TVP Dokument Poniedziałek, 25.11.2024 05:30 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - SZCZĘŚCIE Z ZIMORODKIEM Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Określenie "niebieski ptak" może mieć wcale korzystny wydźwięk. Zimorodek, pomykający nad leśną strugą niczym błękitna iskierka, robi niezatarte wrażenie. Gdy siedzi bez ruchu na zwisającej nad woda gałęzi, czatując na niewielkie ryby, stanowiące jego główny pokarm, może ostatecznie uchodzić za "niebieskiego ptaka" w ludzkim rozumieniu, czyli lenia. Ale gdy nagle, jak strzała spadnie do wody po zdobycz, prawie nigdy przy tym nie chybiając, przyjdzie nam zmienić zdanie. Zresztą istota o naturze "niebieskiego ptaka" nie byłaby chyba w stanie wydrążyć w skarpie rzecznej długiego tunelu, zakończonego małą jaskinią, stanowiącą gniazdo, a później wykarmić siedem czy osiem dziobów. Na pewno też "niebieskim ptakiem" w pejoratywnym rozumieniu nie jest Marek Piotrowicz, gość programu. 06:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 8 ZAMEK CZY LEPIANKA - DYLEMATY ŚREDNIOWIECZA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy naprawdę ludzie w średniowieczu żyli wyłącznie w zamkach lub zimnych lepiankach? Okazuje się, że takie wyobrażenie nie ma nic wspólnego z prawdą. Rycerze i książęta na potrzeby mieszkalne budowali zagadkowe wieże, które, niestety, w większości nie przetrwały. Na szczęście takiego losu nie podzieliła unikatowa na skalę światową wieża w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku. Radosław Kotarski odwiedza to ciekawe miejsce, by sprawdzić, w jakich warunkach żyli tam ludzie 700 lat temu. Odkrywa również tajemnicze malowidła ścienne, które przedstawiają losy dzielnego Lancelota, rycerza króla Artura. 06:40 ŻYCIE W DZIESIĘCIU ODSŁONACH SERIA II S.II - ODC. 10 ALEXANDER MCQUEEN (A LIFE IN TEN PICTURES SERIES II/4 ALEXANDER MCQUEEN) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Rosalind Eleazar, Joanna Rowlands Seria dokumentalna BBC. Sezon 1 - 6 odcinków. Bohaterami są m.in.: Freddie Mercury, Elizabeth Taylor, Tupac Shakur, Muhammad Ali, Amy Winehouse, John Lennon. Dziesięć fotografii z ich życia, prywatnych i takich, które pozostały w zbiorowej pamięci na zawsze. Oczywiście wywołanie wspomnień pociąga za sobą opowieści o wydarzeniach z bogatego życia tych niezwykłych osób. Na ich temat wypowiedzą się przyjaciele, rodzina i współpracownicy. Odc. 10. Alexander McQueen - jego wizerunek jest znany na całym świecie. Jedna z największych gwiazd mody w obiektywie. Od słynnych zdjęć po prywatne fotki, dokumentujące szczególne chwile w życiu Alexandra. Urodził się w Londynie w 1969 - tym roku jako syn Joyce, pani domu i Rona, taksówkarza. Był najmłodszym z ich sześciorga dzieci. Rodzina mieszkała na osiedlu w East Endzie. Później zaczął studia podyplomowe w Central Saint Martins. To londyńska akademia sztuk pięknych, znana ze słynnych nazwisk w świecie mody. Wczesne kolekcje zyskały sławę kontrowersyjnych, co dało mu tytuł "Chuligana Brytyjskiej Mody". Alexander McQueen - projektant i geniusz. Drugi taki z pewnością długo się nie pojawi. 07:40 BŁĘKITNA PLANETA. POWRÓT - ODC. 1 OPOWIEŚĆ O REKINACH (BLUE PLANET LIVE REVISITED. A SHARK’S TALE.) Esej dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Vanessa Coates Lektor: Janusz Szydłowski Film Dokumentalny BBC Studios, który jest kontynuacją słynnej produkcji z lat ubiegłych zatytułowanej Błękitna Planeta. Jeszcze raz spotkamy sympatycznych bohaterów serii: wieloryby i żółwie oraz ich dzieci, a także naukowców, którzy najlepiej znają oceany i znowu zabiorą nas w błękitną podróż. Nurkowanie z rekinami wokół Wysp Bahama. Wielka Rafa Koralowa i Zatoka Meksykańska to tylko niektóre miejsca, które odwiedzimy. Rekiny - doskonały podwodny twór natury. Żyją w oceanach od 400 milionów lat. Jako szczytowe drapieżniki odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu dobrego stanu i wysokiej produktywności mórz. Znajdują się jednak pod coraz większą presją. Co roku giną ich miliony. Dziś bardziej niż kiedykolwiek potrzebują naszej pomocy. Błękitną planetę zamieszkuje ponad tysiąc gatunków rekinów i spokrewnionych z nimi płaszczek. Mają najróżniejsze kształty i rozmiary. Przemierzają wody wszystkich oceanów; od tropików po Arktykę. Penetrują nawet strefy głębinowe. Na Bahamach znajduje się jeden z głównych ośrodków badań tych zwierząt. Uzyskaną tu wiedzę trzeba upowszechniać na całej błękitnej planecie. Przyszłość rekinów spoczywa w naszych rękach. To od nas zależy, jaki czeka je los. 08:40 ZJAWISKOWA PLANETA - ODC. 2 WIELKIE FALE (SPECTACULAR EARTH EP. 2 MEGAWAVES) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Jane Aldous Mini - seria dokumentalna BBC (4 odcinki). Zbliżymy się bardziej niż kiedykolwiek do niektórych z najbardziej oszałamiających zjawisk naturalnych na świecie i odkryjemy niezwykłe globalne siły, które zbiegają się, aby każdy z wielkich spektakli przyrody się odbył. Przełomowa wiedza naukowa i najnowocześniejsze techniki filmowania umożliwiają teraz ekscytujące zbliżenie się do jednych z najpiękniejszych naturalnych "widowisk" na świecie. Specjalistyczne kamery na skuterach wodnych filmują gigantyczne fale w Portugalii, drony wlecą do jednego z najbardziej nieokiełznanych wulkanów Gwatemali, a materiał filmowy w ultra zwolnionym tempie rejestruje długie na tysiąc stóp pioruny w Arizonie. Eksperci i naukowcy ujawnią zbadane przez naukę procesy kryjącą się za spektaklami natury. Wyjaśnienia są fascynujące, a nasza planeta jest domem dla tak niesamowitych zjawisk, że czasami trzeba je zobaczyć, aby w nie uwierzyć. Odc. 2. Wielkie fale. Oceany pokrywają niemal trzy czwarte powierzchni naszej planety. To tutaj obserwujemy jedne z najbardziej niezwykłych zjawisk, dowodzących potęgi przyrody. Wielkie fale. Piękne, fascynujące i przerażające. Największe wysokością dorównują sześciopiętrowym budynkom. Mogą ważyć tyle, co sto jumbo jetów. Grupa śmiałków rozpoczyna niebezpieczną wyprawę. Tuż za nami narasta ogromna lawina wody. Największe i najbardziej widowiskowe fale to rzadkość. Występują w nielicznych miejscach i tylko w idealnie sprzyjających warunkach. Oceanograf Joao Vitorino bada fale od 20 lat. To ekstremalne zjawisko ukazuje piękno i potęgę natury. 09:40 SIMON REEVE W AMERYCE POŁUDNIOWEJ - ODC. 5 CHILE I ARGENTYNA (SOUTH AMERICA WITH SIMON REEVE EPISODE 5: CHILE AND ARGENTINA) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Chris Mitchell Seria BBC (5 odcinków). Znany dobrze publiczności podróżnik Simon Reeve odkrywa najciekawsze miejsca Ameryki Południowej. Podróżuje od dżungli Gujany po zamarznięte pustkowia Ziemi Ognistej, eksplorując jeden z najbardziej tajemniczych i ekstremalnych kontynentów na ziemi. Spotyka rdzennych mieszkańców Boliwii i Brazylii, odwiedzając po drodze zarówno miasta, jak i pustynie. Od Rio de Janeiro, przez La Paz, po epicką dzikość Patagonii, Simon zachwyca się niezwykłymi kontrastami tego kolorowego kontynentu. 10:45 DZIEŃ POWSZEDNI ŁOBEZ Reportaż, 19 min, Polska, 1973 Autor: Kazimierz Kulig Zdjęcia: Eugeniusz Eysymontt Wizyta w polskim mieście Łobez, położonym w granicach województwa szczecińskiego, stała się pretekstem do opowieści o rozwoju miasteczek i wsi w granicach tego powiatu. Kamera telewizyjna odwiedziła niezwykle malownicze tereny regionu jak: Cieszyno Łobeskie, jezioro Woświn, ośrodek w Węgorzynie czy stadninę koni w Łobzie. Ponadto - wizyta na naradzie w powiatowym komitecie partii oraz w Liceum Ogólnokształcącym w Łobzie. Rozmowa z uczniami, historia miasta, jego rozwoju i niespełnionych oczekiwań młodzieży. 11:15 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 1 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Nietuzinkowi, błyskotliwi, pełni pasji. Bohaterami "Historii wileńskich" są Polacy z Litwy, ludzie, którzy na co dzień używają trzech języków, których sąsiadami są Litwini, Rosjanie i Białorusini i którzy przynajmniej raz w życiu zadają sobie pytanie: który kraj jest moją ojczyzną? Urodzili się w Wilnie, jednym z najbardziej czarujących i romantycznych europejskich miast, ale tak naprawdę każdy z nich wybrał zupełnie inną życiową drogę. Jolanta i Andrzej Kostyginowie to małżeństwo z 35 - letnim stażem, ale też najbardziej znana para wileńskich przewodników. Oprowadzanie wycieczek uważają zarówno za swoją pracę, jak i powołanie. Mówią: "lubimy turystów!" Twierdzą: "nie ma fajniejszego i bardziej nieoczywistego miasta niż Wilno". Wraz z nastaniem pandemii Kostyginowie zostali bez pracy. Jak sobie poradzili? Jak odnaleźli się w mieście, do którego przestali przyjeżdżać turyści? 11:50 ZAGINIONA PERŁA ANDALUZJI: MEDINA AZAHARA (WONDER OF ANDALUCIA: MEDINA AZAHARA / MEDINA AZAHARA, THE LOST PEARL OF EL - ANDALUS / MADINAT AL - ZAHRA, LA CITE PERDUE D'AL - ANDALUS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Stephane Begoin, Thomas Marlier Film dokumentalny o zaginionym mieście islamskiej Hiszpanii. Nazywane Wersalem Andaluzji, Medina Azahara jest jednym z najważniejszych islamskich stanowisk archeologicznych na świecie. Uznane za Dziedzictwo Ludzkości, to wyjątkowe miasto kalifalne, zbudowane cztery wieki przed Alhambrą, jest przedmiotem nowej kampanii wykopaliskowej prowadzonej przez zespół międzynarodowych badaczy. Około roku tysięcznego na Półwyspie Iberyjskim, w chrześcijańskiej Europie, rozciągało się muzułmańskie królestwo o nazwie Al - Andalus. Jego potężny kalif wzniósł największy i najdroższy pałac tamtych czasów. Potężny kompleks pałacowy - szczyt artystycznego wyrafinowania i techniki - wyprzedzał swój czas o kilka stuleci. Kalif nadał mu nazwę Lśniącego Miasta - Medina Azahara. Jak wyglądało? Kim był kalif, który je zbudował? Dlaczego wzniósł ten pałac? Lśniące Miasto skrywa do dziś wiele tajemnic. Ostatnie odkrycia skłoniły badaczy do nowych wykopalisk w tym miejscu i w całej Andaluzji. Wkrótce w dziejach baśniowego pałacu rozpocznie się nowy rozdział. 12:55 WIRTUALNA SOBOWTÓRKA (MADE TO MEASURE / EINE DIGITALE SPURENSUCHE) Film dokumentalny, 51 min, Węgry/Niemcy, 2021 Reżyseria: Moritz Riesewieck, Hans Block, Cosima Terrasse Film dokumentalny prezentujący eksperyment, którego celem jest odpowiedź na pytanie, czy można zrekonstruować osobę wyłącznie na podstawie jej cyfrowego śladu danych z pięcioletniej historii aktywności w Google? Czy można stworzyć sobowtóra, nie znając oryginału, ale znając jego świadome i nieświadome aktywności w sieci? Film ten odtwarza w detalach taką osobę - sobowtóra wraz z jej charakterem i profilem psychologicznym. Efekt jest porażający. Zobaczymy reakcje rzeczywistej osoby, której psychologiczny portret zrekonstruowano na podstawie aktywności internetowej. Film udowadnia, że nawet nieliczne dane z sieci wystarczają do identyfikacji potrzeb, zainteresowań, opinii i osobistych cech człowieka. Pokazuje niebezpieczną tendencję algorytmów do jednoznacznego klasyfikowania ludzi i definitywnego przewidywania ich zachowania. A stąd już bardzo blisko do manipulacji. Ludzie jednak się zmieniają, czego algorytmy mogą nie uwzględnić. Specjaliści z branży punktują też ich inne słabości, a w szczególności konserwatywne podejście do dynamiki ludzkich reakcji. Film uświadamia, jak nasze słabości, nawyki, choroby czy lęki mogą się łatwo zamienić w profity. Pozostaje filozoficzne pytanie: "Kto jest autorem mojej tożsamości i decyduje o tym, kim jestem?". Ten film to eksperyment, projekt interaktywny i film dokumentalny w jednym. 13:55 U WYBRZEŻY NOWEJ ZELANDII SERIA III S.III - ODC. 6 KUKI AIRANI (OUR BIG BLUE BACKYARD III KUKI AIRANI (6/6)) Serial dokumentalny, 49 min, Nowa Zelandia, 2022 Reżyseria: Judith Currant Odc. 6 - "Kuki Airani". Na rozległej przestrzeni południowego Pacyfiku leży archipelag tropikalnych wysp rozrzuconych na powierzchni dwóch milionów kilometrów kwadratowych. Pierwsi żeglarze cudem dotarli tu po długiej wyprawie. Co roku wyspy te stają się celem dla wędrowców, którzy podejmują jedną z największych migracji na świecie. Inni ich mieszkańcy uczestniczą w nieco wolniejszej, ale równie imponującej podróży. Dzięki niej możemy wejrzeć w głąb ewolucyjnej przeszłości. Ta rajska kraina potrafi jednak być zwodnicza. Południowe Wyspy Cooka - Kuki Airani. Pośród bezkresnych wód południowego Pacyfiku leży Rarotonga - największa z Wysp Cooka. Co roku od lipca strudzeni wędrowcy oznajmiają przybycie do tych przybrzeżnych wód. To humbaki. Całe lato odżywiały się krylem w wodach Antarktyku. Przed nadejściem zimy rozpoczęły migrację o długości 5 tysięcy kilometrów. Ich wędrówka trwała trzy miesiące. W tych wodach kryl nie występuje, ale humbaki nie przybyły tu na żer. Trzy i pół tysiąca tych waleni podejmuje tę coroczną wyprawę, by się spotykać, łączyć w pary i rozmnażać. 14:50 HAWAJE - ZRODZONE Z OGNIA - ODC. 1 MAUI I MOLOKA’I (HAWAI’I - BORN OF FIRE - MAUI AND MOLOKA’I) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Frank Gensthaler Dwuczęściowy film dokumentalny. Aloha! Witamy w raju na ziemi. Wyspy Hawajskie i ich zapierająca dech w piersiach przyroda są idylliczne: wspaniałe plaże zachęcają do nurkowania, doskonałe fale przyciągają surferów z całego świata, a spektakularne krajobrazy zachęcają do nieustającego podziwu. Te wyspy szczęścia na końcu świata zawdzięczają swoje istnienie gorącemu punktowi w centrum Pacyfiku. Tutaj skorupa ziemska jest niezwykle cienka, co pozwala na tworzenie się wulkanów na dnie morskim i odprowadzanie ich lawy do morza. Jaka jest historia tego wyspiarskiego świata na morzach południowych? I jak ten raj jest zdolny do przetrwania? Jakiś czas temu na Hawajach rozpoczął się renesans. Wielu mieszkańców nie zgadza się z nieco stereotypowym obrazem raju, który nazywają domem. Chcą powrotu do tradycji i autentycznej kultury hawajskiej. Do ducha wysp, esencji życia wyrażonej w tradycji, rzemiośle i starożytnej sztuce. Film przedstawia osadników i ich potomków, którzy znaleźli swój dom w raju. Odc. 1 - "Maui i Moloka’i". Te wyspy są starsze i spokojniejsze niż ich młodsza siostra Big Island, na której wulkany są wciąż aktywne. Lawa, która niegdyś obficie spływała z życiodajnych gór, już dawno zastygła. Na wulkanicznej glebie wyrósł gęsty las i uczynił wulkaniczną glebę niezwykle żyzną. Moloka’i o długości 60 km i szerokości 16 km jest piątą co do wielkości wyspą Hawajów. Na 673 km2 żyje zaledwie 8 tysięcy mieszkańców - to jedna z przyczyn, dla których uważa się, że to ta wyspa zachowała swój naturalny, hawajski charakter. Na Maui, której nie zalał przemysł turystyczny, czas stanął w miejscu. Moloka’i ma też najdłuższą rafę koralową na archipelagu. 15:55 CZY ZABIJAMY KOALE? (ARE WE KILLING THE KOALAS?) Film dokumentalny, 55 min, Australia, 2021 Reżyseria: Tim Flannery Film dokumentalny o koalach i grożącym im niebezpieczeństwom. To niewielkie australijskie zwierzątko wymiera. Koala cierpi na skutek niszczenia środowiska, chorób i głodu. I dzieje się coraz gorzej. Odkąd pierwsi Europejczycy postawili stopę na tej ziemi, wyginęło około dziesięciu procent rodzimych gatunków ssaków i znacznie więcej jest krytycznie zagrożonych. Pożary buszu, zmiany klimatyczne, niszczenie siedlisk powszechne jest przekonanie, że koale całkiem wyginą do 2050 roku. Wszyscy czytali wstrząsające nagłówki, ale ten dokument bada znacznie bardziej złożoną sytuację, która zagraża tej ukochanej, narodowej ikonie Australii. Odkrywca i ekolog, profesor Tim Flannery spotyka się z naukowcami, weterynarzami i badaczami, którzy pracują nad zrozumieniem prawdziwych zagrożeń, przed którymi stoją koale, i sposobów ich unikania. Tim zapuszcza się o trzydzieści lat w przyszłość, obserwując na własne oczy skutki zmian klimatycznych, tropi jednego z najbardziej nieuchwytnych i zagrożonych ssaków na świecie oraz ujawnia szczepionkę dla koali opracowaną z myślą o zapobieganiu chorobom ludzkim. Przygląda się również, w jaki sposób Bluetooth ratuje miejskie koale przed wyginięciem. Jaka jest tajemnica zapewnienia przetrwania koali? Australijscy specjaliści starają się rozwiązać problem. 17:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BURGUNDIA - SERCE FRANCJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Burgundia. 18:05 TAJEMNICE CYWILIZACJI - ODC. 1 KONIEC EPOKI BRĄZU (THE SECRETS TO CIVILIZATION) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Jonathan Drake, Rosalind Bain Trzyodcinkowa seria dokumentalna o tym, jak najnowocześniejsze nauki o Ziemi zmieniają sposób, w jaki rozumiemy starożytną przeszłość, przywracając środowisku naturalnemu jego miejsce jako kluczowego czynnika napędzającego historię ludzkości. Ta przełomowa seria wykorzystuje nową naukę, aby dotrzeć do sedna tego, co naprawdę napędza powstawanie cywilizacji: jak się rozwijają i jak radzą sobie z upadkiem. Zobaczymy, jak zmieniająca się planeta może pomóc cywilizacjom lub odegrać rolę w ich wyginięciu. Od starożytnego Egiptu po upadek Rzymu, za pomocą technik filmowych i CGI, stworzono wspaniałe wizualizacje pokazujące sekrety cywilizacji. Odc. 1 - "Koniec epoki brązu". Późna epoka brązu to czas rozkwitu królestw i imperiów. Niektóre z nich miały już dwutysięczną historię. Jednak kiedy naszedł koniec, wszystko potoczyło się szybko. Dlaczego pierwsze cywilizacje upadły w tym samym czasie? Od ponad wieku badacze próbują ustalić, co spowodowało tę katastrofę. W jaki sposób doszło do upadku cywilizacji epoki brązu? Kluczowe dowody przekazał nam wielki ocalały z tej katastrofy Egipt. Historia Egiptu sięga samych początków cywilizacji. Faraon, który ocalił Egipt, ostatecznie został zamordowany we własnym pałacu. Upadek cywilizacji epoki brązu pogrążył świat w trwającym całe wieki mroku. Jednak z popiołów zaczęły wyłaniać się nowe społeczeństwa. Nasza opowieść o końcu cywilizacji odkrywa niewygodną prawdę - człowiek jest zdany na łaskę natury. 19:15 JEDYNY TAKI DUET NA ŚWIECIE Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jadwiga Nowakowska Scenariusz: Jadwiga Nowakowska Zdjęcia: Michał Rytel - Przełomiec Filmowa opowieść o jedynym kobiecym duecie dyrygenckim na świecie. Zawód dyrygenta to przede wszystkim męska profesja. Istnieją duety męskie, ojciec - syn. Duet matka - córka istnieje tylko w Polsce. Dwie wybitne dyrygentki światowej sławy: Agnieszka Duczmal i jej córka Anna Duczmal - Mróz. 20:15 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 1 DZIEŃ STRACHU (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 46 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 21:20 KOREA - KRAJ POD PRESJĄ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Bluszcz Nowoczesny w formie dokument z gatunku current - affairs, opowiadający historię kryzysu jednego z najdynamiczniej rozwijających się na świecie państw - Korei Południowej. Zawiera rys historyczny, dotyczący rozwoju koreańskiej gospodarki, jej bezprecedensowego skoku w świat globalnych marek i nowoczesnych technologii. Ukazuje również rozwój specyficznej polityki kulturalnej hallyu, dzięki której każdy na świecie wie, co to Gangnam Style, K - pop czy serial "Squid Game". Głównym tematem jest jednak kryzys takiego modelu rozwoju, poczucie wypalenia wielu Koreańczyków, poszukiwanie nowych dróg materialnego, jak i duchowego radzenia sobie z trudną sytuacją. 22:25 TU SIĘ ŻYJE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Kinga Dębska Scenariusz: Kinga Dębska Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski To optymistyczny film o odchodzeniu, o niezwykłym hospicjum w Wilnie, i o zwariowanej siostrze Michaeli, która w ramach dodawania otuchy realizuje najbardziej szalone marzenie swoich podopiecznych. Uważa, że przed śmiercią potrzebujemy załatwić niezałatwione wcześniej sprawy, spełnić jakieś marzenie, choćby to była lampka koniaku. Według niej trafia się do hospicjum, żeby odkryć siebie i spokojnie pożegnać się z życiem. Film jest próbą odczarowania idei hospicjum i wzruszająca opowieść o ludziach na ostatniej prostej. 23:25 TAJEMNICE MIEJSC ZBRODNI S.VI - ODC. 6 (EP. 6 SHOT AT POINT - BLANK: THE AURELIE BARBOT AFFAIR / ABATTUE A BOUT PORTANT) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Alyssa Makni Dziesięcioodcinkowa seria "true crime". Nie ma czegoś takiego jak zbrodnia doskonała. Każda napaść, porwanie, morderstwo to zbrodnia, w której sprawca zawsze zostawia ślady. Każdy trzymający w napięciu odcinek składa się z 10 dowodów, przedstawionych jak rozrzucone kawałki makabrycznej układanki. Stopniowo widz zaczyna rozumieć, jaką rolę odgrywają w śledztwie poszczególne dowody, elementy, wskazówki, aby w końcu prawda została ujawniona a zarzuty przedstawione. Zobaczymy proces dochodzenia do prawdy z laboratorium kryminalistycznego CSI oraz inscenizacje kolejnych elementów zbrodni. 00:30 MIASTO UTKANE Z CZASU Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1995 Scenariusz: Wojciech Szumowski Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Jacek Knop Wykonawcy: Alison Bert, Josepf Malovany, Jakub Kosiński, Kroke, Teatr Ha Bama, Czurda Thanzttheater and Mandala, Brave Old World, The Klezmalics Ronit Feingold, tancerka i choreografka, urodziła się i wychowała w Izraelu, wedle standardów kultury zachodniej, na "Beatlesach i coca coli". Kraj rodziców znała tylko z opowieści o mrocznych czasach zagłady, dlatego przez długie lata wzbraniała się przed przyjazdem do Polski, chcąc raz na zawsze odciąć się od wspomnień, bólu i łez. Dopiero w 1995 roku przyjęła zaproszenie organizatorów V Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie. I właśnie tu, spacerując wraz z matką, znaną pisarką izraelską, Miriam Akavi, po wąskich uliczkach Kazimierza, odnalazła swoje korzenie, rodzinny dom. Teraz już wie, że wróci tu ponownie, z dziećmi, by im także pokazać wspólny, choć na długo zapomniany świat. Magia tego miejsca działa na każdego przybysza przemierzającego zaułki największej zachowanej dzielnicy żydowskiej w Europie Środkowo - Wschodniej. Żydzi w Krakowie pojawili się już w XIII wieku - na ulicy Żydowskiej, dziś św. Anny mieli, m.in. dwie synagogi i rytualną łaźnię - mykwę. Potem przenieśli się w okolice placu Szczepańskiego. Ich exodus poza staromiejskie mury rozpoczął się w 1494 roku, gdy po wielkim pożarze miasta król Jan Olbracht wydał edykt nakazujący Żydom opuszczenie Krakowa i przeniesienie się do pobliskiego Kazimierza, lokowanego na prawie magdeburskim w 1335 roku przez króla Kazimierza Wielkiego. Od tej pory dzisiejsza dzielnica Krakowa stała się miejscem, gdzie Żydzi tworzyli swą kulturę i historię nadając Kazimierzowi swoisty, niepowtarzalny charakter. "Złoty wiek" przeżywali tak, jak Rzeczpospolita, w XVI stuleciu, do połowy następnego, w którym, tak jak całemu krajowi potężny cios Kazimierzowi zadał potop szwedzki. Od tej pory miasto podupadło, jednak prawdziwy kataklizm nastąpił podczas okupacji. Mieszkańców Kazimierza - głównie biedotę, bo bogaci Żydzi powrócili do Krakowa w XIX wieku - wygnano do krakowskiego getta na Podgórzu. Dzięki temu, być może, opuszczony Kazimierz ocalał - kamieniczki, świątynie, renesansowe i barokowe macewy na starym cmentarzu. Do dziś widnieją na nich napisy głoszące chwałę pochowanych tu znakomitości XVI - wiecznych polskich szkół talmudycznych, Salomona Lurji i Mojżesza Isserlesa, autora słynnej "Mappy", komentarzy do "Nakrytego stołu" Kara, wyznaczających odtąd przez stulecia normę religijną judaizmu europejskiego. Przetrwała także niepowtarzalna aura Kazimierza, patyna wieków i cienie ludzi, którzy tak nagle odeszli. Może dlatego imprezy organizowanych tu Festiwali Kultury Żydowskiej tak znakomicie wpisują się w klimat miasta, muzyka i śpiew kantorów brzmią tak dźwięcznie, a spektakle teatralne, baletowe i plenerowe widowiska tak magicznie oddziaływają na słuchaczy z całego świata. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA PANCERNYM SZLAKU ODC. 265 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:10 CZAS GDYNI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1986 Reżyseria: Wojciech Jankowski Scenariusz: Wojciech i Jankowsk Zdjęcia: Jerzy Oborski, Andrzej Poplawski Epopeja budowy, obrony, odbudowy i rozmachu Gdyni. Powstała z wioski rybackiej wkrótce stała się miejscem pracy 10 procent zatrudnionych na Pomorzu. I wyrokiem śmierci głodowej dla nieustępliwego Gdańska. Po wojnie port odbudowano, widzimy pełne rozmachu ujęcia wielkich transportowców podchodzących do nadbrzeża. Film nieomal w całości oparty na archiwaliach. Obok polskich zdjęć przedwojennych mamy rekreacyjne plażowe ujęcia. Wykorzystano nagrania sowieckich korespondentów wojennych, szereg marynistycznych zapisów Polskiej Kroniki Filmowej. Sięgnięto też po niemieckie kroniki: triumfalny wjazd Hitlera do Gdańska, ale i mniej znane ujęcia. Może ktoś dojrzy w gronie wstępujących na okręt ewakuacyjny maleńką Edytę Steinbach, było nie było również gdyniankę? Strajk w 1970 roku i narodziny Solidarności z zachowanego zapisu Andrzeja Popławskiego. Ich tragizm pogłębia gitarowa ballada "Piosenka dla córki". 03:10 ZAPOMNIANY PRZYJACIEL RZECZ O HERBERCIE HOOVERZE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 1997 Scenariusz: Katarzyna Kwiatkowska, Maciej Gawęcki Herbert Clark Hoover był prezydentem Stanów Zjednoczonych w latach 1929 - 32. Miejsce w pamięci pokoleń zapewnił sobie dzięki temu, że w czasie całego życia był orędownikiem pokoju i człowiekiem czynu. Podejmowane przez niego działania miały na celu niesienie pomocy ludziom, którzy cierpieli w wyniku prowadzonych wojen. Kolejną istotną jego zasługą było założenie Hoover Instituion on War, Revolution and Peace, który łączy działaność na płaszczyźnie naukowo - badawczej z gromadzeniem zbiorów archiwalnych i bibliotecznych, dokumentujących dzieje świata w XX wieku. Polska jest krajem, który w szczególny sposób korzystał z pomocy samego Hoovera, a także założonej przez niego instytucji. Zaś gromadzone w archiwach Hoovera zbiory dotyczące współczesnej historii świata zawierają kolekcję dokumentów dotyczących współczesnej historii Polski. Filmowy dokument jest przypomnieniem zakresu i rozmiaru polskiej kolekcji zebranej w archiwach im. Herberta Hoovera.