TVP Dokument Wtorek, 03.12.2024 05:35 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - POŻĄDANE ŻĄDŁA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Trudno o ważniejszych i pracowitszych współtwórców różnorodności biologicznej, jak pszczoły. Bohaterem tego odcinka jest prof. Jerzy Demetraki - paleolog, naukowiec zajmujący się genetyką pszczół miodnych. Teren Polski jest naturalnym siedliskiem rasy pszczół rodzimych określonej jako środkowoeuropejska. Populacja pszczół linii M Północna wywodzi się od pszczół miejscowych utrzymywanych i selekcjonowanych w naturalnych warunkach klimatyczno - pożytkowych północnej Polski. Zachowała ona wiele ważnych cech, z których najistotniejsze to: tworzenie małych i średnich rodzin na zimę, co wiąże się z mniejszym zużyciem pokarmu w czasie zimy, ponadto większa odporność na choroby; szybki i dynamiczny rozwój wiosenny, następujący wraz z ustabilizowaniem się pogody; zdolność do wykorzystania różnorodnych pożytków (nawet bardzo ubogich). 06:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 16 SMAK TORUNIA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak wiele miasto może zawdzięczać piernikom? Okazuję się, że naprawdę sporo. To one rozsławiły imię Torunia na całym świecie i co najciekawsze - dzieje się tak do dzisiaj! Radosław Kotarski tym razem bierze sprawy we własne ręce, dosłownie i w przenośni, ponieważ sam wypieka pierniki według tradycyjnej receptury. Poza tym sprawdza, jak wiele słów i stwierdzeń przeniknęło do języka polskiego dzięki toruńskim wyrobom. 06:45 OPOWIEŚĆ MOTYLA (A BUTTERFLY'S TALE / DIE GESCHICHTE VOM ORANGEROTEN HEUFALTER) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Jan Haft Dokumentalny film przyrodniczy. Wyruszymy na poszukiwanie jednego z najrzadszych motyli w Europie. Żółty Dunaj jest zagrożony wyginięciem w całej Europie. Tylko w Rumunii nadal istnieją rozległe, duże pastwiska, na których bydło, bawoły wodne i konie pasą się w niewielkich ilościach, utrzymując łąki przeplatane krzewami i drzewami. Kolorowy, kwitnący biotop, który jest domem dla motyli i wielu innych zagrożonych organizmów. Ale również w Rumunii zmiany prowadzą do znikania rozległych pastwisk, podobnie jak w pozostałej części Europy. W najdalszej na wschód części Austrii, na granicy ze Słowacją, nadal istnieje krajobraz stepowy. Tu ten motyl był dość powszechny, ale tak, jak w Niemczech - od dawna go nie widziano. Zanim ruszymy dalej, chcemy się przyjrzeć okolicy. Stare dokumenty mówią, że tereny służyły kiedyś za pastwiska dla bydła. Jest tu wiele fascynujących gatunków i bujna przyroda. Naszym pierwszym przystankiem w Rumunii są pastwiska blisko Kluża. Spotykamy naukowców, którzy starają się ochronić szlaczkonia. 07:45 PARK NARODOWY MASAI MARA - ODC. 1 SANKTUARIUM KOTOWATYCH (MAASAI MARA WILDLIFE CROSSOVER / MASAI MARA, REGARDS SAUVAGES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Ronan Fournier - Christol Dwuczęściowy film dokumentalny o Rezerwacie Narodowym Masajów Mara w Kenii, który słynie na całym świecie z bogactwa i gęstości dzikiej przyrody. Wielkie migracje gnu, które rytmicznie przychodzą i odchodzą. Setki tysięcy roślinożerców pod czujnym okiem drapieżników. To tutaj rozgrywa się wielka historia dzikiej przyrody, w której spotykają się ofiary i drapieżniki, a każde spotkanie może zadecydować o ich losie. Odc. 1 - "Sanktuarium kotowatych". Prowincja Wielkiego Rowu w zachodniej Kenii słynie z pejzaży złożonych z rozległych płaskowyżów i zadrzewionych wzgórz. Na wysokości tysiąca pięciuset metrów, na terenie sawanny, rozciąga się Park Narodowy Masai Mara. Ma on postać sawanny poprzecinanej oazami. To tam znalazły schronienie liczne gatunki fauny - w tym trzy najsłynniejsze gatunki afrykańskich kotów. Majestatyczne i władcze lwy tworzą niewielkie, rodzinne stada. Gepard to samotnik, wypatrujący ofiar na rozległych, porośniętych trawą łąkach. Lampart bezszelestnie jak duch przemierza porośnięte lasami masywy. Gatunki te różnią się zatem nie tylko wyglądem, ale i trybem życia. 08:45 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 4. ŻYWNOŚĆ, WODA, ODPADY (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 04 FOOD, WATER, WASTE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. 09:45 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LUIZJANA, KREOLSKA AMERYKA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Luizjana, stan w USA. 10:50 PIÓRKIEM I WĘGLEM - RAKOLA Program kulturalny, 20 min, Polska, 1976 Scenariusz: Czesław Kruszelnicki Prowadzący: Wiktor Zin Spotkanie z prof. Wiktorem Zinem we wsi Stary Otwock, na trójkątnie sztucznie uformowanej wyspie pomiędzy rozlewiskami jeziora, którego wody łączą się z Wisłą. Tutaj znajduje się pałac wybudowany na przełomie XVII i XVIII w. o pięknym monumentalnym założeniu. Profesor maluje korpus główny pałacu z wyniosłym krytym czerwoną dachówką dachem. Jednocześnie kamera telewizyjna pokazuje oryginalny wieloboczny ryzalit i alkierz. Następnie przenosimy się na początek kwitnącej alei lipowej, która pierwotnie prowadziła do mostu przerzuconego nad wiślanymi zalewami. Tutaj oglądamy staropolski dworek, porośnięty dzikim winem i porównujemy go z akwarelą Wiktora Zina. Następnie profesor, siedząc w łódce na wodach jeziora, prezentuje pałac na rysunku Andriollego. Poznajemy historię budowy obiektu, oglądamy z bliska prace sztukatorów. Dobudowano łączniki i oficynę. Dachy kryje się nowymi dachówkami, trwają prace kanalizacyjne i elektryczne. W pałacu możemy zobaczyć polichromię na ścianach Komnaty Morskiej, profesor szkicuje supraport, który będzie zdobił ścianę ponad późnobarokowymi drzwiami i marynistyczny kominek, który na razie jest w opłakanym stanie. Profesor Zina zapewnia, że za rok pokaże to miejsce już odmienione, gotowe służyć społeczeństwu. 11:20 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 8 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Wołkanowska - Kołodziej, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Alicja i Ryszard Eliakasowie są chyba najmniej stereotypowymi Polakami na Litwie. W niedużej wsi na Wileńszczyźnie założyli Centrum Rozwoju Osobistego o baśniowej nazwie "Ziemia ważek". Uczą tu medytacji, gry na gongach, organizują koncerty, prowadzą muzykoterapię. Eliakasowie czerpią inspirację zarówno z kultur Wschodu, jak i Zachodu - po to, by odwiedzający "Ziemię ważek" człowiek, sam znalazł odpowiedź na pytanie, kim jest i co tak naprawdę jest w jego życiu najważniejsze. 11:55 ŚWIATOWE DZIEDZICTWO HISZPAŃSKICH MIAST - TARRAGONA (WORLD HERRITAGE SPANISH CITIES) Cykl dokumentalny, 49 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Antonio Urrea, Ivan Bayon Spektakularna seria dokumentalna - wycieczka po 5 miastach w Hiszpanii, które są wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zabytki, ciekawostki, najpiękniejsze miejsca i ludzie - mieszkańcy tych miast. W tym odcinku - Tarragona. 12:50 BYĆ KOBIETĄ W HIMALAJACH Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Eliza Kubarska Scenariusz: Eliza Kubarska Opowieść o kobietach z dwóch krańców świata, które odważyły się przeciwstawić porządkowi świata oraz o ich wpływie na młode pokolenie alpinistek w Polsce i Nepalu. W 1992 roku Wanda Rutkiewicz, polska himalaistka, po zdobyciu K2 jako pierwsza kobieta świata, wyruszyła na zdobycie kolejnego ośmiotysięcznika, Kanczendzongi. Z wyprawy tej nigdy nie wróciła. Do dziś nie są znane jej dalsze losy. Jednak swoją energią i charyzmą zdążyła zainspirować kolejne pokolenie młodych alpinistek. W podobnym czasie w Nepalu działała inna wspinaczka, Pasang Lhamu Sherpa. W 1993 roku Pasang po raz trzeci wyruszyła na wyprawę na Everest, który ostatecznie zdobyła jako pierwsza Nepalka. Niestety, podobnie jak Wanda, nigdy nie wróciła na niziny. Ale jej legenda przeżyła do dziś. Obie kobiety łączy coś więcej jak tylko miłość do gór najwyższych. Zarówno Wanda, jak i Pasang realizując swoje marzenia musiały mierzyć się nie tylko z własnymi słabościami, wysokością, czy złą pogodą. Każda z nich musiała przeciwstawiać się męskiemu porządkowi świata, w którym przyszło im żyć. 25 lat po zaginięciu Wandy i Pasang, na arenie światowej, pojawiły się ich następczynie: Kinga Baranowska i Maya Sherpa. Zainspirowane walecznością bohaterek z ubiegłego stulecia, kontynuują tradycję kobiecego himalaizmu podnosząc kolejne poprzeczki. 13:45 GUJANA. OSTATNI RAJ (LAST EDEN: GUYANA) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Chris Beard Film dokumentalny. Dołączymy do biologa, filmowca i podróżnika Dana O'Neilla podczas wyprawy w głąb nietkniętych lasów Gujany, wzdłuż rzeki Rewy, do raju, który jest domem dla jednych z najbardziej niezwykłych i dzikich zwierząt na Ziemi, takich jak: jaguar, krokodyl czarny, leniwiec, mrówkojad olbrzymi, boa dusiciel, kapibara, tapir, pirania, wydra olbrzymia. Miejsce, w którym ludzie nigdy się nie pojawiają, więc zwierzęta nie muszą się ich bać. Ale teraz ta nieskazitelna kraina jest zagrożona. Nikt nigdy nie zagłębił się tak daleko w ten niezbadany świat. Aby dotrzeć do celu, Dan musi stawić czoła śmiercionośnym wodospadom, przedzierać się przez gęste zarośla i przetrwać poza lasem deszczowym. To nie jest zwykły film przyrodniczy. Dowody nielegalnego wydobycia złota odkryto niebezpiecznie blisko rzeki Rewy. Czy ta wyprawa może być dla Dana ostatnią szansą na zbadanie niezmienionego od 150 lat lasu i uchwycenie tych niesamowitych zwierząt przed kamerą zanim będzie za późno? 14:40 PARK NARODOWY MASAI MARA - ODC. 2 KRÓLESTWO DRAPIEŻNIKÓW (MAASAI MARA WILDLIFE CROSSOVER / MASAI MARA, REGARDS SAUVAGES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Ronan Fournier - Christol Dwuczęściowy film dokumentalny o Rezerwacie Narodowym Masajów Mara w Kenii, który słynie na całym świecie z bogactwa dzikiej przyrody. Wielkie migracje gnu, które rytmicznie przychodzą i odchodzą. Setki tysięcy roślinożerców pod czujnym okiem drapieżników. To tutaj rozgrywa się wielka historia dzikiej przyrody, w której spotykają się ofiary i drapieżniki, a każde spotkanie może zadecydować o ich losie. Odc. 2 - "Królestwo drapieżników". Tysiące antylop gnu i zebr przemierzają co roku płaskowyże kenijskiego rezerwatu Masai Mara. Stanowią one stosunkowo łatwy łup dla licznie bytujących tu drapieżników, w tym zagrożonych gatunków jak gepard. Kotowate mają tu stały dostęp do pożywienia. Na terytorium parku żyje wiele lwich rodzin. Ale nawet dla zwierząt stojących na szczycie piramidy żywieniowej życie na sawannie nie zawsze bywa łatwe. Przyroda niekiedy wydaje się nam okrutna, lecz zło, jakie wyrządza człowiek - czasem nieświadomie - jest znacznie poważniejsze. Gepardom, lampartom i lwom grozi wyginięcie. Mogą żyć spokojnie wyłącznie w rezerwatach i parkach, które zakładamy, wierząc, że to ochronią je przed kłusownikami. 15:40 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 5. BŁĘKITNA KULA (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 05 BLUE MARBLE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 5 - "Błękitna kula". W tym odcinku przyjrzymy się najważniejszym odkryciom przybliżającym naszą błękitną kulę. Zanim ludzkość poleciała w kosmos, nasz obraz Ziemi był rozproszonym kolażem niepowiązanych krajobrazów. Naszą perspektywę odmieniło zdjęcie wykonane w roku 1972 przez załogę Apollo 17. "Błękitna kula" wykonana z odległości dwudziestu dziewięciu tysięcy kilometrów stała się pierwszą fotografią całej Ziemi i ukształtowała całkiem nowy punkt widzenia. Przez ostatnie 50 lat nauczyliśmy się tak wiele o wzajemnych powiązaniach naszego świata, od podmorskich kominów hydrotermalnych po najwyższe szczyty górskie. Nasza obecność jest odczuwalna niemal wszędzie. W całej historii ludzkości potrzeba zrozumienia Ziemi jeszcze nigdy nie była tak istotna. Tworzymy nową epokę. To my jesteśmy dominującą przyczyną zmian zachodzących na Ziemi. Przebieg Antropocenu będzie uzależniony od nas. 16:45 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KIUSIU - PRADAWNA JAPONIA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Kiusiu. 17:50 TAJEMNICZA HISTORIA MUMII. MUMIA GUANCZÓW (SECRET MUMMIES: GUANCHE MUMMIES) Film dokumentalny, 57 min, Hiszpania, 2021 Reżyseria: Regis Francisco Lopez Film dokumentalny opowiadający o niezwykłych odkryciach. Kultura Guanczów jest jedną z najbardziej nieznanych i fascynujących w południowej Europie. Guanczowie to pierwsi znani mieszkańcy Wysp Kanaryjskich. Ludność o pochodzeniu berberyjskim. Zamieszkiwali głównie jaskinie skalne i posługiwali się własnym językiem. Ich kultura zanikła pod koniec XV wieku. Wiadomo, że pierwsi mieszkańcy Wysp Kanaryjskich mumifikowali swoich zmarłych, jednak ich pochodzenie nie jest jeszcze znane. Film nagrodzony na Festiwalu Filmowym w Hamburgu w 2021. 19:05 PROFESOR OD SERCA - ZBIGNIEW RELIGA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2010 Reżyseria: Halina Szymura Scenariusz: Halina Szymura Zdjęcia: Sławomir Chudowski Kiedy mówimy Religa, w pierwszym momencie nasuwają nam się skojarzenia: pionier polskiej transplantacji, pierwszy przeszczep serca w Polsce. Ten wybitny lekarz i naukowiec wdrożył też wiele własnych, oryginalnych programów w zakresie leczenia skomplikowanych, wrodzonych wad serca, wprowadził ciekawe zabiegi z obszarów chirurgii naczyniowej. Jego największe dzieło to jednak stworzenie komory do mechanicznego wspomagania krążenia. Film nie jest notką biograficzną profesora, ale okazją do przypomnienia jego najważniejszych dokonań w medycynie, w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym. Jego bogaty życiorys starczyłby zapewne na kilka filmów. Ten dokument skupia się na sprawach najważniejszych dla samego profesora, dla ludzi, którym ratował życie, dla grona jego współpracowników, których wychowywał, wpajając im najcenniejsze zasady etyki lekarskiej. Wykształcony w Polsce, odbył kilkuletnie staże w amerykańskich klinikach, m. in. u takich sław jak Adrian Kantrowitz czy Wojciechowski. Zdobyte tam umiejętności chciał przenieść do polskich klinik, choć nie zawsze spotykał się ze zrozumieniem. Całość jest oparta na wspomnieniach najbliższych mu osób w zawodzie i w życiu. O atmosferze, jaka towarzyszyła pierwszym transplantacjom, asystujący przy zabiegach dawni asystenci, dziś profesorowie renomowanych klinik: Andrzej Bochenek, Marian Zembala, Jerzy Foremny. Wszyscy są uwiecznieni w cennych archiwalnych materiałach z pierwszych przeszczepów serca, jakie miały miejsce w latach 1985 - 1990. O tym, jak sprawy zawodowe profesora wpływały na życie rodzinne mówią żona, córka i syn. Wzruszające są opowieści dawnych pacjentów, którzy nazywają go drugim ojcem. Tadeusz Żytkiewicz jest najdłużej żyjącym pacjentem z przeszczepionym sercem. To finał jego operacji obiegł cały świat za pośrednictwem zdjęcia Jamesa Steinfielda (National Geographic). Henryk Kubiak, najstarszy człowiek, któremu w Polsce przeszczepiono serce, opowiada o swoich sukcesach na międzynarodowych olimpiadach sportowych, mimo że ukończył 76 lat. O niezwykłych sytuacjach podczas współpracy lotnictwa wojskowego z prof. Religą opowiada lotnik, płk. inż. Mirosław Czechowski. Dramaty, jakie towarzyszyły tym lotom, uwiecznione na filmie dokumentalnym, zrealizowanym na potrzeby lotnictwa wojskowego, obrazują chwile grozy i determinacji w walce o ludzkie życie. Prezes Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii, bliski przyjaciel profesora, wspomina koncerty z cyklu "Serce za serce". Były to wydarzenia, które elektryzowały całą Polskę. To na prośbę profesora po raz pierwszy wystąpili w Polsce, w Zabrzu: Placido Domingo, Jose Carreras, Monserat Cabaille, June Anderson i wielu innych artystów światowych estrad. O tym, kim jest prof. Zbigniew Religa dla młodych ludzi, mówią uczniowie szkoły w Miedniewicach, która nosi imię słynnego kardiochirurga. W filmie nie brak także archiwalnych wypowiedzi samego profesora, są to fragmenty studyjnych wywiadów, wystąpień publicznych oraz reportaży poświęconych działalności założonej przez niego Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii. Film bardzo wzrusza, ale są w nim również momenty zabawne, zwłaszcza w opowiadaniach dawnych asystentów profesora, choć często rodziły się one w sytuacjach dramatycznych. Jest to obraz o charyzmatycznym chirurgu, ale też o człowieku o wielkim sercu i pogodzie ducha. 20:10 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 7 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 50 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 21:20 NADDNIESTRZE, ABCHAZJA I OSETIA - FANTOMOWE PAŃSTWA (TRANSNISTRIA, ABKHAZIA AND OSSETIA - PHANTOM STATES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2023 Reżyseria: Solomon Kane, Sylvain Biget Film dokumentalny o sytuacji w separatystycznych republikach: Abchazji, Naddniestrzu, Donieckiej Republice Ludowej i Osetii Północnej. Wszystkie nie zostały uznane przez społeczność międzynarodową i znajdują się pod całkowitą kontrolą Moskwy. Kreml finansuje te regiony, wspiera je militarnie i wykorzystuje do destabilizacji sąsiadujących krajów i uniemożliwienia im wejścia do Unii Europejskiej. Dziennikarze udali się tam w tajemnicy, aby dowiedzieć się, jak wygląda życie w tych rejonach świata. Naddniestrze to prorosyjska enklawa położona w Mołdawii. Jest całkowicie niedostępne dla zachodnich dziennikarzy. Na czele enklawy stoi Wiktor Guszan, tajemniczy oligarcha, były agent KGB. Od upadku ZSRR tamtejsze rolnictwo prawie nic nie wyprodukowało. Ludzie otrzymują bezpłatną benzynę, pomoc społeczną i emerytury z Moskwy. Od Moskwy zależne są także gruzińskie regiony Abchazji i Osetii Północnej. W Abchazji mieszka 45 000 Gruzinów, którzy uważają się za obywateli drugiej kategorii. Nie mają prawa głosu i muszą uzyskiwać przepustki, aby móc podróżować. Nauka języka gruzińskiego w szkołach jest zabroniona, natomiast nauka języka rosyjskiego jest obowiązkowa. Ukraina jest zdeterminowana aby odzyskać kontrolę nad Donbasem, znanym również jako Ludowe Republiki Doniecka i Ługańska. Spotykamy obywateli, którzy walczą w obronie swojego kraju przed armią rosyjską. 22:25 WIELKIE RODZINY - ODC. 1 Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Zdjęcia: Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Seria dokumentalna ukazująca codzienne życie niezwykłych ludzi - rodzin wielodzietnych. W odcinku pierwszym poznajemy bohaterów serii, czyli rodziny Twarowskich, Lewockich i Da Cruz. Staś, Asia, Marysia, Antek, Zosia, Basia, Gabrysia, Tymek, Stefan, Bernadetta oraz Andrzej to 11 - osobowa rodzina Twarowskich. A przed nimi przygotowania do corocznych wakacyjnych manewrów rodzinnych. Od 9 lat całą zgrają wyjeżdżają nad polskie morze, do Dębek. Żeby to zrobić muszą się podzielić na dwie grupy. 7 członków rodziny, z mamą na czele, jedzie samochodem vanem, a druga 4 - osobowa grupa dowodzona przez tatę - pociągiem. Zaczynamy zatem od przygotowań do wyjazdu, czas spakować 11 walizek, 22 pary butów i całą masę innych rzeczy. W centrum Lublina mieszka Andrzej Lewocki, jeden z najlepszych polskich gitarzystów flamenco, tata 9 pociech. Wieczorem cała rodzina zasiada przed komputerem, żeby kupić buty dla dzieci. Wokół mamy Moniki i taty Andrzeja gromadzi się piątka zainteresowanych dzieciaków. Zaczynają się małe kłótnie o kolor, rodzaj sznurówek i innych ważnych dla młodych ludzi spraw. Ale tak naprawdę największym problem są jednak finanse i rodzice w pierwszej kolejności proponują dzieciom buty z obniżek. Janu da Cruz, tata czwórki dzieci, to wychowany w Portugalii Gwinejczyk, mąż Weroniki. Od rozpoczęcia pandemii Janu przestał praktycznie walczyć na ringu. Odwołano wszelkie gale sportowe i sam musiał dbać o swoją formę i przygotowanie do walki. Niedawno dostał jednak pierwszą od niemal roku propozycję walki MMA. Właśnie rozpoczął intensywne przygotowania, ma tylko 6 dni, żeby wrócić do pełni formy. Ale niebawem rodzinę czeka coś ważniejszego niż walka taty. Weronika jest w ciąży. Spodziewa się piątego dziecka. 23:25 OPOWIEŚCI OFICERÓW ŚLEDCZYCH S.VI - ODC. 2 HOTELOWY ZŁODZIEJ DŻENTELMEN (EP. 2 THE GENTELEMAN THIEF OF LUXURY HOTELS / L'ARSENE LUPIN DES PALACE (OLIVIER JUILLARD)) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Thomas Jacquet, Sam Caro Seria dokumentalno - kryminalna. Każdy policjant ma sprawę, która zostaje w jego głowie na zawsze, czasem wręcz prześladuje go lub uderza w jego życie osobiste, ma wpływ na rodzinę oraz przyjaciół. To takie sprawy, które są tak bardzo intensywne i osobiste, że przekraczają wiele granic wytrzymałości. Kiedy policjant uwalnia się wreszcie od śledztwa i dochodzenia, taka sprawa pozostaje w nim głęboko i na długo. W każdym odcinku serialu policjant ujawni najmocniejsze momenty śledztwa, które naznaczyły jego życie. Odc. 2 - "Hotelowy złodziej - dżentelmen". Inspektor policji, szef wydziału poszukiwania osób komendy w Genewie, opowiada o sprawie, która szczególnie go naznaczyła. Wydawało się, że to proste śledztwo dotyczące kradzieży w luksusowym hotelu. Tymczasem dochodzenie doprowadziło na trop jednego z największych oszustów ostatnich lat. Ten geniusz - przestępca bawił się w kotka i myszkę z policjantami z całego świata. Okradziono pokój jednego z gości. Była to sprytna kradzież. Złodziej był przebiegły i dobrze przygotowany. Okazało się, że był skazany za kradzieże w luksusowych hotelach paryskich. Służby poznały go na płycie lotniska w Miami. Przyjechał do Stanów Zjednoczonych jako pasażer na gapę, kiedy pracownicy lotniska go znaleźli, miał hipotermię i był nieprzytomny. 00:25 PASJE PANI PROFESOR Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1997 Reżyseria: Adam Kulik Scenariusz: Adam Kulik Zdjęcia: Tadeusz Słowiński, Marek Tarka Film dokumentalny o profesor Irenie Sławińskiej, polonistce i teatrologu. Profesor Sławińska opowiada o swoich losach przed wojną i w czasie okupacji na Wileńszczyźnie oraz o pracy naukowej w Polsce powojennej. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 333 ZAGINIONE MORSY Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2024 Autor: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. "Zaginione "Morsy" Każda wojna pozostawia po sobie skomplikowany splot zagadek. To będzie jedna z takich właśnie tajemnic. Nasz dzisiejszy cel to Tereszpol Zaorenda. To tędy 27 września 1939 roku maszerowały oddziały 39 Dywizji Piechoty. Przy kolejowych torach żołnierze zrzucali swoja broń - połamane karabiny, pokrzywione lufy, które celowo niszczyli, by przyzwoita broń nie wpadła w ręce Niemców. Wszystko, co stanowiło uzbrojenie 39 Dywizji legło tutaj. Zabrakło tylko jednego - pistoletów maszynowych "Mors". Gdzieś w tym właśnie terenie zostały one ukryte. Nas - co oczywiste - intryguje los zaginionych Morsów. "Podlaski Tesla" Zabieramy Państwa na Podlasie, gdzie poznamy historię Stanisława Szepietowskiego, podlaskiego wynalazcy. Urodzony w Warszawie w 1900 roku, prowadził wraz z ojcem zakład ślusarski. W wieku 25 lat przybył na Podlasie i poza pracą rzemieślnika zajął się pracą wynalazczą. Nas zaintrygowały jego wczesne próby pozyskania energii elektrycznej z wyładowań atmosferycznych. To dlatego miejscowi do dziś nazywają go łowcą piorunów. 02:05 ŚWIĘTE DZIECI Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2002 Reżyseria: Grzegorz Linkowski Scenariusz: Grzegorz Linkowski Zdjęcia: Jacek Knopp Muzyka: Robert Friedrich Wykonawcy: Arka Noego Poruszający film, z elementami poetyckiej symboliki, przesycony refleksją o cierpieniu i śmierci, która niesie mu kres. Jego bohaterami są podopieczni, pracownicy i wolontariusze z Lubelskiego Hospicjum dla Dzieci im. Małego Księcia. Dzięki tej placówce kilkuletnie dzieci i nastolatki cierpiące na nieuleczalne choroby pozostają w swych domach, wśród bliskich. Tam przyjeżdżają do nich lekarze, pielęgniarki, wolontariusze i ojciec Filip - ksiądz, który zainicjował powstanie hospicjum i jest jego prezesem. Niosą małym pacjentom pomoc medyczną, psychologiczną i duszpasterską. Służą też pomocą psychologiczną rodzicom i rodzeństwu chorych, wspierają ich w żałobie. Dla dzieci, które nie są przykute do łóżek, organizują spotkania, terapie i imprezy. Ojciec Filip, pielęgniarki, wolontariuszki opowiadają o sensie swojej trudnej pracy, a zwłaszcza o dzieciach, które los skazał na to, by żyły krótko i boleśnie. Kiedy odchodzą, ich rodzice sadzą przy hospicjum dąb. Rośnie tych dębów, opatrzonych imionami, trzydzieści. Za każdym kryje się wspomnienie wstrząsającej walki z chorobą, bólu i heroizmu, z jakim mali zmarli dźwigali ciężar ponad ludzkie siły, a jednak byli w stanie myśleć o swoich bliskich - by chronić ich przed cierpieniem. Opowieści towarzyszą symboliczne zdjęcia odchodzących dzieci i dębowych liści obmywanych deszczem oraz bajka o tym, skąd się wziął deszcz. Realizatorzy starali się trudną, chwilami wstrząsającą materię dokumentu potraktować delikatnie. Nie zawahali się jednak pokazać dziecięcego cierpienia w całym jego okrucieństwie rodzącym pytania, na które nie ma odpowiedzi. 02:40 KONSTANTY ILDEFONS GAŁCZYŃSKI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kamiński Sylwetka Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, jednej z najbardziej kontrowersyjnych postaci literatury polskiej XX wieku. Gałczyński uwikłany był w dwa totalitaryzmy. Przed wojną był czołowym autorem faszyzującego i antysemickiego pisma "Prosto z mostu". Po wojnie napisał wiele socrealistycznych wierszy. Mimo skandalicznego trybu życia i problemów z alkoholem, jest uważany, nawet przez swych przeciwników, za jednego z najoryginalniejszych i najwybitniejszych poetów polskich. O Gałczyńskim opowiadają: Kira Gałczyńska, Andrzej Drawicz, Kazimierz Koźniewski, Ziemowit Fedecki, Tadeusz Kwiatkowski, Ludwik Jerzy Kern, Jan Błoński, Jerzy Turowicz, Wojciech Żukrowski i Irena Kwiatkowska.