TVP Dokument Wtorek, 10.12.2024 05:45 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - 12 TYSIĘCY GRZYBÓW W BARSZCZ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Narratorem filmu jest mykolog, prof. Andrzej Grzywacz - popularyzator nauki i pasjonat życia grzybów. W odcinku występują również: badacz grzybów, dr Andrzej Szczepański oraz entomolog Marek Kozłowski, który opowiada o ciekawych powiązaniach grzybów z owadami. Grzyby są wszechobecne. Zwłaszcza w środowiskach leśnych. A przede wszystkim w mało odwiedzanych, bo podmokłych lasach łęgowych i olsach. Badacze odkrywają w nich po 70 gatunków rzadkich i zagrożonych. Taka mnogość najlepiej świadczy, jak mocno grzyby są powiązane z bogactwem środowiska i jak czytelny jego wskaźnik stanowią. Wspomniane typy lasów są wszakże zawsze nie tylko bogate i obfitujące w podrost krzewów, takich jak bez czarny, czeremcha, kruszyna, porzeczka czy wiele innych, ale też odznaczają się dużym bogactwem świata owadów, a zwłaszcza ptaków, osiągających tutaj nienotowane gdzie indziej zagęszczenia. Ponieważ owocników cennych dla nas gatunków grzybów musimy z pewnym mozołem poszukiwać, nie mamy wystarczającego poczucia wszechobecności tych organizmów. Bo też większa część każdego grzyba zalega pod ziemią, sięgając do znacznych nieraz głębokości. Owocniki są tylko pewnym wykwitem ukrytej pod ściółką i glebą grzybni. Nie zawsze występującym. Obecność owocników zależy m.in. od stanu środowiska, a zwłaszcza stopnia jego skażenia. Różne gatunki na różne skażenia reagują rozmaicie; jedne znikają, ale inne na tym korzystają i rozwijają się bujnie. Są gatunki niezwykle wrażliwe, np. na zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem siarki (SO2). Badaniami wpływu wyziewów na florę grzybów, jak i wieloma innymi zagadnieniami dotyczącymi tych organizmów zajmuje się narrator odcinka, prof. Andrzej Grzywacz z Akademii Rolniczej w Warszawie. Znajomość grzybów, oczywiście wszystkich, nie tylko kapeluszowych i nie tylko jadalnych, to wielkie wyzwanie nawet dla znawcy, bo mamy ich w Polsce ok. 12 tysięcy! 06:20 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 23 OWCZYM PĘDEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem rusza w polskie Tatry, aby zbadać, czy tamtejsi górale nadal pielęgnują historyczne tradycje wypasania owiec. Czy naprawdę codziennie wyprowadza się je w wysokie góry? Jak dawniej wyrabiano oscypki i czy dzisiaj również używa się pierwotnych metod? Odpowiedzi na te wszystkie pytania znajdą się w programie. 06:55 AMERYKAŃSKA ARKTYKA - ZAGROŻONY REZERWAT (AMERICA'S ARCTIC - A REFUGE IMPERILED / AMERIKAS ARKTIS - EIN PARADIES IN GEFAHR) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Florian Schulz Arktyczny Narodowy Rezerwat Przyrody. Równina przybrzeżna na północnym wybrzeżu Alaski to wyjątkowe miejsce. Przez tysiąclecia był to letni dom dla ogromnych stad karibu i niezliczonych ptaków wędrownych. Obszar ten obsługuje większą różnorodność roślin i zwierząt niż jakikolwiek inny obszar chroniony na kole podbiegunowym. Ten film pokazuje splendor, ogromny zasięg i nieopisane piękno tej dziewiczej krainy daleko na północ od Alaski, jednej z ostatnich przystani dla stad karibu i niedźwiedzi polarnych. Kręcony przez cztery lata film oferuje wyjątkowy wgląd w życie najbardziej charyzmatycznych zwierząt arktycznych. Znakomite zdjęcia lotnicze ukazują zakres i epickie rozmiary corocznej migracji karibu, ujawniając wiele niebezpieczeństw, jakie stada napotykają po drodze. Inspirujący materiał filmowy pokazuje, jak wilki i niedźwiedzie grizzly strategicznie prześladują i atakują stada. 07:55 BALATON - EUROPEJSKA PERŁA NATURY (LAKE BALATON: EUROPE’S HIDDEN PARADISE) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2020 Reżyseria: Szabolcs Mosonyi Film dokumentalny o jeziorze Balaton na Węgrzech. To jezioro stanowi świat samo w sobie. Zrodzone w cieniu wulkanów i ukształtowane przez lodowce. Balaton jest stosunkowo młody. Powstał w wyniku ruchów tektonicznych podczas epoki lodowcowej 15 tysięcy lat temu. Na wybrzeżach, polach, lasach i płytkich zatokach Balatonu i wokół nich żyje ogromna różnorodność zwierząt. Wśród wzgórz wokół Balatonu sokoły wędrowne są częstym widokiem. Lasy poprzecinane łąkami to idealne tereny łowieckie. Nie tylko dla sokołów. Zobaczymy drapieżniki, błyszczące ibisy, czaple siwe. Dołączymy do polowania na dzikie koty i będziemy obserwować pszczoły i susły wychowujące kolejne pokolenia. Do wiosny jeszcze daleko. Zima to trudny okres, lecz Balaton to ich dom oraz europejska perła Natury. 08:55 CHEMICZNY ŚWIAT - ODC. 1 POCZĄTKI (THE CHEMICAL WORLD EP. 1 ORIGINS) Cykl dokumentalny, 52 min, USA, 2021 Reżyseria: Marck Radomsky, Alice Tylor Scenariusz: Dr Jordan Nguyen Seria dokumentalna (3 odcinki) o tym, jak chemia ukształtowała naszą planetę, ludzkie życie i całe życie na Ziemi od gigantycznego płetwala błękitnego do najmniejszego organizmu jednokomórkowego. Co zaskakujące, ze wszystkich pierwiastków chemicznych w układzie okresowym tylko sześć: węgiel, wodór, azot, tlen, fosfor i siarka łączy się, tworząc wszystko, co znamy, od planet w naszym Układzie Słonecznym po niewidzialne bakterie i wirusy. Odc. 1. Przełomowe odkrycia naukowe i technologiczne, które pozwoliły nam zrozumieć, jak zaczęło się życie, jak ewoluowało, co je utrzymuje, jak człowiek wykorzystał wiedzę o chemii, aby poprawić swoją egzystencję. Od czasu odkrycia struktury DNA w 1955 r. i późniejszego zsekwencjonowania całego ludzkiego kodu genetycznego przez Human Genome Project w 2000 r. , naukowcy coraz bardziej potrafili wyjaśnić reakcje chemiczne zachodzące w organizmie człowieka. Dzięki temu można teraz leczyć wcześniej nieuleczalne choroby genetyczne, rozumieć rolę, jaką chemia odgrywa w miłości, wyjaśniać tajemnice macicy i jak nienarodzony płód kontroluje chemicznie zarówno matkę, jak i ojca. Znaleziono nawet sposoby na spowolnienie nieuchronnego słabnięcia naszych ciał z powodu starzenia się. 09:55 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - ISAN - NAJPRAWDZIWSZA TAJLANDIA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Isan, najprawdziwsza Tajlandia. 11:25 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - GRZEGORZ OJCIEC I GRZEGORZ SYN Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Seria składa się z dwunastu filmów poświęconych ludziom mieszkającym w ostatnim według alfabetu mieście - Żywcu. To opowieść o tradycji, ciągłości pokoleniowej i o pracy, która w Żywcu uważana jest za coś, co tworzy człowieka. W poszczególnych odcinkach cyklu poznamy żywieckie rodziny mieszczańskie i góralskie, które międzypokoleniowo kultywują tradycję, nawet, jeśli rozumieją ją trochę inaczej od siebie. Grzegorz Studencki to organista, pedagog i miłośnik muzyki klasycznej. Jego syn, Grzegorz Studencki, to realizator dźwięku, który mierzy się z pandemią. Ojciec boi się, że mimo wielu lat bycia organistą, nie pozostawi po sobie śladu. Syn rejestruje więc jego grę na organach w kościele św. Krzyża w Żywcu. 12:05 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 2 TAJEMNICE PAŁACU VAUX - LE - VICOMTE (LES SECRETS DU CHATEAU DE VAUX - LE - VICOMTE) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. Odcinek 2 - "Tajemnice pałacu Vaux - le - Vicomte". Pięćdziesiąt kilometrów od Paryża wznosi się arcydzieło z XVII w. , pałac będący wzorem dla Wersalu - Vaux - le - Vicomte. 6400 m2 powierzchni. Wyjątkowy dach z kopułą, której szczyt sięga 36 m nad ziemią. Tę skomplikowaną budowę prowadziło kilku znakomitych fachowców. Wśród nich byli przyszli budowniczowie Wersalu, architekt Louis le Vau i ogrodnik Andre le Notre. Pałac i jego czterdziestohektarowy ogród w stylu francuskim wymagają gigantycznych prac. Innowacyjna architektura, transformacja pejzażu, wojna i korupcja na najwyższych szczeblach władzy... oto historia legendarnego pałacu Wielkiego Stulecia. Vaux - le - Vicomte jest najczęściej odwiedzanym prywatnym pałacem we Francji. 13:05 WIELKIE RODZINY - ODC. 4 Cykl dokumentalny, 43 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków U wszystkich rodzin trwają przygotowania do Bożego Narodzenia. W każdej wygląda to zupełnie inaczej. U Twarowskich wspólne pakowanie dwudziestu kilku prezentów, w które mama Bernadetta zaangażowała dzieci w średnim wieku. Jak to zrobić, żeby każdy pod choinką znalazł jednak niespodziankę? W tym czasie Andrzej Twarowski z najmłodszymi dziećmi jedzie po ryby. Lewoccy pomiędzy przygotowaniami do świąt, znajdą czas na celebrowanie urodzin syna Józefa, który kończy właśnie 20 lat. U Kacprzyków tata wybiera się z dziećmi do lasu, szukają pośród już ściętych drzewek odpowiedniej choinki dla siebie. Przy tej okazji dzieci bliżej poznają świat dzikich zwierząt. Da Cruzowie całą rodziną pieką pierniki, a chwilę potem Weronika z Janu odwiedzają lekarza, bo poród tuż tuż. Po powrocie do domu Weronika wspomina swoje jedynactwo i tłumaczy tym chęć posiadania dużej rodziny. W tej miłej rodzinnej atmosferze dzieci wraz tatą robią gipsowy odlew brzucha przyszłej mamy i czekają niecierpliwie na nowego członka rodziny, który już rwie się na ten świat. 14:05 Z PAMIĘTNIKA PASTERZA (BESTIARY - A SHEPHERD'S LEGACY) Film dokumentalny, 47 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Jose Antonio Vallejo Film dokumentalny opowiadający o tym jak nasi przodkowie porzucili łowiecko - zbieracki tryb życia po odkryciu rolnictwa, a ich obozy nomadów przekształciły się w osiadłe społeczności. Wtedy stopniowo traciliśmy bliski kontakt z naturą i gatunkami zwierząt, które towarzyszą nam we wspaniałej podróży zwanej życiem. Niemniej pasterze nadal wędrowali w poszukiwaniu świeżych pastwisk, na których mogliby wykarmić swoje stada. Niewiele artefaktów pozostało, które mogłyby nam opowiedzieć o tych twardych ludziach, którzy pracowali jako pasterze i zdobyli głęboką wiedzę o otaczającym ich świecie. Podczas długich godzin spędzanych w samotności obok stada najzręczniejsi z nich stworzyli niepowtarzalne i fascynujące przedmioty codziennego użytku, niektóre z nich wręcz piękne. 15:00 DZICY LOKATORZY MIAMI (MIAMI WILD) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2021 Reżyseria: Nathan Dappen, Neil Losin Film dokumentalny o Miami i wspaniałej, dzikiej przyrodzie w tym mieście i w jego okolicy. Miasto powstało w 1896 - m zyskując miano "magicznego". Urosło bowiem z małej osady na moczarach do rozmiarów metropolii niemal z dnia na dzień. Miami tętni życiem. Lokalnym i napływowym. Przybysze dostosowują do warunków, a miejscowi do nowych sąsiadów. To najbardziej szalone miasto Stanów Zjednoczonych. Tutaj Natura to nie tylko szczury i gołębie. Nigdy nie wiadomo, co ujrzymy za rogiem. Ta metropolia południowej Florydy stała się domem dla papug, pawi, lisów, jaszczurek i gigantycznych niebieskich krabów lądowych, które migrują ze swoich ziemskich nor do płytkich wód Zatoki Biscayne. W skomplikowanej sieci kanałów przecinających miasto można spotkać manaty, aligatory i krokodyle. Tropikalne ryby akwariowe, wypuszczane do miejskich dróg wodnych przez zmęczonych opieką właścicieli, rozwijają się tu wraz z kolorowymi pielęgnicami i Gambuzją. Nawet stado koczkodanów pochodzących z Afryki Wschodniej przetrwało dziesięciolecia w gęstych lasach namorzynowych w pobliżu lotniska Fort Lauderdale. Gdy w słonecznym Miami zapada zmrok, nietoperze wyłaniają się z kryjówek na strychach, by polować na zdobycz, a lądowe drapieżniki, takie jak szop pracz, lis szary i kojot, polują na wszystko, co mogą znaleźć. To najbarwniejsza, najbardziej egzotyczna i zaskakująca metropolia Stanów Zjednoczonych. Miasto znane jako "szalone Miami". 16:05 CHEMICZNY ŚWIAT - ODC. 2 WNĘTRZE (THE CHEMICAL WORLD EP. 2 WITHIN) Cykl dokumentalny, 51 min, Australia, 2021 Reżyseria: Marck Radomsky, Alice Tylor Scenariusz: Dr Jordan Nguyen Seria dokumentalna (3 odcinki) o tym, jak chemia ukształtowała naszą planetę, ludzkie życie i całe życie na Ziemi od gigantycznego płetwala błękitnego do najmniejszego organizmu jednokomórkowego. Co zaskakujące, ze wszystkich pierwiastków chemicznych w układzie okresowym tylko sześć: węgiel, wodór, azot, tlen, fosfor i siarka łączy się, tworząc wszystko, co znamy, od planet w naszym Układzie Słonecznym po niewidzialne bakterie i wirusy. Odc. 2 - "Wnętrze". Odkąd poznaliśmy strukturę DNA - kodu życia - nadeszła fala odkryć na temat biologii człowieka: naszych korzeni, chemii miłości, czy męskiej chemii zmieniającej się przez ciążę partnerki. Tylko cztery pierwiastki: węgiel, wodór, tlen i azot są składnikami 3 miliardów zasad azotowych w naszym DNA. Poznamy chemię naszych początków, cofając się w czasie o ponad cztery miliardy lat, aby odkryć nowe dowody życia na Ziemi, ukryte głęboko w strukturze geologicznej planety, w najgłębszych oceanach i w najdalszych zakątkach naszego Układu Słonecznego. Chemia pozwala zrozumieć starzenie się. DNA przekazuje informacje, tworząc własną kopię. Dążenie do opanowania chemii doprowadziło do niesamowitych przełomów, które ulepszyły każdy aspekt ludzkiego życia ale miały też niszczycielskie konsekwencje. 17:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - APULIA, KORZENIE ITALII (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Apulia. 18:05 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 3 LUWR - NAJWIĘKSZE MUZEUM NA ŚWIECIE (THE LOUVRE, BUILDING A SYMBOL / LE LOUVRE - UN MUSE PHARAONIQUE) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. Odcinek 3 - "Luwr - największe muzeum na świecie". W sercu Paryża. 72 tysiące m2 powierzchni wystawienniczej w liczącym 800 lat pałacu. Komnaty są na miarę pałacu. Wielka galeria ma 460 metrów długości, a sala Denon 30 m. wysokości. Od średniowiecza po dwudziesty pierwszy wiek Luwr ewoluuje wraz ze zmieniającymi się ustrojami i stylami architektonicznymi. Zaspokajając ambicje władców, architekci stosują najnowocześniejsze techniki i nowatorskie materiały. Podobnie jak pierwotny zamek, Piramida staje się symbolem muzeum oraz dowodem technologicznego i architektonicznego mistrzostwa. Luwr to historia metamorfoz. Budowa znaczona rewoltami i tragediami. Oto kulisy tej architektonicznej przygody. Luwr odwiedza co roku 10 milionów gości. Przemierzają 14 kilometrów, podziwiając 40 tysięcy dzieł. Muzeum ma dwadzieścia dwie pary schodów ruchomych, 75 wind i 10 tysięcy stopni. Liczby te przyprawiają o zawrót głowy. 19:05 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - DUŃSKI KOLEKCJONER (THE DANISH COLLECTOR. DELACROIX O GAUGIN) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, przy pomocy prywatnych listów ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w najbardziej renomowanych muzeach i galeriach na świecie. M. in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. Odcinek 22. Duński kolekcjoner. Wilhelm Hansen był na tyle bogaty, że mógł sobie pozwolić na gromadzenie dzieł naprawdę liczących się artystów. Kupował nie wszystko, co było dostępne albo modne, jak robili zachłanni kolekcjonerzy w rodzaju Getty’ego. Oni także pasjonowali się sztuką, ale starali się zdobyć największe dzieła z każdej epoki i w każdym stylu. Hansen koncentrował się na wybranym okresie i zbierał prace tylko niektórych artystów. Stworzył wspaniałą kolekcję malarstwa, od dziewiętnastowiecznego realizmu francuskiego po postimpresjonizm. Miał świetne oko albo - a może oraz - dobrego doradcę. Wystawa w Królewskiej Akademii Sztuki nosi tytuł "Gauguin i impresjoniści". 20:10 ZABÓJCY PLANETY - ODC. 2 OJCIEC CHRZESTNY OCEANÓW (PLANET KILLERS EP. 2 LE PARRAIN DES OCEANS) Serial dokumentalny, 48 min, Francja, 2022 Reżyseria: Martin Boudet Mini - seria dokumentalna (4 odcinki), której twórcy dołączają do Interpolu ds. Przestępstw Środowiskowych w poszukiwaniu czterech najbardziej poszukiwanych przestępców na świecie. Cztery odcinki. Czterech przestępców. Cztery polowania. To kryminaliści zabijający naszą planetę. W tej serii śledzimy działania Jednostki Interpolu. Szacuje się, że przestępstwa przeciwko środowisku generują rocznie 300 miliardów euro. Jednocześnie kary są znacznie niższe niż w przypadku innych przestępstw, co prowadzi do postrzegania ich jako obarczonych niskim ryzykiem i jednocześnie wysokim zyskiem. Odc. 2. Ojciec chrzestny oceanów - Mr. X, szef sieci przestępczej zajmującej się handlem zagrożonymi wyginięciem rybami. Kartele narkotykowe z Kalifornii Dolnej zarabiają krocie na przemycie ryby totoaby. Jej konsumenci to przede wszystkim Azjaci, zwłaszcza Chińczycy. W tradycyjnej medycynie chińskiej jej pęcherze pławne uważane są za lekarstwo i afrodyzjak. Zwie się ją morską kokainą, gdyż kilogram jej pęcherza wart jest więcej niż kilogram kokainy. To jeden z najbardziej bezwzględnych przemytów na świecie. Jungchang Wu - jeden z głównych organizatorów międzynarodowego przemytu totoaby i innych chronionych gatunków morskich, jest typowym przykładem chińskiego przedsiębiorcy - przestępcy. Oscar Parra to meksykański król totoaby, ojciec chrzestny morskiego kartelu. Bez Chińczyków nie byłoby przemytu. Oskar Parra zajmowałby się czymś innym. Chińczycy są kluczowym elementem całego łańcucha dostaw. Mafia chińska jest potężna. Jej członkowie są chronieni przez rząd Kalifornii Dolnej. Niektórzy posiadają immunitet dyplomatyczny. Taki jest chiński kartel, potężna chińska mafia. Przekraczają amerykańską granicę, jakby mieli oficjalne akredytacje pracowników konsulatu w Meksyku. I w taki sposób szmuglują totoabę. Zatoka Kalifornijska wciąż jest pustoszona przez kartele. Niektóre gatunki, takie jak morświn kalifornijski, liczą niewiele ponad dziesięć sztuk. 21:30 OKŁAMUJ MNIE (LIE TO ME) Film dokumentalny, 51 min, Norwegia, 2024 Reżyseria: Bar Tyrmi To dokument opowiadający o oszustwie, chciwości i osobistych tragediach w cyfrowym świecie i prawdziwym życiu. Dowiemy się jak maniak technologii i ekspert ds. blockchain Bjorn Bjercke obalił piramidę OneCoin, największe oszustwo związane z kryptowalutami w historii. Ale co więcej, to także historia o tym, jak i dlaczego ludzie dają się oszukać, są gotowi uwierzyć w OneCoin i jak nauczyć się rozpoznawania tego co złe. OneCoin wystartował w 2014 roku i miała to być największa kryptowaluta na świecie. Oto historia Bjorna: agencja rekrutacyjna skontaktowała się z nim, zaproponowała dużą pensję, samochód i mieszkanie w zamian za zbudowanie blockchainu. Zorientował się on jednak, że to oszustwo i natychmiast to upublicznił. Jednak inne osoby, którym zaoferowano lukratywne stanowiska w firmie i które również wiedziały, że to oszustwo, przyjęły tę pracę. Dlaczego? Co sprawia, że jedna osoba zgadza się na kłamstwo, a inna ujawnia je publicznie? Historię Bjorna potwierdzają bogate materiały archiwalne, wywiady z ofiarami oszustw z Oslo, Londynu, Sztokholmu i Ugandy, ekspertami w dziedzinie kryptowalut i brandingu, łowcami oszustw i dziennikarzami. Od upadku OneCoin Bjorn postanowił nadal współpracować z władzami na całym świecie, ujawniając nowe oszustwa, podobnie jak OneCoin. Film nagrodzony: CPH: Dox 2024 (Dania), HUMAN International Documentary Festival 2024 (Norwegia), Golden Nymph Awards 2024 (Monte - Carlo). 22:35 WIELKIE RODZINY - ODC. 5 Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Poranek u każdej z rodzin wygląda inaczej, ale wigilijny nastrój udzielił się wszystkim. Rodziny celebrują ten wyjątkowy dzień. U Da Cruzów cud narodzin sprawi, że tę Wigilię zapamiętają już na zawsze. Tym razem nie spędzają przy stole z rodziną, ale w szpitalu. W tę noc cudów na świecie pojawia się Gilbert, piąte dziecko Weroniki i Janu. I 38. bohater tej dokumentalnej serii. U Twarowskich, tradycyjnie gwar. Rozmowa w kuchni podczas ostatnich przygotowań do wigilijnej kolacji koncentruje się wokół liczby dzieci, które zamierzają mieć w przyszłości potomkowie Twarowskich. Dochodzą na koniec do wniosku, że muszą planować jednak nieco mniejsze rodziny, żeby móc spotykać się w komplecie. Tylko Zosia deklaruje urodzić dziesiątkę dzieci, żeby przebić rodziców, co do liczby potomstwa. Lewocki i dzieci lepią pierogi, Monika także jest zajęta. U Kacprzyków podobnie, w kuchni krząta się Janeczka, przed domem zaś Michał wiesza światełka. W każdym domu słychać radosne nucenie kolęd. Gdy nadchodzi Wigilia wszyscy siadają do stołu, jest odświętnie, uroczyście, bardzo rodzinnie. Rodziny łamią się opłatkiem, ściskają, tulą do siebie, składają życzenia, a Weronika tuli z Janu swoje nowo narodzone dziecko. 23:40 OPOWIEŚCI OFICERÓW ŚLEDCZYCH S.VI - ODC. 6 ZABÓJSTWO W WINNICY (EP. 6 MURDER IN THE VINEYARDS / MEURTRE DANS LES VIGNES (GILLES VALDAN)) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Romane Melis, Cyril Thomas Seria dokumentalno - kryminalna. Każdy policjant ma sprawę, która zostaje w jego głowie na zawsze, czasem wręcz prześladuje go lub uderza w jego życie osobiste, ma wpływ na rodzinę oraz przyjaciół. To takie sprawy, które są tak bardzo intensywne i osobiste, że przekraczają wiele granic wytrzymałości. Kiedy policjant uwalnia się wreszcie od śledztwa i dochodzenia, taka sprawa pozostaje w nim głęboko i na długo. W każdym odcinku serialu policjant ujawni najmocniejsze momenty śledztwa, które naznaczyły jego życie. 00:40 BYĆ KOBIETĄ W HIMALAJACH Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Eliza Kubarska Scenariusz: Eliza Kubarska Opowieść o kobietach z dwóch krańców świata, które odważyły się przeciwstawić porządkowi świata oraz o ich wpływie na młode pokolenie alpinistek w Polsce i Nepalu. W 1992 roku Wanda Rutkiewicz, polska himalaistka, po zdobyciu K2 jako pierwsza kobieta świata, wyruszyła na zdobycie kolejnego ośmiotysięcznika, Kanczendzongi. Z wyprawy tej nigdy nie wróciła. Do dziś nie są znane jej dalsze losy. Jednak swoją energią i charyzmą zdążyła zainspirować kolejne pokolenie młodych alpinistek. W podobnym czasie w Nepalu działała inna wspinaczka, Pasang Lhamu Sherpa. W 1993 roku Pasang po raz trzeci wyruszyła na wyprawę na Everest, który ostatecznie zdobyła jako pierwsza Nepalka. Niestety, podobnie jak Wanda, nigdy nie wróciła na niziny. Ale jej legenda przeżyła do dziś. Obie kobiety łączy coś więcej jak tylko miłość do gór najwyższych. Zarówno Wanda, jak i Pasang realizując swoje marzenia musiały mierzyć się nie tylko z własnymi słabościami, wysokością, czy złą pogodą. Każda z nich musiała przeciwstawiać się męskiemu porządkowi świata, w którym przyszło im żyć. 25 lat po zaginięciu Wandy i Pasang, na arenie światowej, pojawiły się ich następczynie: Kinga Baranowska i Maya Sherpa. Zainspirowane walecznością bohaterek z ubiegłego stulecia, kontynuują tradycję kobiecego himalaizmu podnosząc kolejne poprzeczki. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 338 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2024 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Było nie minęło" to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy. W tym wydaniu magazynu autorzy odwiedzają wieś Wyliny Ruś, gdzie znajduje się tajemnicza leśna mogiła. Dzięki kwerendzie zrobionej przez miejscowych pasjonatów historii dowiadują się, że los spoczywającego tu bohatera wpisany był w ramy zadania z militarnego punktu widzenia nie do zrealizowania. We wrześniu 1939 roku dwie brygady kawalerii i dwie dywizie piechoty miały bronić północno - wschodniego odcinka frontu i utrzymać linię rzeki Narwi i Biebrzy. Generał Młot - Fijałkowski, dowódca SGO Narew zdawał sobie sprawę, że w pasie obrony istniały duże luki. Te luki potem, przez ponad dwa tygodnie wojny wypełniali żołnierze i ułani swym nieopisanym poświęceniem. Jednym z nich był bezimienny dotąd bohater pochowany z leśnej mogile... 02:20 EMIL KAREWICZ. PORTRET AKTORA Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2003 Reżyseria: Stefan Mateusz Szlachtycz, Michał Kalicki Scenariusz: Michał Kalicki Wykonawcy: Emil Karewicz, Stanisław Mikulski, Andrzej Wajda, Andrzej Konic, Janusz Morgenstern, Teresa Lipowska, Grzegorz Królikiewicz, Jerzy Szyłak Chociaż Emil Karewicz zagrał w około 80 filmach oraz serialach i ma też na koncie dziesiątki kreacji teatralnych, ogromną popularność zapewniła mu jedna rola - gestapowca Brunnera w serialu "Stawka większa niż życie". Dzięki niej stał się jedną z ikon popkultury, ale też - w pewnym sensie - więźniem tego wizerunku. Film Stefana Mateusza Szlachtycza i Michała Kalickiego jest próbą przełamania tego schematu, przypomnienia - a niejednokrotnie i uświadomienia - widzom różnorodności dokonań artysty, jego wszechstronnych możliwości. Całość ma charakter obszernego wywiadu z aktorem, przeplatanego wypowiedziami osób, które pracowały z Emilem Karewiczem na różnych etapach jego kariery, znają go i cenią. Są wśród nich reżyserzy: Andrzej Wajda, Grzegorz Królikiewicz, Andrzej Konic i Janusz Morgenstern, aktorzy: Teresa Lipowska i Stanisław Mikulski, oraz dr Jerzy Szyłak, antropolog kultury, socjolog i filmoznawca. W oczach innych Karewicz jawi się jako człowiek skromny i skryty, a jednocześnie bardzo serdeczny i uczynny, roztaczający wokół siebie magiczną aurę, wnoszący na plan wielką witalność i wewnętrzną siłę. Film zrealizowano techniką blue boxu. Zarówno sam bohater, jak i występujący w filmie rozmówcy pojawiają się na tle wykopiowanych fragmentów filmów, seriali i spektakli, w których wystąpił Karewicz. Urodzony w Wilnie w 1923 r. aktor wraca pamięcią do początków swojej kariery artystycznej w rodzinnym mieście, gdzie około roku 1940 zaczął występować w półamatorskim teatrzyku "Studio". Po wojnie zaangażował się do gdańskiego Teatru Wybrzeże, gdzie w 1948 r. zadebiutował na profesjonalnej scenie w "Klubie kawalerów" Michała Bałuckiego. Aktor wspomina następnie swoje najważniejsze role: w "Kanale" (1956), "Bazie ludzi umarłych" (1958), "Krzyżakach" (1962) czy "Stawce większej niż życie" (1967). Opowiada o okolicznościach powstawania tych filmów, sypie anegdotami z planu. W tle widzimy fragmenty jego występów, m.in. w "Ostatnim kursie", "Jak rozpętałem II wojnę światową", "Kanale", "Bazie ludzi umarłych", "Krzyżakach", "W kogo ja się wrodziłem", spektaklach "Makbet" i "Faust", serialu "Życie na gorąco" i, oczywiście, "Stawce większej niż życie". 03:20 WYPĘDZENI - NA SYBIR Cykl dokumentalny, 49 min, Polska, 2009 Reżyseria: Tadeusz Litowczenko Scenariusz: Tadeusz Litowczenko Zdjęcia: Mirosław Kubiak Film opowiada o losach polskich zesłańców na Sybir. Początek zsyłkom Polaków dał pakt Ribbentrop - Mołotow, podpisany 23 sierpnia 1939 r. Ministrowie spraw zagranicznych Niemiec i ZSRR, w imieniu Hitlera i Stalina dokonali nowego podziału Europy Środkowej. Rosja Sowiecka zagarnęła wschodnie tereny Rzeczpospolitej, prawie 52% obszaru przedwojennej Polski. Na tych terenach rozpoczęły się represje, aresztowania i wywózki Polaków na Sybir w celu pozbycia się antysowieckiego elementu na ziemiach zachodniej Białorusi i Ukrainy. Poczynając od 17 września 1939 r. do 21 czerwca 1941 r. , najwięcej Polaków wywieziono do Kazachstanu. O pobycie na stepach Kazachstanu opowiadają Pawłodarczycy - Sybiracy, wywiezieni do obłaści Pawłodarskiej, jak im mówiono: "Was po to tu przywieźli, żebyście zdechli, ale najpierw popracowali. Będziecie budować socjalizm". O pobycie, pracy i głodzie opowiadają ci, którzy przeżyli 6 - letnią gehennę: prof. dr Kazimierz Obuchowski, Mirosława Bednarczyk, Danuta Maciejewska, Longin Glijer, historyk Artur Kijas, historyk Stanisław Alexandrowicz i inni. Relacje tych, którzy przeżyli, są żywym dokumentem nieludzkiego traktowania Polaków. Pawłodarczycy to koło Sybiraków zesłanych w roku 1940 do Kazachstanu. Wielu z nich poznało się dopiero teraz. Spotykają się co roku w Rewalu.