TVP Dokument Poniedziałek, 02.12.2024 05:40 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - ŚLIMAKI NA ZAKRĘCIE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska W Polsce występuje ponad 170 gatunków ślimaków lądowych. Zdecydowanie najpopularniejszym wśród nich jest winniczek, największy europejski ślimak lądowy. Jest faktycznie gigantem w porównaniu do ślimaków zaliczanych do poczwarówek. Jedna z największych poczwarówek krajowych, poczwarówka jajowata osiąga zwykle 2, 7 mm wysokości muszli. Nie jest wykluczone, że małe rozmiary przedstawicieli Vertigo oraz rzadkość ich występowania, sprawiają, że niewielu malakologów na świecie zajmuje się tą grupą maluczkich. Jednym z najbardziej znanych jest prof. Beata Pokryszko z Uniwersytetu Wrocławskiego, którą gościmy w naszym programie w towarzystwie dr Tomasza Maltza. 06:15 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 15 TURNIEJ O RÓG KRÓLOWEJ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski rusza do Anglii w towarzystwie polskich rycerzy, którzy będą bronili honoru Rzeczpospolitej na Turnieju Rycerskim o Jubileuszowy Róg Królowej i Miecz Honoru. W 2015 roku polscy reprezentaci okazali się najlepsi! Czy powtórzą sukces w 2016 roku? Przy okazji widzowie poznają tajemnice turniejów rycerskich organizowanych w przeszłości i dzisiaj. Jakie zwyczaje z nimi związane przetrwały do dzisiaj? Jaką rolę pełniły dawniej? 06:50 ŻYCIE W DZIESIĘCIU ODSŁONACH SERIA II S.II - ODC. 11 NELSON MANDELA (A LIFE IN TEN PICTURES SERIES II/5 NELSON MANDELA) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Rosalind Eleazar, Joanna Rowlands Seria dokumentalna BBC. Sezon 1 - 6 odcinków. Bohaterami są m.in.: Freddie Mercury, Elizabeth Taylor, Tupac Shakur, Muhammad Ali, Amy Winehouse, John Lennon. Dziesięć fotografii z ich życia, prywatnych i takich, które pozostały w zbiorowej pamięci na zawsze. Oczywiście wywołanie wspomnień pociąga za sobą opowieści o wydarzeniach z bogatego życia tych niezwykłych osób. Na ich temat wypowiedzą się przyjaciele, rodzina i współpracownicy. 07:55 BŁĘKITNA PLANETA. POWRÓT - ODC. 2 WIELKA RAFA KORALOWA (BLUE PLANET LIVE REVISITED. GREAT BARRIER REEF) Esej dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Vanessa Coates Lektor: Janusz Szydłowski Kontynuacja słynnej produkcji z lat ubiegłych zatytuowanej Błękitna Planeta. Jeszcze raz spotkamy sympatycznych bohaterów serii: wieloryby i żółwie oraz ich dzieci, a także naukowców, którzy najlepiej znają nasze oceany i jeszcze raz zabiorą nas w "błękitną podróż". Nurkowanie z rekinami wokół Wysp Bahama. Wielka Rafa Koralowa i Zatoka Meksykańska to tylko niektóre miejsca, jakie odwiedzimy. Rafy koralowe. Ten ekosystem utworzony przez liczne grupy organizmów warunkuje różnorodność biologiczną mórz i oceanów. Położona u wschodnich wybrzeży Australii Wielka Rafa Koralowa to największa z raf koralowych na świecie. Dziś tej niezwykłej krainie grozi wielkie niebezpieczeństwo. Według ekspertów możemy ją utracić w ciągu zaledwie trzydziestu lat. Chcąc sprawdzić, jakie działania podejmuje się, by ocalić jeden z największych cudów przyrody, odwiedzamy wyspę Heron na południowym krańcu Wielkiej Rafy Koralowej. Jedno z ostatnich dziewiczych miejsc na tym obszarze jest ośrodkiem pionierskich badań. Współpracując z doświadczonymi badaczami, chcemy lepiej poznać życie tego niezwykle wrażliwego królestwa naszej "błękitnej planety". Rafy koralowe, zajmujące niecały jeden procent powierzchni dna oceanów, zapewniają dogodne warunki życia jednej czwartej wszystkich znanych nam organizmów morskich i pięciuset milionom ludzi. Ich stan ma istotny wpływ na funkcjonowanie naszej planety. Wielka Rafa Koralowa u wybrzeży stanu Queensland tworzy sieć powiązanych ze sobą środowisk. Otwarty ocean łączy się tu z naturalnymi ogrodami koralowców i rajskimi wyspami. To schronienie dla ponad dziewięciu tysięcy morskich gatunków. Miasta koralowców rosną całe wieki. Wielka Rafa Koralowa powstawała przez 500 tysięcy lat. Dziś jej istnieniu zagraża wzrost temperatury wody, który jest skutkiem zmian klimatycznych. Nie możemy stracić Wielkiej Rafy Koralowej. Jeszcze mamy czas, by do tego nie dopuścić. 08:55 ZJAWISKOWA PLANETA - ODC. 3 WULKANY (SPECTACULAR EARTH EP. 3 VOLCANO) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Jane Aldous Mini - seria dokumentalna BBC (4 odcinki). Zbliżymy się bardziej niż kiedykolwiek do niektórych z najbardziej oszałamiających zjawisk naturalnych na świecie i odkryjemy niezwykłe globalne siły, które zbiegają się, aby każdy z wielkich spektakli przyrody się odbył. Przełomowa wiedza naukowa i najnowocześniejsze techniki filmowania umożliwiają teraz ekscytujące zbliżenie się do jednych z najpiękniejszych naturalnych "widowisk" na świecie. Specjalistyczne kamery na skuterach wodnych filmują gigantyczne fale w Portugalii, drony wlecą do jednego z najbardziej nieokiełznanych wulkanów Gwatemali, a materiał filmowy w ultra zwolnionym tempie rejestruje długie na tysiąc stóp pioruny w Arizonie. Eksperci i naukowcy ujawnią zbadane przez naukę procesy kryjącą się za spektaklami natury. Wyjaśnienia są fascynujące, a nasza planeta jest domem dla tak niesamowitych zjawisk, że czasami trzeba je zobaczyć, aby w nie uwierzyć. Odc. 3. Wulkany. Żyjemy na wulkanicznej planecie. Przez miliardy lat wulkany tworzyły i przekształcały powierzchnię Ziemi. Od niekończących się strumieni lawy ze szczytu Kilauea na Hawajach, po tryskające fontanny ognia na Etnie we Włoszech. W czasie erupcji wulkanu gorąca lawa z głębi ziemi jest wyrzucana na wysokość setek metrów. Ekipa śmiałków podejmuje się pionierskiej misji. Przed nami najbardziej widowiskowy pokaz naturalnych fajerwerków. Wulkany są nieprzewidywalne, tajemnicze i wciąż mało nam znane, ale fascynujące. 09:55 KOREA POŁUDNIOWA Z ALEXANDREM ARMSTRONGIEM - ODC. 1 (SOUTH KOREA WITH ALEXANDER ARMSTRONG) Serial dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Ed Venner Seria podróżnicza BBC (3 odcinki). Alexander Armstrong bada Koreę Południową i odkrywa, co napędza jeden z najbardziej dynamicznych narodów na ziemi, zagłębiając się w K - Pop, kelnerów - robotów i oszałamiające pałace. Gangnam Style, Squid Games i K - Pop pomogły zwiększyć światową popularność Korei Południowej, jednak większość ludzi niewiele wie o tym niezwykłym kraju. Alexander Armstrong wyrusza w podróż do państwa, które zachowało swoją odrębność, mimo że leży między dwoma potężnymi sąsiadami Chinami i Japonią. Podczas swoich podróży Alexander odkrywa wiele z tego, co kraj ma do zaoferowania, w tym metamorfozę K - Pop, spektakularny pałac Gyeongbokgung i ultranowoczesne miasta, w których roboty serwują kurczaka w restauracjach. Odwiedza także poo cafe, gdzie wszystko jest inspirowane toaletą. Odc. 1. Korea Południowa, co do wielkości, zajmuje 109 - te miejsce wśród krajów świata. Duża raczej nie jest. Połowa ludności gnieździ się w Seulu, który leży 50 kilometrów od granicy z Koreą Północną. Sercem tej metropolii jest Gangnam, co znaczy 'na południe od rzeki'. Nie tak dawno dymiły tu zgliszcza po wojnie koreańskiej. Na szerokich ulicach wszyscy się spieszą, tłoczą i biegają. Cud gospodarczy na żywo. Finansiści, prezesi, projektanci, kucharze i oczywiście gwiazdy estrady i ekranu. Szczególnie tego małego. Wśród nich popularna koreańska youtuberka. Nazywa się Heebab (hibab). Od dwóch lat jest gwiazdą mukbang. 10:50 GWIAZDY, GWIAZDKI, GWIAZDECZKI - MAREK GRECHUTA 24 min, Polska, 1978 Reżyseria: Jacek Wenzel Scenariusz: Jacek Wenzel Zdjęcia: Jerzy Pyrkosz Muzyka: Marek Grechuta, Jan Kanty Pawluśkiewicz Wykonawcy: Marek Grechuta, Teresa Haremza Widowisko muzyczne z cyklu "Gwiazdy, gwiazdki, gwiazdeczki", realizowanego przez OTV Wrocław w latach 1975 - 1980 i 1984 - 1986. Do wrocławskiej telewizji zapraszano polskich i zagranicznych artystów, zarówno uznanych, jak i tych, którzy największe sukcesy mieli dopiero przed sobą. Występy przybierały formę fabularyzowaną lub stanowiły zapis koncertów. Gwiazdą tego odcinka jest Marek Grechuta, który wykonał cztery swoje utwory - "Głos", "Nie dokazuj", "Oto ja oto on", "Muza pomyślności". Piosenki zilustrowano teledyskami, nakręconymi na Zamku Książ. Pomiędzy poszczególnymi utworami pojawiają się fragmenty konferencji z dziennikarzami. Z przeprowadzonego wywiadu dowiadujemy się m.in. co muzyk zawdzięcza Janowi Kancie Pawluśkiewiczowi, dlaczego bywa zakłopotany jako artysta, co wie i sądzi o swojej publiczności, kim chciał być w młodości, a także co uważa za swój największy sukces. W teledyskach wystąpiła również Teresa Haremza. 11:25 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 7 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej Scenariusz: Wojciech Klimala Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Agata Granicka mówi wprost: palma wielkanocna jest jak miłość. Wymaga troski, delikatności i czasu. To między innymi dzięki jej staraniom wileńskie palmy trafiły na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Układania suchych kwiatów i traw Agata nauczyła się w dzieciństwie od mamy i babci. Jest przedstawicielką siódmego pokolenia palmiarek, można więc powiedzieć, że zna się na miłości jak mało kto. 12:00 ŚWIATOWE DZIEDZICTWO HISZPAŃSKICH MIAST - IBIZA (WORLD HERRITAGE SPANISH CITIES) Cykl dokumentalny, 48 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Antonio Urrea, Ivan Bayon Spektakularna seria dokumentalna - wycieczka po 5 miastach w Hiszpanii, które są wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zabytki, ciekawostki, najpiękniejsze miejsca i ludzie - mieszkańcy tych miast. W tym odcinku - Ibiza. 12:55 NAJBRZYDSZY SAMOCHÓD ŚWIATA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Dokumentalny film drogi, który w ciepły i zabawny sposób opowiada historię wyjątkowej pary, mówi o ich miłości do siebie, o potrzebie bliskości, o marzeniach, a także o pasji i poświęceniu, by utrzymać przy życiu wyjątkowo brzydkiego wartburga. Kazimiera i Bogdan Różyccy zdobyli w zeszłym roku nagrodę Najbrzydszego Pojazdu Roku podczas Zlotu Zabytkowych Samochodów w Mogilnie. Przyjechali wartburgiem z 1967 roku, który od nowości nie był myty, tablice rejestracyjne i światła przyklejone były taśmą, a w pogniecionej karoserii pełno było rdzawych dziur. Kazimiera ma 94 lata, Bogdan 71, choć wygląda na dużo starszego. Przy pierwszym spotkaniu, tak jak zapewne większość, pomyślałem, że są małżeństwem. Okazało się jednak, że Bogdan jest synem Kazi i że całe swoje życie mieszkał z matką, nigdy się nie ożenił i nie miał dzieci. Teraz, żyjąc w dwuizbowym mieszkaniu w starej kamienicy w Markach pod Warszawą, Bogdan opiekuje się starą matką. Są biedni. W zeszłym roku po raz pierwszy zamontowano im kanalizację, na drewnianych schodach Bogdan codziennie rano montuje prowizoryczny zjazd dla wózka inwalidzkiego, na którym od wylewu porusza się Kazia. Żyją ze skromnej renty Bogdana i emerytury Kazi. Wszystko się zmienia, gdy nadchodzi lato, Bogdan szykuje się wtedy do sezonu Zlotów Zabytkowych Pojazdów. Od maja do października, niemal co weekend w różnych miejscach Polski odbywają się zloty, rajdy, konkursy na elegancję samochodową itp. Bogdan wraz z nieodstępującą go na krok mamą, ruszają najpierw do mechanika sprawdzić stan starego wartburga, a potem bliżej lub dalej jeżdżą na zloty. Oczywiście nie same rajdy czy konkursy na elegancję, a relacje starej, schorowanej matki i jej syna są dla mnie najciekawsze. Kazia jest wybuchowa, zwłaszcza jak jest zmęczona. Zdarza się że krzyczy na Bogdana bez powodu, staje się nieprzyjemna, a po wylewie miewa zaniki pamięci. Jej ogólna kondycja jest jednak zadziwiająca dobra. Recytuje wiersze z czasów szkolnych, często się śmieje. Bogdan całą swoją energię poświęca na zajmowanie się matką. Czasem jednak, zwłaszcza gdy rozmawia o wartburgach zapomina o wszystkim, a do prawdziwego świata sprowadzają go dopiero krzyki matki: Bogdan!, Bogdan! Bogdan zdaje sobie sprawę, że coroczne rajdy i zloty przedłużają życie mamy; dzięki temu, że są w ciągłym ruchu, Kazia stara się trwać w dobrej kondycji. Jest jeszcze inna warstwa ich opowieści. Gdy rozpoczęła się II wojna światowa 17 - letnia Kazia została zabrana do fabryki amunicji w Magdeburgu, gdzie pracując przymusowo spędziła wojnę. W pobliskim obozie jenieckim Buchenwald Kazimiera poznała swojego przyszłego męża i ojca Bogdana, który umarł na raka w 1974 roku. Bogdan gloryfikuje postać ojca, który jest dla niego ideałem i wzorem. Ojciec, garncarz z zawodu, uczył syna wyrabiania glinianych donic i waz. Bogdan zdobył dokumenty potwierdzające wojenną historię rodziców; ojciec zanim trafił do obozu w Buchenwaldzie przebywał w Majdanku pod Lublinem. Bogdan, dla którego rodzice byli zawsze całym światem, ma tylko jeszcze jedno marzenie: pojechać z mamą do Magdeburga i Buchenwaldu, żeby zobaczyć miejsce, w którym poznali się jego rodzice. 13:50 OPOWIEŚĆ MOTYLA (A BUTTERFLY'S TALE / DIE GESCHICHTE VOM ORANGEROTEN HEUFALTER) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Jan Haft Dokumentalny film przyrodniczy. Wyruszymy na poszukiwanie jednego z najrzadszych motyli w Europie. Żółty Dunaj jest zagrożony wyginięciem w całej Europie. Tylko w Rumunii nadal istnieją rozległe, duże pastwiska, na których bydło, bawoły wodne i konie pasą się w niewielkich ilościach, utrzymując łąki przeplatane krzewami i drzewami. Kolorowy, kwitnący biotop, który jest domem dla motyli i wielu innych zagrożonych organizmów. Ale również w Rumunii zmiany prowadzą do znikania rozległych pastwisk, podobnie jak w pozostałej części Europy. W najdalszej na wschód części Austrii, na granicy ze Słowacją, nadal istnieje krajobraz stepowy. Tu ten motyl był dość powszechny, ale tak, jak w Niemczech - od dawna go nie widziano. Zanim ruszymy dalej, chcemy się przyjrzeć okolicy. Stare dokumenty mówią, że tereny służyły kiedyś za pastwiska dla bydła. Jest tu wiele fascynujących gatunków i bujna przyroda. Naszym pierwszym przystankiem w Rumunii są pastwiska blisko Kluża. Spotykamy naukowców, którzy starają się ochronić szlaczkonia. 14:45 PARK NARODOWY MASAI MARA - ODC. 1 SANKTUARIUM KOTOWATYCH (MAASAI MARA WILDLIFE CROSSOVER / MASAI MARA, REGARDS SAUVAGES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Ronan Fournier - Christol Dwuczęściowy film dokumentalny o Rezerwacie Narodowym Masajów Mara w Kenii, który słynie na całym świecie z bogactwa i gęstości dzikiej przyrody. Wielkie migracje gnu, które rytmicznie przychodzą i odchodzą. Setki tysięcy roślinożerców pod czujnym okiem drapieżników. To tutaj rozgrywa się wielka historia dzikiej przyrody, w której spotykają się ofiary i drapieżniki, a każde spotkanie może zadecydować o ich losie. Odc. 1 - "Sanktuarium kotowatych". Prowincja Wielkiego Rowu w zachodniej Kenii słynie z pejzaży złożonych z rozległych płaskowyżów i zadrzewionych wzgórz. Na wysokości tysiąca pięciuset metrów, na terenie sawanny, rozciąga się Park Narodowy Masai Mara. Ma on postać sawanny poprzecinanej oazami. To tam znalazły schronienie liczne gatunki fauny - w tym trzy najsłynniejsze gatunki afrykańskich kotów. Majestatyczne i władcze lwy tworzą niewielkie, rodzinne stada. Gepard to samotnik, wypatrujący ofiar na rozległych, porośniętych trawą łąkach. Lampart bezszelestnie jak duch przemierza porośnięte lasami masywy. Gatunki te różnią się zatem nie tylko wyglądem, ale i trybem życia. 15:45 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 4. ŻYWNOŚĆ, WODA, ODPADY (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 04 FOOD, WATER, WASTE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. 16:50 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LUIZJANA, KREOLSKA AMERYKA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Luizjana, stan w USA. 17:55 ŚWIATOWE DZIEDZICTWO HISZPAŃSKICH MIAST - TARRAGONA (WORLD HERRITAGE SPANISH CITIES) Cykl dokumentalny, 49 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Antonio Urrea, Ivan Bayon Spektakularna seria dokumentalna - wycieczka po 5 miastach w Hiszpanii, które są wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zabytki, ciekawostki, najpiękniejsze miejsca i ludzie - mieszkańcy tych miast. W tym odcinku - Tarragona. 19:05 CZY PANI MNIE SŁYSZY? Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Agnieszka Krótka - Żmijewska Profesor Henryk Skarżyński, światowej sławy otolaryngolog. Z jednej strony pedantyczny, skupiony na pracy, wybitny mikrochirurg, z drugiej wrażliwy poeta, rzeźbiarz, wnikliwy obserwator ludzkiej natury. Wydawałoby się, że niemożliwe połączenie. Ale przecież mówi się, że ludzie genialni zawsze są trochę inni, a on jest geniuszem. Jego życiorys to gotowy scenariusz na film. Film o pisarzu, poecie, stolarzu, o rozkochanym w muzyce pasjonacie historii i wreszcie o humaniście, który żyje dzięki swoim pasjom i dla nich. Ten film to historia opowiedziana emocjami pacjentów, którzy zatopieni w ciszy stracili już nadzieję, potem po raz pierwszy słyszą otaczające ich dźwięki, wreszcie płaczą ze szczęścia, bo usłyszeli brzmienie własnego głosu. I kiedy już wydaje się, że nic bardziej nie może nas poruszyć, zaczynają wyłaniać się wyjątkowo mocno skrywane emocje samego bohatera. Profesor Henryk Skarżyński rusza w podróż do samego siebie, podróż przez wzruszenia, radości, szokujące odkrycia i łzy. 20:10 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 6 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 48 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 21:15 TAJWAN. ŻYCIE W CIENIU CHIN Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Film opowiada o Tajwanie. Od wysp Kinmen, aż po życie w stolicy kraju Tajpei, politycy, zwykli ludzie, muzycy, dziennikarze i biznesmeni żyją od lat, słysząc o możliwej inwazji Chin na archipelag. Opowieść obejmuje różne aspekty sytuacji na Tajwanie, w tym historię konfliktu, obecny stan gotowości wojskowej oraz relacje z Chinami. Film rysuje również paralele między Tajwanem a Ukrainą, ponieważ oba kraje stoją w obliczu podobnych zagrożeń ze strony potężniejszych sąsiadów, którzy roszczą sobie prawo do ich terytorium. Joseph Wu, Minister Spraw Zagraniczynych Tajwanu, tłumaczy dlaczego lokalna społeczność staje przed wyborem: czy Tajwan powinien zadeklarować pełną niepodległość, ryzykując gwałtowną reakcję Pekinu i liczyć, że Waszyngton podtrzyma gwarancje bezpieczeństwa dla wyspy, czy żyć w obecnym stanie niedopowiedzenia? No i czy rzeczywiście w całym geopolitycznym napięciu pomiędzy Stanami a Chinami chodzi o półprzewodniki i mikrochipy, źródło tajwańskiego sukcesu gospodarczego. Bu Gong - Jhih, weteran zbrojnej walki z Chinami na wyspie Kinmen zakończonej w 1949 r. , dzieli się z nami swoim doświadczeniem. Maestro Wu, który pragnie pokoju, zbiera łuski pocisków zaśmiecających plaże i wzgórza Kinmen, a następnie wykuwa z nich noże kuchenne, które kupują chińscy turyści z kontynentu. Członkowie zespołu Sorry Youth, który produkuje muzykę odnoszącą się do mrocznej przeszłości Tajwanu, biorą udział w przeszkoleniu cywili na wypadek wojny wraz z Jackiem Yao, który przez trzy miesiące walczył w Donbasie w międzynarodowym batalionie ochotników walczących po stronie ukraińskiej. 22:20 BYĆ KOBIETĄ W HIMALAJACH Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Eliza Kubarska Scenariusz: Eliza Kubarska Opowieść o kobietach z dwóch krańców świata, które odważyły się przeciwstawić porządkowi świata oraz o ich wpływie na młode pokolenie alpinistek w Polsce i Nepalu. W 1992 roku Wanda Rutkiewicz, polska himalaistka, po zdobyciu K2 jako pierwsza kobieta świata, wyruszyła na zdobycie kolejnego ośmiotysięcznika, Kanczendzongi. Z wyprawy tej nigdy nie wróciła. Do dziś nie są znane jej dalsze losy. Jednak swoją energią i charyzmą zdążyła zainspirować kolejne pokolenie młodych alpinistek. W podobnym czasie w Nepalu działała inna wspinaczka, Pasang Lhamu Sherpa. W 1993 roku Pasang po raz trzeci wyruszyła na wyprawę na Everest, który ostatecznie zdobyła jako pierwsza Nepalka. Niestety, podobnie jak Wanda, nigdy nie wróciła na niziny. Ale jej legenda przeżyła do dziś. Obie kobiety łączy coś więcej jak tylko miłość do gór najwyższych. Zarówno Wanda, jak i Pasang realizując swoje marzenia musiały mierzyć się nie tylko z własnymi słabościami, wysokością, czy złą pogodą. Każda z nich musiała przeciwstawiać się męskiemu porządkowi świata, w którym przyszło im żyć. 25 lat po zaginięciu Wandy i Pasang, na arenie światowej, pojawiły się ich następczynie: Kinga Baranowska i Maya Sherpa. Zainspirowane walecznością bohaterek z ubiegłego stulecia, kontynuują tradycję kobiecego himalaizmu podnosząc kolejne poprzeczki. 23:20 OPOWIEŚCI OFICERÓW ŚLEDCZYCH S.VI - ODC. 1 BAGAŻOWY Z LOTNISKA ROISSY (EP. 1 THE ROISSY BAGGAGE HANDLER / LE BAGAGISTE DE ROISSY (AMAURY DE HAUTECLOCQUE)) Cykl dokumentalny, 56 min, Francja, 2019 Reżyseria: Ccilia Catalano, Thomas Jacquet Seria dokumentalno - kryminalna. Każdy policjant ma sprawę, która zostaje w jego głowie na zawsze, czasem wręcz prześladuje go lub uderza w jego życie osobiste, ma wpływ na rodzinę oraz przyjaciół. To takie sprawy, które są tak bardzo intensywne i osobiste, że przekraczają wiele granic wytrzymałości. Kiedy policjant uwalnia się wreszcie od śledztwa i dochodzenia, taka sprawa pozostaje w nim głęboko i na długo. W każdym odcinku serialu policjant ujawni najmocniejsze momenty śledztwa, które naznaczyły jego życie. Odc. 1 - "Bagażowy z lotniska Roissy". Były komendant wydziału antyterrorystycznego policji kryminalnej Paryża przez wiele lat zajmował się poważnymi śledztwami, znanymi z pierwszych stron gazet. Rok po objęciu stanowiska szefa antyterrorystów prowadził śledztwo w sprawie, która wywołała wielkie poruszenie. We Francji panowała psychoza strachu, bo działo się to w rok po zamachach z 11 września. Sprawa pozornie dotycząca terroryzmu okazała się mieć o wiele więcej wspólnego z porachunkami rodzinnymi. Tytułowy bagażowy z Roissy miał dostęp do strefy zastrzeżonej lotniska, a w bagażniku krótką broń palną, karabinki automatyczne i materiały wybuchowe. 00:25 CHODZI NIE O MNIE, ILE O LASY, GÓRY, POLA... Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2010 Reżyseria: Adam Kulik Scenariusz: Adam Kulik Dokumentalny film o jednym z najwybitniejszych polskich malarzy - Leonie Wyczółkowskim. Był jednym z najbardziej wszechstronnych pejzażystów i portrecistów epoki, z równą łatwością malował w technice olejnej, akwarelowej, co pastelami. Do dzisiaj pozostaje najbardziej płodnym i wszechstronnym grafikiem polskim; tylko w grafice pracował w 10 technikach. Z czasem jego temperament i niecierpliwość spowodowały, że zarzucił całkowicie technikę olejną na rzecz znacznie "szybszych" pasteli i akwareli. Potrafił za jednym posiedzeniem w plenerze wykonać kilkadziesiąt rysunków i szkiców. Dzieciństwo i młodość spędził na Ziemi Lubelskiej, w okolicach Jeziorzan (d. Łysobyki), i Ryk, gdzie znajdował się dwór jego dziadków Falińskich. Po studiach w Monachium i w Krakowie u Jana Matejki osiadł w tym mieście, pracując jako profesor w Akademii Sztuk Pięknych. Wiele wówczas podróżował, odwiedzając Włochy, Hiszpanię, Anglię, Francję. Z czasem przeniósł się do Poznania, by osiąść na stałe w zakupionym dworku w Gościeradzu koło Bydgoszczy. Jednak pierwsze doznania z okresu dzieciństwa, sposób widzenia i odczuwania pejzażu, w ogóle przyrody, które stale są obecne w jego płótnach, grafice, wyniósł właśnie z Ziemi Lubelskiej, z okresu dzieciństwa. Wielkim przełomem dla jego twórczości okazał się kilkuletni pobyt na Ukrainie, podczas którego gruntownie zmienił technikę i sposób operowania światłem. Właśnie wtedy pojawił się impresjonizm Wyczółkowskiego mający proweniencję rodzimą, w każdym razie nie paryską, jak mówił sam malarz. Film pokaże kształtowanie się jego osobowości i smaku artystycznego, wrażliwości na ludzi i naturę. Do dzisiaj Wyczółkowski pozostaje najlepszym polskim malarzem oddającym istotę przyrody, jej ducha, z tego powodu wyeksponowane zostaną właśnie te akcenty, obecne w jego twórczości od samego początku aż do śmierci. Wyczółkowski szybko nużył się pewnymi tematami, np. przez całe życie lekceważąco traktował malowanie portretów, choć czas pokazał, że nie do końca miał rację. Inne, np. malarstwo historyczne, który starał się mu zaszczepić Matejko, czy karykaturę, traktował jako mało nieistotne, marginalne. Chociaż i tu potrafił osiągnąć znakomite rezultaty. Mimo sławy, jaką zdobył, za życia pozostał skromnym, dobrym człowiekiem. Przy całej krewkości charakteru (dwukrotnie pojedynkował się z innymi artystami na szable i szpady), cechowała go wielka dobroć oraz naturalna skłonność do pomagania innym. Co zresztą i studenci, i koledzy artyści, czasem bezwzględnie wykorzystywali przy całej wyrozumiałości artysty. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 332 NIGDY Z KRÓLAMI... Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2024 Autor: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. "Nigdy z królami" Ruszamy nad Wisłę, w okolice Czerwińska. Tu, posiłkując się pozyskaną stara mapą odnajdujemy wysepkę o nazwie Konfederatka. Co to takiego? Według przekazów historycznych to wyspa, która odegrała ważną rolę w czasie Konfederacji Barskiej. Stąd udawało się konfederatom kontrolować żeglugę na Wiśle. Przypuszcza się, że z Gdańska płynęło dla nich na barkach wiślanych zaopatrzenie, pieniądze i broń. Dziś Konfederatka to wspaniały fragment dzikiej przyrody. Ale wyobraźnia przywołuje tu rozstawione namioty i wozy taborowe, płonące ogniska i grupki ćwiczące fechtunek, a do prowizorycznego portu dobijają galary ze sprzętem wojennym "Aleksandra Sochaczewskiego reportaż z piekła" Kibitka - okratowana karetka więzienna, która toczyła się wybrukowanymi drogami coraz dalej na wschód wraz z Polakami, którzy po powstaniu styczniowym zsyłani byli na Syberię. Często nie wiemy jak dokładnie wyglądał los zesłańca. Nie było wówczas aparatów i telewizyjnych kamer, by takie losy zarejestrować. Do głosu dochodził więc artysta malarz. Aleksander Sochaczewski sam był powstańcem styczniowym, skazanym po jego upadku na dwadzieścia lat pobytu na Syberii. Dziś mamy wyjątkową okazję by obejrzeć wystawę jego prac plastycznych, dokumentujących losy zesłańców. 01:55 PICASSO W WARSZAWIE, CZYLI JAK SIĘ ZACZĘŁO SZALEŃSTWO SOCREALIZMU Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1992 Scenariusz: Józef Gębski Zdjęcia: Waldemar Grodzki Muzyka: Janusz Bogucki Wykonawcy: Józef Gębski W sierpniu 1948 roku przybył do Polski, odbywając pierwszy w życiu lot samolotem, Pablo Picasso. Przyjechał na Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju, zorganizowany we Wrocławiu. Dla organizatorów był nie tylko ważnym, ale i cennym gościem: światowej sławy artysta od dwóch lat należał do partii francuskich komunistów. Po kongresie, na początku września, Picasso odwiedził zrujnowaną Warszawę. Był zachwycony tym, że murarze z resztek miasta wznoszą nowe miasto. Na Kole, gdzie powstawał galeriowiec przypominający mu architekturę jednego z madryckich placów, w niewykończonym jeszcze mieszkaniu przy ul. Deotymy, na białej ścianie czarną kredką namalował warszawską syrenkę z młotkiem w dłoni zamiast miecza. Dla przodownicy pracy, która wkrótce stała się właścicielką tego mieszkania, zaczął się koszmar. Przez niewielki pokój nieustannie przewijały się tłumy ludzi, pragnących obejrzeć arcydzieło. Józef Gębski opowiada o tym wydarzeniu w dowcipny i dość oryginalny sposób. Pretekstem do przypomnienia pobytu Picassa w Polsce jest w jego filmie nigdy niezrealizowana idea budowy w Warszawie pomnika Józefa Stalina i początek socrealizmu w sztuce. Autor wykorzystuje fragmenty archiwalnych kronik i dopisuje do nich dialogi - prawdopodobne lub nie, lecz chwilami zabawne i dające zaskakujący efekt. Wizytę Picassa i wydarzenia, które potem nastąpiły wspomina także ówczesny minister kultury, Włodzimierz Sokorski, mówią o tym mieszkańcy ulicy Deotymy. 02:30 KRAKOWIANIN Z PARYŻA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jerzy Tuszewski Scenariusz: Jerzy Tuszewski Wykonawcy: Nicole Gdalia - Kamiński, Andrzej Seweryn, Aneta Lastik, prof. dr Stanisław Jaworski Film ma charakter liryczno - dokumentalnej opowieści, historii niezwykle twórczego życia naszego bohatera, który niestety, nie jest już wśród nas obecny. Bronisław Kamiński - Durocher był polskim i francuskim poetą, tłumaczem poezji i paryskim wydawcą, laureatem dwóch nagród literackich Akademii Francuskiej. Obecnie - pośmiertnie - kandyduje do nagrody "Prix Europe". Urodził się 4 maja 1919 roku w rodzinie żydowsko-polskiej w Krakowie. Tam też debiutował w roku 1937 tomikiem poezji pt. "Przeciw". W rok później ukazuje się kolejny tom poezji pt. "Pieśń Barbarzyńcy". Początkowo związany był z ugrupowaniami lewicowymi i Awangardą Krakowską. Był wychowankiem Szkoły ojców Pijarów. Tuż po wybuchu wojny dostaje się do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen. Po wyzwoleniu wyjeżdża do Paryża, aczkolwiek planował wędrówkę do Ameryki Południowej, gdyż znał język hiszpański. Paryż zatrzymuje Bronisława na stałe. Zaczyna pisać i publikować po francusku. Już w roku 1949 wychodzi pierwszy tom poezji w języku francuskim pt. "Droga Kolorów", który został bardzo życzliwie przyjęty przez paryskie środowisko literackie i recenzentów. Nieco później, wraz z kilkoma paryskimi poetami zakłada czasopismo poetyckie i wydawnictwo: "Caracteres". Po październiku 1956 roku Kamiński przyjeżdża do Polski na zaproszenie jednego ze swoich pierwszych redaktorów - Karola Kuryluka, który wtedy został Ministrem Kultury, a przed samą wojną redagował we Lwowie słynne pismo "Sygnały". Niestety, pech chciał, iż Karol Kuryluk przestał być Ministrem z chwilą przyjazdu do Warszawy Kamińskiego z Paryża. Zabierają mu paszport francuski i skazują na pozostanie w kraju. Początkowo próbuje tłumaczyć z języka francuskiego, wydaje kontrowersyjną książkę: "Rozmowy z czasem" oraz przekłady poezji afrykańskiej. Jednakże zniechęcony brakiem przychylności polskiego środowiska literackiego wyjeżdża po sześciu latach z małymi "przygodami" do Francji - swojej przybranej ojczyzny. Nad Sekwaną powraca z niezwykłą energią do działalności wydawniczej i pisarskiej. W dzielnicy Łacińskiej zakłada małe, skromne wydawnictwo pod dawną nazwą: "Caracteres". W latach siedemdziesiątych publikuje w nim blisko 100 tytułów rocznie - cała litania autorów francuskich i obcych - między innymi we własnym przekładzie francuskim antologia współczesnej poezji polskiej, zawierająca 200 poetów. Zmarł po ciężkiej chorobie 9 lipca 1996 roku w Paryżu pełen twórczych planów, ale jednocześnie nieco zgorzkniały, nie rozumiejący do końca tego, co dzieje się obecnie w Polsce, choć serdecznie tęskniący za Polską, za Krakowem, gdzie pozostała jego młodość "górna i chmurna", niezwykle wojownicza. Na własne życzenie został pochowany na Górze Oliwnej w Jerozolimie. Pozostawił żonę, również poetkę - Nicole Gdalia i dwóch dorosłych już synów - Dawida i Jeremiasza.