TVP Historia Piątek, 29.11.2024 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 29 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1223 - papież zatwierdził regułę Zakonu Braci Mniejszych (franciszkanów); 1814 - londyński "Times" wydrukowano na nowej maszynie drukarskiej o niewybrażalnej wcześniej wydajności 1600 odbitek na godzinę; 1830 - Noc Listopadowa - początek Powstania Listopadowego i wojny polsko - rosyjskiej 1830/1831; 1925 - z próbnego nadajnika Polskiego Radia wyemitowano "Warszawiankę" według Stanisława Wyspiańskiego. 06:45 FLESZ HISTORII - ODC. 689 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 07:00 SZWEJK W TWIERDZY KRAKÓW Cykl reportaży, 14 min, Polska, 2011 Scenariusz: Tomasz Kamiński Reportaż o związkach Jarosława Haszka i stworzonego przez niego Józefa Szwejka z Krakowem oraz o ważnej roli tego miasta w historii I wojny światowej. 07:20 SPÓR O HISTORIĘ - HETMAN JAN ZAMOYSKI Debata, 30 min, Polska, 2022 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Jan Zamoyski - kanclerz wielki koronny i hetman wielki koronny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Doradca Zygmunta II Augusta i Stefana Batorego. "Wróg Habsburgów", który pozostawał w opozycji do Zygmunta III Wazy. Jan Zamoyski to także mecenas literatury. Założyciel Zamościa i fundator Akademii Zamojskiej. Współczesny Zamoyskiemu niemiecki historyk Matthäus Dresser mówił o nim: "I miała zaiste Polska czem się chlubić, dopóki żył ów tak wielki mówca i wódz. Po jego stracie ma państwo dostateczną przyczynę do opłakiwania swej szkody, jak długo losy nie zdarzą mu drugiego podobnego męża". Goście: prof. Dariusz Kupisz, prof. Mirosław Nagielski, dr Przemysław Gawron. Jan Zamoyski, jego pochodzenie, wykształcenie i pozycja społeczna w wieku młodzieńczym. Skąd Jan Zamoyski wziął się na dworze Zygmunta II Augusta? Jak rozpoczął swoją błyskotliwą karierę? Czym się zajmował? Jaką miał pozycję w chwili śmierci Zygmunta Augusta i jaką odegrał rolę w ustalaniu zasad wolnej elekcji po jego śmierci? Kogo poparł podczas pierwszej elekcji? Dlaczego takie miał preferencje? Jaka była jego pozycja na dworze Stefana Batorego? Jaki miał wpływ na króla? Czy jego decyzje wzmacniały, czy osłabiały Rzeczpospolitą? Co spowodowało, że tak błyskawicznie stał się magnatem? Dlaczego tak brutalnie potraktował Zborowskiego? Jak "odnalazł się" po śmierci Stefana Batorego? Kogo poparł? [Zygmunta III Wazę, siostrzeńca Zygmunta II Augusta; zwycięstwo pod Byczyną dało Zygmuntowi III Wazie polski tron]. Dlaczego i kiedy te relacje się popsuły? Fundator Zamościa i Akademii Zamoyskiej [pierwszej prywatnej uczelni w Rzeczypospolitej]. Jakim był dowódcą? Co było największym sukcesem i największą porażką? Jak ocenia Zamoyskiego historia? Goście: prof. Dariusz Kupisz, prof. Mirosław Nagielski, dr Przemysław Gawron. 08:00 STULECIE WINNYCH - ODC. 48 (S. IV, ODC. 9) Serial historyczny TVP, 43 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Śliskowski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Piotr Rzepka, Małgorzata Retei Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Patryk Szwichtenberg, Lesław Żurek, Piotr Dąbrowski, Andrzej Andrzejewski, Filip Gurłacz, Marcin Kwaśny, Maja Burzyńska, Grzegorz Artman, Karolina Kominek, Paulina Raczyło, Dariusz Pieróg, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Stefan Pawłowski, Marcin Franc Antek, niesłusznie oskarżony o posiadanie alkoholu, ucieka z Monaru, mimo że nie skończył jeszcze leczenia. Jasiek nie wierzy w kłamstwa syna, widzi, że jest w bardzo złym stanie, próbuje mu pomóc. Basia uświadamia Jaśkowi, że pomóc może tylko sam Antek. Z kolei Agnieszka żyje w ciągłym stresie, boi się, że Michał zostanie internowany. Traci wiarę w to, że uda się jej zajść w ciążę. Próbuje jej pomóc Czerwiec, specjalista w leczeniu niepłodności. Janusza i małą Hanię po raz kolejny nachodzi Gołębianka, która znowu szantażuje syna. Przypadkowo natyka się na nią Ania. Nie może uwierzyć, że jej była koleżanka, prokurator Hanna Gołębianka, to matka Janusza. Ania prosiła ją o ratunek Pawła, uznanego za wroga ludu. Wracają stare demony. Czy Gołębianka mści się na Michelle właśnie za stare czasy? 08:55 HISTORIA POLSKI - POLSKIE BITWY - SOMOSIERRA 1808 R Cykl dokumentalny, 55 min, Polska, 1978 Reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Ryszard Janowski Aktorzy: Franciszek Pieczka, Józef Fryźlewicz, Edmund Fetting, Grzegorz Warchoł, Józef Duriasz, Stanisław Jaśkiewicz, Mieczysław Kalenik, Marek Siudym, Lech Sołuba, Jerzy Turek, Wojciech Wysocki Wykonawcy: Czesław Byszewski Film oparty został na pamiętnikach Andrzeja Niegolewskiego, Józefa Załuskiego, Wojciecha Kossaka i innych źródłach historycznych. Przypomina fakty dotyczące walk o wąwóz Samossiera w 1808 r. (hiszpańska kampania Napoleona). Szwoleżerowie polscy pod wodzą Jana Leona Kozietulskiego sforsowali w ciągu siedmiu minut dwuipółkilometrowy wąwóz i przełęcz, torując w ten sposób Napoleonowi drogę do Madrytu. 10:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SOJUSZNICY Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony powstaniu warszawskiemu i 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. W programie pokazano eksponaty Imperial War Museum w Duxford w Wielkiej Brytanii, wykorzystano także fragmenty filmu "Najkrótsza droga" (reż. Zbigniew Jaszcz). 10:35 WSZYSTKO DLA POLSKI - POWSTANIE ZAMOJSKIE 1942 - 1944 Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Magdalena Kołodziejczyk, Rafał Kołodziejczyk Scenariusz: Magdalena Kołodziejczyk Zdjęcia: Paweł Iwaniuk Muzyka: Rafał Rozmus Film ma na celu przybliżenie młodemu widzowi tragicznych losów ludności zamieszkującej Zamojszczyznę w okresie II wojny światowej, wiedzy o akcjach pacyfikacyjno - wysiedleńczych na tych terenach oraz o bohaterskiej walce podziemia niepodległościowego w obronie ojczyzny. Wykorzystane zostaną inscenizowane sceny oraz animacja komputerowa. Film ma mieć charakter głównie edukacyjny. Wybór formy przekazu - wzbogacenie opowieści historycznej w inscenizacje i grafikę również wynika z chęci dotarcia do młodego widza i zaabsorbowania jego uwagi. Dla skompensowania wiedzy o powstaniu i ujęciu jej w czytelnej, krótkiej formie, wybrane zdarzenia i okoliczności są wyjaśniane przez lektora. 11:30 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 11 Program historyczny, 50 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 12:15 MYŚLICIELE - SYLWETKI POLSKIE - ODC. 5 WŁADYSŁAW LEOPOLD JAWORSKI Cykl reportaży, 3 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jacek Kloczkowski Zdjęcia: Wojciech Kursa, Kacper Solan Prowadzący: Lidia Olszak Myśliciele - sylwetki polskie to cykl programów przedstawiających w syntetyczny sposób najważniejsze postacie polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, reprezentujące różne nurty i środowiska ideowe. Wśród proponowanych ponad trzydziestu postaci są m.in. Stanisław Koźmian, Maurycy Mochnacki, Adam Jerzy Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Stanisław Cat - Mackiewicz. Autorem scenariuszy poszczególnych odcinków jest dr Jacek Kloczowski, wiceprezes Ośrodka Myśli Politycznej w Krakowie. 12:25 ZMIENNICY - ODC. 14/15 - POCAŁUJ MNIE, KASIU Serial TVP, 60 min, Polska, 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Mieczysław Hryniewicz, Ewa Błaszczyk, Katarzyna Skawina, Krystyna Tkacz, Mieczysław Czechowicz, Ceazry Harasimowicz, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski Do taksówki 1313, którą prowadzi Kasia, wsiada Krashan. Chce wydobyć z fotela kierowcy ukryte tam dolary. Dziewczyna podejrzewa go o napad. Wywiązuje się bójka, z której zwycięsko wychodzi Kasia. Jacek od dawna już podejrzewa Mariana K., że ten coś przed nim ukrywa. Po historii z napadem zaczyna śledzić swojego zmiennika i wreszcie poznaje prawdę. Na taxi 1313 poluje też Kuśmider, chcąc dobrać się do pieniędzy, co skutecznie udaremnia Jacek. Kuśmider staje przed sądem. Zakochani Kasia i Jacek, słysząc o pustostanie, w którym straszy, wpadają na pomysł, jak zdobyć dla siebie mieszkanie. 13:35 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 4 TAJEMNICE PAŁACU ELIZEJSKIEGO (THE ELYSE PALACE, ARCHITECTURE OF POWER / L’ELYSE - LES SECRETS D’UN PALAIS) Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. Odcinek 4 - "Tajemnice Pałacu Elizejskiego". To najważniejszy budynek Republiki Francuskiej. Siedziba szefa państwa, która od wieków gości - i olśniewa - największe międzynarodowe postaci. Ten klasycystyczny pałac w niczym nie przypomina fortecy zaawansowanej technologii. Od kadencji Valery’ego Giscarda d’Estaing pod wschodnim dziedzińcem znajduje się bunkier prezydenta i sztab dowodzenia Jupiter z systemem odstraszania nuklearnego. Jest wiele rzeczy objętych tajemnicą. W jaki sposób osiemnastowieczny pałac stał się nowoczesnym kompleksem dwudziestego pierwszego wieku? Jak został zmodernizowany i przystosowany do wymagań władzy i bezpieczeństwa szefa państwa? Oto historia najważniejszego pałacu Francji. 14:35 RONDELE - WIELKA ZAGADKA SPRZED 7000 LAT Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2021 Reżyseria: Krzysztof Paluszyński Scenariusz: Krzysztof Paluszyński Zdjęcia: Rafał Jerzak Lektor: Jacek Kaczmarski Ten fabularyzowany dokument to swego rodzaju opowieść - wędrówka po ziemiach naszego kraju i Europy przed bez mała 7000 laty, co bezpośrednio przekłada się na wysoki walor poznawczy i edukacyjny filmu. Dzięki plenerom, scenografii, rekonstruktorom, animacji 3D, precyzyjnie zaplanowanym kadrom, widzimy świat, który już dawno przestał istnieć. Tego typu filmy w kinematografii polskiej praktycznie nie istnieją. Punktem wyjścia do filmu są stosunkowo słabo rozpoznane i zbadane rondele, które są najstarszymi, sięgającymi 7000 lat wstecz, przykładami monumentalnej architektury w Europie. Budowano je m.in. na Węgrzech, w Czechach, Austrii, Niemczech i, co najważniejsze, na terenie dzisiejszych ziem polskich. W sumie w Europie odkryto ich ponad 180. W 2014 roku w Polsce rozpoznane były tylko trzy tego typu konstrukcje, teraz jest już ich co najmniej 5. Rondele to budowle o konstrukcji drewniano - ziemnej o średnicy dochodzącej do stu kilkudziesięciu metrów, kolistego kształtu na planie okręgu, wznoszone przy użyciu prostych narzędzi przez społeczność najstarszych rolników, którzy przybyli na ziemie obecnej Polski z terenów naddunajskich. Ich budowę rozpoczęto około 4900 lat przed naszą erą. Po około 200 - 300 latach funkcjonowania zniknęły. W opinii profesora Lecha Czerniaka rondele były na obszarze Europy Środkowej nową instytucją społeczną, której wynalazek odegrał kluczową rolę w uformowaniu się nowego ładu społecznego po upadku kultury pierwszych rolników w początkach V tysiąclecia p.n.e. Podobne czy też zbliżone, co do swej funkcji budowle wielokrotnie obserwujemy w późniejszych czasach. Najbardziej spektakularnym i znanym, ale młodszym o ponad 1500 lat przykładem jest Stonehenge. Obiekty te na terenie Polski zostały rozpoznane m.in. pod Oławą w Drzemlikowicach, Bodzowie, Nowym Objezierzu, w Wenecji koło Biskupina, Tylicach w woj. kujawsko - pomorskim. W filmie zaprezentowane są, również inne spektakularne - praktycznie nieznane fakty związane z naszą zamierzchłą przeszłością. 15:40 KORONA KRÓLÓW - ODC 125 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Ewa Bulanda, Kondrad Sobieszczański Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Krzysztof Pakulski, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Sławomir Orzechowski, Krzysztof Wrona, Hubert Wróblewski, Wenanty Nosul, Mirosław Jękot, Agnieszka Mandat, Paulina Kondrak, Hanna Wojak, Agata Bykowska, Grzegorz Woś, Kacper Lech, Marcin Bubółka, Dominik Łoś, Wojciech Starostecki Odc. 125 Wciąż trwający konflikt Kazimierza ze Spytkiem tym razem próbuje załagodzić Pełka. Wójt i Gabija spędzają ze sobą coraz więcej czasu. Ochmistrzyni zaczyna rozmowy o ślubie, co spotyka się z wyraźnym oporem ze strony Mikołaja. Medyk Karl boi się konsekwencji i dotkliwej kary za uratowanie niemowlęcia z łona martwej matki. Zdenerwowany kłóci się z Jagną, kiedy niespodziewanie obydwoje słyszą płacz dziecka. 16:15 SENSACJE XX WIEKU - MATA HARI Cykl historyczny, 48 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Danuta Stenka, Adam Ferency, Rafał Królikowski, Henryk Talar, Piotr Grabowski, Zbigniew Kosowski, Mirosław Neinert, Bolesław Abart, Zbigniew Paterak, Adam Kopciuszewski, Jacenty Jędrusik, Andrzej Warcaba, Grzegorz Przybył, Ziemowit Pędziwiatr Margaretha Gertruda Zelle, szerzej znana pod scenicznym pseudonimem Mata Hari, została aresztowana pod zarzutem szpiegostwa i następnie rozstrzelana 15 października 1917 r. Choć od egzekucji Maty Hari minęło już niemal 100 lat, jej szpiegowska działalność wciąż budzi wiele niejasności. Najsłynniejsza femme fatale XX wieku, kobieta, która za życia stała się egendą, urodziła się w 1876 r. w Holandii. Z Amsterdamu wygnał ją w wieku 18 lat skandal wywołany jej romansem z dyrektorem szkoły. Wyszła wcześnie za mąż za znacznie starszego od siebie oficera wojsk kolonialnych MacLeoda. Małżeństwo szybko się rozpadło. Jego rozpad przyśpieszyła tragiczna i tajemnicza śmierć synka oraz hulaszczy tryb życia kapitana. Margaretha chyba też nie była bez winy, skoro mąż pewnego dnia zabrał córkę i odszedł, zostawiając żonę bez środków do życia. Trzy lata później Margaretha znalazła się w Paryżu, gdzie zamierzała spróbować szczęścia jako modelka. Za pośrednictwem francuskiego dyplomaty trafiła na salony, gdzie zaczęła występować jako tancerka. Z Paryża przeniosła się do Berlina. Szokowała zarówno odwagą artystyczną, jak i obyczajową. Wśród jej kochanków byli: ambasador Francji w Berlinie, prefekt berlińskiej policji oraz szef kontrwywiadu niemieckiego. Te znajomości przyniosły Macie Hari kosztowności, towarzyskie uznanie i wystawne życie, ale równocześnie wciągnęły w niebezpieczną grę, której wygrać nie mogła. Gdy w 1914 r. wybuchła wojna, Matę Hari niewiele to obeszło. Nie interesowała się polityką, ale polityka zainteresowała się nią. Władze niemieckie potraktowały ją jako obywatelkę wrogiego państwa i zagroziły internowaniem. Podobno zarekwirowano jej futra i kosztowności, co miało niemały wpływ na jej późniejsze decyzje. Udało się jej wrócić do Holandii, skąd wyjechała niebawem do Paryża. Wojna, która zapowiadała się na kilkutygodniowy konflikt, przeciągnęła się na miesiące, a później lata. W 1916 r. , najbardziej krwawym, lecz nieprzynoszącym żadnych rozstrzygnięć na frontach, zaczęły nasilać się działania pozamilitarne. Mata Hari, uznana za niemieckiego szpiega, była stale śledzona. Chcąc zdobyć milion franków na wygodne życie u boku młodego rosyjskiego arystokraty, Wadima Masloffa, którego kochała, a którego rodzice nie zgadzali się na ich ślub, Mata Hari przyjęła propozycję pracy szpiegowskiej na rzecz Francji. Jej pierwszą misją miało być uwiedzenie i wydobycie ważnych informacji od niemieckiego następcy tronu. Miała mu być przedstawiona na zamku w Pszczynie. Nie zwróciła uwagi na poważny sygnał ostrzegawczy. W widowisku "Sensacje XX wieku" fascynujące kreacje stworzyli Danuta Stenka i Adam Ferency. 17:10 HISTORIA POLSKI - POLSKIE BITWY - POWSTANIE LISTOPADOWE 1830 - 1831 Cykl dokumentalny, 98 min, Polska, 1980 Reżyseria: Lucyna Smolińska Scenariusz: Mieczysław Sroka Zdjęcia: Mathieu Przedpelski Aktorzy: Karol Strasburger, Krzysztof Chamiec, Jerzy Trela, Włodzimierz Bednarski, Henryk Bista, Czesław Byszewski, Stanisław Frąckowiak, Ignacy Gogolewski, Jerzy Kaliszewski, Krzysztof Kołbasiuk, Władysław Kowalski, Marek Lewandowski, Józef Para, Ryszard Pietruski, WojciechAlaborski Dokument fabularyzowany przedstawiający najważniejsze wydarzenia od wybuchu powstania listopadowego do jego upadku w październiku 1831 roku. 19:00 STULECIE WINNYCH - ODC. 49 (S. IV, ODC. 10) Serial historyczny, 43 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Śliskowski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Monika Franczak, Małgorzata Retei Zdjęcia: Piotr Śliskowski, Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Arkadiusz Janiczek, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Weronika Humaj, Kamila Bujalska, Arkadiusz Janiczek, Patryk Szwichtenberg, Maria Pawłowska, Paweł Małaszyński, Andrzej Andrzejewski, Jacek Knap, Filip Gurłacz, Krzysztof Cybulski Mania bardzo tęskni za Ryśkiem. Zaczyna wątpić w to, czy kiedykolwiek się zobaczą. Basia awansuje, zostaje ordynatorem oddziału w szpitalu. Sfrustrowany Tomek, obwinia żonę o swoje niepowodzenia. Poza tym wszystko zaczyna się układać. Julian rusza z programem leczenia niepłodności, a Kasia dostaje główną rolę. Gdy Komornicki grozi Małgosi, Czerwiec nakazuje mu trzymać się z dala od rodziny. I nagle wszystko zaczyna się sypać. Julian traci lecznicę, a Kasia rolę w teatrze. Okazuje się, że ktoś donosi na Winnych. Czy to zemsta Komornickiego? 19:50 MYŚLICIELE - SYLWETKI POLSKIE - ODC. 16 JAN GWALBERT PAWLIKOWSKI Cykl reportaży, 4 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jacek Kloczkowski Zdjęcia: Wojciech Kursa, Kacper Solan Prowadzący: Lidia Olszak Cykl programów przedstawiających w syntetyczny sposób najważniejsze postacie polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, reprezentujące różne nurty i środowiska ideowe. Wśród proponowanych ponad trzydziestu postaci są m.in. Stanisław Koźmian, Maurycy Mochnacki, Adam Jerzy Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Stanisław Cat - Mackiewicz. 20:00 PLANETA SKARBÓW - ODC. 4 AMERYKA ŁACIŃSKA (PLANET OF TREASURES EP. 4 LATIN AMERICA) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 4 - "Ameryka Łacińska". Poznamy obiekty z listy dziedzictwa UNESCO. Oblicze tej ziemi to efekt pracy pradawnych kultur i europejskich konkwistadorów. Poznamy trudną historię Kuby oraz jej mieszkańców nietypowe podejście do życia. W Ekwadorze zbadamy spuściznę epoki kolonializmu. Następnie, półtora tysiąca kilometrów dalej, zajrzymy na Wyspy Galapagos. Odwiedzimy też zabytkową Hawanę, gdzie poznamy historię niewolnictwa. Najpierw Meksyk i starożytne światy Majów oraz Azteków. Tutaj, pośrodku dżungli, wyrastają ruiny Palenque Majów. Hiszpański podbój Ameryki Łacińskiej i Karaibów otwierał nowy rozdział. Miejscami wymierały całe populacje. Opresja i niewolnictwo były na porządku dziennym. Ruchy oporu i zrywy niepodległościowe pojawiały się co raz. Mimo to europejskie podboje dalej kształtowały tutejszą historię. 21:05 ZMIERZCH IMPERIUM - HUN ATTYLA, BARBARZYŃSKI NAJEŹDŹCA. ODC. 3/4 (END OF EMPIRE) Serial dokumentalny, 60 min, USA, 2018 Australijski fotoreporter David Adams przemierza Wielką Brytanię, Gruzję, Uzbekistan, Chiny i Indie przybliżając historie czterech charyzmatycznych przywódców: Karola Wielkiego, Attyli, Tamerlana i Edgara Spokojnego oraz ich rodów, które straciły w spektakularny sposób wpływy po śmierci tych władców. Seria jest niezwykle atrakcyjna wizualnie: wykorzystano w niej najnowsze techniki graficzne i filmowe, między innym prezentując widzom eksponaty w wirtualnym muzeum. 22:00 OŚMIORNICZKA (OCTOPUSSY) Film sensacyjny, 125 min, Wielka Brytania/USA, 1983 Reżyseria: John Glen Scenariusz: George MacDonald Fraser, Richard Maibaum, Michael G. Wilson Aktorzy: Roger Moore, Maud Adams, Louis Jourdan, Kristina Wayborn, Kabir Bedi, Steven Berkoff, David Meyer, Anthony Meyer, Desmond Llewelyn, Robert Brown, Lois Maxwell Szósty film o przygodach brytyjskiego superagenta 007 Jamesa Bonda, w którym główną rolę zagrał Roger Moore, i drugi w reżyserii Johna Glena. Znawcy tematu uznali "Ośmiorniczkę" za jedną z najlepszych "bondowskich" produkcji, którą można oglądać bez końca i to z zapartym tchem. W 1983 roku film znalazł się w Wielkiej Brytanii na liście rekordzistów kasowych. Publiczność po raz kolejny oszalała na punkcie Bonda, a większość krytyków podzieliła ten aplauz, choć znaleźli się też malkontenci. Tak naprawdę przez lata w schemacie "bondowskiej" serii niewiele się zmieniało. Spektakularne sceny otwierające film i równie widowiskowa sekwencja końcowa, w której Bond wychodzi cało nawet z największych opałów. Bohater jest niezwyciężony, supermęski i czarujący, otoczony pięknymi kobietami, które omdlewają w jego ramionach. Do każdego filmu są specjalnie pisane przebojowe piosenki. Tym razem utwór "All Time High" wykonuje Rita Coolidge. W Berlinie Wschodnim ginie agent 009. Przed śmiercią udaje mu się dostarczyć do brytyjskiej ambasady bezcenny klejnot, pochodzący z carskiej kolekcji. Okazuje się jednak, że diamentowe jajko jest tylko zręcznie wykonanym falsyfikatem. Wezwany superagent James Bond ma zająć się rozwikłaniem zagadki. Minister jest przekonany, że w sprawę są zamieszani Rosjanie, którzy przygotowują kolejną tajną akcję. Okazuje się, że oryginał jajka ma być wystawiony na sprzedaż w londyńskim domu aukcyjnym Sotheby, gdzie oczywiście pojawia się Bond. Na kupnie klejnotu najbardziej zależy niejakiemu Kamalowi. Ale dlaczego? Właśnie to zamierza wyjaśnić superagent, który podąża za księciem do Delhi. Okazuje się, że Kamal prowadzi podejrzane interesy z rosyjskim generałem Orłowem (Steven Berkoff), obaj zajmują się przemytem diamentów. W ich ciemne sprawki jest również uwikłana piękna i tajemnicza "Ośmiorniczka" (Maud Adams). Tymczasem Bond odkrywa, że Orłow w rzeczywistości planuje jądrową eksplozję w amerykańskiej bazie sił powietrznych. (OCTOPUSSY) 00:15 HISTORIA W OŻYWIONYCH OBRAZACH - WOJCIECH KOSSAK. PRZYSIĘGA KOŚCIUSZKI NA RYNKU W KRAKOWIE 24 MARCA 1794 R. 15 min, Polska, 2017 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Marek Brodzki Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Widzowie mają niepowtarzalną okazję, aby niejako wejść do wnętrza obrazu, przyjrzeć się jego bohaterom, usłyszeć ich rozmowy, a także poznać kontekst historyczny, w jakim znajdowała się Polska tuż przed momentem, kiedy wszyscy bohaterowie zastygli zamknięci w klatce czasu i ramie malarskiego dzieła. Warstwie fabularnej towarzyszy komentarz wybitnych historyków, znawców historii Polski. Taka forma edukacji może być przyczynkiem do lepszego zrozumienia zagadnień historycznych, pretekstem do dyskusji, a także znakomitym uatrakcyjnieniem zajęć szkolnych. 00:35 SENSACJE XX WIEKU - POJEDYNEK NA PUSTYNI, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 1992 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego walkom w Afryce Północnej podczas II wojny światowej oraz Erwinowi Rommelowi - dowódcy Afrika Korps, niemieckiego korpusu ekspedycyjnego w Afryce. 01:10 SENSACJE XX WIEKU - POJEDYNEK NA PUSTYNI, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 1992 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Druga część odcinka poświęconego walkom w Afryce Północnej podczas II wojny światowej oraz Erwinowi Rommelowi - dowódcy Afrika Korps, niemieckiego korpusu ekspedycyjnego w Afryce. 01:50 BIERZCIE SIĘ BRACIA DO BRONI Reportaż, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Piotr Gorzkowicz, Sławomir Frank Program jest zapisem rekonstrukcji Nocy Listopadowej 1830 roku. W role podchorążych, którzy wzniecili powstanie listopadowe wcielili się podchorążowie Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, a w inscenizacji biorą także udział członkowie licznych grup rekonstrukcyjnych. Akcja inscenizacji rozgrywa się w różnych miejscach Warszawy. W reportażu przedstawiono wydarzenia nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku oraz okoliczności związane z wybuchem powstania listopadowego. 02:20 NAD NAMI ORZEŁ BIAŁY Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2005 Scenariusz: Zbigniew Wawer, Tadeusz Kondracki Film dokumentalny "Nad nami Orzeł Biały..." przedstawia genezę i przebieg walki narodu polskiego o niepodległość w latach 1914 - 1918. We wstępie ukazano walki Polaków o wolność w latach 1794 - 1864. Zasadniczą część filmu wypełnia omówienie działań politycznych i wojskowych o charakterze niepodległościowym przedstawicieli różnych formacji, od lewicy do przedstawicieli endecji (prawicy). Uwypuklono działania wybitnych indywidualności, zwłaszcza: Józefa Piłsudskiego, Ignacego Paderewskiego, Edwarda Śmigłego - Rydza, Józefa Hallera, Waleriana Czumy. W części końcowej filmu ukazano, jak Polacy świętowali rocznice odzyskania niepodległości w latach II Rzeczypospolitej. Na warstwę ilustracyjną filmu składają się często unikatowe materiały filmowe i fotograficzne ze zbiorów placówek krajowych i zagranicznych, głównie Filmoteki Narodowej. Wykorzystano też fragmenty kilku filmów fabularnych o tematyce walk niepodległościowych z lat 1914 - 1920 ze zbiorów Filmoteki Narodowej. 02:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 343 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2024 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. "Było nie minęło" to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy. 03:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OBRONA HELU CZ. 2 Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Druga część programu poświęconego obronie Helu w 1939 roku.