TVP Dokument Czwartek, 28.11.2024 05:25 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - ICH MALEŃKI MODRASZEK Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska W odcinku wystąpili dr Marcin Sielezniew i jego żona Izabela Dziekańska. Dr Marcin Sielezniew jest entomologiem, entuzjastą motyli myrmekofilnych, czyli takich, które do swojego rozwoju wykorzystują mrówki. To dla nich przeniósł się z Warszawy do Białegostoku, a w przyszłości planuje zamieszkać na podlaskiej wsi, by mieć jeszcze bliżej do obiektów swych badań modraszków arion. W programie starają się odpowiedzieć na pytanie - Czemu modraszek jest tak niezwykłym motylem? 06:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 11 LEGENDA "CZARNEJ WOŁGI" Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy legendarna czarna wołga faktycznie przemierzała ulice polskich miast i wsi? Czy porywała niewinnych, którzy po zmroku odważyli się wyjść z domu? Ile prawdy jest w tej opowieści? Między innymi o tym Radosław Kotarski opowiada w najnowszych "Podróżach z historią". W programie poznamy również tajemnice samochodu, który oficjalnie nie istniał, a należał do najważniejszych osób w państwie. Dowiemy się także, który polski samochód sprzedawaliśmy zagranicznym odbiorcom za banany. 06:35 DZIKIE WYBRZEŻA (WILD WAYS OF THE COAST) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Andrea Gastgeb Z biegiem czasu wzdłuż różnych wybrzeży świata wyrosły zupełnie różne siedliska. Geolodzy szacują, że na ziemi jest około miliona kilometrów linii brzegowej. Stanowią zaledwie niewielki obszar całej masy lądowej planety, ale są ukształtowane przez ląd i morze. Te dzikie obszary przygraniczne są domem dla niesamowitej różnorodności dzikiego życia. Niektóre zwierzęta spędzają tu całe życie. Inne przybywają tylko w odwiedziny. Żółwie morskie często spędzają kilkadziesiąt lat na morzu, zanim wracają do miejsca urodzenia, aby złożyć jaja. Orki rozwinęły dobrze udoskonalone umiejętności łowieckie na określonych obszarach wybrzeża. Delfiny błystki wycofują się do płytkich zatok, aby odzyskać siły po długich, nocnych polowaniach na otwartym morzu. Kraby Sally lightfoot wychodzą na skały, by zjeść glony, które są dostępne tylko podczas odpływu. Mieszkańcy lasów namorzynowych dzielą się bogactwem oferty ze zwierzętami morskimi pasącymi się podczas przypływu i zwierzętami lądowymi, które robią to samo podczas odpływu. Wyspy Morza Karaibskiego słyną z długich plaż, wspaniałych palm i krystalicznie czystych wód, obfitujących w niezwykłe formy życia. Podwodne łąki trawy morskiej, falujące w płytkich piaszczystych zatokach, przyciągają jedne z największych ssaków morskich. Plaże Morza Karaibskiego zapewniają komfort życia ludziom i zwierzętom. Po drugiej stronie Atlantyku, na Wybrzeżu Szkieletowym, panują skrajnie odmienne warunki. To jedno z najbardziej niegościnnych wybrzeży na naszej planecie. Dzikie, wspaniałe i fascynujące miejsce, w którym ląd spotyka się z wodą. 07:35 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 1 NARODZINY (THE WONDERS OF MARSUPIALS RISE OF THE MARSUPIALS) Film dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Części: 1. Narodziny. Zdefiniujmy, co znaczy być torbaczem i czym się on różni od innych ssaków... Wszystkie ssaki są owłosione, regulują temperaturę ciała i karmią młode mlekiem. Najlepiej znane nam ssaki - koty, psy, małpy i my ludzie - jesteśmy łożyskowcami. Sposób rozmnażania torbaczy diametralnie różni się od łożyskowców. Każdy torbacz, rodzi się w bardzo wczesnym stadium rozwoju i jest wielkości fasolki. Większość torbaczy ma torby do ochrony ssących maluchów - inne zaadaptowały surowsze, lecz równie skuteczne - metody opieki. Z 334 gatunków torbaczy na świecie - ponad 2/3 występuje w regionie Australazji. 08:35 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 1. ODKRYWANIE KOSMOSU (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 01 EXPLORING THE UNIVERSE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 1. W tym odcinku odkrywamy kosmos. Pięćdziesiąt lat temu Neila Armstronga stającego na Księżycu oglądało 600 milionów widzów przyklejonych do telewizorów - jedna piąta mieszkańców Ziemi. Tamta chwila odmieniła życia, rozbudziła nadzieje i zapoczątkowała nową erę eksploracji kosmosu. Lądowanie na Księżycu było jednym z najważniejszych przedsięwzięć technologicznych w historii ludzkości - ale to był dopiero początek. Jeszcze w sześćdziesiątym dziewiątym NASA obrała kolejny, śmiały cel: opracować statek kosmiczny wielokrotnego użytku. Wahadłowce nie spełniły wyobrażeń o kosmicznych autobusach. Przestrzeń kosmiczna to ostatni, niekończący się obszar, w którym ludzie mogą przecierać nowe szlaki i badać nowe światy. Nigdy nie zabraknie nam rzeczy do odkrycia. 09:40 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KOSTARYKA, CZYLI HARMONIA ZMYSŁÓW (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Kostaryka. 10:40 PRZEKLĘTA WYSPA 21 min, Polska, 1982 Scenariusz: Wojciech Jankowski, Elżbieta Jaworska Jankowska Zdjęcia: Wojciech Jankowski, Krzysztof Kalukin Wykonawcy: Andrzej Czałbowski Reportaż na temat zanieczyszczenia środowiska na Wyspie Sobieszewskiej i zagrożeń zdrowia, spowodowanych składowaniem odpadów fosfogipsu na Wiślince. Hałdy fosfogipsu, który jest odpadem powstającym przy produkcji kwasu fosforowego, sięgają 40 metrów wysokości. Są to odpady produkcyjne Gdańskich Zakładów Nawozów Sztucznych. W reportażu wypowiedzi poszkodowanych rolników, mieszkańców wyspy, naukowców, a także osób odpowiedzialnych za składowanie szkodliwych odpadów. 11:10 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 4 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Jolanta i Robert Blujowie pochodzą z Wilna, ale nie udało im się odnaleźć w mieście "tego czegoś". Tego, co sprawia, że życie daje radość. Wyprowadzili się więc do lasu, w sam środek Parku Regionalnego Rzeki Wilii. Dzisiaj oni oraz ich 28 psów są jedynymi mieszkańcami wsi Žalgiris, gdzie założyli "Akademię przygód". Dzieci i dorośli przyjeżdżają tu na wędrówkę, zabawę i naukę jazdy psimi zaprzęgami - sportu, którego Blujowie są na Litwie prekursorami. Czy są szczęśliwi? Czy rzeczywiście przeprowadzka na wieś sprawiła, że odnaleźli spokój ducha? 11:45 TAJEMNICE CYWILIZACJI - ODC. 3 IMPERIUM I EPIDEMIE (THE SECRETS TO CIVILIZATION) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Rosalind Bain, Jonathan Drake Trzyodcinkowa seria dokumentalna o tym, jak najnowocześniejsze nauki o Ziemi zmieniają sposób, w jaki rozumiemy starożytną przeszłość, przywracając środowisku naturalnemu jego miejsce jako kluczowego czynnika napędzającego historię ludzkości. Ta przełomowa seria wykorzystuje nową naukę, aby dotrzeć do sedna tego, co naprawdę napędza powstawanie cywilizacji: jak się rozwijają i jak radzą sobie z upadkiem. Zobaczymy, jak zmieniająca się planeta może pomóc cywilizacjom lub odegrać rolę w ich wyginięciu. Od starożytnego Egiptu po upadek Rzymu, za pomocą technik filmowych i CGI, stworzono wspaniałe wizualizacje pokazujące sekrety cywilizacji. Odc. 3 - "Imperium i epidemie". Nieznana epidemia opanowuje świat. Szlakami handlowymi rozprzestrzenia się po kontynentach. Atakuje gęsto zaludnione miasta, powodując śmierć milionów osób. Do Rzymu zjeżdżają się ludzie z całego świata. Nie wiedzą o zarazkach. Pandemia nie jest zjawiskiem współczesnym. Był to symbol apokalipsy. To był przełomowy moment w historii ludzkości. Historycy wciąż nie wiedzą, co spowodowało upadek pierwszego supermocarstwa. Niemniej nauka przybliża nas do zrozumienia tych wydarzeń. 12:45 ŻYĆ NIE UMIERAĆ. DŁUGOWIECZNI NA KAUKAZIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest nie tylko odpowiedź na pytania, dlaczego akurat na Kaukazie jest tak dużo stulatków (wbrew ciężkim warunkom życia i trudnej historii), co decyduje o długim życiu, jaki jest jego sens i czy kaukaski eliksir długowieczności można przenieść do Europy. Film przedstawia też refleksje świadków historycznych wydarzeń, ich spojrzenie na teraźniejszość i współczesne problemy rosyjskich republik kaukaskich. O sile dokumentu zadecyduje również dotarcie do rzadko pokazywanych miejsc i ludzi oraz atrakcyjna forma. 13:45 KANADA - SZTUKA PRZETRWANIA NA DZIKIEJ PÓŁNOCY (CANADA - SURVIVING THE WILD NORTH / KANADA - DER WEITE NORDEN) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2022 Reżyseria: Verity White, Patrick Morris Film dokumentalny o Kanadzie, która jest rozległym krajem z największym nietkniętym lasem na planecie. Ma ponad dwa miliony jezior i rzek oraz najdłuższą linię brzegową na ziemi. To dziki przyczółek i dom dla niektórych z najbardziej zadziwiających dzikich zwierząt na świecie. Akcja filmu rozpoczyna się w środku lata, w zatoce Hudson na dalekiej północy Kanady, gdzie niedźwiedzie polarne nauczyły się zasadzać na wieloryby bieługi, które odwiedzają ciepłe ujścia rzek w celu rozmnażania się. Gdy Kanada się ociepla, jej wybrzeże Pacyfiku również ożywa. Zimą temperatury spadają w rozległych lasach borealnych, które pokrywają znaczną część środkowej Kanady. Ryś kanadyjski poluje na zająca w rakietach śnieżnych w odwiecznym pojedynku, wielka, szara sowa wykorzystuje swój nienaganny słuch, by złapać nornika rdzawogrzbietego, północne latające wiewiórki dzielą się wspólnym ciepłem, aby przetrwać w dziuplach drzew, a wataha wilków współpracuje, aby strategicznie wypędzić stado karibu z zamarzniętego jeziora w głęboki leśny śnieg. Przetrwanie w tej krainie boomu i upadku polega na pomaganiu sobie nawzajem, pełnej harmonii ze środowiskiem oraz wiedzy, jak i kiedy działać. 14:45 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 2 OD PUSTYNI PO NIEBO (THE WONDERS OF MARSUPIALS FROM THE DESERTS TO THE SKIES) Film dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Część 2 - "Od pustyni po niebo". Znalezienie chłodniejszego miejsca na pustyni jest prawdziwym wyzwaniem. Życie pod ziemią to sposób przetrwania, pozwalający zwierzętom chłodzić się i nie tracić za dużo płynów. Najlepiej się to udaje wombatowcom szerokogłowym. Samiec kopie sobie dom. To ciężka praca, ale musi ją dobrze wykonać, bo od tego zależy jego życie. Spędza 75% czasu pod ziemią. Duże pazury i silne łapy pomagają w wykopie. Tam w dole jest znacznie chłodniej... Popołudniu temperatura się obniża i pora żerować - bo kopanie bardzo uszczupliło mu rezerwy energii. Jego sekret kryje się pod ziemią. Wielu szuka schronienia pod ziemią, ale są tacy, co mierzą wyżej. Workolotokształtne to jedne z najbardziej różniących się od reszty grup torbaczy. Są znakomicie przystosowane do życia w koronach drzew. 15:45 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 2. EPOKA MASZYN (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 02 RISE OF THE MACHINES) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 2 - "Epoka maszyn". W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat ludzkość ustanowiła zawrotne tempo rozwoju technologicznego i postępów w nauce. Rozpoczął się wyścig napędzany postępami w technologiach komputerowych. Jak szybko mogą działać nasze maszyny? Przez ostatnie dziesięciolecia niemal wszystkie aspekty życia zostały związane z maszynami. W 1947 roku wynaleziono proste urządzenie, które odmieniło świat: tranzystor. Niektórzy nazywają go najważniejszym wynalazkiem XX wieku. Podstawowy składnik układów scalonych umożliwił powstanie komputerów, cyfrowych kamer, czujników i urządzeń przenośnych. W ciągu zaledwie kilkudziesięciu lat maszyny stały się centralnym elementem naszego życia. Stworzyliśmy roboty, które chodzą, jeżdżą i latają, a w kieszeniach nosimy dostęp do wiedzy całego świata. Maszyny rozpoznają nowotwory i dotrzymują nam towarzystwa. 16:50 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TANZANIA OD ZANZIBARU DO KILWY (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Tanzania. 17:50 ŚWIATOWE DZIEDZICTWO HISZPAŃSKICH MIAST - SANTIAGO DE COMPOSTELA (WORLD HERRITAGE SPANISH CITIES) Cykl dokumentalny, 51 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Ivan Bayon, Antonio Urrea Spektakularna seria dokumentalna - wycieczka po 5 miastach w Hiszpanii, które są wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO: Santiago de Compostela; Toledo; Cordoba; Ibiza; Tarragona. Zabytki, ciekawostki, najpiękniejsze miejsca i ludzie - mieszkańcy tych miast. 19:00 O ZWIERZĘTACH I LUDZIACH Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Reżyseria: Łukasz Czajka, Łukasz Czajka Scenariusz: Łukasz Czajka Zdjęcia: Kacper Czubak Muzyka: Marcin Masecki Aktorzy: Adam Banaszek, Maciej Hubert, Damian Chojecki, Krzysztof Chrzanowski, Krzysztof Garbarski, Marcin Kożuchowski, Oliwier Krajewski, Kamila Kuboth - Schuchardt, Magdalena Kwapis, Damian Parzeski Film dokumentalny o tym, co zdarzyło się w czasie II wojny światowej na terenie warszawskiego zoo. Głównymi bohaterami są zwierzęta, poprzez które opowiemy historie ludzi, którzy w zoo szukali schronienia. Biorąc pod uwagę dzisiejszą wiedzę, naukowcy zajmujący się emocjami zwierząt zgadzają się co do tego, że zwierzęta je odczuwają. Najczęściej mówi się o strachu, gniewie, wstręcie, zdziwieniu, smutku i radości. Co oczywiste odczuwają też ból i cierpienie. Ten zestaw emocji i odczuć jest wystarczający, by opowiedzieć w sposób zupełnie niespotykany o dramatycznych wydarzeniach wojennych. Będziemy obserwować zwierzęta podczas nieobojętnych emocjonalnie sytuacji, np. w trakcie porodu, podczas zabawy rodzeństwa, w czasie ucieczki przed zagrożeniem, etc. Te sceny są np. łączone z ujęciami archiwalnymi z okresu przedwojnnego lub z czasów wojny. W filmie poza nowymi ujęciami stylizowanymi na archiwalne, zarejestrowanymi w ogrodzie zoologicznym oraz w naturalnym środowisku zwierząt wykorzystano również prawdziwe filmy archiwalne.ze zwierzętami. Są też archiwalne fotografie i filmy poświęcone bohaterskiej rodzinie Żabińskich, oraz tym, których uratowali. Ponadto archiwalne materiały poświęcone Warszawie między 1928 a 1950 rokiem. Narratorem filmu będzie Antonina Żabińska, która głosem słynnej aktorki wspomina lata 1928 - 44, poczynając od momentu, w którym zoo powstało, aż do zakończenia wojny. Ważną rolę w filmie odegrają ostatni żyjący świadkowie tamtych wydarzeń, jak Teresa Zawadzki, córka Antoniny i Jana. W filmie występuje również żyjący dziś w Izraelu Moshe Tirosh (dawniej Moshe Kenigswein), który w 1942 roku przez wiele miesięcy wraz z siostrą Stefcią (ona też wystąpi w filmie), która do dziś mieszka w Kanadzie, ukrywali się w piwnicy willi. W tym czasie ich rodzice byli ukrywani w opustoszałej bażanciarni w pobliżu domu. Moshe wraca do willi, do miejsca, w którym - jak mówi - uwierzył, że przeżyje wojnę. Fragmenty wybrane ze spisanych wspomnień Antoniny, uzupełnione inscenizowanymi scenami ze zwierzętami, scenami stylizowanymi na archiwalne oraz filmami archiwalnymi dadzą odbiorcy możliwość doświadczenia zupełnie surrealistycznego klimatu, który panował na terenie zoo w czasie wojny. Willa była nazywana przez tych, którzy się w niej ukrywali Domem pod zwariowaną gwiazdą i Arką Noego, co tylko podkreśla niezwykłość i niepowtarzalność atmosfery, która emanowała z tego cudownego miejsca w tamtym okrutnych czasach. 20:15 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 4 NIEWYPŁACALNOŚĆ (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 46 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. Odc. 4 - "Niewypłacalność". Dwudziesty drugi sierpnia 1991 roku traktowano jak odpoczynek po trzech dniach wyjątkowego napięcia. Ale właśnie wtedy załamała się gospodarka radziecka, choć zrozumiano to dopiero kilka miesięcy później. Deficyt był chroniczną chorobą gospodarki sowieckiej. W ostatnich latach istnienia ZSRR ze wszystkich podstawowych towarów jedynie jedenaście procent nie było deficytowymi. Ludzie odczuli problemy na własnej skórze. Jednak nie wiedzieli, że są to pierwsze jaskółki zapaści gospodarczej. Gospodarka radziecka jakoś wytrzymała 70 lat. I nagle coś się stało. Coś naruszyło równowagę. W pewnym momencie niebezpieczne procesy stały się nieodwracalne. 21:20 SKĄD, DOKĄD Film dokumentalny, 53 min, Francja/Polska/Ukraina, 2023 Reżyseria: Maciej Hamela Zdjęcia: Yura Dunaj, Wawrzyniec Skoczylas, Marcin Sierakowski, Piotr Grawender Muzyka: Antoni Komasa - Łazarkiewicz Dokument o losach ludzi w czasie wojny w Ukrainie. Początek inwazji Rosji na Ukrainę. Ludzie zawieszeni w czasie i przestrzeni, w obliczu niepewnego tu i teraz, decydują się na porzucenie tego, co mają najcenniejsze i wsiadają bez zastanowienia do zakurzonego samochodu na obcych rejestracjach. Samochód przemierza tysiące kilometrów, pełniąc rozmaite funkcje: poczekalni, szpitala, schronu, a przede wszystkim przestrzeni do zwierzeń i wyznań, którymi w sposób naturalny zaczynają dzielić się współtowarzysze podróży z przypadku. To portret zbiorowy złożony z doświadczeń ludzi, którzy mają jeden cel: znaleźć bezpieczne schronienie. W ich tymczasowym azylu, nieważne są różnice płci, wieku, koloru skóry, sprawności fizycznej, pochodzenia, tożsamości, poglądów czy wiary. W języku ukraińskim skąd (zvidky) i dokąd (kudy), to też rutynowe pytania zadawane podczas próby przebicia się przez liczne punkty kontrolne, rozmieszczone na terenie Ukrainy. Film nagrodzony na festiwalach: 2023 - Millennium Docs Against Gravity FF: polska premiera; 2023 - Festival de Cannes: światowa premiera. Short List For Oscar 22:30 NIEPRZEMIJALNY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2023 Reżyseria: Kamil Napierski Scenariusz: Monika Michałowicz W 2018 roku na Makalu - piątej najwyższej górze świata - rozgrywa się dramat ojca i syna. Dwaj samotni himalaiści podczas ataku szczytowego stają przed niezwykle trudnym wyborem. 70 - letni doświadczony Lech, z poważnymi obrażeniami zostaje sprowadzony do bazy przez swojego syna Wojtka. Obaj cudem unikają śmierci. Ich wcześniejsze dokonania są imponujące, jako podróżnicy amatorzy zdobywają liczne nagrody, ale ich dobra passa kończy się. Ich ścieżki rozchodzą się - ojciec walczy o powrót do zdrowia. Jego uzależnienie od adrenaliny i nadludzkiego wysiłku znajduje ujście w ultramaratonach kolarskich. Odnosi sukcesy, startując z o połowę młodszymi od siebie zawodnikami. Tymczasem Wojtek osiedla się w Norwegii i podejmuje pracę instruktora wspinaczki. Narodziny dziecka odsuwają na bok jego marzenia o powrocie do himalaizmu. Ojciec i syn, wiele razy wspólnie stojąc w obliczu ekstremalnego wysiłku i presji muszą teraz osobno mierzyć się z szarą codziennością w niepewnych pandemicznych czasach. Niezwyciężeni w górach - szarpią się w swoich domach, uwikłani w sprawy rodzinne. Lech zauważa, że z każdym kolejnym rokiem na karku, z każdą kolejną kontuzją, traci swoją dawną sprawność i pewność siebie. Nie chce zaakceptować nieuchronnej przemiany z lidera, mentora i nauczyciela w pogodzonego ze swoimi ograniczeniami seniora. Czy przyszłość przyniesie im jeszcze jedną wspólną wyprawę? Jaka jest tajemnica Makalu, gdzie podczas kolejnej próby jej zdobycia, jedno wydarzenie nieodwracalnie zmieniło życie obu wspinaczy? Jest to opowieść o odwadze, pokonywaniu ograniczeń i przede wszystkim o przemijaniu 23:30 TAJEMNICE MIEJSC ZBRODNI S.VI - ODC. 9 DZIWNA FARMA (EP. 9 THE STRANGE FARM: THE ANAÏS GUILLAUME AFFAIR / LA FERME DE L'ETRANGE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Cecilia Bernard Dziesięcioodcinkowa seria "true crime". Nie ma czegoś takiego jak zbrodnia doskonała. Każda napaść, porwanie, morderstwo to zbrodnia, w której sprawca zawsze zostawia ślady. Każdy trzymający w napięciu odcinek składa się z 10 dowodów, przedstawionych jak rozrzucone kawałki makabrycznej układanki. Stopniowo widz zaczyna rozumieć, jaką rolę odgrywają w śledztwie poszczególne dowody, elementy, wskazówki, aby w końcu prawda została ujawniona a zarzuty przedstawione. Zobaczymy proces dochodzenia do prawdy z laboratorium kryminalistycznego CSI oraz inscenizacje kolejnych elementów zbrodni. Odcinek 9 - "Dziwna farma". Środa, 17 kwietnia 2013, Blagny - spokojne miasteczko w Ardenach. Jak co dzień Madisonne Houde czekała na telefon od przyjaciółki, 21 - letniej Anas Guillaume. Kiedy rozległ się dzwonek telefonu, odezwała się matka koleżanki. Anas, bo córka nie wróciła do domu od poprzedniego wieczora. Nie planowała nocować poza domem, bo zabrała samochód, ale nie wzięła pieniędzy ani dokumentów. Dla jej bliskich takie zachowanie było nietypowe. Co się stało z Anas Guillaume? 00:35 NAPISANE ŻYCIE. WISŁAWA SZYMBORSKA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Muzyka: Stanisław Radwan Próba przybliżenia sylwetki słynnej poetki i laureatki Nagrody Nobla. Pomysł filmu polega na specjalnym ułożeniu wierszy czytanych przez autorkę, tak, by one w pewnej mierze mówiły za nią. W filmie występują: Tadeusz Nyczek, Bronisław Maj, Teresa Walas, Joanna Szczęsna, Michał Rusinek. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DOPISAĆ LOSY Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. W tym odcinku: Dopisać losy Dziś opowieść zaczynamy 3 września 1939 roku, kiedy to nad ranem 16 pułk ułanów wielkopolskich otrzymuje od generała Stanisława Grzmota - Skotnickiego, dowódcy Pomorskiej Brygady Kawalerii rozkaz osłaniania w miejscowości Bykowiec odwrotu polskich oddziałów w kierunku Bydgoszczy. Zgodnie z nasza filozofią nie zajmujemy się szerokimi bitewnymi panoramami, ale koncentrujemy na jednym szczególe. Pod Krojantami zajmiemy się poszukiwaniem miejsca zagłady jednej tankietki, osłaniającej szarżę polskiej kawalerii. 02:10 CZŁOWIEK ZWANY NIKIFOREM Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2001 Reżyseria: Grzegorz Siedlecki Scenariusz: Grzegorz Siedlecki Przyszedł na świat 21 maja 1895 roku, w dniu świętego Epifaniusza. Takie imię noworodka zapisano w księgach. Matka nie miała nic do powiedzenia w tej sprawie. Bękartów chrzczono wówczas imieniem patrona. Lecz Eudokia Drowniak, trudniąca się pasaniem bydła u łemkowskiego gospodarza, nazwała synka Nikiforem. I choć bohater filmu przeżył większość swych dni bez nazwiska, zaś resztę pod nazwiskiem fałszywym, do śmierci pozostał Nikiforem. Eudokia zmarła pod koniec Wielkiej Wojny. Chłopak próbował ponoć zarabiać na życie fryzjerstwem, ale bez powodzenia. Mistrz brzytwy i nożyc może być mikrego wzrostu. Obsługuje przecież na stojąco klientów siedzących w fotelu. Może nie grzeszyć urodą. Ale musi być elokwentnym gawędziarzem. Nikifor tymczasem nie mówił, ale bełkotał. Ciężka wada wymowy niemal uniemożliwiała mu kontakt z ludźmi. Dlatego zaczął porozumiewać się z nimi językiem obrazów, kształtów i barw. Na kartkach papieru, tekturach, pudełkach, czystych stronach pism urzędowych malował pejzaże, głównie miejskie, budynki, wizerunki ludzi. Także własne autoportrety - w wykwintnych strojach i hieratycznych pozach. Sprzedawał je za grosze, a raczej sprzedawać próbował, na deptaku w Krynicy i w innych miasteczkach południowej Polski, pomiędzy Krakowem a Lwowem. Dopiero w latach trzydziestych fachowcy "odkryli" genialnego samouka. Docenili jego imaginację i wspaniałe poczucie koloru. Ale wśród szerokiej publiczności Nikifor uznania nie znalazł. Po wojnie, w roku 1947, został przyłapany w Krynicy na rysowaniu budynku użyteczności publicznej. Wysiedlono go pod zarzutem szpiegostwa na rzecz ukraińskich nacjonalistów aż na Wybrzeże. Przez rok pieszo wędrował do domu. Później wyrzucano go z miasta jeszcze dwukrotnie: najpierw jako Łemka, potem - szpecącego kurort żebraka. Ponieważ wracał uparcie, ulokowano go w domu starców. W 1956 roku, dzięki pomocy Andrzeja Banacha, prace Nikifora eksponowano za granicą. Krytyka dostrzegła w krynickim artyście godnego następcę Henri "Celnika" Rousseau, francuskiego mistrza tak zwanego malarstwa naiwnego. Samouk został przyjęty do Związku Plastyków, a miejsowi notable wręczyli sławnemu krajanowi pierwszy w jego życiu dowód osobisty. Nikifor zyskał nowe nazwisko: Krynicki. I nową narodowość - polską. Z czasem dostał własną pracownię i dom, konto w PKO, a nawet samochód marki Warszawa z kierowcą. Lecz sława i dostatek źle służyły jego sztuce. Nikifor "oficjalny", hołubiony przez władze, pokazywany w kronice filmowej i w telewizji, nigdy już nie osiągnął dawnego mistrzostwa z lat poniżenia i biedy. Powielał się, malował "pod publiczkę", z zapałem neofity gromadził pieniądze. Żałował, że nie może ponownie sprzedać, teraz już za godziwą cenę, swych prac eksponowanych na wielkiej, retrospektywnej wystawie w warszawskiej Zachęcie. Zapadał szybko na zdrowiu. Dekady nędzy i poniewierki dawały znać o sobie. Zmarł w roku 1968. O "człowieku zwanym Nikiforem", czyli Epifaniuszu Drowniaku, synu Eudokii, mówią, między innymi, artysta malarz Edward Dwurnik, krytyk sztuki Danuta Wróblewska, antropolog kultury Aleksander Jackowski, opiekun prawny artysty Marian Włosiński oraz Helena Jarosz, Stefania Capok i ksiądz Stefan Dziubina. 03:10 POLSKIE ORLĘTA NA PAKISTAŃSKIM NIEBIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2008 Reżyseria: Anna Pietraszek Scenariusz: Anna Pietraszek Zdjęcia: Rafał Szendzielarz W 1947 r. , gdy Pakistan powstawał jako niepodległe państwo, nowy rząd tego kraju zwrócił się do dowództwa lotniczego brytyjskiej armii z prośbą o wskazanie pilotów najbardziej doświadczonych i zaufanych, którzy by mogli podjąć zadanie utworzenia sił powietrznych w Pakistanie. Brytyjscy specjaliści zaproponowali polskich oficerów, pilotów, którzy wciąż po zakończeniu II wojny światowej, pozostawali w składzie armii brytyjskiej, a mieli najlepsze osiągnięcia bojowe. Na ochotnika, jako dowódca przyszłej grupy pilotów tworzących siły powietrzne Pakistanu, zgłosił się bardzo młody oficer, Władysław Turowicz, wraz z żoną Zofią, także pilotką, cywilną i spadochroniarką. Oboje przeszli przez piekło zesłania na Syberię, uratowani przez Armię gen. Andersa dotarli do Anglii i tam walczyli o wolność dla świata, dla Polski. Nie mogli wrócić do Ojczyzny, zniewolonej przez sowiecki totalitaryzm. Zorganizowana została grupa kilkunastu pilotów, którzy przylecieli do Pakistanu w 1947 r. pod dowództwem Turowicza. I tak rozpoczęły się narodziny Pakistańskich Sił Powietrznych, do dzisiaj uchodzących za najbardziej profesjonalne i bojowe w świecie. Turowicz bardzo szybko został awansowany do stopnia generała, jest otaczany czcią na miarę Żwirki i Wigury w Polsce. Każdy pakistański pilot zna jego życiorys, dąży do zdobycia takich umiejętności jak jego Hero - Turowicz. Mistrz na pakistańskim niebie. Generał zmarł pod koniec lat 70. Pochowany jest w Karaczi. Nikomu nigdy nie było solą w oku, że państwo Turowiczowie to katolicy. W filmie wspomnienia kilku generałów pakistańskich, najbliższych przyjaciół i wychowanków gen. Turowicza.