TVP Dokument Sobota, 23.11.2024 05:40 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - GDY GRZYB Z GLONEM W JEDNYM DOMU STANĄ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Wyglądają trochę jak freski, namalowane na drzewach ku ozdobie lasu. Ale tak naprawdę nie spełniają jedynie estetycznej roli. Są ważnymi wskaźnikami stanu środowiska: czystości powietrza, wilgotności, rozmaitości drzewostanu. Uchodzą mylnie za leśnych biedaków, bo ich obfitość widzimy zazwyczaj w ubogim, piaszczystym runie borów sosnowych czy na opadłych, próchniejących konarach. Ale wbrew tym pozorom porosty - istoty powstałe ze ścisłej współpracy glonów i grzybów - zasiedlają najchętniej lasy bujne, wielogatunkowe. Tam też można spotkać największą ich rozmaitość. Tylko trzeba umieć szukać, a to jest specjalnością prof. Wiesława Fałtynowicza, lichenologa, który zna porosty od każdej strony - nawet medycznej i... kulinarnej. Ruszamy z profesorem do suwalskich lasów na porostową ucztę, bynajmniej nie tylko kulinarną. 06:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 6 ŻYĆ JAK SŁOWIANIN Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski W tym odcinku dowiemy się, jak trudne było przetrwanie w brudnej i zimnej słowiańskiej chacie, w której na dodatek roi się od robactwa? Radosław Kotarski na własnej skórze przekonuje się o tym, przeprowadzając się do zrekonstruowanego domostwa sprzed ponad 1000 lat. W ten sposób lepiej poznaje codzienne życie naszych przodków i problemy, z którymi mogli się zmagać. Poza tym odkrywa dawne wierzenia, sposoby polowania i obyczaje wczesnych Słowian. 06:45 U WYBRZEŻY NOWEJ ZELANDII SERIA III S.III - ODC. 5 MANAWATAWHI (OUR BIG BLUE BACKYARD III MANAWATAWHI (5/6)) Serial dokumentalny, 49 min, Nowa Zelandia, 2022 Reżyseria: Judith Currant Za północnym krańcem Nowej Zelandii, gdzie Pacyfik łączy się z Morzem Tasmana, pośród morskiego pustkowia krzyżują się wodne szlaki. Łańcuch wysp wyłania się z morza tak, jakby olbrzym rozrzucił z nieba kamienne bloki. Ludzie, którzy pierwsi ujrzeli te wyspy, nazwali je Manawatawhi ze względu na ich oddalenie od lądu. Europejscy odkrywcy nadali im nazwę Wysp Trzech Króli, na część biblijnych Mędrców, którzy odbyli długą podróż, by przynieść dary. Niezależnie od nazwy to prastare, dzikie i odległe miejsce wzbudza zachwyt u każdego przybysza. Oceaniczni wędrowcy zostają tu na zawsze, a rozbitkowie rozwijają się bez przeszkód. Aby tu dotrzeć, trzeba stawić czoło bezlitosnemu oceanowi w miejscu, gdzie zderzają się prądy morskie. Manawatawhi - Wyspy Trzech Króli. Około stu milionów lat temu Nowa Zelandia odłączyła się od superkontynentu Gondwany. W wyniku działania potężnych sił tektonicznych nowo powstałe wyspy pękały i rozłączały się. Archipelag Trzech Króli odłączył się i przemieścił dalej. Dziś od głównych wysp Nowej Zelandii oddziela go podwodny rów o głębokości trzystu metrów. Nad grupą wysp dominuje największa - Great Island. Northeast, Southwest, West Island i pozostałe skały wystające z morza tworzą archipelag trzynastu wysp. Podobnie jak w przypadku Wysp Galapagos miliony lat izolacji doprowadziły do powstania wielu endemicznych gatunków. Również pod wodą. 07:45 NAJPIĘKNIEJSZE KRAJOBRAZY ŚWIATA - ODC. 8 AMAZONKA (WORLD’S MOST BEAUTIFUL LANDSCAPES EP. 8 THE AMAZON) Serial dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Barney Snow Serial dokumentalny (8 odcinków). Na naszej planecie znajduje się niesamowita różnorodność zadziwiających krajobrazów. Od rzek i dżungli po góry i lasy, najpiękniejsze i najbardziej majestatyczne cuda natury na świecie czekają, aby je zobaczyć. Każdy odcinek poświęcony jest innemu obszarowi naszego świata. Zabierze widzów w piękną podróż. Unikalne zdjęcia z satelitów i dronów, połączone ze spektakularnymi zdjęciami tego co na dole, aby pokazać to co najlepsze i odkryć tajemnice. Wywiady z ekspertami i ludźmi, którzy nazywają te miejsca swoim domem, wzbogacą wiedzę i pokazują, jak to jest żyć i pracować w tych miejscach. Każdy odcinek to podróż obejmująca przyrodę, geografię, geologię, historię i kontakt ze społecznością lokalną. Odc. 8 - "Amazonka". Rzeka Amazonka przecina Amerykę Południową, pokonując 6400 kilometrów. Pod względem objętości niesionej wody to największa rzeka świata. Przed nami spotkanie dwóch rzek i jedno z naturalnych zjawisk charakterystycznych dla Amazonki. Te największe na świecie lasy deszczowe o powierzchni 5 milionów kilometrów kwadratowych rosną na obszarach 9 krajów. Występuje tu największa na świecie różnorodność gatunkowa. Mamy tu 27 gatunków papug. Wszystkie są bardzo interesujące. To również niezwykłe historie ludzi. W wędrówce z biegiem Amazonki od jej źródeł do Atlantyku podziwiamy cuda i odkrywamy tajemnice tej wspaniałej krainy. Lokalizacja jej źródła od dziesięcioleci jest przedmiotem dyskusji. Wiadomo, że źródło leży w Andach. Ten wielki łańcuch górski na zachodzie Ameryki Południowej ma około 9 - ciu tysięcy kilometrów długości, a jego największe szczyty wznoszą się na wysokość prawie 7 tysięcy metrów n.p.m. Wypiętrzył się w efekcie przesunięcia płyt tektonicznych, które rozpoczęło się dziesiątki milionów lat temu, kiedy płyta oceaniczna Nazca zderzyła się z kontynentalna płytą południowoamerykańską. Ten proces trwa do dziś. 08:40 GLOBALNA NAUKA - ODC. 6 NOWOCZESNE TECHNOLOGIE - KSZTAŁTOWANIE PRZYSZŁOŚCI (GLOBAL SCIENCE E06: TECHNOLOGY - SHAPING OUR NEW WORLD) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 6 - "Nowoczesne technologie, kształtowanie przyszłości". Technologia przenika wszystkie aspekty naszego życia. Smartfony, drony, wirtualna rzeczywistość. Za innowacjami stoją pionierzy kształtujący przyszłość poprzez zmianę naszego zachowania, nawyków, a nawet kultury. Technologia łączy się z ludzkością jak nigdy wcześniej. Odmienia to, jak się poruszamy i jak naprawiamy własne ciała. Uzależniliśmy się od innowacji, a technologia ewoluuje w niespotykanym dotąd tempie, aby sprostać naszym potrzebom. Witajcie w świecie, w którym technologia wprowadza ludzkość w ekscytującą przyszłość. Ludzie są istotami technologicznymi. Od pierwszych, kamiennych narzędzi Paleolitu po komputery kwantowe, dążymy do wartości niezbędnych dla naszego przetrwania: wydajności, wygody i bezpieczeństwa. Naukowcy z koreańskiego uniwersytetu Sejong opracowali klawiaturę, która mieści się w kieszeni. Nie zawiera ona żadnych sztywnych elementów poza nanorurkami z włókna węglowego. Silikonowa klawiatura zwija się, zgina i składa bez najmniejszych problemów. Po drugiej stronie świata, w angielskim Hampshire, technologia pozwala hodowcom znaleźć żywy inwentarz. Mogą wybierać swoje przyszłe krowy, korzystając z aplikacji ze zdjęciami i dokładnymi opisami bydła. W Kalifornii najnowsze technologie wirtualne przygotowują kierowników do zwalniania podwładnych. 09:40 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NORMANDIA - KRAINA OBFITOŚCI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku wyprawa do Normandii. 10:40 ŻYCIE TO RUCH Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1960 Reżyseria: Karol Marczak Reżyser w swoim dokumencie udowadnia, że ruch to jeden z najważniejszych przejawów życia. Film pokazuje to, co gołym okiem jest niezauważalne. Począwszy od ruchu w pojedynczych komórkach lub samych komórek, kończąc na ruchach jednokomórkowych pierwotniaków i ruchu migawkowym. Film zwraca szczególną uwagę na zagadnienie mechaniki ruchu, ilustruje on dokładnie i wszechstronnie zjawiska ruchowe występujące w żywych komórkach i u pierwotniaków. Zdjęcia w powiększeniu do 1200 razy. 10:50 ŚWIAT WŁODZIMIERZA PUCHALSKIEGO Film dokumentalny, 20 min, Polska, 2022 Reżyseria: Barbara Bartman - Czecz "Realizowałem pasję całego mego życia, żeby odtworzyć, przenieść to całe piękno przyrody na ekran" - tymi słowami kończą autorzy swój film poświęcony Włodzimierzowi Puchalskiemu. We fragmenty życiorysu bohatera wplecione zostały obrazy przyrody utrwalone jego kamerą oraz kamerami autorów filmu. Nie zabrakło zwłaszcza miejsc, które szczególnie ukochał i fascynujących go egzotycznych pejzaży krainy wiecznego lodu. Z ostatniej antarktycznej wyprawy już nie powrócił - doszły nas tylko zdjęcia filmu, którego nie było mu dane ukończyć. 11:20 LOKALSI - ODC. 10 MARTA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 11:55 NARBONA - DRUGI RZYM (NARBONNE, THE SECOND ROME / NARBONNE, LA SECONDE ROME) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Alain Tixier Film dokumentalny opowiadający o Narbonie w Oksytanii, gdzie zespół naukowców bada największe wykopaliska archeologiczne we Francji, aby przywrócić zapomnianą potęgę tego małego nadmorskiego miasteczka z czasów starożytności rzymskiej. W starożytności miasto było ośrodkiem Wolków. Między IV wiekiem p.n.e. a V wiekiem ne, ta zwana Narbo Martius, pierwsza kolonia rzymska, okazała się centrum handlu śródziemnomorskiego. Dzięki odkryciom archeologicznym i zapierającej dech w piersiach rekonstrukcji 3D film ożywia złoty wiek romański na ziemi galijskiej. 13:00 TACY BYLIŚMY - /9/ NA WAKACJACH Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Sentymentalny cykl dokumentalno-rozrywkowy, który stanowi niezwykłą i barwną podróż w czasie do lat 70. i 80. minionego stulecia. Przypominamy, jak wyglądało wówczas życie i... jacy byliśmy. Morze, góry czy Mazury? Lipiec czy sierpień? Wypoczywać aktywnie czy leżeć na plaży? Te pytania stawialiśmy sobie, gdy zbliżały się wakacje. Wszystko po to, by jak najlepiej wykorzystać zasłużony urlop. Gdzie najchętniej jeździliśmy, jak z napływem turystów radziła sobie lokalna gastronomia, jakie przeboje umilały nam wakacyjne chwile? Odpowiedzi w nostalgiczno-humorystycznym odcinku. Powspominamy, jacy byliśmy, gdy odpoczywaliśmy. 13:30 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 4 SEZON II - PIOTR MAJERCZYK - DUDZIARZ Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jakub Baryga Zdjęcia: Przemysław Matejko, Maciej Krajewski, Michał Michalec, Adam Sienkiewicz Prowadzący: Sebastian Karpiel Bułecka Podhalańscy górale to wyjątkowa społeczność. Pielęgnująca tradycje, kultywująca obrzędy i zwyczaje swoich ojców, ale przede wszystkim społeczeństwo mocno związane z naturą. To ona wyznacza rytm życia, pracy i codziennych aktywności. To fascynujący mariaż wzajemnego przenikania i szacunku do tatrzańskiej przyrody, Esencja zjawiska zwanego góralszczyzną. Pierwsza seria programu, skupiła się na jednym z najbardziej charakterystycznych elementów góralskiej kultury - typowej podhalańskiej architekturze. Wpisanej w krajobraz, pełnej fascynujących historii, tworzonej przez wyjątkowe osobowości. W drugiej serii, chcielibyśmy przybliżyć ludzi i ich życie w pełnej symbiozie z naturą. Pokazać z pozoru zwykłe dni z góralskiej codzienności - pracę i obowiązki (np. wypas owiec, spływy z drewnem czy specyfikę kowalstwa artystycznego) ale także pokoleniowość i silne tradycje rodzinne, pełne wyjątkowych obrzędów, reguł i zwyczajów - od kuchni po arkana podhalańskiego rzemiosła. W tym odcinku - sylwetka dudziarza. Piotr Majerczyk to postać złożona i pełna zarażającej energii. Budowniczy dud, muzyk, edukator i założyciel zespołu muzycznego "Majeranki". Dudy od lat wypełniają jego całe życie. Czerpiąc z dorobku podhalańskich legend dud - Tomasza Skupnia i Bogumiła Tatarki - wypracował swoją metodę na budowę tego instrumentu. Wizyta Sebastiana w jego pracowni, to wspólne struganie i obróbka piszczałek, przebierki I strojenie instrumentu. Nie obeszło się oczywiście bez wspólnego muzykowania na 2 dudy, do którego dołączyły nastolatki z zespołu "Majeranki". Gotowe dudy, Piotr Majerczyk wykańcza artystycznie u swojego przyjaciela Józefa, w jego "samotni" - niewielkim domku z oszałamiającym widokiem na hale i góry. 14:00 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCA MASAI MARA (FASCINATING MAASAI MARA) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Steffen Sailer, Annette Scheurich "Fascynująca Masai Mara". Poznamy Masai Mara National Reserve. To obszar chroniony w Kenii, północna część ekosystemu Mara Serengeti, zajmująca obszar o powierzchni 1510 km kwadratowych. Leży na wysokości ponad 1500 m n.p.m. W 2010 roku obszar chroniony Masai Mara został wpisany na Listę Informacyjną UNESCO w celu zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Sawanna w południowo - zachodniej Kenii to tereny myśliwych i tych, na których polują. Duże zwierzęta, odwiedzające ten rezerwat przyrody, tworzą wielkie stada. Masai Mara to jeden z najbardziej zapierających dech habitatów na świecie. Tu można z bliska przyjrzeć się królestwu zwierząt Afryki. W pewnych porach roku rezerwat przypomina ogromne otwarte zoo. Ciekawscy paparazzi w blaszanych pudłach na kółkach są tolerowani, dopóki zachowują dystans. Czasem trudno stwierdzić, kto kogo obserwuje. Płaskowyż Masai Mara jest położony na wysokości 1500 metrów nad poziomem morza. Mimo że w dzień temperatura rośnie do 30 stopni, w nocy gwałtownie spada. Safari balonowe w Masai Mara to duża atrakcja. Gdy pogoda pozwala, latające busy turystyczne wznoszą się w powietrze. 14:20 NAJMŁODSI WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 3 W GÓRACH (ANIMAL BABIES MOUNTAIN BABIES) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Gavin Boyland Miniserial dokumentalny BBC Worldwide przedstawia życie potomstwa zwierząt w trzech bardzo różnych środowiskach naturalnych. Góry pokrywają niemal jedną czwartą powierzchni lądowej ziemi. W tym środowisku przetrwanie to wyjątkowo trudna sztuka. Wśród stromych urwisk i skalnych przepaści nawet dorosłe, doświadczone osobniki nie mają łatwego życia. Dorastające tu młode zwierzęta stają przed wielkim wyzwaniem. W takim otoczeniu trudno o posiłek. Warunki pogodowe są ekstremalne i mogą zmieniać się z minuty na minutę. Pokryte grubą warstwą śniegu i lodu górskie zbocza bywają zdradliwe. To wielki test dla najmłodszych. Pierwszym wyzwaniem, z jakim muszą się zmierzyć młodzi mieszkańcy gór, jest poruszanie się w tym niebezpiecznym środowisku. Rzadko które miejsca są bezpieczne dla nowo narodzonych zwierząt. Dlatego podczas krótkich cieplejszych miesięcy matki gromadzą się w tych samych miejscach. W niesprzyjających warunkach młodzi mieszkańcy gór muszą jak najszybciej oswoić się z otoczeniem. Nie wszystkie jednak potrafią poradzić sobie ze wspinaczką. Młodzi mieszkańcy gór muszą przywyknąć do trudnego środowiska już od pierwszych chwil życia. Tylko wówczas mają szanse w konfrontacji z silniejszymi, bardziej doświadczonymi przeciwnikami. Nie dla wszystkich jednak góry stanowią przeszkodę. Niektórym mogą zapewniać przetrwanie. Młodzi mieszkańcy gór muszą przetrwać najtrudniejszy okres życia. Pewnego dnia również ich potomstwo będzie dorastać, podejmując wyzwania górskich krain. 15:20 POWRÓT DO DZICZY - ODC. 6 BITISH COLUMBIA. CANADA (BEN FOGLE: RETURN TO THE WILD SERIES 2 EP. 6) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Sean Mcdonnell Seria dokumentalna, podróżnicza. 6 odcinków. Poszukiwacz przygód Ben Fogle odwiedza ludzi z całego świata, poznaje miejsca, w których żyją i sposoby na przetrwanie w trudnych nierzadko warunkach. To najbardziej odludne lokalizacje na świecie. Jak potoczą się wyprawy? Odc. 6. British Columbia. Kanada. 16:15 PLANETY - LODOWE ŚWIATY. ODC. 5/5 (THE PLANETS) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Martin Johanson Ta niezwykle ambitna seria pokazuje najważniejsze momenty z historii Układu Słonecznego. Dzięki wykorzystaniu efektów specjalnych przybliża ekscytującą historię wszystkich ośmiu planet. Przenosi widzów na powierzchnię tych, często bardzo dynamicznie zmieniających się, światów, a dzięki temu mogą uczestniczyć w dramatycznych zjawiskach, które je ukształtowały. 17:15 KARAIBSKA WYPRAWA JOANNY LUMLEY - ODC. 1 (JOANNA LUMLEY'S HIDDEN CARIBBEAN) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2020 Aktorka i prezenterka Joanna Lumley odkrywa dwa najbardziej intrygujące kraje na Karaibach, by podzielić się ich ukrytymi skarbami. Swoją przygodę rozpoczyna w kubańskiej stolicy Hawanie, a kończy w tętniącym życiem Haiti. Oba kraje z pewnością nie należą do najbogatszych, lecz są obfite pod wieloma innymi względami. Miasta pełne kolorowych ulic tętniących rytmem życia ustępują miejsca dziewiczym wybrzeżom, nieskazitelnym plażom, majestatycznym górom i bujnym lasom. Joanna Lumley testuje drinki, podawane w wydrążonym ananasie, podziwia występy tancerzy i muzyków, namorzyny oraz stado flamingów. Zwiedza aptekę w której czas zatrzymał się jakieś sto lat temu. Ze zrozumieniem odnosi się do objawów kultu Che Guevary i Fidela Castro. Haiti, najuboższe państwo na zachodniej półkuli, swoją rewolucję przeżyła już na przełomie XVIII i XIX wieku, a i potem nie omijały ją katastrofy. Widać skutki trzęsienia ziemi z 2012 roku. Brytyjka także tutaj szuka ludzi, mających nadzieję na lepszą przyszłość oraz niewykorzystanych w pełni atutów: czystych plaż, zatok idealnych dla surferów, zapierających dech w piersiach widoków, stylowych budynków. Obserwuje wypiek bezglutenowego chleba z manioku, płynie sfatygowaną żaglówką na wyspę, odkrytą niegdyś przez osławionego pirata Morgana, gdzie jest świadkiem obrzędów voodoo. Kibicuje artystom, próbującym znaleźć kupców na makabryczne rzeźby i malowidła. Robiąc zakupy w Santiago de Cuba, demonstruje, na czym polega różnica między sklepami państwowymi i prywatnymi. W Port - au - Prince załatwia kilku dzieciom ulicy pobyt w ośrodku opieki. 18:10 RĘKOPISY Z KUMRAN (THE QUMRAN KEEPERS) Film dokumentalny, 50 min, Włochy, 2019 Reżyseria: Luca Trovellesi Cesana Scenariusz: Daniela Pompei Dokument o odkryciu archeologicznym XX wieku. Najstarsze teksty biblijne na świecie. Siedemdziesiąt lat po odzyskaniu Zwojów znad Morza Martwego nadal stanowią one przedmiot dyskusji i skłaniają do refleksji. Kto, gdzie i jak napisał te zwoje? Od wykopalisk stratygraficznych, przez analizę chemiczną atramentów, po badania z wykorzystaniem akceleratorów cząstek: podróż naukowa, aż po odkrycie najciekawszych badań prowadzonych nad tą intrygującą zagadką archeologiczną. Fascynująca opowieść, która w końcu odkryje wszystkie tajemnice "strażników Qumran". 19:05 MEL BROOKS, GENIALNY KOMIK (MEL BROOKS: THE GENIOUS ENTERTAINER / LA FOLLE HISTOIRE DE MEL BROOKS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Hubert Attal Bohaterem dokumentu jest Mel Brooks, zdobywca Oscara w 1964 roku za scenariusz do musicalowej komedii "Producenci". Mel Brooks jest mistrzem parodii i komedii. Komedia "Frankenstein Junior" z 1974 roku był światowym sukcesem i hołdem dla kina jego dzieciństwa. Od Brooklynu przez Broadway po Hollywood Mel Brooks opowiada nam ze swoim niezachwianym żydowskim humorem o krokach, które doprowadziły go do stania się tak płodnym światowej sławy artystą estradowym. Jego miłość do parodii zainspirowała pokolenia filmowców - od "Strasznych filmów" łączących elementy czarnej komedii i horroru po "Austina Powersa", serii satyrycznych komedii szpiegowskich. 20:10 JAK ZOSTAĆ JAPOŃCZYKIEM (MAKING OF A JAPANESE) Film dokumentalny, 99 min, Finlandia/Japonia/USA/Francja, 2023 Reżyseria: Ema Ryan Yamazaki Jakie są charakterystyczne cechy i zachowania potrzebne do tego, aby stać się częścią japońskiego społeczeństwa? Co sprawia, że jesteś Japończykiem? Obserwując przez rok uczniów pierwszej i szóstej klasy publicznej szkoły podstawowej w Tokio, a także ich nauczycieli, poznajemy system szkolny, który znacząco różni się od innych krajów. Odkrywamy, w jaki sposób nauczyciele i uczniowie kształtują się nawzajem. Oprócz przyswajania nauki, dzieci uczą się samodyscypliny, ducha wspólnoty i dobrych manier. Codziennie weryfikowana jest równowaga między indywidualizmem, a poszanowaniem innych. Wybuch pandemii i jej ograniczenia to tylko kolejny środek kontrolny, bo dzieci w Japonii są kształtowane przez kulturę swojego kraju i ściśle określony proces edukacyjny, który niezachwianie dąży do właściwej równowagi pomiędzy indywidualnym rozwojem a harmonią społeczeństwa jako całości. Film dokumentuje ten proces, stosując jednak hybrydową perspektywę. Reżyserka filmu krytycznie przygląda się japońskiej kulturze, z pozycji na równi jej znanej (sama pochodzi z Japonii), jak i obcej. Środowisko szkolne przypomina tu bowiem zakład produkcyjny, w którym surowcem do przetworzenia są dzieci. 22:05 APPLE - ZDRADA ZA BILION DOLARÓW (APPLE: THE TRILLON DOLLAR BETRAYAL) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Billy Arthur Film dokumentalny. Apple jest najcenniejszą firmą na świecie i odgrywa dużą rolę w naszym życiu. Od wielu lat w społeczności użytkowników iPhonów funkcjonuje mit, że wprowadzenie nowego modelu sprawia, że stare aparaty działają wolniej. Podobno to umyślne działanie, skłaniające do kupna nowego modelu. Apple został skazany na karę 27 milionów dolarów za celowe spowalnianie starszych iPhonów. Prawo do naprawy urządzeń jest bliskie uchwalenia w wielu krajach. Drogę na szczyt znaczyły wielkie sukcesy i kilka fatalnych wpadek. Apple założyli w 1976 - tym roku Steve Jobs i Steve Wozniak jako firmę dostarczającą elementy komputerów hobbystom. Marzenie ściętej głowy urosło w technicznego giganta. W 84 - tym roku zadebiutował Macintosh. Apple odniosło ogromny sukces i gdy ich firma weszła na giełdę, Jobs i Wozniak natychmiast zostali milionerami. W następnych latach Apple wykrwawiało się i nie było w stanie konkurować z Microsoftem. Lata 90 - te to okres rozwoju Windows PC. W 2001 - szym roku wypuszczono iPoda. Do dzisiaj sprzedano ponad miliard iPhonów. Od smartfonów po inteligentne zegarki, od wkładek dousznych po komputery, popularna technologia zrewolucjonizowała współczesność i przekształciła nasze relacje ze sobą i z naszym środowiskiem. W obliczu niepewnej przyszłości, władza należy do klientów, by wymagali więcej od tych, którym powierzamy swoje życie. 23:10 NADZIEJA Film dokumentalny, 14 min, Polska, 1988 Reżyseria: Tadeusz Pałka Przygnębiający obraz Warszawy w roku 1987. Entuzjazm roku 1981 zupełnie zniknął. Zmęczeni mieszkańcy, kolejki do sklepów. Czy wróci nadzieja? 23:20 MOJE MIEJSCE Reportaż, 15 min, Polska, 1987 Metaforyczny reportaż o sopockim "Grand Hotelu" i jego pracownikach. O swej pracy mówią palacz, sprzątaczki, pokojówki, szatniarze, barman, kelnerzy, pracownicy pralni hotelowej, portierzy, dyrektor. Kończy film "rodzinne" zdjęcie załogi na tle stylowego frontonu budynku dziś wymagającego niezwłocznego remontu. 23:50 OGNIEM PISANE (WRITING WITH FIRE) Film dokumentalny, 56 min, Indie, 2021 Reżyseria: Thomas Rintu, Ghosh Sushmit Muzyka: Junaid Tajdar W świecie informacji zdominowanym przez mężczyzn pojawia się jedyna w Indiach gazeta prowadzona przez Dalitki, czyli kobiety należące do najniższych kast społecznych. Uzbrojona w smartfon główna reporterka Meera i inne dziennikarki tej gazety na przekór tradycji zajmują się najbardziej palącymi problemami Indii: społecznymi, obyczajowymi i politycznymi. 00:55 SŁOŃCE I CIEŃ. GUSTAW HOLOUBEK Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jan Holoubek Scenariusz: Jan Holoubek Zdjęcia: Jan Holoubek Impresja filmowa o Gustawie Holoubku, z udziałem jego największego przyjaciela - Tadeusza Konwickiego. Przyjaciele rozmawiają o życiu artystycznym i własnej filozofii. Film został wyróżniony na Koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych "Młodzi i Film" 2007. (Mały Jantar dla najlepszego dokumentu). "Słońce i cień..." składa się z kilku epizodów, właściwie opowieści Gustawa Holoubka, dotyczących tego, co dla niego najważniejsze. 01:40 LIST Z ARGENTYNY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 1997 Reżyseria: Grzegorz Pacek Scenariusz: Grzegorz Pacek Wykonawcy: Jorge R Vilela, Czesław Miłosz, Sandra Filipi, Chinchina Capdevila, Huberto R Tomeu, Adolfo de Obieta, Carlos Coldardi, Alejandro Russovitch, Maria Rose Russovitch, Sergio Russovitch, Helena Zawadzka Ryttel, Maria Świerczewska, Halina Grodzicka, Alicja Giangrande, Zofia Chądzyńska Zdjęcia: Jarosław Mazur Franco de Peńa jest zirytowany. Nie może zrozumieć, jak to się stało, że w Archivo General de la Nacion w Buenos Aires nie ma śladu po Witoldzie Gombrowiczu. Wielki pisarz ponad 20 lat przeżył w Argentynie i nikt w tym kraju nic o nim nie wie? - pyta zdumiony. Potem rusza szukać śladów na własną rękę. Najbardziej zaś interesuje go wyjaśnienie pewnej sprawy, której trop pisarz pozostawił w polskim wydaniu swojego "Dziennika", nieistniejący w wydaniu hiszpańskojęzycznym. Gombrowicz mianowicie w zapiskach z roku 1968 i lat późniejszych niedwuznacznie wspomina o swoim nieślubnym synu. Franco de Peńa usiłuje go znaleźć. Szuka w archiwach. Dociera do Polaków, którzy znali Gombrowicza i przyjaźnili się z nim. Do trzech z grupy dwudziestu niegdysiejszych młodzieńców, którzy nie znając polskiego współuczestniczyli w tłumaczeniu "Ferdydurke" na hiszpański. Do chłopców z Tandil, by wraz z nimi zapukać do drzwi domu, w którym Gombrowicz napisał "Kosmos". Do artysty Jorge Vileli, poetki Sandry Filipi, doktora praw Juana Carlosa Gomeza, ekonomisty Mariana Betelu.... A nawet do wróżki i psychoanalityków. W tej po gombrowiczowsku "dzieckiem podszytej" wędrówce - a nie bez powodu stale towarzyszy jej muzyka Beethovena - brnie przez labirynt wspomnień, chwyta i gubi wątki, wysłuchuje opowieści o ekscentrycznym pisarzu snutych przez ludzi często nie mniej ekscentrycznych, w których pamięci Gombrowicz wyrył głęboki ślad. Wreszcie, po dwóch latach poszukiwań, zebranemu w polskiej ambasadzie odświętnie ubranemu gronu de Peńa przedstawia i oddaje do dyspozycji odnalezionego syna - niesyna. To trzeba zobaczyć! 02:40 DZIENNIK PISANY POD WULKANEM Film dokumentalny, 59 min, Polska, 1995 Reżyseria: Andrzej Titkow Scenariusz: Andrzej Titkow Zdjęcia: Jacek Knopp Muzyka: Piotr Moss Wykonawcy: Gustaw Herling Grudziński Ten wulkan nie drzemał obojętnie, przytłaczając jedynie swą wyniosłą obecnością i zasłaniając słońce. Wstrząsany konwulsjami kipiał i wrzał, spopielając miliony współczesnych świadkowi wydarzeń. Filmowy esej Andrzeja Titkowa nie tylko przedstawia trudne, powikłane losy Gustawa Herlinga - Grudzińskiego, jest także opowieścią o szaleństwach kończącego się właśnie stulecia. Oba wątki splatają się mocno ze sobą, bowiem spazmy historii odcisnęły się niezwykle wyraziście na biografii i dziele pisarza. Dlatego właśnie autor "Innego świata" jest szczególnie wiarygodnym świadkiem epoki, kronikarzem, przewodnikiem po jej splątanych ścieżkach. Relacji bohatera filmu, jego wspomnieniom i przemyśleniom towarzyszą przytaczane fragmenty jego prozy i dziennika, zaś bogaty materiał faktograficzny - archiwalia filmowe i fotograficzne przywołuje klimat wydarzeń sprzed lat, rozgrywających się wśród nostalgicznych, polskich krajobrazów, w słonecznych panoramach Neapolu i na śnieżnych równinach północnej Rosji. I pisarska biografia Gustawa Herlinga - Grudzińskiego, i historia - obie tak ściśle splecione ze sobą - posłużyły autorowi filmu za tworzywo do rozważań nad jeszcze jedną kwestią - obecności literatury w naszym dzisiejszym świecie, tak mocno zdominowanym przez audiowizualne środki przekazu.