TVP Dokument Wtorek, 17.12.2024 05:45 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. URACZENI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Kiedyś nazywano go szewcem ze względu na wyposażenie w kilka par naturalnych narzędzi, jakby wziętych z szewskiego warsztatu. Rak rzeczny ma wszakże 11 par odnóży, używanych do przeróżnych celów. Niektóre - zwłaszcza pokaźne szczypce - służą jako oręż zaczepny i obronny. Nie uchroniły jednak tego okazałego skorupiaka przed zgubnymi skutkami zmian w środowisku wodnym. Ludzie chętnie raczyli się mięsem raków, nie racząc przejąć się zanikaniem tych zwierząt. W programie ukazujemy badaczy, którzy się tym przejęli, badając tę wciąż tajemniczą istotę i starając się ją, gdzie tylko można, przywrócić naszym wodom. 06:20 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 30 BURZLIWE DZIEJE KRESÓW Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Kto sprawił, że zamiast polskiego kościoła wybudowano siermiężny dom handlowy? Dlaczego z zabytku zrobiono magazyn soli rozbijanej dynamitem? Skąd pomysł, aby obiekt sakralny zamienić w kino? Radosław Kotarski odkrywa burzliwą historię kresowych miast. Przy okazji odnajduje miejsca najbliższe sercom polskich królów i magnatów oraz odwiedza najlepszą szkołę w historii Rzeczpospolitej. Przedstawia także, w jaki sposób na wschodnich krańcach Polski współistniały różne narody i kultury. 06:55 OPOWIEŚĆ MOTYLA (A BUTTERFLY'S TALE / DIE GESCHICHTE VOM ORANGEROTEN HEUFALTER) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Jan Haft Dokumentalny film przyrodniczy. Wyruszymy na poszukiwanie jednego z najrzadszych motyli w Europie. Żółty Dunaj jest zagrożony wyginięciem w całej Europie. Tylko w Rumunii nadal istnieją rozległe, duże pastwiska, na których bydło, bawoły wodne i konie pasą się w niewielkich ilościach, utrzymując łąki przeplatane krzewami i drzewami. Kolorowy, kwitnący biotop, który jest domem dla motyli i wielu innych zagrożonych organizmów. Ale również w Rumunii zmiany prowadzą do znikania rozległych pastwisk, podobnie jak w pozostałej części Europy. W najdalszej na wschód części Austrii, na granicy ze Słowacją, nadal istnieje krajobraz stepowy. Tu ten motyl był dość powszechny, ale tak, jak w Niemczech - od dawna go nie widziano. Zanim ruszymy dalej, chcemy się przyjrzeć okolicy. Stare dokumenty mówią, że tereny służyły kiedyś za pastwiska dla bydła. Jest tu wiele fascynujących gatunków i bujna przyroda. Naszym pierwszym przystankiem w Rumunii są pastwiska blisko Kluża. Spotykamy naukowców, którzy starają się ochronić szlaczkonia. 07:50 PANDA. POWRÓT W DZIKIE OSTĘPY (PANDA GOES WILD) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2022 Reżyseria: Jacky Poon, Yuanqi Wu Film dokumentalny o pandach, które były hodowane od pokoleń w niewoli. Centrum Wolong Panda w Chinach hoduje pandy wielkie. Większość dorasta tam razem, by stać się supergwiazdami i ambasadorami Chin na całym świecie. Ten film opowiada historię pewnej pandy od narodzin do wypuszczenia jej na wolność, przez trzy lata. Pozwoli to na zrozumienie dzikiego świata, z którym przyjdzie się zmierzyć temu zwierzęciu. Dzika panda wielka - to rzadki widok - aż do teraz. Życie malucha, który nigdy nie posmakował wolności... ma się właśnie zmienić. By go do tego przygotować, przez 3 lata prowadzono ekspedycje badawcze. 6 pasm górskich pokrytych 3 - metrowymi bambusami - jest niemal nie do przebycia. Pandy wielkie są niedźwiedziami, kuzynami grizzly, niedźwiedzi czarnego i polarnego. Pandy nie zapadają w sen zimowy - nawet gdy temperatura spada 20 stopni poniżej zera. Muszą cały czas się żywić. Na południu Chin Środkowych znajduje się około 40 rezerwatów. Rozciągają się na 400 km górskich terenów. Historia małej pandy zaczyna się w rezerwacie Wo Long. 08:55 DOBRE WIEŚCI Z PLANETY ZIEMIA - ODC. 2 UPRAWA ZIEMI JUTRA (EP. 2 CULTIVATING TOMORROW'S EARTH) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Frank Nischk, Tanja Winkler Odc. 2 - "Uprawa Ziemi jutra". W kalifornijskiej Napa Valley winiarze korzystają z pomocy ptaków, by pozbyć się szkodników - całkowicie bez pestycydów. W rolnictwie często stosuje się tunele foliowe. Holenderski sadownik demonstruje alternatywny sposób dostarczania energii. Lasy deszczowe na świecie wycinane są pod plantację palm olejowych. W Malezji jednak ekolodzy przekonują firmy produkujące olej palmowy do zmiany strategii. Lasy tropikalne są zagrożone. Jednym z powodów jest zwiększony popyt na olej palmowy. Zaangażowani ludzie starają się znaleźć rozwiązania problemów na naszej planecie. Wiele dobrych pomysłów może coś zmienić na lepsze. 09:55 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WYBRZEŻE BRETANII (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - wybrzeże Bretanii. 10:55 LUD DA SIŁĘ SWOJEMU POECIE 20 min, Polska, 1981 Scenariusz: Adam Kinaszewski, Marian Terlecki Zdjęcia: Włodzimierz Resiak Reportaż o budowie Pomnika Poległych Stoczniowców, upamiętniającego ofiary wydarzeń Grudnia 1970 oraz spotkanie z Czesławem Miłoszem w czerwcu 1981 r. w Gdańsku. Poeta jest autorem wiersza, którego fragment umieszczono na pomniku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami znajduje się na Palcu Solidarności w Gdańsku, w pobliżu Bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej, gdzie zabito pierwszych stoczniowców. Odsłonięto go 16 grudnia 1980 roku. Reportaż, 11:25 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - FILIP I FILIP Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Seria składa się z dwunastu filmów poświęconych ludziom mieszkającym w ostatnim według alfabetu mieście - Żywcu. To opowieść o tradycji, ciągłości pokoleniowej i o pracy, która w Żywcu uważana jest za coś, co tworzy człowieka. W poszczególnych odcinkach cyklu poznamy żywieckie rodziny mieszczańskie i góralskie, które międzypokoleniowo kultywują tradycję, nawet, jeśli rozumieją ją trochę inaczej od siebie. Filip Jakubiec, maturzysta i tatuażysta, poznaje historię swojego prapradziadka Filipa Herzberga, który był Żydem. Tworzy mural, który ma upamiętnić jego przodka oraz innych Żydów mieszkających w Zabłociu (obecnie dzielnica Żywca). 12:00 ZANSKAR - OBIETNICE ZIMY (ZANSKAR: A WINTER OF HAPPINESS / ZANSKAR, LES PROMESSES DE L’HIVER) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Caroline Riegel Film dokumentalny o niezwykłym miejscu na świecie. W Zanskarze zima pozostaje ponadczasową porą roku, zarówno surową, jak i uprzywilejowaną. Wciąż doświadczamy trochę Zanskaru z przeszłości, doliny wtedy wolnej od przemocy, nierówności i konsumpcjonizmu. Czyżby to była dolina szczęścia? Położony na wysokości 3500 metrów Zanskar jest jednym z najbardziej odizolowanych regionów na świecie: zimą ta wysoka dolina indyjskich Himalajów jest odcięta od świata. Reżyserka Caroline Riegel zdecydowała się zimą 2020 roku spędzić kilka miesięcy w tej dolinie i górach, w bliskiej jej sercu wspólnocie sióstr Tungri. W ten sposób była świadkiem autentycznego funkcjonowania Zanskaru, zanim całkowicie zniknie. 13:05 WIELKIE RODZINY - ODC. 8 Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Lewoccy jadą w góry, wyjeżdżają wspólnie po raz pierwszy od kilku lat. U nich w samochodzie nigdy nie ma nudy, tak jest i tym razem. Pretekstem jest choćby zamawianie pizzy i zadanie dla dzieci obliczyć jej pole. U Twarowskich także podróż, tym razem tata Andrzej zabiera młodszą córkę, Asię, do Puszczy Białowieskiej. Podczas pobytu tata sprawdzi czy na pewno wie gdzie sukienka jego córki ma tył, a gdzie przód, jak malować dziecięce paznokcie, a córka po raz pierwszy nie będzie miała mamy przy sobie. Da Cruzowie dzielą swoje życie na pół, Weronika przejmuje dom i zajmowanie się noworodkiem, w czym pomagają jej dziadkowie, a Janu rozpoczyna intensywne treningi, bo przed nim kolejna walka. Tej przegrać już nie chce. U Kacprzyków tata Michał angażuje dwie córki do majsterkowania, na zawsze już będą wiedziały, w jaki sposób używać wkrętarki. Niestety, gdy wszystko jest gotowe okazuje się, że w samochodzie zatrzasnęły się drzwi z kluczykami w środku. Janeczka po ich powrocie zaprasza dzieci na domową lekcję angielskiego, ponieważ w tej rodzinie edukacja domowa jest priorytetem. 13:55 BALEARY. NIEUJARZMIONA PRZYRODA (BALEARES, THE UNTAMED ARCHIPELAGO / BALEARES, ARCHIPELAGO INDOMITO EN) Film dokumentalny, 52 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Ruben Casas Oche Film dokumentalny, przyrodniczy. W samym sercu zachodniej części Morza Śródziemnego archipelag Balearów kryje świat, którego nawet narastająca inwazja człowieka nie była w stanie zniszczyć. To jeden z najczęściej wybieranych kierunków podróży w zachodniej części Morza Śródziemnego, a powody są oczywiste. Znajdziemy tu urokliwe zatoczki, przepiękne zachody słońca i zapierającą dech w piersiach przyrodę. Baleary mają wiele do zaoferowania - możesz zwiedzać nadmorskie miasteczka, odkrywać krajobrazy niczym z filmu lub też uprawiać sporty wodne. Szczególnie spokojne są Minorka i Formentera, dwie małe, rajskie wyspy na Morzu Śródziemnym. Większymi wyspami są Majorka i Ibiza. Na pierwszej wyróżniają się stolica, Palma, Park Narodowy Cabrera oraz Sierra de Tramontana. Ibiza z kolei ze względu na swoją bioróżnorodność i kulturę została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Znajdują się tu bowiem ruiny osady fenickiej w Sa Caleta, nekropolia w Puig des Molins oraz starówka miasta Eivissa. Film nagrodzony na Festiwalu Filmów NATURVISION 2019, GREENSCREEN 2019. 14:55 PUMY - LEGENDY GÓR LODOWYCH - ODC. 1 (PUMAS: LEGENDS OF THE ICE MOUNTAINS) Film dokumentalny, 50 min, Australia, 2022 Reżyseria: Joubert Dereck Film dokumentalny o pumach. Akcja rozgrywa się w Torres del Paine, paśmie górskim będącym częścią Andów Patagonii w południowym Chile. Realizowany przez trzy lata w ekstremalnych warunkach, opowiada historię rodziny pum. Intymny portret rodzinny: wzruszający, smutny, radosny, a wszystko to na tle jednych z najbardziej spektakularnych krajobrazów Ameryki Południowej. W ciągu dnia obserwuje się zachowania łowieckie, jakich nigdy wcześniej nie widziano. Ulubiona zdobycz pumy, guanako i ich życie. Kondory - stali towarzysze pum. Zamarznięte jezioro, które koty muszą przejść, nawet gdy zaczyna pękać i topić się pod koniec zimy. I mitologia eleganckiego, ale nieuchwytnego kota, który ma ponad 40 różnych imion w obu Amerykach. Odc. 1. Pradawne legendy mówią, że w pełnych grozy Andach Patagońskich puma jest święta. Niedaleki Lądolód Patagoński, czyli największe rezerwy wody słodkiej na świecie, sprawia, że jest tu mroźno, sucho i wietrznie - a jednocześnie to raj pum. W Andach - ponad 8 tysięcy km. na południe od Karaibów, na lodowym krańcu kontynentu - pumy i kondory koegzystują od tysiącleci... Gdy kondory szybują nad spektakularnym krajobrazem - ich cienie kładą się na reliefie Ameryki Południowej. Nic nie zachwyca bardziej od Torres del Paine - masywu gór błękitnego lodu. 16:00 DOBRE WIEŚCI Z PLANETY ZIEMIA - ODC. 3 MIEJSKIE METAMORFOZY (EP. 3 URBAN METAMORPHOSIS) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Frank Nischk, Tanja Winkler Odc. 3 - "Miejskie metamorfozy". Medellin w Kolumbii. Najbardziej niebezpieczne miasto na świecie rozkwitło w przyjazną metropolię. Pomysłowi inżynierowie dokonują wielkiego kroku w celu ochrony klimatu. Odnawiają stare budynki, by stały się mniej energochłonne. Transformacja miasta jest także skutkiem projektu społecznego, tworzącego miejsca pracy, takim jak Ogród Botaniczny. Dobre wieści płyną także z Indonezji. Plastikowe odpady przerabia się na domy i szkoły w rejonach nawiedzanych wstrząsami. Oddani przyrodzie ludzie próbują znaleźć rozwiązania problemów na naszej planecie. Wiele pomysłów może coś zmienić na lepsze. Sądzimy, że czas na kolejne dobre wieści z planety Ziemia. 17:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAURITIUS, PERŁA OCEANU INDYJSKIEGO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Mauritius. 18:00 ODYSEJA NADZIEI - CZĘŚĆ. 1 (HELL OR HIGH SEAS EP. 1) Cykl dokumentalny, 46 min, USA, 2021 Reżyseria: Taylor Grieger, Stephen O’Shea Ta dwuczęściowa seria dokumentalna śledzi losy weterana Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych Taylora Griegera i pisarza Stephena O'Shei, którzy wyruszają, aby odbyć przygodę życia. Żeglują wokół Przylądka Horn, najbardziej zdradzieckich wód oceanicznych na świecie. Dokument jest poruszającym portretem weterana, który przeżywa własną bolesną podróż z zespołem stresu pourazowego, aby znaleźć lekarstwo dla siebie i utorować łatwiejszą ścieżkę dla weteranów powracających do życia w cywilu. Film przygodowy z głębokim, uniwersalnym przesłaniem o wytrwałości i nadziei. 19:00 MAREK BILIŃSKI - ŻYCIE JEST MUZYKĄ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Brzozowicz Scenariusz: Grzegorz Brzozowicz Biliński ukończył Akademię Muzyczną w Poznaniu i mimo angażu w tamtejszej filharmonii zamienił życie filharmonika na niepewny los rockmana. Zafascynowany w latach 70. instrumentami elektronicznymi, które dopiero co wkroczyły do muzyki rozrywkowej, postanowił poświęcić się poszukiwaniu nowych brzmień. Początkowo występował w zespołach rockowych (Heam, Bank) oraz akompaniował gwiazdom estrady (m.in. Halinie Frąckowiak). W latach 80. rozpoczął karierę solową stając się błyskawicznie główną postacią nowej sceny. Jego debiutancki album pt. "Ogród króla świtu" zyskał wielką popularność, a instrumentalny utwór pt. "Ucieczka z tropiku" stał się wielkim przebojem pamiętanym do dziś. W kolejnych latach Marek Biliński tworzył multimedialne spektakle, występował w filharmoniach i w plenerach przed wielotysięczną widownią, a także był wykładowcą na Akademii Muzycznej w Kuwejcie. Ważną częścią filmu są archiwalia, zarówno zdjęcia jak i filmy, dokumentujące najważniejsze występy Marka Bilińskiego. Film to także opowieść o historii powojennej Polski. Wykorzystując materiały z epoki reżyser pokazuje zasiedlenie Ziem Odzyskanych, propagandę sukcesu epoki Edwarda Gierka, fenomen festiwalu w Jarocinie czy czasy tzw. wolnego handlu lat 90. W filmie pojawiają się znane postaci polskiej kultury jak Agnieszka Duczmal, Aleksander Maliszewski, Halina Frąckowiak, Jerzy Kordowicz oraz członkowie zespołu Heam. Szczególne wrażenie robią wypowiedzi Walerii Bilińskiej, 97 - letniej matki bohatera filmu. Ważnym elementem filmu jest sama muzyka Marka Bilińskiego, która rozbrzmiewa przez cały czas. 20:10 KRET W KOREI CZ. 2 (THE MOLE: UNDERCOVER IN NORTH KOREA) Film dokumentalny, 62 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mads Brügger Prawdziwa, choć pozornie daleka od prawdopodobna historia byłego szefa kuchni, który natknął się na spisek międzynarodowego handlu nielegalną bronią, narkotykami oraz inną działalność przestępczą, prowadzoną przez Koreę Północną. Film, kręcony potajemnie przez ponad dekadę, jest najbardziej niepokojącą historią naszych czasów. Pozostawia widza z poczuciem, że świat nigdy nie będzie już wyglądał tak samo. Nawet najlepszy hollywoodzki scenarzysta by tego nie wymyślił. 10 lat temu do Madsa Brüggera ("Ambasador", "Kto zabił sekretarza generalnego ONZ?"), przyszedł niejaki Ulrich Larsen, bezrobotny szef kuchni utrzymujący się z renty. Oznajmił mu, że chce szpiegować wewnątrz struktur powiązanych z Koreą Północną. W ciągu kolejnej dekady Larsen infiltruje The Korean Friendship Association (KFA), organizację sprzyjającą reżimowi Kim Dzong Una. Udaje mu się zdobyć zaufanie jej przywódców, dzięki czemu odkrywa szokujące fakty. Kto by pomyślał, że Korea Północna jest światowym producentem broni i narkotyków? Larsen jedzie w delegację do Pyongyang, a następnie trafia na wyspę w Ugandzie, gdzie Koreańczycy przekonują jego oraz podstawionego przez Brüggera fałszywego inwestora z Danii, że pod wodą można zbudować fabrykę produkującą broń i narkotyki. A wszystko pod przykrywką tworzenia luksusowego kompleksu hotelowego. Przez cały ten czas towarzyszą im jawne i ukryte kamery. 21:35 MATKI WOJNY (LUST FOR LIFE) Film dokumentalny, 53 min, Ukraina, 2023 Reżyseria: Olena Zacharczuk Scenariusz: Uljana Zadoroga Dramatyczne historie o matkach i o narodzinach dzieci na Ukrainie - w kraju ogarniętym wojną. W 2022 roku na Ukrainie urodziło się ponad 195 tys. dzieci. Nowego życia nie jest w stanie zatrzymać wojna, złe warunki i zła wola. Każda z bohaterek przygotowywała się do narodzin swojego dziecka w trudnych okolicznościach. Młode kobiety miały wszystko zaplanowane i czekały na poród, ale 24 lutego 2022 roku wszystko się zmieniło. W pierwszym roku wojny na Ukrainie zginęło przynajmniej 1927 kobiet i 438 dzieci. 22:40 WIELKIE RODZINY - ODC. 9 Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Marek Kozakiewicz Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Twarowscy kupili nową lodówkę, a przy okazji porządków w kuchni tata próbuje wyjaśnić dzieciom czym był komunizm. Czas na wstawienie nowej lodówki. Ale okazuje się, że zdania są podzielone. Andrzej z Bernadetą nie mogą dojść do porozumienia. Dzieci próbują pomóc. Zamieszanie z lodówką spowodowało, że nie było czasu na przygotowanie obiadu, dlatego rodzice zamawiają pizzę. Dwanaście pudełek z pizzą ląduje na stole. Jest chwila wytchnienia. Ostatecznie lodówka staje w miejscu wybranym przez Bernadetę. Po południu zebranie przy stole Twarowskich, gdzie trwa ożywiona dyskusja na temat podziału obowiązków w rodzinie. Tata cierpliwie wysłuchuje postulatów dzieci na temat zmian w dotychczasowym planie. Lewoccy wypoczywają w górach, rano sanki, po południu grają wspólnie w gry planszowe. Wieczorem cała rodzina zajmuje się kominkiem. Monika z Andrzejem miło się przy tym przekomarzają. Zabawom nie ma końca. Kacprzykowie szczęśliwi, od dawna nikt nie odwiedzał ich gospodarstwa agroturystycznego z powodu pandemii. Teraz zjechali do nich wyjątkowi goście - grupa niewidomych. Janeczka proponuje wspólne pieczenie chleba. Jest przy tym dużo śmiechu i zabawy. To nie koniec atrakcji, bo Kacprzykowie starają się urozmaicić czas swoim gościom. Zabierają grupę na zimowy spacer po okolicy. Po powrocie czas na warsztaty w pracowni ceramicznej Michała i w końcu smakowanie upieczonego chleba. Janeczka jedzie do weterynarza po inkubator. Rodzina ma pomysł rozmnażania gęsi. Pierwsze jajka jeszcze tego samego wieczoru lądują w inkubatorze. Da Cruzowie wybrali się z dziećmi na siłownię, przed Janu kolejna walka, której nie chce przegrać. Podczas podróży samochodem Gabryś zwierza się mamie, że ma nową dziewczynę. Kiedy Weronika zaczyna dopytywać syna o szczegóły, okazuje się, że to już nieaktualne. Na siłowni Janu próbuje trenować, ale to praktycznie niemożliwe z dziećmi obok. Po powrocie do domu Janu wraca do tematu porzucenia walk już na zawsze. Weronika bardzo w tym męża wspiera. 23:40 JERSEY WAY - JAK TO W JERSEY - ODC. 1 POLICJA (JERSEY WAY: INSIDE THE ISLAND'S SCANDALS EP. 1 LES 13 POLICES) Cykl dokumentalny, 48 min, Francja, 2022 Reżyseria: Dominique Baumard, Antoine Guerre Cykl dokumentalny true - crime. Mrożąca krew w żyłach seria w sercu jednej z najbardziej tajemniczych wysp zachodniego świata. Na początku XXI wieku angielskiemu policjantowi Grahamowi Powerowi udaje się zlecić publiczne dochodzenie w sprawie ponad 50 lat zbrodni. Garść wpływowych ludzi zostaje szybko usunięta ze swoich stanowisk lub uciszona. Kłopotliwym świadkom nie wolno zabierać głosu. Oczami tych, którzy przetrwali burzę w Jersey, ofiar niemoralnych sprawców i mieszkańców, którzy walczyli z korupcją, ukazuje się historia najgłębszego śledztwa. Od pierwszych zbrodni popełnionych przez zamaskowanego gwałciciela w latach 60. XX wieku po skandal polityczny z lat 2000, w tym sierociniec nazywany wówczas "Domem grozy", ten ambitny serial kryminalny odkrywa detektywów, przestępców i niezliczone ofiary oraz wrzuca nas w serce głęboko zakorzenionej, międzynarodowej korupcji na tej małej wyspie, ujawniając stojący za nią potężny i mroczny system. Odcinek 1 - "Policja". Trudne czasy dla mieszkańców Jersey. 30 listopada 1957 r, godz. 21. Zamaskowany mężczyzna atakuje nożem pielęgniarkę. Trzeci podobny atak w tym miesiącu. 6 marca 1960 r. , godz. 21:45 Młoda kobieta została napadnięta. 27 marca 1961 r.. godz. 21:45 Czternastolatka wywleczona z domu i zgwałcona. Ludzie byli zaniepokojeni. Trzeba znaleźć tego mężczyznę. Dlatego poprosili policję honorową o patrolowania okręgów nocą. Może na coś trafią. Władze były zaniepokojone tym, że niekorzystny rozgłos zaszkodzi turystyce i ludzie przestaną przyjeżdżać na wyspę, w obawie, że ich dzieci też mogą zostać zaatakowane. 00:40 GWIAZDOR - ALEKSANDER WOLSZCZAN Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2005 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński Złociste plaże, błękitne fale, piękne krajobrazy pełne palm, eleganckie hotele to niewątpliwe atuty małej wysepki na Morzu Karaibskim. Co roku Portoryko przyciąga tłumy turystów. Wśród przyjezdnych są jednak i tacy, którzy na wyspie szukają zupełnie czego innego. Od odgłosu załamujących się fal i promieni słońca wolą cichy pomruk mechanizmów, szum pracujących komputerów oraz blade światło monitorów. Z całego świata przybywają tam astronomowie, aby skorzystać z możliwości technicznych obserwatorium w Arecibo. Sercem ośrodka jest ponad 300 - metrowej średnicy czasza radioteleskopu, umieszczona w naturalnej kamiennej niecce. Za pomocą olbrzyma naukowcy są w stanie śledzić najdalsze zakamarki kosmosu. Tu, w cieniu zawieszonej nad ziemią czaszy, lubi spędzać czas Aleksander Wolszczan. Arecibo na wyspie Portotyko nazywa czasem swoją drugą ojczyzną. Urodzony w 1946 roku w Szczecinku, zasłynął na świecie jako odkrywca pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego położonego niemal 1000 lat świetlnych od Ziemi. Wokół omiatającego kosmiczną pustkę promieniowaniem Roentgena pulsara Wolszczan "wypatrzył" w 1991 r. trzy planety. 14 lat później naukowiec odnalazł jeszcze czwartą należącą do tego układu. Sukces Polaka był możliwy między innymi dzięki obserwacjom prowadzonym w Arecibo. W swoim filmie Jan Sosiński stara się przybliżyć postać naukowca, a jednocześnie erudyty, amatora literatury science fiction, znawcy malarstwa i poezji. Przed kamerą Wolszczan opowiada o swoim dzieciństwie, o pierwszym teleskopie zbudowanym z dwóch soczewek od okularów i deski, o drodze do sławy. Astronom wyjawia także swoje przemyślenia na temat wszechświata, przeszłości i przyszłości kosmosu. Zastanawia się nad wyglądem odległych planet, porusza budzący emocje temat obcych form życia. Wolszczan opowiada też o nieuniknionym końcu Ziemi i Układu Słonecznego. Kiedyś wypali się wodorowe paliwo naszej gwiazdy, ta zaś zogromnieje, stanie się czerwonym olbrzymem i pochłonie Ziemię. Jednak naukowiec uspokaja: zanim do tego dojdzie, upłyną jeszcze 2 miliardy lat... 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - 2S7 PION - PRZEBUDZENIE. Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:10 BYĆ RÓWNY INNYM - WINCENTY WITOS Film dokumentalny, 26 min, Polska, 1995 Reżyseria: Sylwester Kiełbiewski Scenariusz: Sylwester Kiełbiewski Zdjęcia: Krzysztof Langda, Dariusz Kopciński Lektor: Sylwester Pawlowski, Jerzy Rosołowski Sylwetka jednego z bardziej znaczących polityków Drugiej Rzeczypospolitej, Wincentego Witosa. Między wątki biograficzne wpleciono niepublikowane dotychczas wspomnienia współpracownika i sąsiada Witosa z Wierzchosławic. Wyłania się z nich życiorys polityczny twórcy PSL Piast, Stronnictwa Ludowego, trzykrotnego premiera. Materiały archiwalne, fotografie, tytuły z ówczesnej prasy. 02:50 AFRYKA MOJEGO DZIECIŃSTWA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Reżyseria: Ewa Misiewicz Scenariusz: Dorota Kabalewska, Ewa Misiewicz Zdjęcia: Piotr Wąsowski, Henryk Janas, Andrzej Adamczak Muzyka: Tadeusz Woźniak W latach 1942 - 1948 w osiedlach dla polskich uchodźców utworzonych w Kenii, Tanzanii, Ugandzie w Afryce Wschodniej oraz w Zambii, Zimbabwe i RPA w Afryce Południowej przebywało 18 tysięcy Polaków, w tym 8 tysięcy dzieci. Bohaterów dokumentu do Afryki rzuciły losy II wojny światowej, której doświadczyli jako dzieci. Mieli wówczas po 6 - 10 lat, okrutna wojna sprawiła, że nie dane im było zaznać szczęśliwego, beztroskiego dzieciństwa. Poznali za to, co to ból, strach, głód i cierpienie. Tamte lata obfitowały w dramatyczne przeżycia, ale w pamięci świadków minionych czasów pozostały też wspaniałe wspomnienia. Kamera pokazuje zderzenie dwóch światów: zimnej, skutej lodem Syberii i pięknej, dzikiej Afryki. O utraconym i odzyskanym dzieciństwie mówią: Halina Machalska, Danuta Dziedzic - Sedlak, Krystyna Pryjomko - Serafin, Piotr Łabuz, Kazimierz Majewski, Mieczysław Pożarski. Wszyscy oni jako dzieci wraz z rodzinami w 1940 r. zostali wysiedleni ze swoich domów przez NKWD i wywiezieni na Sybir, gdzie ludzie ludziom zgotowali straszny los. Kiedy Stalin uwolnił Polaków, rozpoczęła się wielka wędrówka na południe przez Uzbekistan i Iran. Wygnańców dziesiątkowały groźne choroby: tyfus, czerwonka. Ci, którym udało się przeżyć, szli dalej, a celem była Afryka, dziki i nieznany kraj, o którym wiedzieli jedynie, że tam odlatują na zimę bociany. Ostatni etap podróży wiódł przez dżunglę, aż wreszcie dotarli do Tengeru, największego osiedla polskiego w Afryce. Nękani głodem i poniewierką wysiedleńcy nareszcie znaleźli swój raj na ziemi. Każdy miał swój dach nad głową i własne poletko do uprawy. Bohaterowie dokumentu wspominają tamte chwile, pamiętając, jak ich sąsiedzi sadzili pomidory, ogórki, słoneczniki, by stworzyć sobie w ten sposób kawałek małej Polski. Dla 8 tysięcy dzieci, które na sześć lat trafiły do osiedla polskich uchodźców, był to czas radości, beztroskich zabaw, wycieczek krajoznawczych, świętowania narodowych uroczystości, jak 3 Maja, ale też szkolnych obowiązków. Na całe życie zapamiętali Afrykę swego dzieciństwa, gdzie przeżyli niezapomniane przygody, dorastali w egzotycznym świecie otoczeni troskliwą opieką. Teraz w jesieni życia, rozproszeni po świecie, tęsknią za tamtym beztroskim dzieciństwem, z nostalgią myślą o dzikiej afrykańskiej przyrodzie i niepowtarzalnym zapachu Afryki. Niektórzy z nich wracają tam co roku. Krystyna Pryjomko - Serafin powróciła do Afryki po 50 latach, a w podróży towarzyszył jej syn, któremu chciała pokazać kraj swego dzieciństwa. Niedaleko Tengeru zobaczyła więzienie, gdzie przebywały matki z dziećmi. Po powrocie do Anglii zorganizowała pomoc, publikując artykuł w "Dzienniku Polskim". Odzew był natychmiastowy, zewsząd napływały pieniądze. Dzięki hojności tych, którzy w latach 1942 - 1948 mieszkali w Tengerze, powstało Schronisko św. Gabriela. Jego założycielka, pani Krystyna, pragnęła w ten sposób przywrócić biednym afrykańskim dzieciom utracone dzieciństwo.