TVP Dokument Piątek, 22.11.2024 05:40 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - CZYSTOŚĆ PRZEDE WSZYSTKIM Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Tematem odcinka są problemy ekologii w lasach i walka o zachowanie w nich czystego środowiska. 06:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 5 W STAROPOLSKIEJ ZAGRODZIE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Gdzie dawniej przechowywano żywność, gdy jeszcze nie było lodówek? Dlaczego stawiano tajemniczą i wysoką konstrukcję na czterech palach obok domu? Jaka potrawa jest naprawdę rdzennie polska? Na te pytania odpowiada Radosław Kotarski, który tym razem odkrywa tajemnice dawnego gospodarstwa wiejskiego. Wciela się w rolę rolnika, sprawdza jak wyrabiano sery i próbuje ustalić, jakie zwierzęta hodowano w staropolskiej zagrodzie. 06:50 U WYBRZEŻY NOWEJ ZELANDII SERIA III S.III - ODC. 4 TE MOANANUI A TOI (OUR BIG BLUE BACKYARD III TE MOANANUI A TOI (4/6)) Serial dokumentalny, 49 min, Nowa Zelandia, 2022 Reżyseria: Judith Currant Odc. 4 U wrót największego miasta Nowej Zelandii wielka zatoka rozpościera się na zachód aż po horyzont. Z błękitnych wód tej odnogi Pacyfiku wyłania się 70 wysp. Latem gromadzą się tu miliony wędrowców z tropików. Przyciąga ich, dostępny sezonowo, naturalny szwedzki stół. To również miejsce, w którym tworzą się niezwykłe partnerskie relacje. Tylko tutaj inteligentny ptak morski zapewnia sobie przetrwanie, zawierając sojusz z rzadkim gatunkiem delfina. Inne ssaki morskie odnawiają wieloletnie międzygatunkowe przyjaźnie. Wszystko to dzieje się w Tikapa Moana o Hauraki - Zatoce Hauraki. Początek lata. W rozległej zatoce właśnie rozpoczyna się zdarzenie, które przesądza o niezwykłości tego miejsca. Pod powierzchnią wody jedno z największych oceanicznych źródeł energii zwiększa swoją sezonową aktywność. To odnoga Prądu Południoworównikowego - ciepły Prąd Wschodnioaustralijski, przenoszący wodę z obszarów równikowych ku północnym wybrzeżom Nowej Zelandii. Ten prąd morski transportuje masy substancji odżywczych. Mnóstwo zwierząt podąża tym przenikającym do zatoki szlakiem obfitości. Wiele gatunków zawdzięcza mu przetrwanie. 07:45 NAJPIĘKNIEJSZE KRAJOBRAZY ŚWIATA - ODC. 7 WYBRZEŻE CAUSEWAY (WORLD’S MOST BEAUTIFUL LANDSCAPES EP. 7 THE CAUSEWAY COAST) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Barney Snow Serial dokumentalny (8 odcinków). Na naszej planecie znajduje się niesamowita różnorodność zadziwiających krajobrazów. Od rzek i dżungli po góry i lasy, najpiękniejsze i najbardziej majestatyczne cuda natury na świecie czekają, aby je zobaczyć. Każdy odcinek poświęcony jest innemu obszarowi naszego świata. Zabierze widzów w piękną podróż. Unikalne zdjęcia z satelitów i dronów, połączone ze spektakularnymi zdjęciami tego co na dole, aby pokazać to co najlepsze i odkryć tajemnice. Wywiady z ekspertami i ludźmi, którzy nazywają te miejsca swoim domem, wzbogacą wiedzę i pokazują, jak to jest żyć i pracować w tych miejscach. Każdy odcinek to podróż obejmująca przyrodę, geografię, geologię, historię i kontakt ze społecznością lokalną. Odc. 7 - "Wybrzeże Causeway". Wyrastające z morza wspaniałe klify ciągną się kilometrami. Miejscowe brzegi obfitują w cuda, które istniały już miliony lat przed pojawieniem się tu ludzi. Przy szlaku Gobbins wśród iłów z okresu jurajskiego znaleziono dwa fragmenty kości dinozaura, jedyne w Irlandii. Tutejsze wybrzeże słynie z najbardziej niezwykłych obiektów przyrodniczych. Nie kojarzą się z dziełem natury. Przypominają raczej efekt pracy olbrzyma, który posługiwał się wielkim młotem i dłutem. To również region występowania wielu gatunków zwierząt. W wędrówce po Wybrzeżu Causeway podziwiamy cuda i odkrywamy tajemnice tej wspaniałej krainy. Naszą podróż zaczynamy na północnym wybrzeżu Irlandii Północnej, w Londonderry, zwanym też Derry. Z miasta leżącego nad zatoką Lough Foyle przez wąski kanał żeglarze mogą wypłynąć na otwarty Atlantyk. Na zdjęciach z kosmosu widać nietypowy kształt zatoki, niemal w całości otoczonej lądem. Z morzem łączy ją wąski przesmyk. Stąd ruszamy na wschód wzdłuż niesamowitego wybrzeża. Tę krainę zamieszkują rzadkie gatunki ptaków, takie jak rycyki czy nurkujące w poszukiwaniu pożywienia kormorany. 08:45 GLOBALNA NAUKA - ODC. 5 PRZYRODA - PIĘKNO NASZEJ PLANETY (GLOBAL SCIENCE E05: NATURE - THE BEAUTY OF OUR PLANET) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 5 - "Przyroda, piękno naszej planety". Nasza planeta to bezcenny skarb. Jedyny dom, jak mamy, złożony z milionów gatunków zwierząt i roślin dzielących ziemie i oceany. Każdego roku badania naukowe wnoszą coraz więcej do wspólnej historii ewolucji. Ale 4,5 miliarda lat po jej powstaniu, Ziemia jest zagrożona. Podczas gdy przyroda zapewnia ludzkości bogactwo zasobów, czy rozwiązania naukowe mogą ocalić nasz zagrożony świat? Wyścig z czasem o los naszej planety już się rozpoczął. Obecnie naukowcy analizują niebywałą bioróżnorodność naszej planety, próbując odkryć tajemnice życia. Pomimo zmian klimatu, uczeni wciąż odkrywają nowe gatunki zwierząt, będąc świadkami rzadkich i ulotnych chwil. Jeśli przyroda zostanie zniszczona, nasza przyszłość będzie zagrożona. 09:45 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WYBRZEŻE KOŚCI SŁONIOWEJ - AFRYKAŃSKA MOZAIKA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Wybrzeże Kości Słoniowej. 10:45 Z KSIĘGI WYPRAW Reportaż, 21 min, Polska, 1974 Scenariusz: Janusz Zielonacki Zdjęcia: Jan Popczyk Lektor: Artur Bober 6 grudnia 1973 r. z Zakopanego do Doliny Kościeliskiej wyruszyła 5 - osobowa grupa studentów z akademickiego Klubu Grotołazów przy Politechnice Śląskiej z zamiarem zdobycia jednej z jaskiń w masywie Wierchu Kominiarskiego, w pobliżu Żlebu Żeleźniaka. Wyprawa miała tragiczny przebieg, 2 grotołazów zmarło na podejściu. W reportażu wypowiadają się pozostali 3 uczestnicy, którzy podjęli próbę reanimacji i ratowania kolegów. Wypadek komentują ratownicy Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego i lekarz - alpinista. Ten niezwykły wypadek w Tatrach zwraca uwagę na psychiczne przygotowanie wspinacza. Materiał zawiera piękne ujęcia gór w plenerach zimowych, a niekojąca muzyka wprowadza nastrój zagrożenia i powagi. Zapisy z księgi wypraw ratunkowych GOPR stanowią przestrogę dla zbyt lekkomyślnego wyruszania na górskie szlaki. 11:20 LOKALSI - ODC. 9 AGNIESZKA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 11:55 KOLOSEUM - KLEJNOT CESARSTWA RZYMSKIEGO (THE COLOSSEUM: A JEWEL IN ROME'S CROWN / LE COLISEE, UNE MEGA STRUCTURE ROMAINE) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2021 Reżyseria: Laure Leibovitz Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, a dokładniej do jego najbardziej charakterystycznego punktu: Koloseum. Rzymskie Koloseum; ten największy amfiteatr starożytności zaliczany jest do siedmiu nowych cudów świata. Wzniesiony pod koniec I - ego wieku naszej ery jest symbolem rzymskiej dominacji nad dużą częścią świata. Zbudowany za cesarza Wespazjana ten wspaniały pomnik, obejmujący dwa tysiące lat historii, jest symbolem potęgi dawnego imperium. Budowla imponowała rozmiarami: sto osiemdziesiąt osiem metrów długości na sto pięćdziesiąt sześć metrów szerokości i czterdzieści osiem metrów wysokości. Mieściła pięćdziesiąt tysięcy widzów, więcej niż stadion Parc des Princes. Do budowy tego kolosa potrzebnych było sto tysięcy metrów sześciennych trawertynu i trzysta ton żelaza. Zbudowano go w rekordowym czasie dwunastu lat. Jakiej technologii użyli ówcześni budowniczowie, by wznieść tak potężny budynek? Koloseum było areną najbardziej szalonych widowisk: walk gladiatorów i zwierząt... W niektórych przedstawieniach wykorzystywano rewolucyjne wynalazki. Koloseum odwiedzało ponad siedem milionów widzów rocznie. Jego masywna struktura i niesamowita architektura świadczą o geniuszu starożytnych rzymskich technik konstrukcyjnych, dzięki czemu budowlę tę uznano nie tylko za część światowego dziedzictwa UNESCO, ale także za jeden z nowych siedmiu cudów świata. 13:00 WYŚLĘ WAM KARTKĘ Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2014 Reżyseria: Anna Duda - Ziętek Scenariusz: Anna Duda - Ziętek Opowieść o niezwykłej 16 - letniej Adzie, która w przyszłości chce zamieszkać w Nowym Jorku, by tam grać koncerty, adoptować dzieci i wozić jedzenie do Afryki. Tymczasem jej życie to cztery ściany sali na zamkniętym oddziale szpitala dziecięcego, chemioterapia, dźwięk pompy, tęsknota za nieobecnym ojcem, któremu chce tę nieobecność wybaczyć, troska o mamę - przyjaciółkę, której "dobrze wychodzi bycie mamą i tatą", i z którą Ada, z tego zamkniętego oddziału, chciałaby jak najszybciej uciec. 14:00 U WYBRZEŻY NOWEJ ZELANDII SERIA III S.III - ODC. 5 MANAWATAWHI (OUR BIG BLUE BACKYARD III MANAWATAWHI (5/6)) Serial dokumentalny, 49 min, Nowa Zelandia, 2022 Reżyseria: Judith Currant Za północnym krańcem Nowej Zelandii, gdzie Pacyfik łączy się z Morzem Tasmana, pośród morskiego pustkowia krzyżują się wodne szlaki. Łańcuch wysp wyłania się z morza tak, jakby olbrzym rozrzucił z nieba kamienne bloki. Ludzie, którzy pierwsi ujrzeli te wyspy, nazwali je Manawatawhi ze względu na ich oddalenie od lądu. Europejscy odkrywcy nadali im nazwę Wysp Trzech Króli, na część biblijnych Mędrców, którzy odbyli długą podróż, by przynieść dary. Niezależnie od nazwy to prastare, dzikie i odległe miejsce wzbudza zachwyt u każdego przybysza. Oceaniczni wędrowcy zostają tu na zawsze, a rozbitkowie rozwijają się bez przeszkód. Aby tu dotrzeć, trzeba stawić czoło bezlitosnemu oceanowi w miejscu, gdzie zderzają się prądy morskie. Manawatawhi - Wyspy Trzech Króli. Około stu milionów lat temu Nowa Zelandia odłączyła się od superkontynentu Gondwany. W wyniku działania potężnych sił tektonicznych nowo powstałe wyspy pękały i rozłączały się. Archipelag Trzech Króli odłączył się i przemieścił dalej. Dziś od głównych wysp Nowej Zelandii oddziela go podwodny rów o głębokości trzystu metrów. Nad grupą wysp dominuje największa - Great Island. Northeast, Southwest, West Island i pozostałe skały wystające z morza tworzą archipelag trzynastu wysp. Podobnie jak w przypadku Wysp Galapagos miliony lat izolacji doprowadziły do powstania wielu endemicznych gatunków. Również pod wodą. 15:00 NAJPIĘKNIEJSZE KRAJOBRAZY ŚWIATA - ODC. 8 AMAZONKA (WORLD’S MOST BEAUTIFUL LANDSCAPES EP. 8 THE AMAZON) Serial dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Barney Snow Serial dokumentalny (8 odcinków). Na naszej planecie znajduje się niesamowita różnorodność zadziwiających krajobrazów. Od rzek i dżungli po góry i lasy, najpiękniejsze i najbardziej majestatyczne cuda natury na świecie czekają, aby je zobaczyć. Każdy odcinek poświęcony jest innemu obszarowi naszego świata. Zabierze widzów w piękną podróż. Unikalne zdjęcia z satelitów i dronów, połączone ze spektakularnymi zdjęciami tego co na dole, aby pokazać to co najlepsze i odkryć tajemnice. Wywiady z ekspertami i ludźmi, którzy nazywają te miejsca swoim domem, wzbogacą wiedzę i pokazują, jak to jest żyć i pracować w tych miejscach. Każdy odcinek to podróż obejmująca przyrodę, geografię, geologię, historię i kontakt ze społecznością lokalną. Odc. 8 - "Amazonka". Rzeka Amazonka przecina Amerykę Południową, pokonując 6400 kilometrów. Pod względem objętości niesionej wody to największa rzeka świata. Przed nami spotkanie dwóch rzek i jedno z naturalnych zjawisk charakterystycznych dla Amazonki. Te największe na świecie lasy deszczowe o powierzchni 5 milionów kilometrów kwadratowych rosną na obszarach 9 krajów. Występuje tu największa na świecie różnorodność gatunkowa. Mamy tu 27 gatunków papug. Wszystkie są bardzo interesujące. To również niezwykłe historie ludzi. W wędrówce z biegiem Amazonki od jej źródeł do Atlantyku podziwiamy cuda i odkrywamy tajemnice tej wspaniałej krainy. Lokalizacja jej źródła od dziesięcioleci jest przedmiotem dyskusji. Wiadomo, że źródło leży w Andach. Ten wielki łańcuch górski na zachodzie Ameryki Południowej ma około 9 - ciu tysięcy kilometrów długości, a jego największe szczyty wznoszą się na wysokość prawie 7 tysięcy metrów n.p.m. Wypiętrzył się w efekcie przesunięcia płyt tektonicznych, które rozpoczęło się dziesiątki milionów lat temu, kiedy płyta oceaniczna Nazca zderzyła się z kontynentalna płytą południowoamerykańską. Ten proces trwa do dziś. 15:55 GLOBALNA NAUKA - ODC. 6 NOWOCZESNE TECHNOLOGIE - KSZTAŁTOWANIE PRZYSZŁOŚCI (GLOBAL SCIENCE E06: TECHNOLOGY - SHAPING OUR NEW WORLD) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 6 - "Nowoczesne technologie, kształtowanie przyszłości". Technologia przenika wszystkie aspekty naszego życia. Smartfony, drony, wirtualna rzeczywistość. Za innowacjami stoją pionierzy kształtujący przyszłość poprzez zmianę naszego zachowania, nawyków, a nawet kultury. Technologia łączy się z ludzkością jak nigdy wcześniej. Odmienia to, jak się poruszamy i jak naprawiamy własne ciała. Uzależniliśmy się od innowacji, a technologia ewoluuje w niespotykanym dotąd tempie, aby sprostać naszym potrzebom. Witajcie w świecie, w którym technologia wprowadza ludzkość w ekscytującą przyszłość. Ludzie są istotami technologicznymi. Od pierwszych, kamiennych narzędzi Paleolitu po komputery kwantowe, dążymy do wartości niezbędnych dla naszego przetrwania: wydajności, wygody i bezpieczeństwa. Naukowcy z koreańskiego uniwersytetu Sejong opracowali klawiaturę, która mieści się w kieszeni. Nie zawiera ona żadnych sztywnych elementów poza nanorurkami z włókna węglowego. Silikonowa klawiatura zwija się, zgina i składa bez najmniejszych problemów. Po drugiej stronie świata, w angielskim Hampshire, technologia pozwala hodowcom znaleźć żywy inwentarz. Mogą wybierać swoje przyszłe krowy, korzystając z aplikacji ze zdjęciami i dokładnymi opisami bydła. W Kalifornii najnowsze technologie wirtualne przygotowują kierowników do zwalniania podwładnych. 17:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NORMANDIA - KRAINA OBFITOŚCI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku wyprawa do Normandii. 18:00 NARBONA - DRUGI RZYM (NARBONNE, THE SECOND ROME / NARBONNE, LA SECONDE ROME) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Alain Tixier Film dokumentalny opowiadający o Narbonie w Oksytanii, gdzie zespół naukowców bada największe wykopaliska archeologiczne we Francji, aby przywrócić zapomnianą potęgę tego małego nadmorskiego miasteczka z czasów starożytności rzymskiej. W starożytności miasto było ośrodkiem Wolków. Między IV wiekiem p.n.e. a V wiekiem ne, ta zwana Narbo Martius, pierwsza kolonia rzymska, okazała się centrum handlu śródziemnomorskiego. Dzięki odkryciom archeologicznym i zapierającej dech w piersiach rekonstrukcji 3D film ożywia złoty wiek romański na ziemi galijskiej. 19:05 PIERRE CARDIN - PAZUR NOWOCZESNOŚCI (PIERRE CARDIN. A FIGURE OF MODERNITY / PIERRE CARDIN - LA GRIFFE DE LA MODERNIT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Isabelle Szumny Scenariusz: Sophie Kurkdjian Filmowa, dokumentalna historia życia Pierre'a Cardina. To opowieść o jednym z najbardziej kontrowersyjnych francuskich projektantów mody, który od nieszczęśliwego dziecka, później jako włoski uchodźca, doszedł swoją ciężką pracą do wyjątkowego artystycznego i ekonomicznego sukcesu. To historia człowieka, który siłą swojego talentu zbudował imperium, wstrząsając skodyfikowanym światem Haute Couture, aby przejść przez niesamowite zmiany ostatnich 70 lat naszej historii. Był znany z awangardowego stylu, preferował geometryczne kształty i motywy. Jego imię i nazwisko stało się marką dla setek produktów. Ale Pierre Cardin to także tajemniczy mężczyzna, który mimo wspaniałych przyjaźni i namiętnych romansów zawsze był niezwykle dyskretny w swoim życiu prywatnym. Był uznawany za najstarszego żyjącego projektanta mody, a zarazem najdłużej pracującego w zawodzie. Do końca życia rysował, tworzył, wymyślał, myśląc o jedynej rzeczy, która go interesowała: o przyszłości. Cardin zbudował imperium siłą woli i talentu. W latach 90 - tych był jednym z pięciu najbardziej znanych Francuzów na świecie. Po raz pierwszy całe jego życie zobaczymy w tym dokumencie pełnym archiwaliów, niepublikowanych obrazów i chińskich rysunków, których jest autorem. A to wszystko zaczerpnięte ze świata wielkiego projektanta mody. Zmarł 29 grudnia 2020. 20:10 GROZNY. CZECZEŃSKI TYGRYS PUTINA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2015 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Walentin Bodrow Prowadzący: Barbara Włodarczyk Lektor: Krystyna Czubówna, Janusz Szydłowski Każdy, kto odwiedza dziś Czeczenię, przeżywa szok. Jej stolica, Grozny, która w 2003 roku była uznana przez UNESCO za najbardziej zniszczone miasto na Ziemi - dziś miejscami przypomina Dubaj. Wizytówką Groznego stały się szklane wieżowce (w jednym z nich zafundowano apartament Gerardowi Depardieu) i największy meczet w Europie. A wszystko dzięki temu, że Moskwa daje Czeczenii miliardowe dotacje i wspiera namaszczonego przez Putina przywódcę Ramzana Kadyrowa, który rządzi twardą ręka. W zamian zyskuje pokój i wiernego sojusznika. "Jeśli trzeba umrzeć za Rosję, to jesteśmy gotowi" - mówi Ramzan Kadyrow. O wyjściu z Federacji Rosyjskiej, o co toczyła się wojna w latach 90. , nawet nie wspomina. Czeczenia to państwo w państwie. Republika rządzi się swoimi prawami, które ustanawia sam Ramazan Kadyrow. Wolno mu więcej niż innym przywódcom regionów. Nawet lekceważyć konstytucję. Promuje np. wielożeństwo. Film przedstawia nowe nieznane oblicze Czeczenii, codzienne życie, obyczaje (mieszankę szariatu z dataem, czyli prawem zwyczajowym), problemy, a także rolę i pozycję Kadyrowa namaszczonego przez Putina. Autorka dociera m.in.: do notabla, który ma dwie żony i wcale się z tym nie kryje, choć poligamia jest w Federacji Rosyjskiej zabroniona, do chłopaka, który pół roku spędził w Państwie Islamskim, do szkoły, w której dzieci śpiewają o Kadyrowie i którego nazywają Słońcem. Film wzbogacony jest cytatami Ramzana, który zabiera głos na każdy temat. 21:25 KOKAINOWY RAJ (COCAINE NATION) Film dokumentalny, 44 min, Australia, 2023 Reżyseria: Mahmood Fazal Film dokumentalny, w którym handlarze narkotyków ujawniają kulisy australijskiego półświatka kokainowego. Kokaina przeżywa największy boom w historii Australii. Australijczycy są największą na świecie społecznością zażywającą kokainę w przeliczeniu na mieszkańca i płacą za nią jedne z najwyższych cen na świecie. Podczas, gdy policja świętuje przechwycenie wielkich transportów narkotykowych, rzeki białego proszku wciąż napływają i wypełniają rynek. Dziennikarze badają australijski łańcuch dostaw kokainy, rozmawiają z handlarzami, importerami, ulicznymi dealerami i wysokimi rangą członkami karteli na temat dynamicznie rozwijającej się tu branży. Australia, wyspiarski kraj ze strzeżonymi granicami, to trudny rynek dla importerów kokainy. Jak kokaina dostaje się do Australii? Ukrywa się ją w żywności, sprzęcie rolniczym. Na Bali czy Fidżi, kartele opłacają urzędników, dzięki czemu wwożą walizki pełne kokainy. Popyt na kokę ciągle rośnie. Biorą wszyscy: piłkarze, sportowcy, prawnicy, celebryci, ludzie mediów, lekarze, pielęgniarki. Nawet sędziowie. Mają stresującą pracę i czasem chcą się odprężyć. 22:20 MAM NA IMIĘ SZCZĘŚCIE (MY NAME IS HAPPY) Film dokumentalny, 82 min, Turcja/Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Nick Read, Ayse Toprak Film dokumentalny opowiadający o 19 - letniej Mutlu Kaya, która szturmem zdobyła Turcję swoim niesamowitym głosem i dotarła do finału popularnego talent show. Ale jej zazdrosny partner nie wytrzymał tego i próbował pozbawić ją życia strzałem w głowę. Mutlu przeżyła i zaczęła walkę o odzyskanie głosu, o swoją przyszłość i o wszystkie kobiety dotknięte śmiertelną przemocą w Turcji. Jednak Mutlu, nie może uciec od rzeczywistości nasilających się ataków na tureckie kobiety: jej opiekunka i siostra Dilek zostają zabite przez swoich męskich partnerów, sąsiad zostaje zamordowany przez jej narzeczonego. Pomimo swojej niepełnosprawności dziewczyna nieustannie dąży do sprawiedliwości dla swojej siostry, wspierana przez zawsze lojalną rodzinę: matkę Hanim, starszą siostrę Songul i brata Hakana. Ten film jest poświęcony pamięci kobiet, które zginęły z rąk zazdrosnych mężczyzn w imię obrony honoru. Od 2015 zgłoszono w Turcji ponad 2, 5 tysiąca takich zabójstw. ONZ szacuje, że każdego roku na całym świecie ginie z rąk oprawców 470 tysięcy kobiet. To średnio jedna na 11 sekund... Złoty Róg 2023 na Krakowskim Festiwalu Filmowym. 23:25 TAJEMNICE MIEJSC ZBRODNI S.VI - ODC. 5 MAŁA MĘCZENNICA (EP. 5 THE LITTLE MARTYRSHIP OF A10: THE INASS TOULOUB AFFAIR / LA PETITE MARTYRE DE L'A10) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Adele Salmon Dziesięcioodcinkowa seria "true crime". Nie ma czegoś takiego jak zbrodnia doskonała. Każda napaść, porwanie, morderstwo to zbrodnia, w której sprawca zawsze zostawia ślady. Każdy trzymający w napięciu odcinek składa się z 10 dowodów, przedstawionych jak rozrzucone kawałki makabrycznej układanki. Stopniowo widz zaczyna rozumieć, jaką rolę odgrywają w śledztwie poszczególne dowody, elementy, wskazówki, aby w końcu prawda została ujawniona a zarzuty przedstawione. Zobaczymy proces dochodzenia do prawdy z laboratorium kryminalistycznego CSI oraz inscenizacje kolejnych elementów zbrodni. Odcinek 5 - "Mała męczennica". 11.08.1987 r. , przy autostradzie A - 10 niedaleko Orleanu dwóch robotników drogowych zauważyło na poboczu dziwny pakunek. Początkowo myśleli, że to jakaś paczka. Podeszli do niej, żeby ją zbadać. Nie spodziewali się, że ujrzą straszliwy widok. Znaleźli zwłoki dziewczynki ubranej w piżamę i szlafrok. Jej ciało było posiniaczone, na jej twarzy widoczne były liczne obrażenia, w tym ślady ugryzień. Dziewczynka była cała poraniona, oprawca nie oszczędził żadnej części jej ciała. Policja dokonała pierwszych ustaleń. Śledczy podjęli wszelkie środki ostrożności. Niestety, nie znaleziono żadnych wskazówek, które pomogłyby ją zidentyfikować, ale technicy zabezpieczyli wszelkie istotne ślady. To była niezwykła sprawa, po pierwsze ze względu na charakter przestępstwa, a po drugie dlatego, że brakowało śladów identyfikacyjnych. 00:30 CHEMIA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2009 Reżyseria: Paweł Łoziński Scenariusz: Paweł Łoziński tekst 50 min Zdjęcia: Kacper Lisowski Niezwykły, zbiorowy portret ludzi chorych na raka, pacjentów Oddziału Chemioterapii Dziennej Centrum Onkologii w Warszawie. Reżyser filmuje ich podczas kilku godzin, jakie spędzają na oddziale podłączeni do kroplówek z lekami. Przychodzą sami albo w towarzystwie bliskich - mężów, żon, rodziców, dorosłych dzieci. Wnoszą ze sobą swoje przeżycia, nadzieje, obawy, przemyślenia. Tych kilka godzin to czas refleksji i rozmów zarówno z bliskimi, jeśli ci są w pobliżu, jak i z obcymi współtowarzyszami niedoli. Bo rak jest mniej straszny, jeśli można o nim z kimś porozmawiać. To pozwala go oswoić, ale też oswoić własny strach. Pacjenci są różni, w każdym wieku, z rozmaitych środowisk - rak to bardzo "demokratyczna" choroba. Na oddziale spotykają się więc: bosman i właścicielka warzywniaka, przyszła matka, która podczas chemioterapii czuje ruchy dziecka, i matka 5 - miesięcznego malucha, który czeka na nią w domu, uczeń, który martwi się, jak na wieść o jego chorobie zareagują koledzy z klasy, i młody muzyk, który marzy o kolejnej gitarze, nauczycielka, która wspomina swoich ulubionych uczniów, i ratownik medyczny, który uratowawszy dziesiątki ludzi od śmierci, teraz sam stoi w obliczu śmiertelnego zagrożenia, kobieta, której dzieci mieszkają daleko za granicą, i mężczyzna, któremu towarzyszy troskliwy syn student. Wszystkich łączy ta sama choroba, lecz każdy patrzy na nią po swojemu. Jedni mówią o niej z rezygnacją, inni ze złością. Niektórzy próbują żartować na jej temat, inni widzą w niej fatum. Wspólna jest nadzieja: że wyzdrowieją, że przerzutów nie będzie, albo że w końcu się zatrzymają. Walczą więc z rakiem, przełamując własną słabość. Ci, dla których lekarze nie mają dobrych wieści, już nawet nie marzą o całkowitym wyzdrowieniu. Chcieliby tylko zatrzymać na trochę czas, spowolnić jego bieg, wytargować z Bogiem choćby parę miesięcy czy tygodni. Bo jeszcze tak wiele chciałoby się zrobić, zobaczyć, jak wiedzie się dzieciom, znów pójść na spacer z mężem czy żoną. Bo przecież dobrze jest żyć. Oni to wiedzą najlepiej. Film uhonorowano Prix Europa 2009 dla najlepszego europejskiego filmu dokumentalnego na 23. Międzynarodowym Festiwalu Produkcji TV w Berlinie. Przyznano mu również Nagrodę Główną "Srebrnego Lajkonika" 2009 dla najlepszego filmu dokumentalnego na Krakowskim Festiwalu Filmowym. "Chemia" zdobyła ponadto statuetkę "Białej Kobry" - Grand Prix 19. Ogólnopolskiego Festiwalu Mediów "Człowiek w zagrożeniu". 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PRZESTRZELE LAS MROCZNYCH TAJEMNIC ODC. 264 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Ten odcinek nosi tytuł: - "Przestrzele las mrocznych tajemnic". Po latach poszukiwań udało się odnaleźć leśną mogiłę dwóch polskich rodzin zamordowanych przez Niemców za pomoc Armii Krajowej. Ich najbliżsi przez prawie siedem dziesięcioleci usiłowali odnaleźć miejsce egzekucji pomógł dopiero georadar. Pogrzeb z honorami wojskowymi odbędzie się na cmentarzu w Jedwabnem. Chcemy widzom opowiedzieć historię tych dwóch rodzin. 02:00 DEYNA Film dokumentalny, 36 min, Polska, 2003 Reżyseria: Jarosław Stypa, Beata Dzianowicz Scenariusz: Milena Laur Zdjęcia: Dariusz Szmyra Wspomnienie o Kazimierzu Deynie, uznanym za najlepszego zawodnika w historii polskiego futbolu. Opowiadają o nim jego bliscy, koledzy z boiska, trenerzy oraz kibice młodego pokolenia, dla których Deyna jest legendą, a ich wypowiedzi uzupełniają bogate materiały archiwalne. Film pokazuje człowieka, którego sukcesy przeplatały się z porażkami, zarówno w sporcie, jak i w życiu prywatnym. Film nie jest laurką utrzymaną w jednej tonacji: ukazuje człowieka obdarzonego wielkim talentem, ale nie wolnego też od słabości. Otwarcie mówi o rzeczach drażliwych, na ogół pomijanych. Kazimierz Deyna urodził się w 1947 r. Niemal całą karierę związał z klubem Legia Warszawa, gdzie był środkowym pomocnikiem. Koledzy nadali mu pseudonim "Rogal". Podczas 102 występów w reprezentacji kraju strzelił 45 goli. Był kapitanem polskiej drużyny na Igrzyskach Olimpijskich w 1972 i 1976 r. oraz na MŚ w 1974 i 1978 r. Po krótkim pobycie w Wielkiej Brytanii wyemigrował do USA, gdzie stał się jedną z gwiazd zwłaszcza popularnego tam futbolu halowego. Udanym występom na boisku towarzyszyły jednak problemy osobiste i postępujący nałóg alkoholowy. 1 września 1989 r. Kazimierz Deyna zasnął za kierownicą i zginął w wypadku samochodowym. 02:40 DZIECI KOTANA Film dokumentalny, 65 min, Polska, 2012 Reżyseria: Mirosław Dembiński Scenariusz: Mirosław Dembiński Zmarły tragicznie w 2002 roku Marek Kotański pozostawił po sobie sieć ośrodków terapii dla uzależnionych i wykluczonych. Pomógł wielu ludziom, którzy wciąż go pamiętają. Dziś "dzieci Kotana" kontynuują jego dzieło, angażując się głęboko w pracę MONAR - u. W ich wspomnieniach powraca postać mentora - niekonwencjonalnego psychoterapeuty i zaangażowanego działacza społecznego, który w terapii stawiał na ideę wzajemnego pomagania sobie i starał się nigdy nie poddawać swoich podopiecznych łatwym ocenom.