TVP Dokument Czwartek, 19.12.2024 05:50 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. DYSKOTEKA NA MOKRYM LIŚCIU Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Skoczogonki jedna z najliczniejszych, a zarazem najdziwniejszych grup stawonogów. Stanowią przykład, jak być istotą wodną, a jednocześnie lądową. Trzymają się bowiem wilgotnych miejsc, znajdując wodę tam, gdzie my byśmy jej nie znaleźli. Są jednak doskonale, dzięki swej długotrwałej ewolucji, wyposażone w naturalne rozwiązania techniczne, pozwalające czerpać wodę z nader skromnych źródeł. To różnego rodzaju wymyślne nawet dla współczesnego, obdarzonego nowoczesną technologią człowieka, rury i syfony. Zresztą ta swoista naturalna technika rozwinęła się u nich także w innych sferach życia, niż tylko pobieranie wody, zwłaszcza w sferze ruchu. Potrafią nieprawdopodobnymi, jak na tak drobne istoty skokami katapultować się w razie niebezpieczeństwa. Tego typu możliwości techniczne ujawniają się też w czasie godów. Owady te odbywają jedyne w swoim rodzaju tańce, służące łączeniu się partnerów na czas rozrodu. U każdego gatunku choreografia takiego tańca bywa nieco inna. Demonstruje to także samemu taki taniec naśladując, znawca owadów, czyli entomolog prof. Marek Kozłowski. 06:25 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 32 DWIE TWARZE GALICJI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Dlaczego ludzie w Małopolsce wciąż odczuwają sentyment do czasów zaboru austriackiego? Skąd w ich domach pojawiały się portrety cesarza Franciszka Józefa? Galicja to sztucznie wymyślona kraina, w której odnajdziemy mnóstwo sprzeczności. Radosław Kotarski wyrusza na południe Polski, aby przespacerować się po galicyjskich rynkach. Zagląda do warsztatów rzemieślniczych i usługowych, aby przyjrzeć się życiu w dawnej Małopolsce. Sprawdza też, dlaczego o krakusach mówi się centusie. 07:05 WYSPY OWCZE - SEKRETNE PIĘKNO (DIE FÄRÖER - RAUE SCHÖNHEIT IM ATLANTIK) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Lars Pffeifer Scenariusz: Holger Riedel Film dokumentalny o Wyspach Owczych i heroicznych historiach w tym jednym z najbardziej odległych regionów Europy. Wyspy Owcze na północnym Atlantyku, położone pośrodku Prądu Zatokowego między Szkocją a Islandią, to archipelag osiemnastu zielonych wysp wulkanicznych, na których w ciągu ostatniego tysiąca lat rozwinęła się wyjątkowa kultura. Jako bezpośredni potomkowie wikingów, mieszkańcy Wysp Owczych czują się przywiązani do swoich tradycji i trzymają się zwyczajów, nie tracąc przy tym zalet współczesnego i zglobalizowanego świata - od archaicznej kultury myśliwych i pasterskich po sztukę współczesną. Z najwyższym wskaźnikiem urodzeń w Europie i najniższymi nierównościami społecznymi na świecie, zaledwie pięćdziesiąt tysięcy mieszkańców Wysp Owczych to wyjątkowy lud żyjący w jednym z ostatnich naturalnych rajów w Europie. 07:55 PUMY - LEGENDY GÓR LODOWYCH - ODC. 2 (PUMAS: LEGENDS OF THE ICE MOUNTAINS) Film dokumentalny, 50 min, Australia, 2022 Reżyseria: Joubert Dereck Film dokumentalny o pumach. Akcja rozgrywa się w Torres del Paine, paśmie górskim będącym częścią Andów Patagonii w południowym Chile. Realizowany przez trzy lata w ekstremalnych warunkach, opowiada historię rodziny pum. Intymny portret rodzinny: wzruszający, smutny, radosny, a wszystko to na tle jednych z najbardziej spektakularnych krajobrazów Ameryki Południowej. W ciągu dnia obserwuje się zachowania łowieckie, jakich nigdy wcześniej nie widziano. Ulubiona zdobycz pumy, guanako i ich życie. Kondory - stali towarzysze pum. Zamarznięte jezioro, które koty muszą przejść, nawet gdy zaczyna pękać i topić się pod koniec zimy. I mitologia eleganckiego, ale nieuchwytnego kota, który ma ponad 40 różnych imion w obu Amerykach. Odc. 2. Tu - jak w całej Patagonii - Andami rządzą samce. U wybrzeży Chile wiatr wieje z Lądolodu Patagońskiego, jednej z największych rezerw wody słodkiej na świecie. Lato czy zima - to kraina wielu pokoleń pum i miejsce ich odrodzenia. Tutejsi starcy powiadają, że puma rządzi lądem, a kondor - niebem - niosąc wieści bogom. Pojawiła się nowa puma w dolinie. To ciekawska, młoda kocica. 08:55 DOBRE WIEŚCI Z PLANETY ZIEMIA - ODC. 4 ODRODZENIE PRZYRODY (EP. 4 WILDLIFE REVIVAL) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Frank Nischk, Tanja Winkler Odc. 4 - "Odrodzenie przyrody". Kalifornijczycy od dziesięcioleci ratują małe wydry morskie. Okazuje się, że chronią nie tylko las wodorostów, ale także klimat. W Niemczech, w Austrii i w Szwajcarii uczy się ptaki, które wylęgły się w ogrodach zoologicznych, jak lecieć na południe, by mogły podróżować samodzielnie. Marmozety lwie znów są w Brazylii dzięki ekologom, którzy przywracają ich środowisku. Zalesianie, odnawialne źródła energii i redukcja CO2 mają spowolnić globalne ocieplenie. Mało znanym faktem jest to, że ochrona gatunków może również pomóc klimatowi. 10:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KORSYKA, PIĘKNA I DZIKA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 49 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Korsyka. 11:00 PIÓRKIEM I WĘGLEM - CZAS SIĘ ZATRZYMAŁ Magazyn, 22 min, Polska, 1979 Autor: Czesław Kruszelnicki Prowadzący: Wiktor Zin Audycja cykliczna, w której prowadzący prof. Wiktor Zin przybliża widzom osiągnięcia architektury polskiej i zagranicznej, ilustrując swój wykład rysunkami węglem. Tematem odcinka jest Kościół Mariacki w Krakowie. Plany ogólne i zbliżenia wielu dzieł zgromadzonych przez wieki w świątyni ukazane są wieczorem, przy świetle czerwonych lampek i świec. Wiktor Zin opowiada o wnętrzu świątyni, detalach widocznych w mroku, grobowcach znamienitych rodzin, błyszczących marmurach i przyćmionych złoceniach, krucyfiksie Wita Stwosza. Następnie Wiktor Zin rysuje prezbiterium Kościoła Mariackiego z zewnątrz, opowiada o wnętrzu prezbiterium i stara się odtworzyć jak mistrz Stwosz wkomponował ołtarz w istniejącą przestrzeń. Barwna opowieść o Ołtarzu Wita Stwosza, jego wymiarach, budowie, postaciach przedstawionych w dziele, ornamentach roślinnych i wyrazie twarzy rzeźbionych postaci. Następnie profesor rysuje fragment krakowskiego mieszkania - pulpit średniowieczny, na którym oparto księgę i stojący obok dzban z wodą, następnie zwraca uwagę na ten element umieszczony na Ołtarzu Wita Stwosza. Drugim artystą, który nadał charakter wnętrzu kościoła Mariackiego był Jan Matejko. Prof. Zin rysuje herb Odrowąż i pokazuje fragmenty polichromii Jana Matejki, gdzie są wykorzystane elementy tego herbu. 11:30 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - MIROSŁAW Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Seria składa się z dwunastu filmów poświęconych ludziom mieszkającym w Żywcu. To opowieść o tradycji, ciągłości pokoleniowej i o pracy, która w tym mieście uważana jest za coś, co tworzy człowieka. W poszczególnych odcinkach cyklu poznamy żywieckie rodziny mieszczańskie i góralskie, które międzypokoleniowo kultywują tradycję, nawet, jeśli rozumieją ją trochę inaczej niż ich antenaci. Mirosław Staszkiewicz, dyrektor szkoły, wspólnie z synami Jakubem, prawnikiem, i Kacprem, studentem medycyny, konfrontuje się z historią swoich pradziadków. Mierzy się z przeszłością, zadając pytanie, czym jest współczesny patriotyzm i jakie jest miejsce tradycji we współczesnym świecie. 12:10 ODYSEJA NADZIEI - CZĘŚĆ. 2 (HELL OR HIGH SEAS EP. 2) Cykl dokumentalny, 47 min, USA, 2021 Reżyseria: Taylor Grieger, Stephen O’Shea Ta dwuczęściowa seria dokumentalna śledzi losy weterana Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych Taylora Griegera i pisarza Stephena O'Shei, którzy wyruszają, aby odbyć przygodę życia. Żeglują wokół Przylądka Horn, najbardziej zdradzieckich wód oceanicznych na świecie. Dokument jest poruszającym portretem weterana, który przeżywa własną bolesną podróż z zespołem stresu pourazowego, aby znaleźć lekarstwo dla siebie i utorować łatwiejszą ścieżkę dla weteranów powracających do życia w cywilu. Film przygodowy z głębokim, uniwersalnym przesłaniem o wytrwałości i nadziei. 13:05 WIELKIE RODZINY - ODC. 10 Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Maciej Cuske, Filip Zubowski, Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Lewoccy na zakupach opowiadają o trudnej sztuce gospodarowania budżetem przy tak licznej gromadce dzieci. Po południu odwiedzają babcię, mamę Andrzeja. Tu podjęty zostanie temat życia niezwykle umuzykalnionego chłopaka z głuchoniemymi rodzicami. W finale koncert Andrzeja i jego zespołu, pierwszy od kilku miesięcy. Da Cruzowie znowu na siłowni, to już ostatnie treningi przed walką. Janu wreszcie wygrywa. Potem najada się do syta hamburgerem i frytkami. W tym roku małżeństwo Da Cruzów obchodzi 10. rocznicę ślubu. I Niezależnie od siebie, napomykają o planowanym szóstym dziecku. Kacprzykowie są przejęci zbliżającymi się narodzinami w gęsiej rodzinie. To będzie także chwila dla Michała i jego opowieści o pasji fotografowania. O jego autorskim projekcie fotograficznym Rodzina. Twarowscy wyjeżdżają na weekend sami, ale tylko zdążyli wsiąść do samochodu, zaczęły się telefony od dzieci, które nie są przyzwyczajone do nieobecności rodziców. W końcu jednak docierają do pięknego dworku, gdzie czeka ich romantyczna kolacja z muzyką na żywo. To wtedy padają ważne słowa Andrzeja: żebyśmy byli dobrymi rodzicami, to najpierw musimy być dobrym małżeństwem. Te słowa pięknie klamrą zamykają całą serię. 13:55 DZIKA PRAGA (WILD PRAGUE) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Jan Hosek Pośród dzisiejszej miejskiej dżungli z betonu, szkła i metalu łatwo zapomnieć, że tak naprawdę żyjemy na terytorium dawniej zdominowanym przez dziką przyrodę. Wielu jej członków zostało wytępionych przez ludzi, a inni uciekli z rozległej urbanizacji na okoliczne tereny wiejskie. To właśnie ich strategie przetrwania zostały szczegółowo ujawnione w serialu dokumentalnym "Planet Czechia". Przez dwa lata zespół operatorów kamer pod przewodnictwem Jana Hoska rejestrował cykl życia praskiego świata dzikich zwierząt we wszystkich porach roku. Opatrzony komentarzem film rejestruje codzienne zmagania tłustej popielicy, muflona, kosa czy kurki wodnej, w niezobowiązujący sposób ucząc widza większej tolerancji wobec pomijanych mieszkańców miasta. Czyta aktor Jiri Machacek, 15:00 ALPEJSKIE SKARBY - ODC. 1 LATO (THE ALPS) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Steve Nicholls Dwuczęściowy film dokumentalny o Alpach. Dzikie góry, ekstremalne życie, ale też magiczny świat. To majestatyczne pasmo górskie łączy osiem krajów i osiąga wysokość do 4 000 metrów nad poziomem morza. Alpy o długości 1200 kilometrów tworzą zarówno most łączący Europę Zachodnią i Wschodnią, jak i wysoką barierę między Europą Południową i Środkową. Góry działają jak potężny zbiornik wodny i kontynentalny dział wodny, zasilając niezliczone rzeki, które wpływają do trzech różnych oceanów. Ich najwyższy szczyt, Mont Blanc, otoczony jest długimi, strzelistymi górami o pokrytych lodem zboczach. Te wielkie szczyty to tylko jeden z powodów, dla których tak zwany Dach Europy nadal fascynuje na całym kontynencie i na całym świecie. Niesamowita różnorodność krajobrazów, flory i fauny sprawia, że Alpy są wyjątkowym skarbem przyrody w sercu Europy. Odc. 1 - "Lato". Najlepiej podziwiać je z lotu ptaka. Ich majestat i ogrom. Wschodzące u podnóży Alp słońce potrzebuje niemal godziny, by wznieść się nad zachodnie doliny. Srogie, skute lodem ściany północy stykają się ze skąpanymi w słońcu zboczami południa. Ta lodowa bariera dzieli Europę na północ i południe. Tymczasem doliny, na podobieństwo mostu, łączą wschód z zachodem. Ten łańcuch górski ma niemal tysiąc kilometrów długości. Po długiej zimowej głodówce z lasu wyłaniają się sarny europejskie. Szczególnie spragnione witamin są samice. Wkrótce zaczną rodzić. Po roztopach ziemia jest wilgotna. Szczeliny i jamy pod powierzchnią wypełniają się wodą. Wiosną niedojedzone nasiona zaczną kiełkować. 16:00 DOBRE WIEŚCI Z PLANETY ZIEMIA - ODC. 5 PRZYRODA BUDZI SIĘ DO ŻYCIA (EP. 5 NATURE'S REAWAKENING) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Frank Nischk, Tanja Winkler Odc. 5 - "Przyroda budzi się do życia". Małpy i słonie znów będą dobrze się mieć w Malezji, bo tropikalna rzeka wraca do życia. Od wielu lat tereny wokół amerykańskich Wielkich Jezior należą do najbardziej zatrutych na świecie. Wiele firm przemysłowych jednak się zamyka, przyroda zaś odzyskuje utracone pozycje. Liczba mieszkańców regionu Abruzji we Włoszech ulega zmniejszeniu, co oznacza, że dla niedźwiedzia brunatnego będzie więcej miejsca do życia. 17:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - JAWA, DUSZA INDONEZJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Jawa. 18:05 PATAGONIA, DROGA NA KONIEC ŚWIATA (RUTA 40 / PATAGONIE, LA ROUTE DU BOUT DU MONDE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Matthieu Maillet Film dokumentalny o legendarnej autostradzie przecinającej Argentynę z północy na południe, zwanej RUTA 40, która ma 5000 kilometrów (ponad 3000 mil), biegnie od granicy z Boliwią do Ziemi Ognistej i prawdziwego "końca świata". Trasa oferuje niekończący się ciąg wspaniałych scenerii i ciągłe wrażenie ogromu, które ukształtowało ten krajobraz, siedliska, ekosystemy i ludzi, którzy tam mieszkają. Kto nią podróżuje w dzisiejszych czasach? Kim są mieszkańcy, którzy łączą kropki na tej ścieżce, która jest wciąż tylko w połowie utwardzona? Philippe Simay bada każdy aspekt trasy: zarówno fizyczną drogę, jak i osobistą podróż, do której zaprasza widzów. Podróż drogą numer 40 zaczyna u wrót Patagonii. Po ponad dwóch i pół tysiącach kilometrów zamierza dotrzeć na "koniec świata": do punktu zero. Na dwutysięcznym trzechsetnym kilometrze spotyka Juana, historyka i pasjonata drogi, którą wędruje od lat. Dzięki rozmowom z mieszkańcami, Juan stał się jej niezrównanym znawcą. 19:10 KRÓLOWA: WŁADCZYNI I MATKA (THE QUEEN: MONARCH AND MOTHER) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Paul Teverini, Leoni Jameson Muzyka: Stephen Baysted Film dokumentalny o Królowej Elżbiecie - zmarłej 08.09.2022 r. w Balmoral. Film o wspaniałej kobiecie, żonie, matce, monarchini. Film - nekrolog. Elżbieta II była najdłużej panującą władczynią Wielkiej Brytanii. Żyła blisko sto lat, pobiła wszelkie rekordy monarchii i nadała nowy wymiar roli królowej. Oto opowieść o tym, jak królowa musiała godzić sprzeczne role władczyni, matki i głowy rodu. Usłyszymy historie opowiedziane przez osoby, które ją dobrze znały, autorów królewskich biografii, historyków, dziennikarzy i przyjaciół. Najdłużej panujący monarcha brytyjski wcale nie miał być królową. Gdy urodziła się w 1926 - tym roku, jej ojciec, Książę Yorku, był drugi w kolejności do objęcia tronu. Jej dziadek, król Jerzy V przewodził Imperium Brytyjskiemu, a władza spoczywała w rękach mężczyzn. Elżbieta odziedziczyła po matce zdecydowanie, poznała też, że bycie miłym daje pewną władzę. Silny wpływ na młodą księżniczkę miała także jej guwernantka, Marion Crawford. Elżbieta nie otrzymała wykształcenia odpowiedniego dla władcy, bo nie spodziewano się, że zostanie królową. Wszystko odmienił rok 1936. W styczniu zmarł Jerzy V. Królem został jej wuj, Edward VIII, abdykował jednak po jedenastu miesiącach, by poślubić amerykańską rozwódkę, Wallis Simpson. Nowym królem został więc ojciec Elżbiety. Kiedy zmarł, Elżbieta została królową w wieku zaledwie 25 lat. Gdy wyszła z samolotu lecącego z Kenii, przywitał ją premier Winston Churchill i gabinet w całości złożony z mężczyzn. Długoletnie panowanie królowej poświęcone było w całości służbie dla kraju. Królowa żyła w czasie drugiej wojny światowej, w czasie lądowania człowieka na Księżycu i w czasach rewolucji cyfrowej. Miała 90 lat, gdy zamieściła swojego pierwszego tweeta. Dla młodych i starych królowa jest przykładem ciągłości, trwałości i pewności. W czasie swojego panowania królowa była źródłem inspiracji dla kobiet jej pokolenia. Brytyjczycy mówią, że przyniosła im coś więcej, niż można by oczekiwać, była obiektem ogólnoświatowej fascynacji i nigdy nie zawiodła rodaków, pełniąc swoją służbę dla kraju. 20:10 PRAWDZIWI PEAKY BLINDERS - ODCINEK 2. WOJNY NA WYŚCIGACH (THE REAL PEAKY BLINDERS EP. 2 THE RACECOURSE WARS) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Harvey Lilley Scenariusz: Steven Knight Dwuczęściowa, dokumentalna historia masowego ruchu gangów, który powstał w Birmingham i innych przemysłowych miastach w XIX wieku i przekształcił się w nowoczesny gangsteryzm na początku XX wieku. Epicki western według scenariusza Stephena Knighta, którego akcja rozgrywa się w Birmingham o rodzinie chuliganów i ich gangu, stał się fenomenem, który do tej pory stał się inspiracją pięciu seriali i hollywoodzkich filmów fabularnych. Ale prawda historyczna jest równie szokująca i oferuje głęboki przegląd eksplozji przemocy klasy robotniczej, która wybuchła w wiktoriańskich miasteczkach i miastach w latach 70. XIX wieku i dała początek subkulturze, którą wciąż widzimy w dzisiejszych gangach miejskich i w piłkarskim chuliganizmie w latach 70. i 80. rozkwitu. To nieopowiedziana historia nie tylko jednego gangu, ale setek, które wiktoriańska prasa nazwała Peaky Blinders. Badamy przyczyny deprywację społeczną i pozbawienie praw obywatelskich oraz powstanie tego zjawiska. Odcinek 2 - "Wojny na wyścigach". Przez cały rok 1921 setki gangsterów toczą nieustanną, brutalną walkę o kontrolę nad torami wyścigowym. Z jednej strony bandyci z Birmingham i południowego Londynu, z drugiej włoska i żydowska mafia. Za wojnami na torach wyścigowych stoi Billy Kimber. Pierwszy król gangów w Wielkiej Brytanii, ktoś kto dorastał w gangach ulicznych Peaky Blinders, w Birmingham. To opowieść o tym, jak Peaky Blinders z Birmingham dali początek pierwszej fali zorganizowanej przestępczości w Wielkiej Brytanii i o tym, jak uliczny bandyta stał się odpowiedzią Wielkiej Brytanii na Ala Capone. 21:20 NEUROPLASTYCZNOŚĆ. REWOLUCJA (THE BRAIN REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2022 Reżyseria: Eli Brown Film dokumentalny o mózgu. Dzięki nowym badaniom przeprowadzonym przez wybitnych ekspertów w dziedzinie medycyny i neurologii, zbadamy fundamentalne zasady neuroplastyczności mózgu i jak może się on zmieniać przez całe życie. Mózg to nasze centrum dowodzenia. Posiada niebywałe zdolności. Może zmieniać swoją strukturę i funkcję w procesie zwanym neuroplastycznością. Mózg potrafi kontrolować własne zmiany. Dzięki temu możemy wykorzystywać jego moc. Kontrola plastyczności pozwala nam na nowo zdefiniować nasz potencjał. Czym jest ta niesamowita i niewykorzystana potęga, która może odmienić nasze życie? Nawet, gdy jesteśmy już starzy. Dowiemy się jak wykonać plan poprawy sprawności mózgu. Naukowcy i badacze wyjaśniają, jak wykorzystać zasady uczenia się i zapewnić optymalne warunki dobrego zdrowia mózgu. Dzięki postępowi naukowemu przeciętny, współczesny 50 - latek dożyje 80 lat. Starzejący się mózg ma większe trudności z zapamiętywaniem, koncentracją, szybkim reagowaniem, refleksem i wykonywaniem złożonych zadań. Przełomowe badania naukowe pokazują, że mózg, bardzo plastyczny w dzieciństwie, może nie tracić na elastyczności wraz z wiekiem. Mamy coraz więcej narzędzi do odzyskania kontroli nad najwspanialszą częścią naszego ciała, aby poprawić i cieszyć się resztą naszego życia. Stworzenie optymalnego środowiska dla mózgu pozwala nam na lepsze jego wykorzystanie i zwiększa szanse na zdrowsze życie. Stoimy na progu rewolucji neuroplastycznej. 22:25 KLĄTWA GÓRY. ŚLADAMI PIERWSZYCH ZDOBYWCÓW Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2022 Reżyseria: Dariusz Załuski, Oswald Rodrigo - Pereira Janek Lenczowski, wnuk Jakuba Bujaka, jednego z polskich himalaistów, rusza w Himalaje, by zrozumieć lepiej pasję dziadka i jego towarzyszy, którzy w 1939 r. wyruszyli do Azji, by zdobyć Nanda Devi East, jeden z najwyższych szczytów świata. Celem wyprawy Janka jest ponowne zdobycie szczytu, na który dotarli Polacy w 1939 r. W czasie dojścia do bazy okazuje się, że w rejonie Nanda Devi East pod lawiną zginęło ośmiu alpinistów, uczestników międzynarodowej wyprawy. Mimo że w związku z tym wyprawa wisi na włosku, w końcu udaje się założyć bazę pod Nanda Devi i rozpocząć niebywale trudną wspinaczkę. Po trzech tygodniach szczyt zostaje zdobyty przez część grupy. Dodatkowym niespodziewanym sukcesem wyprawy jest odnalezienie miejsca bazy sprzed 80 lat oraz głazu z pięknie wyrytym napisem: "P. W. H. 1939 - Polska Wyprawa Himalajska 1939". Film opowiada o Janku i jego mamie, która ostatni raz widziała swego ojca, mając cztery lata. Przede wszystkim przedstawia jednak polskich himalaistów z lat 30. , wyjaśnia genezę pomysłu zdobycia szczytu, opowiada o długich przygotowaniach. Pierwszym, który rzucił hasło podboju Himalajów przez Polskich taterników, był Adam Karpiński, ojciec Jacka twórcy pierwszego przenośnego komputera. Powołał on do życia Komisję Himalajską, do której weszli również znany polarnik Stefan Bernardzikiewicz oraz właśnie Jakub Bujak. Od 1936 roku polscy taternicy zdobywali doświadczenie górskie w Alpach, Andach, a wreszcie na Kaukazie, co pozwoliło myśleć o himalajskich olbrzymach. Początkowym celem był szczyt K2, jednak mimo intensywnych starań dyplomatycznych pozwolenia nie udało się uzyskać. Nagrodą za kilkuletnie starania była zgoda na wyprawę na dziewiczy szczyt w Himalajach Garhwalu Nanda Devi East (7434 m). Polski rekord wysokości ustanowiony w 1939 r. został pobity dopiero w 1960 r. wejściem na Noszak. 23:40 JERSEY WAY - JAK TO W JERSEY - ODC. 3 KONTRATAK (JERSEY WAY: INSIDE THE ISLAND'S SCANDALS EP. 3 LA CONTRE - ATTAQUE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Antoine Guerre, Dominique Baumard Odcinek 3 - "Kontratak". Graham Power nie powstrzymał Lennego Harpera, kiedy należało to zrobić. Było to jego obowiązkiem jako szefa policji. Jego obowiązkiem jako szefa Lennego Harpera. Obydwaj nie wywiązali się ze swoich obowiązków. Zaniedbali je. Zawiedli i ofiary i mieszkańców Jersey. W Haut de la Garenne nie znaleziono zakopanych ciał. Nie ma także dowodów kryminalistycznych wiążących te znaleziska ze śledztwem w sprawie wykorzystywania dzieci. 00:45 RÓŻEWICZ... WE FRAGMENTACH Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2006 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija Wykonawcy: Tadeusz Różewicz, Prof.Mieczysław Porębski, Prof.Ryszard Przybylski, Aleksander Małachowski, Andrzej Sapija Na film Andrzeja Sapii składa się osiem fragmentów spotkań autora z Tadeuszem Różewiczem (w Domu Pracy Twórczej w Konstancinie, nad morzem i w rodzinnym Radomsku). Film jest wyjatkową okazją obcowania z poetą - intymnego, pełnego poczucia humoru i nostalgii. Poeta wspomina w filmie swoje życie, spotyka przyjaciół, odczytuje na nowo swoje wiersze, oprowadza po swojej bibliotece, komentuje ogladaną przez siebie telewizję czy też czyta fragmenty ankiety, na którą odpowiadał 50 lat temu. Wszystko to składa się na portret wielkiego poety w przededniu swych 85. urodzin. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAMIĘĆ ROZPISANA NA POKOLENIA. ODC. 273 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 30 kwietnia 1940 roku pod Anielinem poległ mjr Henryk Dobrzański, pseudonim Hubal. Po klęsce wrześniowej został bohaterem narodowym, bo nie złożył broni. Sformował Oddział Wydzielony Wojska Polskiego i kontynuował walkę z Niemcami. Żołnierze Hubala stoczyli kilka zwycięskich bitew. Oddział rozwiązano dwa miesiące po śmierci majora. Po śmierci ciało majora Niemcy starannie ukryli, nie chcąc dopuścić do powstania kolejnego miejsca polskiej pamięci narodowej. Mniej więcej trzy lata temu rodzina państwa Kowalskich z Inowłodza przyznała się, iż pierwotnie ciało bohatera było ukryte w ich rodzinnym grobowcu, kiedy jednak zmarła seniorka rodu i okazało się że brakuje dla niej miejsca w rodzinnej katakumbie, majora przeniesiono w inne miejsce. Kolejno sprawdzaliśmy bez rezultatu różne miejsca na cmentarzu. Teraz pojawiła się nowa relacja, prowadząca do przycmentarnego kościółka św. Idziego. Ten ślad zechcemy rozpoznać. 02:20 GŁOSY Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2012 Reżyseria: Konrad Szołajski Scenariusz: Konrad Szołajski Zdjęcia: Michał Ślusarczyk Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Maciej Gutowski, Tomasz Knapik Dokumentalny film krótkometrażowy ukazujący specyfikę ginącego już w Polsce zawodu lektora i spikera radiowo - telewizyjnego, na przykładzie portretów legendarnych przedstawicieli tej profesji. Każdy z bohaterów ma na swoim koncie setki przeczytanych filmów, widzowie doskonale znają ich głosy, ale czy rozpoznaliby twarze? Dokument zawiera wiele wspomnień o lektorze legendzie, perfekcyjnym Lucjanie Szołajskim (1930 - 2013). Lucjan Szołajski miał jeden z najbardziej charakterystycznych głosów w historii telewizji. W ciągu kilkudziesięciu lat pracy użyczył swego głosu do ponad 20 tys. filmów i seriali. Widzowie pamiętają m.in. jego charakterystyczne brzmienie z bijącej rekordy oglądalności "Niewolnicy Isaury". Głos Lucjana Szołajskiego można usłyszeć również w wielu filmach telewizyjnych i kinowych, np. w ekranowym hicie "Terminator". Film "Głosy" to jednocześnie nostalgiczny i zabawny portret odchodzącej grupy zawodowej. W czasach, gdy istniała jedna antena telewizyjna, a amerykański film przyciągał przed telewizory miliony widzów, lektorzy pełnili rolę swego rodzaju celebrytów, wyznaczając zarazem standardy w zakresie poprawności językowej. W obrazie wystąpili m.in. Maciej Gudowski, Janusz Szydłowski, Tomasz Knapik, Mirosław Utta, Jacek Brzostyński, Jan Wilkans, Danuta Stachyra. 03:05 OKOLICE CHOPINA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2010 Reżyseria: Katarzyna Marcysiak Scenariusz: Katarzyna Marcysiak Wykonawcy: Katarzyna Popowa - Zydroń, Paweł Wakarecy, Rafał Blechacz, Kevin Kenner, Anna Nowak Zdjęcia: Krzysztof Gietka, Jarosław Kubisztal "Okolice Chopina" to dokument opowiadający o ważnych i znaczących dla twórczości kompozytora wątkach jego biografii, związanych z regionem kujawsko - pomorskim. Okazuje się, że te okolice są prawdopodobnie najsilniej nasycone w obecność Chopina w Polsce, a żaden inny region nie wywarł tak istotnego wpływu na jego twórczość. Miejsce urodzenia matki, emocji związanych z pierwszą miłością, w końcu - niezwykle w skutki owocnych wiejskich wakacji, pozostawiły wyrazisty, trwały ślad w sercu i dziełach kompozytora. W filmie przeplatają się trzy wątki: podróż Chopina przez Kujawy i ziemię dobrzyńską, analiza muzycznych konsekwencji jego pobytu tutaj, w końcu - współczesne ślady związane z Chopinem. Całość ilustruje koncert - zapis z dwunastogodzinnego maratonu, zatytułowanego "Kalejdoskop Chopinowski" - który odbył się w Bydgoszczy 29 maja 2010 roku z okazji 200 - lecia urodzin kompozytora, a zorganizowany został przez Akademię Muzyczną w Bydgoszczy.