromnych trudności, z uporem dążył do celu. Nieopodal Wolbórki, dokąd przeniosła się rodzina Rejmentów, przebiegała linia Warszawsko - Wiedeńskiej Kolei Żelaznej. Staś często słyszał gwizdek parowozu i marzył o wielkim świecie, który jest gdzieś tam za horyzontem, do którego prowadzi żelazna droga. Motyw kolei i krzyżujących się torów wielokrotnie powraca w filmie jako symbol marzeń i pragnień Reymonta oraz jego pogmatwanych kolei życia. Buntował się przeciwko ojcu i prozaicznej egzystencji. Okresy praktyki rzemieślniczej i pracy na kolei przeplatają się z czasem spędzonym w objazdowych trupach teatralnych. Myślał nawet o wstąpieniu do zakonu oo. paulinów. Często żył w nędzy. Z perspektywy czasu błogosławił jednak swoją niedolę i poniewierkę, gdyż zebrane wówczas doświadczenia były niewyczerpanym źródłem inspiracji w późniejszym pisarstwie. Po burzliwych doświadczeniach, rozbudzonych nadziejach i rozczarowaniach zawsze wracał do rodzinnej Wolbórki niczym do bezpiecznej przystani, skąd wkrótce niespokojny duch znów wypędzał go w świat. Autorzy filmu podążają śladami Reymonta, odwiedzają m.in. Kobiele Wielkie, gdzie się urodził; Wolbórkę koło Tuszyna, gdzie się wychował; Baby, Rogów, Krężę i Lipce, gdzie pracował na kolei; Częstochowę, gdzie próbował wstąpić do zakonu; Warszawę, gdzie pracował jako czeladnik krawiecki, mieszkał u siostry Katarzyny Jakimowiczowej, pisywał do tygodników "Głos", "Świat" i gdzie na Powązkach spoczęły jego szczątki. Wspominają kobiety, które darzył uczuciami, z którymi tworzył mniej lub bardziej szczęśliwe związki, m.in. Stefanię Klug, Antoninę Szczygielską i ukochaną żonę Aurelię Szabłowską, którą poślubił po unieważnieniu jej poprzedniego małżeństwa. W programie wykorzystano unikatowe materiały archiwalne, znajdujące się nie tylko w muzeach narodowych czy księgach parafialnych, ale będące także w posiadaniu członków rodziny pisarza. Część z nich nigdy wcześniej nie była publikowana. Uzupełnieniem informacji biograficznych są fragmenty starych kronik filmowych i ekranizacji dzieł noblisty. Oprócz bogatej ikonografii na uwagę zasługują poetyckie zdjęcia malowniczych miejsc związanych z życiorysem Władysława Stanisława Reymonta. 14:35 DIEGO (DIEGO MARADONA) Film dokumentalny, 129 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Asif Kapadia Dokument o legendarnym, argentyńskim piłkarzu Diego Maradonie (1960 - 2020), bogato ilustrowany ciekawymi materiałami archiwalnymi, niepublikowanymi wcześniej. Twórcy filmu koncentrują się na okresie, kiedy Maradona grający w hiszpńskim FC Barcelona zdecydował się na przejście do włoskiego SSC Napoli. W Neapolu, gdzie piłka to religia, 24 - letni Diego obdarzony niezwykłym talentem, staje się bogiem nie tylko wśród zagorzałych fanów piłki. Wrzucony w sam środek neapolitańskiego kotła mafijnych rozgrywek, sukcesów, uwielbienia i skandali nie potrafi jednak udźwignąć swojej sławy. 17:00 MODRZEJEWSKA - CZERNIOWCE ODC. 3/7 Serial TVP, 77 min, Polska, 1990 Autor: Anna Bojarska Reżyseria: Jan Łomnicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: KRYSTYNA JANDA, BARBARA HOROWIANKA, MAREK BARGIEŁOWSKI, JAN ENGLERT, HANNA SKARŻANKA, DANUTA WODYŃSKA Gustaw Zimajer coraz częściej traktuje Helenę jak towar, który można korzystnie sprzedać. Próby stręczenia jej bogatemu prowincjuszowi doprowadzają do ostrego konfliktu między nimi. Modrzejewska debiutuje na scenie w języku niemieckim, otwiera się przed nią szansa prawdziwej kariery. Wykazuje ogromny hart ducha, walcząc o wielkie role, stopniowo tworzy własną teorię gry aktorskiej. Zimajer czuje się zagrożony, staje się jej największym wrogiem. Śmierć drugiego dziecka sprawia, że Helena postanawia odejść od Gustawa. 18:50 EUFONIE - L. U. C.: CHŁOPI. MUZYKA FILMOWA Koncert, 89 min, Polska, 2023 Wykonawcy: Orkiestra Filharmonii Narodowej, L. U. C., Rebel Babel Orchestras, Anna Sułkowska - Migoń Muzyka do malowanej ekranizacji powieści Władysława Reymonta Chłopi (reż. DK Welchman i Hugh Welchman, BreakThru Films, 2023) 20:35 CHŁOPI - CZ. I - BORYNA Film fabularny, 87 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Krystyna Królówna, Ignacy Gogolewski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Fijewski, August Kowalczyk, Franciszek Pieczka, Magda Wołłejko, Tadeusz Janczar, Barbara Ludwiżanka Powieść "Chłopi" pisał Władysław Reymont w latach 1902-1909, w dużej mierze podczas pobytu we Francji. Doskonała pamięć pomogła mu odtworzyć najdrobniejsze szczegóły poznanego ongiś środowiska, gdy jako robotnik kolejowy w powiecie skierniewickim interesował się obyczajami i mentalnością chłopów z okolicznych wsi. W 1924 r. za to arcydzieło literatury autor otrzymał Nagrodę Nobla. Próbę przeniesienia "Chłopów" na ekran podjęto po raz pierwszy w 1920 r. Reymont projekt zaakceptował, zgadzając się nawet na współudział w kierownictwie artystycznym filmu. Po licznych perypetiach film ukończono i w kwietniu 1922 r. odbyła się jego premiera. Borynę zagrał znakomity aktor Mieczysław Frenkiel, a Jagnę - Maria Merita. Po "Chłopów" filmowcy sięgali jeszcze kilka razy. W 1925 r., zdopingowani Nagrodą Nobla, chęć ekranizacji zgłosili Francuzi, ale pisarz odmówił. W 1930 r. zamierzał adaptować powieść na ekran Juliusz Gardan, poprzestał jednak na planach. Dopiero w 1971 r. Jan Rybkowski podjął realizację 13-odcinkowego serialu telewizyjnego. Zdjęcia trwały 220 dni, kręcono je głównie w Pszczonowie, wsi położonej niedaleko Lipiec Reymontowskich, a obok niemal setki aktorów zawodowych wystąpiło wielu mieszkańców Lipiec i Pszczonowa. Po nakręceniu połowy zdjęć - części "Lato" i "Jesień" - reżyser zorientował się, że istnieje również możliwość stworzenia bardziej syntetycznej wersji kinowej. W listopadzie 1972 r. TVP rozpoczęła emisję serialu, a w grudniu 1973 r. odbyła się premiera kolorowej wersji kinowej. Film jest bardziej zwarty konstrukcyjnie i dramatycznie niż jego telewizyjny krewniak. Na dużym ekranie w pełni zaprocentował rozmach inscenizacyjny scen zbiorowych, w pełni zagrały dalsze plany i barwne detale. 56-letni Maciej Boryna, najbogatszy gospodarz w Lipcach, niedawno owdowiały, postanawia ożenić się z najpiękniejszą panną we wsi, Jagną Paczesiówną. Tłumaczy to koniecznością zapewnienia domowi gospodyni, ale kieruje nim przede wszystkim namiętność do dziewczyny. Przeciwko tej decyzji - w obawie o prawa do spadku - protestują dzieci Boryny: syn Antek i jego żona Hanka, mieszkający i gospodarujący razem z Maciejem oraz córka i zięć kowal. Po sprzeczce zakończonej bójką Antek wyprowadza się z Hanką do domu jej ojca. Boryna wyprawia huczne wesele i sprowadza żonę do siebie. Antek i Hanka żyją w skrajnej nędzy. Syn Boryny, od dawna zakochany w Jagnie, zaniedbuje żonę i dzieci. Spotyka się z macochą potajemnie do czasu, gdy stary Boryna, śledzący parę kochanków, przyłapuje ich w stogu. W odruchu zazdrości podpala stóg, Antek i Jagna ledwie uchodzą z życiem. Pogłębia to nienawiść między ojcem i synem, zaostrza konflikt w małżeństwie Macieja. Na wieś spada nieszczęście: dziedzic sprzedaje kawał lasu od pokoleń użytkowany przez mieszkańców Lipiec. Chłopi z Boryną na czele wyruszają do lasu, aby rozpędzić drwali wyrębujących drzewa. Dochodzi do starcia, w trakcie którego Antek - broniąc ojca - zabija człowieka. 22:15 CHŁOPI - CZ. II - JAGNA Film fabularny, 79 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Krystyna Królówna, Ignacy Gogolewski, Bronisław Pawlik, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Fijewski, Franciszek Pieczka, Magda Wołłejko, Tadeusz Janczar, Barbara Ludwiżanka Zwolnieni z aresztu chłopi z Lipiec wracają do domów. Wśród nich brak jednak Antka, któremu za zabójstwo grozi kilkuletni wyrok. Hanka, z pozoru słaba i płaczliwa, twardo ujmuje w swoje ręce ster rządów w domu teścia, chroniąc przed zakusami kowala majątek przeznaczony dla Antka. Niełatwo jej żyć pod jednym dachem z Jagną, kochanką męża, którego sama bardzo kocha. Jagna chciałaby wprawdzie wrócić do domu matki, ale ta - w obawie, że córce przepadnie należna część spadku po mężu - kategorycznie się temu sprzeciwia. Młoda wdowa, która coraz trudniej znosi samotność i wrogość otoczenia, znów wplątuje się w romans z żonatym mężczyzną - wójtem, wywołując oburzenie całej wsi. Tymczasem Hanka podejmuje energiczne starania o uwolnienie męża. Jej wysiłki zostają uwieńczone sukcesem i warunkowo wypuszczony Antek wraca do domu. Wskutek nadużyć finansowych wójta w Lipcach narasta nienawiść do Jagny, kobiety obarczają ją winą za wszystkie nieszczęścia spadające na wieś. Rozwścieczony tłum postanawia wreszcie przykładnie ją ukarać. 23:50 LEGENDY ROCKA - JAZZ ROCK ((S. 10) JAZZ ROCK) Cykl dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl filmów dokumentalnych poświęconych gwiazdom rocka. Przyglądając się najważniejszym zespołom, odkrywamy historie życia ich członków i opisujemy wpływ tych zespołów na współczesną kulturę. Każdy z odcinków składa się z wywiadów, materiałów archiwalnych, teledysków i nagrań z koncertów. Jazz rocka to mocny rockowy rytm, bardzo istotna rola improwizujących solistów wirtuozów, użycie elektrycznych instrumentów takich jak gitara elektryczna, gitara basowa, skrzypce czy instrumenty klawiszowe. 00:30 LEGENDY ROCKA - AMERYKAŃSKI HEAVY METAL ((S. 10) US HEAVY METAL) Cykl dokumentalny, 22 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl filmów dokumentalnych poświęconych gwiazdom rocka. Przyglądając się najważniejszym zespołom, odkrywamy historie życia ich członków i opisujemy wpływ tych zespołów na współczesną kulturę. Każdy z odcinków składa się z wywiadów, materiałów archiwalnych, teledysków i nagrań z koncertów. Heavy Metal, pochodna muzyki rockowej powstała na przełomie lat 60. i 70. XX wieku w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Gatunek charakteryzują ciężkie i ostre brzmienia, przesterowane solówki gitarowe, dynamiczna sekcja rytmiczna i wielość technik wokalnych. 01:35 LEKKIE OBYCZAJE - STANLEY I IRIS (STANLEY & IRIS) Dramat obyczajowy, 104 min, USA, 1990 Reżyseria: Martin Ritt Aktorzy: Swoosie Kurtz, Jane Fonda, Robert De Niro Iris King (Jane Fonda) to wdowa, która samotnie wychowuje dwójkę dorastających dzieci. Stanley Cox (Robert De Niro) jest kawalerem, którego życie sprowadza się jedynie do pracy i do opieki nad starzejącym się ojcem. Iris i Stanley pracują w tej samej piekarni i obydwoje czują do siebie sympatię. Ale pewnego dnia Stanley zostaje wyrzucony z pracy. Wkrótce umiera jego ojciec. Po jego śmierci Stanley postanawia zmienić dotychczasowe życie. Wyznaje Iris, że jest analfabetą i prosi ją, by nauczyła go czytać. 03:35 KINO NOCNE - BEZ WSTYDU Dramat, 80 min, Polska, 2012 Reżyseria: Filip Marczewski Scenariusz: Grzegorz Łoszewski Zdjęcia: Szymon Lenkowski Muzyka: Paweł Mykietyn Aktorzy: Mateusz Kościukiewicz, Agnieszka Grochowska, Anna Próchniak, Maciej Marczewski, Paweł Królikowski, Dariusz Majchrzak W swym debiucie fabularnym reżyser Filip Marczewski podejmuje trudny temat kazirodztwa. Jego "Bez wstydu" to rozgrywająca się w czasie kilkunastu upalnych dni lata opowieść o zakazanej miłości brata do siostry. W życiowy dramat jest uwikłany Tadek, który wychowuje się i mieszka u ciotki. Na krótko przed końcem roku szkolnego ucieka jednak od niej, by wrócić do swojej starszej o kilka lat siostry Anki, mieszkającej w rodzinnym miasteczku na Dolnym Śląsku. Chłopak ulega grzesznemu uczuciu, które może przynieść jedynie nieszczęście. Nie potrafi jednak wyrzec się tej miłości, owładnięty erotyczną fascynacją musi stawić czoło tradycyjnej obyczajowości, ale także własnej zgubnej namiętności. Po powrocie do rodzinnego miasteczka Tadek dowiaduje się, że Anka ma romans z żonatym mężczyzną. To nie podoba się bratu, zwłaszcza że sam zapałał namiętnością do pięknej siostry. Jego obsesyjna zazdrość prowadzi do zguby, zrobi wszystko, by zniszczyć związek Anki i jej partnera Andrzeja. Mimo sprzeciwu nie daje za wygraną, walczy o prawo do miłości, jednocześnie chce być odpowiedzialny za siostrę, ale tylko pakuje się w coraz większe tarapaty. Zaślepiony miłością do Anki nie zauważa, że sam ma wielbicielkę, która próbuje rozbudzić w nim uczucie. Wzdycha do niego śliczna romska dziewczyna, która wróży mu z ręki. Zakochana w nim Irmina również musi dokonać życiowego wyboru. Wedle tradycji zostaje bowiem zmuszona do poślubienia wybranego przez rodzinę Roma, do którego jednak nic nie czuje.